5
J j ^ Y ü g ü r d i: qoşdu, yüyürdü.
J ər yügürdi = adam qoş-
du», (‘-^ '^ j^ - j j j ^ yügürür - yügürmək). Bu şeirdə də iş-
bnm işdir:
jjL^ jli cjlil
J ^ j ^ v 4 ^ J j ^
J ^
J! (i Jjä j*İü IAj2
«Ü ndəp uluğ tabaru
Taw rak kəlip yügürgil,
K urğak yılm budhun kör,
K anda tüşər kodı ıl».
Yaşlı adam haylasa,
Dərhal yüyür yanm a,
Q uraq ildə köçsə el,
Sən də köçüb ora get.
(Yaşlı, ulu bir adam səni çağırsa, dərhal onun səsinə səs ver, ona tərəf
qoş, yüyür, qıtlıq, quraqhq vaxtı el hara köçsə, sən də
onunla bərabər köç get). El-obaya bir fəlakət üz versə,
onunla birlikdə ol deməkdir.
Divanü lüğat-it-türk
67
J j ^ Y ü g ü r d i: « J j ^ J ji J( ol böz yügürdi =o, bezə əriş düzəltdi»,
(uiUjio - J J ^ yügürür - yügürmək).
ts J j^ Y a m u r d ı: kəsdi. «t5Jj^
J ər yığaç yam urdı = adam ağac
kəsdi». Başqası da bebdir, ((j'-‘j ^ - j j ^ yam urur - yamur-
m ak).
Y a p
1
ş d ı: yapışdı. « ( S ' ^
^ yəlim yükkə yapışdı = tutğal
quş b b y in ə yapışdı». H ər hansı bir nəsnə bir şeyə yapışsa
və ya taxılsa, yenə b e b deyilir.
Y a p
1
ş d ı: « t S ' ^ ^
ıt keyikkə yapışdı=it geyiki tutdu, dişi-
ni keçirdi, yapışdı», (
- j ^ yapışar - yapışmak).
Y
a d h
1
ş d ı: yayıldı.
«t
5
-i«jj
J
ol an q ar töşək yadhışdı
=o ona döşək sərməkdə, yaym aqda, döşəməkdə köm ək et-
di». Yarış üçün də b e b deyilir,
( J ' ^ j j - j j « İ yadhışur -
yadhışm ak).
Y o d h u ş d ı:
ü
'^
ü
? 5 0 J^ ol kıhçtın kan yodhuşdı = o,
qılm cdan qan silməkdə köm ək etdi». K itabdan hər hansı
bir şeyi silmək və hər hansı mayenin bir şeyin üstündəki
izini silmək də bebdir,
- j ^ ^ y o d h u şu r- yodhuş-
mak).
ja
İ
ijj
Y
1
d
1
ş
d ı:
« ^ ^ ^
yıdışdı nənq
=
bir şeyin hissəbri, parça-
lan bir-birinin içində çürüdü, yıprandı», (jU *İJj_ j ^ j j yı_
dışur - yıdışmak).
t^iwjj Y e d i ş d i:
j! ol m anqa yenqək yedişdi = o mə-
nə heybənin kənarmı tikm əkdə kömək etdi». Boğçanm və
buna bənzər şeybrin kənarm ı tikmək də bebdir, ( -
j
>^J
j
t^Luijj yedişür - yedişmək). Bundan əvvəlki felin məsdəri
«jU Jijj yıdışmak» şəklində J ka ilədir.
68
Mahmud Kaşğari
Y ü d h ü ş d i; yükbdi.
J olar ikki ta n ğ yüdhüşdi
= 0
iki adam buğda yükləm əkdə bir-birinə köm ək etdilər».
Başqası da b eb d ir, yarış üçün də b e b deyihr. (
yüdhüşür ~ yüdhüşm ək).
Y a r a ş d ı; uyuşdu, anlaşdı.
jVİ olar ikki yaraşdı =
onlar ikisi bir işdə bir-biri ilə uyuşdular, anlaşdılar, dil
tapdılar». Bu şeirdə də işbnm işdir;
^ SuAi
ı j X u H u ı
j j
1 1 -^
j l ü u ı —2 j Ş
«O rtak bolup bilişdi,
M əninq taw ar satışdı,
Bistə b ib yaraştı,
Kizləp tu ta r taymıı».
O rtaq olub tamşdı,
M ən im b m al satışdı,
Bistə ib anlaşdı,
G iz b r m ənim tayımı.
(Vəfasız bir adam haqqm da deyir; o m ən im b tanışhqdan sonra orta-
ğım oldu, malımı satm aqda mənə kömək etdi, ev sahibi ib
anlaşdı, məndən dayçamı gizbdir). «Bistə» taciri evində
qonaq saxlayan adam m adıdır. Tacir onun evində qahr, o
da tacirin m ahnı satır, qoyunlannı yığır, tacir gedən za-
man ondan hər iyirmi qoyuna bir qoyun ahr. Toxsı, çigil,
yağma boylarm da bebdir, özüm şəxsən görm üşəm , ( - jj^ jd
jU J ijj yaraşur - yaraşm ak).
Divanü lüğat-it-türk
69
Y a r
1
ş d ı; yarışdı.
Vjj lİüI Jİ qI anınq b irb at yarışdı =
o onunla at çapm aqda yarışdı».
Y a r
1
ş d ı; tən töldü. «t5-i«j:jj'^ Vjj tiüi Jf ol anınq b irb tawar
yarışdı = o onunla m ah yan-yarıya böldü». M iras bölgü-
sündə də b e b deyilir, ( ı j ^ j i - j j ^ j J yarışur - yarışmak).
Y o r
1
ş d ı; yeridi, yürüdü. «c?-^Ji '^Ji
J ol məninq b irb yo-
rışdı = o m əniınb yeriməkdə yarışdı».
tjAJijj Y o r
1
ş d ı; «t5 J-^ji j^jj to rk u yorışdı = ipək parça yol-yol oldu».
Başqası da bebdir. Bu, ipək parça yıpranm ağa üz tutan
zam an söybnir, ( t j ' ^ J : ; y o r ı ş u r - yorışm ak).
i S ^ J i Y i r i ş d i; ayrıldı, bölündü. « ^ L j
yirişdi nənq = nəsnə
yarıldı, bölündü».
Y i r i ş d i; irişdi. «
l
J-^
j j
J ər yirişdi = adam irişdi». Başqası da
b ebdir, ('-^'-*^j:i - jj^ jd yirişür - yirişmək).
iS '^ ji Y i r i ş d i; zəiflədi. « ı s ^ j i ( j ^
ıt tışı yirişdi = itin dişi qüv-
vədən düşdü, zəiflədi». Başqası da bebdir.
Y a z
I
ş d ı; ^ iS '^ ji
j ' ^ ' düyün açm aqda köınək etdi». Yarışma da bclədir, ( - j j ^ j i
jb u ijj yazışur - yazışmak).
Y
a z
I
ş d ı;
« ^ s - ^ j i L; L5LL>
Jf ol m anqa ya yazışdı
= o
mənə kirişi
yaydan çıxannaqda köınok etdi». Başqası da bclədir,
(
- j j ^ j i yazışur - yazışmak).
Y a ğ u ş d ı; yaxınlaşdı. «c5-^^ '^j:“
JH bir nənq birgo yağuş-
dı = bir nəsnə başqa bir nəsnəyo yaxınlaşdı». (JI
a
J
j j
- j j ^
yağuşur -- yağuşmak).
Y
1
ğ I ş d ı; y ı ğ ı ş d ı .
t 5 '- ^
o l ı n a n q a b u ğ d a y y ığ ı ş d ı
=
o mənə buğda yığm aqda kömək etdi». Başqası da bclodir,
- jjJ iij yığışur - yığışmak).
70
M ahm ud Kaşğari
Y u
f
u
ş
d ı:
jVf o la r ik k i y u fu şd ı
=
o n la r ik isi bir-
birilə y a rd ım la şd ıla r, d o st o ld u ia r » ,
y u fu şu r
- yufuşm ak)*o.
Y u w u ş d
ı:
olar bir-birigə topık yuwuşdı
=onlar bir-birinə to p yuvarladılar»,
- J , ? ^ yuwu-
şur-yuw uşm ak).
Y a k
1
ş d ı:
j ^ Jf ol an q ar yakığ yakışdı = o ona yaxı
yaxm aqda köm ək etdi», (o, yara üstünə yaxı salm aqda
ona köm ək etdi).
Y a k
1
ş d ı; yaxmlaşdı.
anm q kəlməgi yakışdı =
onun gəlməsi yaxmlaşdı». H ər hansı bir şeyin gəlişi yaxm-
laşanda b e b deyilir. Tuti dilli danışan zam an « t^jJİ
am nq irni yakışm as» deyilir ki, «sürətlə danışdığı
üçün d o d o q lan bir-birinə dəyməz» dem əkdir, ( - j j ^
j
U
ui
S
j
yakışur - yakışm ak).
T
o
k
u
ş
d ı: «ts-ı*iaj jjf udhuz tokuşdı = qo tu r yayıldı», (nəm
olduğu üçün bədəndə qo tu r bir yerdən başqa yerə yayıldı),
(
j
U
u
İ
j
-
j j
İİ
jj
to k u şu r - tokuşm ak).
Y
1
k
1
ş d ı:
Jf ol an q ar tam yıkışdı = o ona divar
yıxm aqda köm ək etdi». Başqası da belədir,
-
j j
^
yıkışur - yıkışm ak).
Y
1
1
1
ş d ı: ilıqlaşdı. « < s -^
suwlar kam uğ yılışdı = sular
tam am ilıqlaşdı». Başqası da belədir, (^ - j j ^ yılışur
- y ıh şm a k ).
Bəsim A ta la y ın fikrincə, bu Pel h ə m « y u fu şm ak » , həm də «y ü fu şm ək » şəklində o l a
bilər ( D L T , III. s. 73). Çinlilər ( D L T - Ç i n , III cild, s.71) və u y ğ u r ia r bu sözü «yüfüşdi»
kim i o x u m u ş l a r (T T D , III to m , bet 98). Seçkin Ərd i i b S ə ra p T u ğ b a Y u r t s e v ə r isə o n u
«y o w u şd ı/y ö w ü şd i» şəkiində verm işiar (D L T -2 0 0 5 , s.7i 1).
Divanü lüğat-it-türk
7!
(
j
S
u
A
j
Y
1
1
1
ş d ı;
j n jVf olar bir ekindigə oğn yılışdı =
onlar bir-birini oğurluqda ittiham etdilər», (JU*İL
yıhşur - yılışmak)^'.
Y o I u ş d ı; yoluşdurdular, yağma etdilər. « c ? J ^
Jii ü j ^
budhun bir ekindini yoluşdı = xalq bir-birini yağm a etdi»,
(jU iiL - jjliiL yoluşur - yoluşmak).
t^Aİaj Y a m a ş d ı; « ı s ^ ^ CıJ^ J ^ '
ol a n q ar ton yamaşdı = o ona pal-
tar yam am aqda köm ək etdi». Başqası da belədir, (
yam aşur - yam aşm ak). Yarış üçün də belə deyilir.
Y o n u ş d ı; ^ i S ' ^
I^jjj
jü
jVf olar bir birgə ok yonuşdı =
onlar bir-birinə ox yonm aqda kömək etdilər». Y anşm aq
və başqa şey üçün də belə deyilir, (ciUiL -jj-iij yonuşur -
yonuşmak).
Y a t
1
k t ı; yadlaşdı. « (S -^
dH yağuk kişi yatıktı = qohum
olan, yaxm olan adam yadlaşdı», ((j'-«^ - j ^ yatıkar - ya-
tıkmak).
Y u 1
1
k 1
1
; « c f ^ L Ä y ılk ı yutıktı = ilxı və m al-qara qardan öldü».
İlxı və m al-qara soyuqdan qırılanda belə deyilir, ( - j ^
j
US
jj
yutıkar - yutıkınak).
Y a z
1
k t ı; « ıj^ ji ıSa yıl yazıktı = yaz fəsli girdi»,
- j^ jj
yazıkar - yazıkm ak).
a ş
1
k t ı; «<>iäAi
köz yaşıktı = göz yaşardı. göz yaşla dol-
du», (göz günəşdən və ya günəş şüalanndan qamaşdı),
(jU İJij -jlLij yaşıkar - yaşıkmak).
Bosim A ta la y bu s ö / ü «yalışdı» şə klindo o x u m a ğ ı toklif c tm işd ir ( D L T . 111. s. 75).
Salih M ütəllibov d a eyni likirdədir ( T S D , III to m . bel 82). Seçkin Ərdi i!ə Sərap
T u ğ b a Y urtsevə r bu sözü «yulışdı» kimi ( D L l ’-2005, s.708) o x u m u şla r. Ç i n ü lə r (D L T -
Çin, 111 cild. s.72) və u y ğ u rlar isə o n u «yalışdı» kimi vcrmişlər (T l'D. 111 lo m , bet 100).
72
Mahmud Kaşğari
Y a ğ
1
k 1
1
: yağı oldu.
b ə g b r bir birgə yağılctı =
bəylər bir-birinə yağı oldular»,
yağıkar - ya-
ğıkmak).
cS'ii" Y a p u 1 d ı: qapandı.
kapuğ yapuldı = qapı qapandı».
Hər hansı bir şey qapansa, yenə b e b deyilir,
- jjf e
yapulur - yapulm ak).
u b a 1 d ı: əldən qaldı, əhəmiyyət verilmədi. «cs4y o " ' ış yubal-
dı=iş olduğu kimi qaldı», ((j^-4y-j^W jyubalur-yubalmak).
Y e t i 1 d i: yetişildi. «t
5
-%
J(
ol sügə yetildi = o qoşuna ye-
tişildi». Başqası da belədir, (‘-SUİL
yetilür - yetilmək).
Y a d h
1
1 d ı: yayıldı. « ,^4^
sü yadhıldı=qoşun yayıldı, ətrafa
dağıldı». Başqası da bebdir.
Y a d h
1
1 d ı: sərildi. «
ü jj ton küngə yadhıldı=paltar
günəşə sərildi». Yayılan, sərib n hər şey barədə b e b de-
yilir, (Y a d h
1
1 d ı: yayıldı.
ğ.'j yağ to n d a yadhıldı = yağ
p altard a yayıldı». Başqası d a belədir,
-jjJjj yadhılur
- yadhılm ak).
Y o d h u 1 d ı:
kan kıhçtın yodhuldı = qan qılınc-
dan təm izbndi».
(.5-^^ Y o d h u 1 d ı:
‘-Süi anınq atı aydın^- yodhuldı = onun
adı xaqanın dəftərindən silindi». Silinən və yox edilən hər
şey üçün b eb deyilir, ( J ^ j j -
j
İ
jj
yodhulur - yodhulm ak).
Y e d h i 1 d i: « ts4 ^
yetgək yedhildi = boğça tikildi və içinə
əşya qoyuldu», (J'-4^jj -j^jj yedhilür - yedhilmək).
Bəsim A ta l a y ın q e y d in ə görə. bu söz y azm a niisxədə
a y d ı n » şətclində ikən s o n r a
düzə ldilərək «0,-^' a n d ı n » şəklinə salınmışdır ( D L T , III, s.77). «Ay» əsgərin adı və
azLiqəsi q e y d edilən d əftə rd ir.
Divanü lüğat-it-türk
7.3
(i-^ji Y a r
1
1 d r. yarıidı.
kap yanldı = qab yanldı. tuluq ya-
nldı». Başqası da belədir,
-j!>Jjjyarılur - yarılmak).
ts-iijd Y a r
1
1 d ı: ayrıldı, qopdu. «
ls
^Jİ ä butık yarıldı = budaq ayrıl-
dı», (budaq ağacdan aynldı, qopdu). H ər hansı bir şey ay-
rılsa, yenə b e b deyilir, ( J '^ jj- jj^ jıiy a n lu r - yarılmak)^-\
Y o r u 1 d ı: «l
5
-^j^
oğul beşiktin yoruldı = uşaq beşik-
dən açıldı», ( c j i ^ l a y o r u l u r - yorulm ak).
Y a z
1
1 d ı: açıldı. « ıj^ ji
tügün yazıldı = düyün açıldı». Baş-
qası da b eb d ir, ((j'-A^jd-jj^ ji yazılur -
yazılmak)*^^.
ts4uij Y a s
1
1 d ı: « i S ^ lAj' ış yasıldı = iş buraxıldı, tərk edildi».
Y a s
1
1 d ı: « ts 4 ^
ya yasıldı = kiriş yaydan çıxarıldı».
(^4 uu
Y a s
1
1 d ı:
« l s 4 ^
s ü
yasıldı=qoşun dağıdıldı, tərxis edildi».
D ağılan, dağıdılan hər şey haqqm da b e b deyilir, ( - j j ^
jL4uij yasılur - yasılmak).
ı^4iü Y u ş u 1 d ı: « ts 4 ij öli kan yuşuldı = qan fışqırdı», (yaradan qan
fışqırdı). Başqası da bebdir, (j j
İI-
j
yuşulur - yuşul-
mak).
^ s ^ Y u ş
1
1 d 1*^5;
ILİJİ
Lİol anm q əligi ışka yuşıldı = onun
əli işə yatdı, əli işə uyuşdu».
Y u ş
1
1 d
1
*^^’: sirkə və ya boza kimi şeybr güyüm ün lüiəsindən
axsa, yenə « ts 4 ^ yuşıldı» deyilir, (
-
j
4 A
j
yuşılur -
yuşılmak).
Y a ğ
1
1 d ı: «ts4 y J ^ yağm ur yağıldı = yağış yağdırıldı». Başqası
da b cb d ir, ( t j ^ - J J ^ yağılur - yağılmak).
Bu sözün « y a n l m a k » dcyil. «yirilmək» olacağı barədə Həsim A la la y ın qcydi var
( D L T . [H.S.78).
Bu sözün m üz arcsini və m əsdərini Bəsim A ta la y q o y m u ş d u r ( D L F . III, s. 78).
Çinlilər ( D L T - Ç in . III cild, s.76) və u y ğ u rla r bu sö zü «yaşıklı» ( T T D . III to m. bct
105). Salih M ü tə llib o v isə «ycşildi» kimi (’rS D . 111 to m , bcl 87) oxLimuşiar.
Salih M ütə llibov bu sözü «yüşildi» kimi (1 SD, III to m, bct 87) o x u m u ş d u r .
----------------------- --------------------————_____________ Mahmud Kasğari
i S ^ Y ı ğ ü d ı :
jl 3r ıştın yığıldı = adam işdən çəkindi, qaç-
dı». Başqası çəkindirsə, yenə belə deyilir. Bu f el həm təsir-
li, həm də təsirsizdir,
- j ^ yığılur - yığıhnak).
Y
1
ğ
1
] d ı;
ü ji: budhun yığıldı = xalq toplandı».
Y
1
ğ , I d ı;
j U j . yarmak yığıldı=pul yığıldı». Başqası da
belədir.
Y , ğ , I d ı:
j l j i top,-ak y,g,ld, = to rp aq y,ğ,ld,». Başqas,
da belədır, (jU Ş j
yığılur - yığılmak).
y u w u I d
üJtil oğlan yuwuld, = oğlanın ağl, başına gəl-
di», (ərkoyünlüyfl yat,şd,r,ld,). ( j u a ; .j j S ;
wulmak).
Y u w u I d ,: «jJlSİ
top,k yuwuld, = to p yuvarland,». Başqas,
da belədir. ( d U İ
yuw ulur-yuw ulm ak). Bu şeirdə də
işbnm işdir;
t-alLuı
jXJt
t ^ I ıil
j n txjJj
«Aydım an q ar sawulma,
K u lb ak udhu yuwulma,
Yuwğa suwın suwulma,
K aptı məninq kayımı».
D edim ona sovulma, getmə,
K ulbak tərəfə axma,
Çirkli su ilə sulanma,
Q apdı mənim kayımı.
(Haqsızlığa uğrayau bir adanrdan bəhs edərək deyir: ona dedim ki,
gelmə, K ulbak tərəfə axma (K ulbak adam adıdır), onun
74
Divanü lüğat-it-türk
75
yolunda yuvarlanına, çirkli suya həvəs göstərmə, kay oy-
mağından gətirilmiş kö b m i qapdı).
i S ^ Y
1
ğ
1
1 d ı;
^ sü yığıldı = qoşun yetişdi, gəlib çatdı»*^^.
Y e w ü 1 d i; «
1
^-^^
bəkni yew üldi^boza yetişdi», (bu, buğda
və darıdan düzəldilən bir içkidir).
i S - ^ Y
1
ğ I 1 d ı; «
ls
- ^
bilig yığıldı^*^ = ağıl kam ilbşdi». H ər hansı
bir şey kamilləşsə, yetişsə, yaşını-başım alsa, yenə belə de-
yilir, (tiU]L -jjll; yewülür - yewülmək).
Y a k
1
1 d ı: « i j - ^
an q ar yakıldı = ona toxunuldu», (ona ya-
xınlaşıldı), ( ( j ^
yakılur - yakılmak).
jdij Y u k u 1 d ı; « j ^
I3üjj to n k a kara yukuldı = p altara q ara bir
şey bulaşdı, suvandı». Başqası da belədir, (
- j j ^
yukulur - yukulm ak).
(^aŞj Y
1
k
1
1 d ı; « ( j - ^ (»1^ tam yıkıldı = divar yıxıldı». Başqası da be-
lədir, ((
31
^
yıkılur - yıkılmak).
Y a m a I d ı; « ( j ^
ton yamaldı = paltar yamandı». Başqası
da belədir, ( j u l a j y a m a l u r - yamalmak).
Y a n u 1 d ı; « ı s ^
biçək yanuldı = bıçaq itiləndi», (qılınc iti-
ləndi). H ər hansı bir şey ələ sürtülərək itilənsə, belə deyilir,
(
j u
Iİ
j
.
j
I
j
İ
j
yanulur ~ yanulınak).
^ j I L y o n
u
1 d
i
;
yığaç yonuldı
=
ağac yonuldu». Başqası
da belədir,
yonulur - yonulmak).
H or iki nüsxədə «yığıldı» Şxoklində o la n bu sö/. yanlışdır. liu n d a n s o n ra goion sözd.")n
də aniaşıiacağnuı görn, bu s(iz «ycwüidi» ş.ıkiində olmalıdır. IJəsim A ta la y (L)LT. 111.
S . 8 İ )
və Saiilı M üləliibov (T S Ü , III toın. bct 89) «yc\vüldi». Sc(;kin Ərdi ilə Sərap
T u ğ b a Y urtscvnr (I)LT-2005,s.6 88) «ycwildi» şoklind.ı ox u m u şlar. Çinlilor (D L T - Ç in ,
III cild, S.78) vo u y ğ u rlar həm in sö zü vo o n d a n so n rak ı sözü «yovildiAlində ( T T D . 111 to m , bct 109) vcrmişlor.
Bu söz do yanlışdır; «yewüldi» şoklindo olm alıdır.
76
Mahmud Kaşğari
BU BA BIN M ÜZAƏF OLANLARI
Y a 1 a 1 d ı:
an q ar kuruğ yala yalaldı = o, quru
tö h m ə tb töhm ətbndi», (o, yalançı bir tö h m ə tb ittiham
edildi), (jU IL .jjJL yalalur - yalahnak).
Y ü 1 ə 1 d i:
tam yüləldi = divara dirək vuruldu», ( - j j ^
i
-SL
a
İL y ü b lü r - yüblm ək).
Y ü 1 i 1 d i:
^ saç yüHldi = saç yolundu», (^'-*^ - j ^ yüh-
lü r-y ü lilm ə k ).
tS'iiy Y a p 1 n d ı: «t5-ij^
J ər kalkan yapm dı = adam qalxanla ör-
tündü».
Y a p
1
n d ı: «c54y
Ji ol kapuğ yapm dı = o, qapm ı təkbaşm a
bağladı», ( t j ^
yapm ur ~ yapm mak).
u b a n d ı: « t5 -^ tjj^ l J ər ıştm yubandı = adam işdən çəkin-
di», (adam işi buraxdı), ((j'-*j-y-jj^Wiyubanur-yubanmak).
t J - ^ Y a ç a n d ı:
tj.-iL» J( d m əndin yaçandı = o m əndən utandı,
həya etdi», (o m əndən sıxıldı, işdə məni üstəbm əm ək üçün
həya etdi),
yaçanur - yaçanm ak).
Y a d h
1
n d ı: «t5'ijjd
tjjjj J ol tom n küngə yadhm dı = o, pal-
tarm ı günün altm a sərdi, yaydı». P altardan başqa şey sə-
rilsə, yenə belə deyilir, ( ( jl^ jj- jjjiy a d h m u r-y a d h m m a k ).
Y o d h u n d r. «t5-^jj
üi ol közdən yaş yodhundı = o,
gözdən yaşı sildi». Bir adam bir şcyi başqa bir şeydən tək-
başm a silsə, yenə b eb deyilir,
- j ^ j j yodhunur -
yodhunm ak).
iS'^'jiY a r a n d ı: «
ls
-^Jİ
at yarandı = at cıdırda sürülərək alışdu'ildı,
öyrədildi».
Divanü lüğat-it-türk
77
Y a r a n d ı: «t
5
^ Ji ^
J' ol m anqa yarandı = o mənə yarmdı.
yaltaqlandı», (J ^ J :i
yaranur - yaranm ak).
t
5
^jj:;Y a r
1
n d ı: «ti-ijj:i cÄ J ol butık yarındı = o, budağı özu tək-
başına yarm ağa təşəbbüs etdi». Başqası da bebdır, (
j U j j yarm ur - yarınmak).
Y a z
1
n d ı: «ti^jd ü j ^ j ' ər kurın yazmdı = adam qurşagını açdı.
öz-özünə açdı». Başqası da b e b d iı,
yazınur
yazm m ak).
Y
1
ğ ı n d ı: « ts - ^ J^J^i ^ J J '
ər özinqə yarm ak yığındı = adam
özünə pul yığdı», ( t i ^ - J ^ yığmur - yığmmak).
j i i s ; Y
ü k ü n d
i: « t 5 ^ ^
kul tənqrigə yükündi=qul tanrıya
səcdə etdı», « t s - ^ ^ ^ J ^
toyın burxanka yükündi =
toyın [buddist rahibi] bütə səcdə etdi».
Y ü k ü n d i:
^
ol m anqa yükündi=o mənə boynunu
əydi, məni saydığı üçün əyildi»,
Yükünür -
yükünm ək). Bu şeirdə də işlənmişdir.
Jİ4İ ISLta ı-jİiLj
^Jİ4İ (>İLj j»J^
j l i i (Jİ
t>^l
«Y üknüp m anqa im bdi,
Közüın yaşm yamladı,
Bağnm başm əm bdi,
Əlkin bulup ol kcçər».
Boyun əyib mənə işarə ctdi,
G özüm ün yaşını sildi,
Baärımın yarasını sağaltdı.
Qonaq olub keçdi.
78
M ahm ud Kaşğari
(Sevgilisini xəyahnda canlandıraraq deyir: o m ənə salam verdi, mənə
tərəf işarə etdi, gözüm ün yaşmı sildi, ciyərimin yarasmı
sağaltdı, o bir qonaq idi, keçib getdi).
a 1
Yüklə Dostları ilə paylaş: |