Mehman Ağayev, Sultan Əliyev ÄÈÀËÈÇ Bakı – 2010
Yüklə 9,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dializ Cədvəl 10.6 Bəzi maddələrin qandan çıxarılmasının üstün üsulları
- HD ilə çıxarılan dərmanlar və maddələr HS ilə çıxarılan dərmanlar və maddələr
- Dializ Fəsil 11 Dializ xəstələrinin müxtəlif orqan və sistemlərində müşahidə olunan
- Hiperlipidemiya
- Ürəyin işemik xəstəliyi.
- Aortakoronar şuntlama və angioplastika.
- Konstruktiv (sıxıcı) perikardit
- Sol mədəciyin disfunksiyası və hipertrofi yası.
- Xroniki ürək çatışmazlığı (XÜÇ).
- Endokardit
- Antiaritmik preparatlar
- 11.2. Mədə-bağırsaq tra k tı (MBT)
- Qəbizlik
- Dializ xəstələrində dadın dəyişməsi
|
Ağırlaşmalar. HD ilə HS kombinasiyada aparıldığı zaman dializ məhlulunda fosfor olmadığı üçün fosfatların qanda səviyyəsi aşağı enir və tənəffüs çatışmazlığına səbəb ola bilər. Bunun qarşısını almaq üçün dializata fosfat əlavə etmək lazım gəlir. Adi dializ məhlulu istifadə olunduqda dializatda bikarbonatın yüksək səviyyədə olduğu üçün xəstələrdə metabolik və tənəffüs alkalozu ortaya çıxır. Bunun qarşısını almaq üçün dializatda bikarbonatın səviyyəsi aşağı salınır. Zəhərlənmə ilə eyni zamanda KBÇ müşahidə edilən xəstələrdə uzunmüddətli, effektiv HD aparılması təhlükəlidir – tarazlıq poz ğunluğu sindromu meydana çıxa bilər. HS apardıqda trom- bositopeniya və leykopeniya müşahidə oluna bilər, amma 24–48 saata dəyişikliklər bərpa oluna bilir. Uzunmüddətli HS nəticəsində hemoliz, su-duz mübadiləsinin pozğunluqları, qanaxmalar müşahidə oluna bilər və hər bir konkret halda lazımi tədbirlər görülür. Ayrı-ayrı maddələrlə zəhərləndikdə göstərilən spesifi k yardımın xüsusiyyəti və həcmi haqda məlumatlar toksikologiyaya həsr olunmuş rəhbərliklərdə verilir. Aşağıdakı cədvəldə HD və HS ilə çıxarılan maddələr haqda məlumatlar təqdim olunur (cədvəl 10.6).
296 Dializ Cədvəl 10.6 Bəzi maddələrin qandan çıxarılmasının üstün üsulları Antimikrob, xərçəng əleyhinə preparatlar ♦ cefaclor ♦ cefazolin ♦ cefuroxime ♦ amikasin ♦ gentamicin ♦ kanamycin ♦ tetracycline ♦ tinidazole ♦ ofl oxacin ♦ izoniazid ♦ acyclovir ♦ zidovudine ♦ cyclophosphamide Barbituratlar ♦ amobarbital ♦ qunalbital Yuxugətiricilər,sedativ dərmanlar, trankvilizatorlar ♦ carbamazepin ♦ carbromal Ürək-damar dərmanları ♦ atenolol ♦ enalapril ♦ methyldopa Spirtlər
♦ ethanol Analgetiklər, revmatizm əleyhinə HD ilə çıxarılan dərmanlar və maddələr HS ilə çıxarılan dərmanlar və maddələr Barbituratlar ♦ amobarbital ♦ butabarbital ♦ heksabarbital ♦ pentobarbital ♦ phenobarbital ♦ quinabarbital ♦ secobarbital ♦ thiopental ♦ vinalbital Qeyri-barbital yuxugətiriciləri, sedativlər, trankvilizatorlar ♦ carbromal ♦ xlorpromazin ♦ meprobamate ♦ promazin ♦ prometazin Analgetiklər, antirevmatik dərmanlar ♦ acetominofen ♦ acetylsalisilic acid ♦ colchicinlər ♦ salicylic acid Antimikrob preparatlar ♦ ampicillin ♦ gentamicin ♦ izoniazid 297 Fəsil 10. Hemosorbsiya Antidepressantlar ♦ amitryptiline ♦ imipramine Bitki və heyvan mənşəli zəhərlər, gerbisidlər,insektisidlər ♦ amanitin ♦ demeton sulfoxide ♦ diquat ♦ methylparathion ♦ nitrostigmine ♦ biphenillər ♦ parathion Ürək-damar dərmanları ♦ digoxine ♦ diltiazem ♦ metoprolol Müxtəlif təsirə malik dərmanlar ♦ theophylline ♦ cimetidine ♦ phenollar Həlledicilər, qazlar, metallar ♦ carbon tetrachloride ♦ ethylene oxide ♦ trichloroethane ♦ xylene
♦ alüminium ♦ dəmir
dərmanlar ♦ acetaminophen Antidepressantlar ♦ amphetaminlər ♦ isocarboxazid ♦ MAO inhibitorları Həlledicilər, qazlar ♦ aceton
♦ carbon monoxide Bitki və heyvan zəhərləri, herbisidlər, insektisidlər ♦ alkyl phosphate ♦ amanitin ♦ demethoate ♦ ilan sancması Müxtəlif mexanizmlə təsir edən maddələr ♦ acipimox ♦ allopurinol ♦ aminophylline ♦ aniline ♦ bor turşusu ♦ fol turşusu ♦ methylprednizolone ♦ thiocyanate ♦ ranitidine 298 Dializ Fəsil 11 Dializ xəstələrinin müxtəlif orqan və sistemlərində müşahidə olunan spesifi k dəyişikliklər 11. 1. Ürək-damar sistemi Ü rək-damar sistemi (ÜDS) pozğunluqları dializ xəstələri (DX) arasında daha çox müşahidə edilir, çünki onlarda aterosklerozu yaradan risk faktorları tezliyi artır, xüsusən AH və şəkərli diabet olduqda bu tezlik daha çox yüksəlir. Həmçi nin uremiya üçün spesifi k olan faktorlar: triqlisevidemiya, hiperpa ratireoz, damarların kalsifi kasiyası, kalsium-fosfor mübadiləsi anomaliya- ları, homosistein, urat və oksalatların səviyyəsinin yüksəlməsi də müəyyən rol oynayır. Müşahidələr göstərir ki, HD və PD xəstələrin ölümünə ən çox təsadüf olunan səbəbləri ÜDS problemləri olub, 50% təşkil edir. Arterial hipertenziya dializ müalicəsinə qədər 80–90% xəs- tələrdə müşahidə edilir və 6-cı fəsildə onun müalicəsi haqqında ətrafl ı məlumat verilmişdir. Hiperlipidemiya – triqliseridemiya 1/3 xəstələrdə müşahidə edilir. Bunun səbəbi XBÇ zamanı lipoproteinlipaza qıtlığı olur və LDL artır. Böyrək lipazasının qıtlığı və beta-blokatorların qəbulu aşağı sıxlıqlı lipoproteidlərin səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur. Yüksək sıxlıqlı lipoproteidlərin və apolipoproteid A-I səviyyəsi aşağı düşür. Hipertriqliseridemiyanın müalicəsi üçün pəhrizə riayət etmək, balıq məhsulları və yağı istifadə edilməsi tövsiyə edilir. Dərman vasitələrindən bezafi brat, fenofi brat, hemfi brozil 25% azaldılmış dozada istifadə olunur. Fiziki hərəkətlər artırılır. Beta-blokatorlarlar triqliseridləri artırdığı üçün imtina edilir. PD 299 Fəsil 11. Dializ xəstələrinin müxtəlif orqan və sistemlərində müşahidə olunan spesifi k dəyişikliklər xəstələrinə natrium və suyun qəbulu azaldılır. Yüksək keçiricilikli dializatorlar və kiçikmolekullu heparin lipid mübadiləsinə yaxşı təsir göstərir; • Apolipoproteinlərin zərdabda səviyyəsi pozulur, Apo A-I, Apo A-II azalır. Apo B, apoC-I, apoC-II, apoC-III və apoE artır; • Lipidlərin peroksid oksidləşməsi sürətlənir. Bunun səbəbi antioksidant fermentlərin aktivliyinin qanda azalması, həmçinin hüceyrə daxilində askorbin turşusunun və tokoferolun səviyyəsinin enməsidir; Hiperxolesterinemiya. Dializ xəstələrində, adətən, xolesterinin səviyyəsi aşağı olur ki, bu da qidalanma ilə əlaqədardır. Xolesterinin səviyyəsinin normal olmasına baxmayaraq HDL səviyyəsi aşağı olur. Bu zaman xəstələrə yarımdoymamış yağ turşuları ilə zəngin, doymuş yağ turşusu və xolesterinlə kasıb olan pəhriz verilir və bəzən atorvastatin 10–40 mq/gün dozada təyin edilir.
XBÇ zamanı aterosklerozun risk faktorları çoxdur və aşağıdakı cədvəldə verilir (Cədvəl 11.1).
Cədvəl 11.1 XBÇ zamanı aterosklerozun risk faktorları Arterial hipertenziya Siqaret çəkmək Şəkərli diabet İnsulinə rezistentlik Lipid mübadiləsinin pozğunluqları: – triqliseridemiya; – yüksək sıxlıqlı lipoproteidlərin azalması; – apoenzim A-I səviyyəsinin azalması; – hiperxolesterinemiya – anamnazində nefrotik sindrom olanlar. Damarların kalsifi kasiyası: – hiperparatireoz; – fosfor kalsium hasilinin artması. 300 Dializ Zərdab homosisteinin səviyyəsinin artması C – reaktiv zülalın zərdabda artması Plazmada uratların və oksalatların artması Sərbəst radikallar Poliaminlər Stenokardiyanın müalicəsində ümumi xəstələrdə olduğu kimi nitratlar, uzunmüddətli təsir edən nitratlar, beta-blokatorlar və kalsium kanal blokatorları istifadə olunur. Ağır anemiyanı aradan qaldırmaq üçün EPO təyin edilir. Dializ zamanı stenokardiya olduqda hipertenziyanı aradan qal- dırmaq lazım gəlir. AT normal olduqda nitroqliserin dilin altına verilir.
Aortakoronar şuntlama və angioplastika. Dializ xəstələrində stenokardiya olduqda onlarda revaskulyarizasiya əməliyyatları aparılır. Amma əməliyyatdan sonra 20% halda ölüm müşahidə olunduğu üçün sol mədəcik miokardının ağır zədələnməsində əməliyyat göstəriş sayılmır. Translyuminal koronar angioplastikadan sonra 100% halda kliniki əlamətlər yaxşılaşsalar da, 6 aydan sonra stenokardiya yenidən baş qaldırır. Angioqrafi yanın aparılma riski çox deyil, amma ondan sonra rentgenkontrast maddəni bədəndən çıxartmaq üçün dializ aparılır.
infarkt zamanı dializ apardıqda arterial hipotenziyaya qarşı tədbirlər görülür və Hb səviyyəsi 110 q/l yüksəyə qaldırılır. Perikard xəstəlikləri. Dializ xəstələrinin 3-4% ölümün səbəbi perikardit olur, çünki tamponada, aritmiya və ürək çatışmazlığına səbəb olurlar. Perikardit uremik və dializlə əlaqədar ola bilər. Uremik perikardit dializin başlanğıcında olur, hazırda dializ tez başlandığı üçün müşahidə olunmur. Perikardit dializə mütləq göstəriş sayılmalıdır. Dializlə əlaqədar perikarditlərin səbəbi interkurrent, yaxud virus infeksiyası, hiperkatabolizm, həcmlə yüklənmə, hiperurinemiya 301 Fəsil 11. Dializ xəstələrinin müxtəlif orqan və sistemlərində müşahidə olunan spesifi k dəyişikliklər və qidalanmanın çatışmazlığı ola bilər. Perikarditin əlamətləri: perikardın sürtünmə küyü, döş qəfəsində ağrılar, dializ vaxtı hipotenziya və USM zamanı perikard boşluğunda mayenin olmasıdır. Müalicə – 100 ml maye müalicə tələb etmir. Təhlükəli hal ürəyin tamponadasıdır, ona görə də ExoKQ nəzarət edilir. Əgər perikardın sürtünmə küyü itirsə, ürək tonları karlaşırsa, AT aşağı düşürsə, onda eksudatın artması (tamponada?) haqda düşünmək lazım gəlir. Dializin intensifi kasiyası – həftədə 5–7 dəfə 2–4 həftə davam edilir. Uremik perikardit dializ perikarditinə nisbətən müalicəyə yaxşı tabe olur. Dərman müalicəsi effektsizdir.
nəticəsi xəstə üçün fatal ola bilər. Odur ki, mayenin miqdarına daima ExoKQ nəzarət aparılır. Mayenin həcmi 250 ml-ə çatdıqda (arxa exoneqativ sahə 1 sm-dən çox olduqda) subksifoid (xəncərəbənzər çıxıntıaltı) perikardiostomiya, yaxud aşağıdakı proseduralardan biri edilir:
1. perikardiostomiya – perikard boşluğuna drenaj qoyulur; 2. perikardiosentez – tamponada olduqda edilir; 3. ön perikardektomiya – xəstənin həyatı üçün çox risklidir.
– dializ perikarditdən sonra müşahidə edilir. Əksər halda durğun ürək çatışmazlığı maskası altında manifestasiya edir. Ancaq perikardektomiyadan sonra son dəqiq diaqnoz qoyula bilir.
Əksər halda damar yolundan baş verən septisemiyadan sonra müşahidə edilir. Ön perikardektomiya və antibakterial müalicə aparılır. Perikarditi olan xəstələrdə dializ keçirmək müəyyən risk ilə əlaqəli olur: 1. qanaxma – heparinsiz dializ aparılmalı; 2. aritmiya – iltihab nəticəsində ürək ritmini verən strukturlar zədələnirlər, plazmada kaliumun səviyyəsi nəzarət olunmalı; 3. tamponada əlaməti olaraq hipotenziya baş verir; 4. dehidratasiya – gündəlik dializ zamanı baş verə bilər; 302 Dializ 5. hipokaliyemiya və hipofosfatemiya – müşahidə edildikdə dia- liz məhlulunda K (4,0 mekv/l) və fosfor (1,3 mmol/l) səviyyəsinə qədər qaldırılır; 6. metabolik alkaloz – hər gün dializ metabolik alkaloz verə bilər, onda dializ məhlulunda bikarbonatın səviyyəsi 25 mmol/l endirilir. Sol mədəciyin disfunksiyası və hipertrofi yası. Dializ xəs- tə lərində sol mədəciyin hipertrofi yası, onun sistolik və diastolik funksiyaların pozulması müşahidə edilir. Sol mədəciyin divarının hipertrofi yası qeyri–adekvat olaraq hiperparatiroidizm, yaxud vitamin D defi siti nəticəsində ola bilər. Dializ xəstələrində ürək çatışmazlığı və maye ilə yüklənməni ayırmaq üçün bədən çəkisini nəzarətdə saxlamaq lazımdır. Sol mədəciyin disfunksiyasının səbəbləri çoxdur: – arterial hipertenziya; – maye ilə yüklənmə; – anemiya; – ürəyin işemik xəstəliyi; – arterio-venoz fi stulada qanın venaya sürətlə atılması; – miokardın kalsifi kasiyası; – sistem xəstəlikləri (məs. amiloidoz, poliartrit, sklerodermiya); – uremiya. Sol mədəciyin hipertrofi yası (SMH) ExoKQ üsulun və doppler metodun köməyi ilə aşkar edilir və dinamikada nəzarət aparılır. SMH və disfunksiyasının aradan qaldırılması: 1. AT və maye balansını nəzarətə almaq; 2. Aarterio-venoz fi stula və protezlər – bəzən ürək atımını artırır (Brenxem simptomu – AV fi stulanı sıxdıqda bradikardiya baş verir); 3. Anemiya – EPO istifadə olunduqda Hb-nin səviyyəsi 10 q/dl- dən çox yüksəlir və bu da SMH azalmasına səbəb olur. Müalicə – ağciyərin kəskin ödemi sol mədəciyin disfunksiyası olduqda, adətən, maye ilə yüklənmədən sonra baş verir. Ürəyin postyüklənməsi olduqda (ətrafl ar soyuq, sianozlu) nitratlar təyin
303 Fəsil 11. Dializ xəstələrinin müxtəlif orqan və sistemlərində müşahidə olunan spesifi k dəyişikliklər edilir, hətta AT 100 mm c. süt. olsa da. Təcili izolə olunmuş UF aparılır. Xəstə vəziyyətdən çıxarılandan sonra onun yeni “quru” çəkisi tapılır. Xroniki ürək çatışmazlığı (XÜÇ). Bəzən XÜÇ-ni hipotenziya səbəbindən HD ilə müalicə etmək mümkün olmur, onda xəstə periton dializinə keçirilir və onun çəkisi nəzarətə alınır. Ürək qlikozidləri – diqoksin yarım dozada 0,0625 mq günaşırı istifadə edilir, AÇFI tətbiq Hb 110–120 q/l səviyyəsinə qaldırılması SMH-ni azaldır.
nəticəsində baş verir. Əksər xəstələrdə staphylococcus aureus bakteremiyasının ağırlaşması kimi kəskin bakterial endokardit baş verir. Müalicə məqsədi ilə iki antistafi lakokk agentdən (fl oksasillin, eritromitsin, gentamitsin, vankomitsin) 4–6 həftə ərzində müalicə aparılır. Endokardit simptomları ürək küyləri, baş gicəllənməsi və bəzən ürək çatışmazlığı əlamətləri müşahidə edilir.
paqlarda, miokarda abseslər inkişaf edə bilir. Adekvat antimikrob müalicədən başqa, bəzən hətta cərrahi əməliyyat – qapaqların pro- tezlənməsi də aparılır. Aritmiyalar. Dializ xəstələrində SMH, ÜİX, iyon mübadiləsinin– K, Na, Ca, Mg, H ionlarının səviyyələrinin pozğunluqları aritmiyaya səbəb olur. Hipoksiya, hipofosfatemiya, keçirici sistemə yaxın yer- ləşən miokardın kalsifi kasiyası da ritm pozğunluğu verə bilər. Səbəblərinə görə aşağıdakı qruplara ayrılır: – digitalis qəbulu ilə əlaqədar aritmiyalar. Digitalis alan xəstələrin plazmasında K səviyyəsi 3,5 mekv/l-dən az olmamalıdır (K dializatda 3,0–3,5 mekv/l-ə qaldırılır). Davamedici mədəcik aritmiyaları xinidinlə, qulaqcıq fi brilyasiyası amiodaron ilə müalicə oluna bilər; – SMH, ÜİX, perikardit, amiloidoz. Hipotenziya başlanğıc mexanizmi rolunu oynaya bilər. Miokardda işemik dəyişiklikləri ST seqmentinin dinamik EKQ nəzarəti aparmaqla aşkar etmək olar;
304 Dializ – dializ zamanı aritmiya müşahidə edildikdə dializ dayandırılmır və adi qaydada müalicə aparılır. Xroniki aritmiyalarda siqaret çəkməkdən imtina olunmalı, tünd qəhvə, medikamentoz və s. müalicə aparılır.
I sinif – membran stabilizatorları; I a–preparatlar – xinidin, prokainamid, dizopramid fəaliyyət potensialının davamiyyətini (FPD) artırırlar. Əsasən böyrəklərlə xaric olurlar, intoksikasiyada QT intervalını uzadırlar; I b-preparatları – lidokain, meksiletin, fenitoin FPD-ni azaldır, dializ xəstələrində toksik təsir etmirlər; I c-preparatları – fl ekainid, enkainid, lorkainid, propafenon – FPD-yə təsir etmir. Bunların arasında propafenon XBÇ zamanı ən təhlükəsizdir, bir qədər beta-blokator təsiri də göstərir. II sinif – simpatolitiklər. Beta-blokatorların dozası ürək vurğuların sayına görə titrələnir. Bretilium həmçinin III sinif preparatları təsiri göstərir – FPD-ni artırır. III sinif – FPD-ni artıran preparatlar. Amiodaron dializ xəstələrin- də bu qrupdan olan yeganə dərman kimi istifadə olunur. IV sinif – preparatlar kalsium kanal blokatorları. Böyrəklərlə xaric olmadığı üçün adi dozada istifadə edilir. Verapamilin təsiri sol mədəciyin funksiyasının pozulduğu xəstələrdə daha güclü olur. Dializ xəstələrinin qəfl ətən ölümü – adətən, ürək problemləri, hiperkaliyemiya ilə əlaqəli olur. Bu zaman təcili dializlə yanaşı, kalsium xlorid, yaxud kalsium qlükonat, qlükoza insulinlə yeridi lir. Qlükoza ilə insulin kimi albuterol da yeridilə bilər. 11.2. Mədə-bağırsaq tra k tı (MBT) Dializ xəstələrində aşağıdakı simptomlar müşahidə olunur: – anoreksiya; – ürəkbulanma və qusma – uremiya və su-elektrolit mübadiləsinin pozulması nəticəsində müşahidə edilir.
305 Fəsil 11. Dializ xəstələrinin müxtəlif orqan və sistemlərində müşahidə olunan spesifi k dəyişikliklər Dializdən əvvəl olan simptomlar dializ başladıqdan sonra itirlər. Əgər dializ prosesində müşahidə olunursa, onda ilk növbədə qeyri- adekvat dializ haqda düşünmək lazımdır. Dializ zamanı ürəkbulanma və qusma hipotenziya zamanı meydana çıxır, UF nəticəsində, yaxud asetat dializatı istifadə edildikdə olur. Ona görə xəstələr dializarası dövrdə suyu və duzu az istifadə etməlidirlər. Bunun qarşısını almaq üçün əvvəl izolə olunmuş UF, yaxud Na-un profi lləşdirilməsi aparılır. Bəzən öyümə və qusmanın dializ ilə əlaqəsi olmur, onda MBT müayinə olunur. Dispepsiya – epiqastriumda diskomfort kimi hiss olunur. Bura epiqastriumda ağırlıq, havanın yığılması, gəyirmə aid edilir. Bu əlamətlər MBT xəstəlikləri–xora xəstəliyi, qastroezofaqal reftyuks, qastrit, duodenit, yaxud da şəkərli diabet xəstələrində müşahidə edilən mədənin parezi zamanı ola bilər. Bəzən isə fosfor birləşdirən dərmanlar, dəmir preparatların qəbulu ilə də əlaqələr ola bilər. Əgər anamnezdə MBT xəstəliyi vardırsa, onda xəstələr müayinədən keçməlidirlər. Xəstələrin müalicəsində prokinetik agentlər, anta- sidlər, H 2 - histamin reseptorlarının antaqonistləri, proton nasosu blokatorları və s. istifadə edilir. Qəbizlik – dializ xəstələrində maye qəbulunun məh dud laş - dırılması, kaliumun artıqlığına görə meyvə-tərəvəzin azal dıl- ması, fosfor birləşdiricilərinin, dəmir preparatlarının qəbulu, fi - ziki aktivliyin azlığı, narkotik analgetiklərin (kodein, meperidin) qəbulu qəbizliyə səbəb olur, divertikulit, babasil baş verə bilir. Belə hallarda xəstələrə yumşaldıcı, stimuləedici (bisakodil), hiperosmotik (sorbitol 70%-li məhluldan 30 ml, laktuloza) istifadə edilir. Bəzən təxirəsalınmaz nəticə üçün sabun suyu ilə, mineral yağlarla imalə, yaxud bisakodil-qliserinli şamlardan istifadə olunur. Diareya – ishal əsas 4 mexanizm ilə baş verir: 1. osmotik diareya; 2. sekretor diareya; 3. bağırsaq motorikasının pozulmasından baş verən diareya; 4. seliyin eksudasiyası, qan və zülalın iltihab nahiyəsində ifrazı. 306 Dializ Bəzən pəhriz və virus xəstəliklərdən də diareya müşahidə edilə bilər. Bağırsaq divarının işemiyası, yaxud infarktı dializ zamanı qanlı diareya, qarında ağrı, hərarətin yüksəlməsi, sepsis əlamətləri, hipotenziya ilə müşayiət olunur. AH, ŞD və dislipidemiya olan xəstələrdə arteroskleroz müşahidə edildiyi üçün çox təsadüf olunur. Diareya yüksək hərarət ilə olduqda infeksiya haqda düşünmək lazım gəlir. Qanı və kalı bakteriyalara müayinə etmək lazım gəlir. Uzunmüddətli antimikrob dərmanlarla müalicədən sonra Clostridum diffi cile entereti inkişaf edə bilər. Belə enteritin müalicəsində per os vankomitsin, yaxud metronidazol istifadə edilir. ŞD-də periodik diareya vegetativ neyropatiya nəticəsində baş verə bilər. Bəzən endoskopik müayinə aparılır. Stulda lifl ər və yağlar olduqda malabsorbsiya sindromu haqda düşünmək olar – onda pəhriz və həzm fermentlərin təyini problemi aradan qaldırar. Qeyri infeksion mənşəli diareyalarda müvəqqəti kömək məqsədi ilə loperamid hidroxlorid (İmodium), yaxud difenoksilat hidroxlorid və atropin (lomotil) istifadə oluna bilər. Hıçqırma. Diafraqmanın qəfl ətən yığılması və səs yarığının bağlanması nəticəsində baş verir. Səbəbi diafraqmanın qıcıqlanması, hiponatriyemiya və uremiya ilə əlaqədar başqa metabolik dəyişikliklər də ola bilər. Uremiya ilə əlaqədar olan hıçqırma dializ ilə yaxşı müalicə olunur. Xlorpromazin, metoklopramid, xinidin, fenitoin, valproin turşusu, baklofen, nifedipin istifadə oluna bilər.
, ağızda metal dadı, spesifi k iy ola bilər. Bunların səbəbi uremik stomatit, parotit və ağızda quruluq sindromu ola bilər. Belə hallarda dializin intensifi kasiyası və Zn qəbulu tövsiyə edilir.
Yüklə 9,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|