MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA

ə vurmamısan heç. 
 
Eyhamla üzüm
ə gülmüsən mənim 
 
Birc
ə yol üzümə durmamısan heç. (78, 199) 
 
 
Ikrahla seyr edir
əm kişi donluma yani 
 
Ağızlardansöz qapib ovuclara qoyanı. (95, 111) 
 
 
Qohum var, 
düşüb düyada kölgəsi 
 
Dü
şübdü, arada səs-küy olmasın. 
 
M
ən ki görməmişəm ata kölgəsi 
 
Heç ki min üstünd
ən əskik olmasın. (73, 105) 
 
 
Frazeoloji  birl
əşmələrin  şeir  dilindəki  çox  mühüm  
üslubi-estetik  v
əzifəsindən  biri  də  məzmunun  ümumi 
istiqam
əti,  kontekstin  təhriki  ilə  mətnə  daxil  olub,  fikrin  
anlaşılmasını  sürətləndirməkdən  ibarətdir. Düşdüyü bədii mətn 
şəraitində  canlı  danışıq  dilinin  frazeologiyası  dilin  
ənginliklərindəki  zənginliyi aşkarlayır. Onlar şeir dili üçün ona 
gör
ə  spesifikdir  ki,  onlar  üslubi-semantik  anlaşma  cəhətdən 
f
əallaşmağa  meyllidir.  Poeziyanın  faydalandığı  ən  qüvvətli  
qaynaqlardan biri kimi yaratd
ığı rəngarəng üslubi çalarlarla bədii 
fikrin ifad
əsinə geniş imkanlar açır. Hazır bədii dil materiallari – 
frazeoloji t
ərkiblər şeir üslubunun tələblərinə cavab verir, şeir də 
fikrin  m
əna  çəkisinə  xüsusi  siqlət  yükləyir.  Frazeoloji 
birl
əşmələrin  işlənmə  tezliyi  birinci  növbədə  ondaki  dərin  və 
geniş  semantika  ilə  bağlıdır.  Emosional  çalarlarin  tündləşməsi, 
xüsusi  ekspressivliy
ə  yüksələ  bilməsi  frazeologizmləri  poetik 
sözl
ərlə  yaxınlaşdirir.  Onların  poetik  mətndə  sıxlaşmasıi  
sadalanan  keyfiyy
ətlərindən  irəli gəlir. Poetizmlər kimi, poetik 
münd
əricəni,  bədii  təəssüratı  qabartma  xüsusiyyəti  sabit 
birl
əşmələrə  hopmuş  xalq  müdrikliyindən  qidalanır.  Şair  nəfəsi 
frazeoloji  q
əlibləri  kontekstdə  əridərək  poetik  məqsədləri 
üçün  istifad
ə  edir.  Şeir  dilinin  qaydaları  çərçivəsində  hərəkətə 
g
ələn  frazeoloji  birləşmələrin  ətrafına  əlvan  ifadə  vasitələri  

---

          
 
 
8 
c
əmləşir  və  beləliklə,  frazeoloji  vahidlərin üslubi fəallığı digər 
dil materiallar
ı ilə qarşılıqlı əlaqə prosesində baş verir. 
 
Frazeoloji  birl
əşmələr  şeirdə  zahiri  bər-bəzək naminə 
daxil  edilmir.  Onlar  zahiri 
əlamətdən  daha  artıq  daxili  
mahiyy
ətin,  poetik  nəfəsin  mövcudluq  formasıdır.  Özündə  
canl
ı  danışıq  dilinin  şirinliyini  hifs  edərək  mətndə  
semantikas
ını  bədii  cəhətdən dərinləşdirir və poeziyanın dilində 
koloritin  gücl
ənməsinə  zəmin  yaradır.  Doğrudan  da  
müşahidələr  əyani  şəkildə  göstərir  ki,  frazeoloji  vahidlərin  
işlənmə  tezliyi  o  zaman  intensivləşir  ki,  mətndə  xalq  təfəkkür 
t
ərzi bədii təsvirin, poetik fikrin istiqamət verici faktoru olsun. 
 
Dilin  b
ədii-poetik  strukturunda  frazeologizmlər  çox 
güclü 
t
əsvir 
vasit
əsi, 
x
əlqi 
dil 
emosional
lığının 
göst
əricilərindəndir.  Onda  şeir  dili  meyarlarına  uyğunlaşma 
qabiliyy
əti  də  güclüdür.  Ona  görə  də  frazeoloji  dil  materiallari 
şeiri canlı nitqin təbiiliyi və ahəngdarliği ilə zənginləşdirir, fikri 
yiğcam və saira nə ifadə etmək imkanlarını genişləndirir. 
 
 
Ömr
ə bel bağlama, ömür əzəldən 
 
Amana b
ənd olub, aman, ay aman! 
 
Ölüm