Microsoft Word mulki huquq doc

7. Xüsusi hüququn əsas cəhətləri və prinsipləri 

Qeyd etdiyimiz kimi, xüsusi hüquq bazar iqtisadiyyatının fundamentini və əsasını təşkil edir. Bu hüquq iqti-

sadiyyatın təşkilinin bazar iqtisadiyyatı adlı forması ilə sıx surətdə bağlıdır. Komanda (sovet) iqtisadiyyatından 

fərqli olaraq, iqtisadiyyatın təşkilinin bu forması, yəni bazar iqtisadiyyatı dövlət təsiri və müdaxiləsi olmayan 

azad bazar iqtisadiyyatıdır. Bu iqtisadiyyat hər hansı xüsusi işə — istehsal və istehlak haqqında əsas qərarları 

qəbul edən ayrı-ayrı şəxslərin və xüsusi müəssisələrin fəaliyyətinə dövlətin özbaşına qarışmasını istisna edir. 

Xüsusi hüquq da xüsusi işlərə özbaşına müdaxilə olunmasını qəbul etmir. Xüsusi hüquq olmadan bazar iqtisa-

---

 

14 

diyyatının və təsərrüfatının normal və əsl inkişafından söhbət gedə bilməz. Deməli, xüsusi hüquq iqtisadiyyatın 

təşkilinin forması olan bazar iqtisadiyyatı üçün xarakterikdir. Odur ki, xüsusi hüquq bazar hüququdur. 

Xüsusi hüquq sahibkarlıüın əsası və bünövrəsidir. Sahibkarlıq fəaliyyəti (sahibkarlıq) bazar iqtisadiyyatının 

ə

sas və fərqləndirici əlamətlərindən biridir. Bu fəaliyyətin həyata kezirilməsinin əsas məqsədi gəlir (qazanc) və 

mənfəət əldə etməkdən ibarətdir. Sahibkarlıq fəaliyyəti əsasən iqtisadi cəhətdən azad olan insanların əməyinə 

ə

saslanır. Üçünün hər bir üzvü üçün iqtisadi azadlıüı təmin edən cəmiyyətdə bu fəaliyyət özünün ən yüksək tə-

rəqqi səviyyəsinə zatır. Ümumi mənada iqtisadi azadlıq dedikdə, insanın malik olduüu iqtisadi resurslar (kapi-

tal, iş qüvvəsi), habelə hazır məhsullar üzərində sərbəst surətdə sərəncam vermək hüququ başa düşülür. Xüsusi 

hüquq insanları iqtisadi azadlıq hüququ ilə təmin edir. Bu hüquq öz hüquqi təbiətinə görə normal sahibkarlıq 

dövriyyəsi və fəaliyyəti üçün nəzərdə tutulmuşdur. ßsl və həqiqi sahibkarlıq fəaliyyəti xüsusi hüquq olmadan 

həyata kezirilə bilməz. Buna gürə də xüsusi hüquq sahibkarlıq hüququdur. 

Xüsusi hüquq ayrı-ayrı şəxslər arasında, onların şəxsi-fərdi maraqları ilə  baülı olan əmlak münasibətlərini 

tənzimləyir. Bu hüquq fərdlərin öz aralarındakı münasibətləri müəyyənləşdirir. Xüsusi hüquq ayrı-ayrı şəxslərin 

— əmtəə istehsalzılarının, sahibkarların, mülkiyyətzilərin, biznesmenlərin, kommersantların və s. fəaliyyət sfe-

rasına aid olan hüquqdur. Bu elə bir sahədir ki, dövlətin tənzimləyici fəaliyyətinin həmin sahəyə bilavasitə mü-

daxiləsi  məhdudlaşır.  Xüsusi  hüquq  ayrı-ayrı  şəxslərə  öz  istək  və  mülahizələrinə  uyğun  istənilən  istiqamətdə 

hərəkət etmək ixtiyarı verir. Bu hüquq azadlıq və xüsusi təşəbbüskarlıq hüququdur. Onun əsas məqsədini, qayə-

sini və leytmotivini ayrı-ayrı şəxslərin maraq və mənafeyini təmin etmək təşkil edir. Buna görə də xüsusi hü-