Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Divan-ı Hikmet’te Eğitim Yöntemi
Yüklə 6,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bir Eğitim Yöntemi Olarak Hikmet Söyleme
- Divan-ı Hikmet’te Eğitim Yöntemleri ve Teknikleri
- 1. Sohbet Yöntemi: Sohbet adabı ve sohbetçinin özellikleri
- 2. Kendini eğitme yöntemi
- 6. Gurbete çıkma/İlim yolculuğu yöntemi
- 7. Manzum siyer anlatımı yöntemi
- 9. Kendinden örnek verme yöntemi
- 12. Kur’an ve Sünnetten yararlanma yöntemi
|
Divan-ı Hikmet’te Eğitim Yöntemi Divan-ı Hikmet’te eğitim yöntemi konusunu, hikmet söylemenin bir eği- tim yöntemi oluşu ve hikmet söyleme eğitiminde kullanılan yöntem ve tek- nikler olmak üzere, iki ana başlık altında incelemekte yarar vardır. Bir Eğitim Yöntemi Olarak Hikmet Söyleme Tasavvuf edebiyatında hikmet tabiri, hakîm/bilge kişinin söylediği özlü söz için kullanılır. Bu söz, bilgelik ürünüdür; tam anlamıyla fehmetmeye, fık- hetmeye, anlamaya, kavramaya dayanır. Maturidi, Bakara 151. ayetin tefsirini yaparken şöyle der: “Hikmet dini konuları tam anlamıyla kavramaktır, … bu manadan hareketle bilge kişiye hakîm ismi verilmiştir, çünkü o doğruyu bilen kimsedir.” 1 Hikmet kavramının anlamından hareketle, hikmet söylemenin bir eği- tim yöntemi olduğunu ifade edebiliriz. Bu yöntemde üç hususa vurgu var- dır: Bunlardan birincisi tam anlaşılmış ilimdir, dindir; ikincisi bu anlamaya, ilme sahip olan bilge kişidir; üçüncüsü ise bilge kişinin ilmini muhataplarına ulaştırmak için tesir edecek söz söylemesidir. Bu üçlü arasında ilk ikisi daha öncelliklidir; ilim ve âlim ön plandadır. Üçüncüsü, araç ve yöntem olarak önem kazanır; ilmin ihtiyaç sahiplerine anlayacakları formda ulaştırılmasını sağlayacak kanal olması itibarıyla önemlidir. Öz olarak ifade edecek olursak; bir eğitim yöntemi olarak hikmet söylemek, hakîm/bilge bir din önderinin muhataplarını aydınlatmak için tesirli söz söylemesidir. Hikmet söyleme bir eğitim yöntemi midir? sorusuna, Divan-ı Hikmet’ten hareketle doğrudan evet cevabını vermek mümkündür. Eser üzerine yapılan araştırmalar, hikmetlerin amaç ve muhteva itibarıyla didaktik/öğretici oluşu- na dikkat çekmektedirler. 2 Birinci hikmetin ilk iki mısraındaki “Bismillah deyip beyan ederek hikmet söyleyip/ Talep edenlere inci, cevher saçtım ben işte.” ifadeleri hikmetlerin eğitim amaçlı söylendiğini gösterir ki, bunu teyid eden daha çok sayıda hikmet vardır. 1 Ebu Mansur el Maturidi, Tevilatü’l-Kuran Tercümesi, Çev. Bekir Topaloğlu, Ed. Yusuf Şevki Yavuz, Ensar Neşriyat, 2. Basım, Istanbul 2015, C. 1, s. 303. 2 Bkz. Kadir Özköse, “AhmedYesevî ve Divan-ı Hikmet”, Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, Yıl: 7 (2006), Sayı: 16, ss. 293-312; Kemal Eraslan, “Hoca Ahmed Yesevî ve Divan-ı Hikmet”, http://www.tded.org.tr/images/logo/x/hoca_ahmed_yesevi.pdf (09.06.2016). Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 271
Esasen hikmet söyleme, Türk Halk Edebiyatında yer alan halkı aydınlat- maya yönelik edebiyatın dinî-tasavvufî alandaki bir türü gibidir. Islam önce- sinden beri Türk halkları arasında yaygın olan ve Türk boyları arasında aşık, ozan, bahsı, akın gibi farklı isimlerle anılan insanların, halka yönelik edebi söz söylemeleri 3 Hoca Ahmed Yesevî ile hikmet söyleme şekline bürünmüş- tür. Bu türe, “hikmet” ve “hikmet söyleme” isimlendirmesi, Yesevî hazretle- rinin kendisi tarafından yapılmıştır. Hikmetlerinin toplanması ile oluşturulan eserine Divan-ı Hikmet denilmesi ise, hikmetleri toplayıp kitap haline geti- renlere aittir. Hoca Ahmet Yesevî’nin Divan-ı Hikmet’te yer alan hikmetlerinin, 63 ya- şında yer altında uzlete çekilmesinden itibaren söylendiği, kendisinden feyz ve ilim almak için hazır bulunan müridleri tarafından kaydedildiği ifade edi- lir.
4 Kayda geçirilmiş mevcut hikmetler konusunda bunlar söylense de Ho- ca’nın hikmet söyleme geçmişi, kendi anlatımlarına göre 8 yaşlarına kadar uzanmaktadır. “Sekizimde sekiz yandan yol açıldı/ ‘Hikmet söyle!’ diye, başlarıma nur saçıldı.” (2. H.) mısraları kendisine hikmet söyleme kabiliyetinin çok er- ken yaşlarda verildiğini göstermektedir. Aynı hikmetin devamında bu yeterli- ği verenin, “Hikmet söyle!” diye başına nur saçanın Hakk Mustafa olduğuna işaret bulunmaktadır. Hikmet söyleme yeterliği bahşedilmiş olmasına rağ- men, o yaşlarda hikmet söyleyip söylemediği bilinmemektedir. Söylemiş olsa bile, yaşı ve konumu itibarıyla, o yaşlarda söylediği hikmetlerin kayda geçi- rilmemiş olması kuvvetle muhtemeldir. Pir hazretleri, yirmi yaşına ulaştığı halini anlatırken, yine hikmet söylemesini gündeme getirmektedir. Bu kez hikmeti işitip ağlamayanın mü’minliğini sorgulamakta ve bunu Ayet, Hadis ve Kur’an anlamamakla ilişkilendirmektedir. (3. H) Burada kastedilenin, ken- di söylediği hikmetler olması ihtimal dâhilindedir. Hoca, otuzlu yaşlarının 3 Bkz. Erman Artun, “Türk Dünyası Âşıklık Geleneğinin Geleceğe Taşınması”, XVII. Uluslararası Kitabek Edebiyat Şöleni (Kosova 13-18 Ağustos-Eylül-2009), http://turkoloji.cu.edu.tr/halk edebiyatı/erman_artun_turk_dunyasi_asiklik_gelenegi_gelecege_tasinmasi.pdf (09.06.2016). Ali Abbas Çınar, “Akınlık ve Aşıklık Geleneği Arasında Bazı Ortaklıklar (TogolokMoldo Örne- ği)”, TurkishStudies-International PeriodicalfortheLanguages, TratureandHistory of TurkishorTurkic, V. 6/3 Summer 2011, p. 513-522. Nadirhan Hasan, “AhmedYesevi Hikmetlerinin Dil Özellikleri”, TurkishStudies-International PeriodicalfortheLanguages, TratureandHistory of TurkishorTurkic, V. 10/8 Spring 2015, p. 1345- 1354.
4 Hoca Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmet, Haz. Hayati Bice, Türkiye Diyanet Vakfı, 5. Baskı, Ankara 2015, s. 17.
272 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî ortasına doğru, yine hikmet söylemesini konu edinmektedir: “Otuz dörtte âlim
Bu mısralardan, en azından otuz dört yaşından itibaren yetkin bir âlim-bilge olarak hikmet söylediğini anlamak mümkündür. Ancak bunların da kayda ge- çirilip geçirilmediğini tespit etme imkânımız bulunmamaktadır. Yine de en azından hocası ve şeyhi Yusuf Hemedani’ye halifelik ettiği dönemlerde, post sahibi olarak hikmet söylemiş olması, bunu şeyhinin bir işaretine dayanarak postu bırakıp geldiği memleketi Türkistan’da da devam ettirmiş olması ve ta- liplerinin bunları kaydetmiş olması ihtimali söz konusu olabilir ki, bu zaman ile yer altına girdiği zaman arasında da uzunca bir süre vardır. Hoca Yesevî’nin kendi ifadelerinden hareketle, hikmet söyleme yeterli- ği kazanmasının, vehbî ve kesbi boyutlara dayandığını söyleyebiliriz. Sekiz yaşlarında Hz. Peygamberin (as), 34 yaşlarında ise Allah’ın (cc) kendisine hikmet söylemesini buyurması, bu yeterliliği kazanmasının vehbî boyutunu oluştururken; yedi yaşından itibaren Arslan Bab’dan, 27 yaşından itibaren ise Yusuf el-Hemedani’den ve medreseden aldığı ilim ve irfan ise kesbi boyu- tunu oluşturmaktadır. Her iki boyutun ortak sonucu, bilgeliktir. Bilgelik ise sırasıyla şeriata, din bilgisine, tarikat yaşantısına dayalı marifete ve hakikate ulaşılarak elde edilmektedir. Divan-ı Hikmet’te Eğitim Yöntemleri ve Teknikleri Hikmet söylemeyi bir eğitim yöntemi olarak ortaya koyduktan sonra, Di- van-ı Hikmet’te eğitim yöntemleri aramak, esasen yöntem içinde yöntem ara- mak gibi olacaktır. Günümüz eğitim bilimi terminolojisi ile söyleyecek olursak bu arayışı, bir yöntem içinde eğitim teknikleri aramak şeklinde de düşünebili- riz. Yöntem kavramı teknik kavramını kapsadığı için biz burada yöntem nitele- mesini kullanmayı tercih edeceğiz. Girişte de belirttiğimiz gibi, bu yöntem ve tekniklerin varlıkları ve isimlendirilmeleri tamamen hikmet metinlerini analiz esnasındaki anlamalarımıza ve nitelendirmelerimize bağlıdır. Yöntem anlamında yaptığımız ilk tespit, Hoca Ahmed Yesevî’nin çok fark- lı yöntemleri kullanmış olduğudur. O, yönteme dair olarak bir hikmetinde, öğretmek istediklerini; ima yoluyla, zahir ilmi yazmak yoluyla, söz söyleyerek ve hal ile göstererek anlatmaya çalıştığını şöyle ifade etmektedir:
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 273
Farklı pek çok yöntemi kullandığını kendisi beyan eden Hoca Ahmed Ye- sevi’nin hikmetlerinde tespit edebildiğimiz belli-başlı eğitim yöntem ve tek- nikleri aşağıda ele alınmaktadır.
Hikmet söyleme, esasen bir tür sohbet yöntemi olarak ifade edilebilir. Do- layısıyla hikmetlerde sohbet bir eğitim unsuru olarak yer almaktadır. Pir-i Türkistan Hazretleri, bir kul ve nasihatçi olarak evvela kendine ve sonra ta- liplerine birçok nasihat verir. 9. Hikmet’te yer alan; “Kul Hoca Ahmed tekbir
Sohbete tekbir ile başlamak, sohbetten önce hay-u hevesi, benliği-bencilliği kendinden uzaklaştırmak ve gayretle çalışmak sohbet edene verdiği öğütler- dendir.
Sohbet etmeye ve dinlemeye yönelik şu öğütleri de, dikkat çekicidir: “Han- gi yerde azizlerin toplantısı olsa/ O şu yerde hal ilmini söyleyesim gelir/ Onların soh- betinden hoşlansam ben/ Özümü özlerine katasım gelir/ Hoş sohbetli dervişlere canımı versem…” (49. H.) Bu sözlerinde kendi zatından hareketle başkalarını da soh- bete teşvik söz konusudur. Sohbet için toplananlara sohbet vermeyi, sohbet- te onların ilm-i haline öncelik vermeyi öğütlemesi kendisi ve diğer sohbet ediciler içindir; böyle sohbetlere katılmayı teşvik ise dinleyicilere yöneliktir. Ancak bu tür kişilerin azlığına da aynı yerde dikkat çeker ve sahte sohbetçiler karşısında şu sözlerle uyarır: “Dili ile ümmetim diye yalan söyler Kişi malını almak için saçma-sapan sözler Halini burda bırakıp haram gözler Cahillere bu sözleri diyesim gelir“ (49. H.) 2. Kendini eğitme yöntemi Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinde her ne kadar Pir, Mürşid-i Kamil sıkça vurgulansa da, bazı hikmetlerde kendi kendini eğitmeye yönelik işaretler de görmekteyiz: Mesela; Kul Hoca Ahmed Hakk zikrini söyle daima Hakk’dan korkup dinmeden ağla boyuna Namaz kılıp oruç tutup her sabah akşam Böyle yapıp muradıma erdim ben işte (12. H.) 274 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Kendi oluş sürecini, muradına erişini anlatırken, kendi yaptıklarının eğit- sel etkisine işaret edilen bu dörtlükte, kişinin Allah’ı zikrinin, ağlamasının, namaz kılıp oruç tutmasının kendini eğitmedeki rolüne işaret vardır. 13. Hik- metinde yer alan, “Kul Hoca Ahmed, öğüt verici olsan, kendine ol;” mısraında da, öncelikle kendine öğüt vermeye vurgu vardır.
Ahmed Yesevî’nin eğitiminde riyazet önemli yer tutar, kendi oluş sürecin- de riyazete işaret ettiği gibi, eğitiminden nasiplenmek için de riyazetin gerekli olduğunu söylemektedir: Hikmetimden nasib alan göze sürsün İhlas ile göze sürüp cemal görsün Şartı odur riyazete boyun sunsun (14. H.) Bir başka Hikmette ise şöyle söylemektedir: Aşık olsan ey tâlip, riyâzette belini bük. Geceleri uyumayıp yaş yerine kanını dök; (18. H.) 4. Zikir yöntemi Zikir, Yesevî’nin eğitiminde önemli bir yere sahiptir. “Fezkürullahkesiran” dep ayet keldi” diyerek, Allah’ın emrine uyup çok zikrettiğini ve zikredilme- si gerektiğini, birçok hikmette dile getirmektedir. Toplu zikir de, Yesevîliğin temel özelliklerinden biri olarak bilinir. “Zikr-i erre” adı verilen açıktan ve testere sesli zikr uygulaması, Yesevîliğin zikir şeklidir. Hikmetlerde de, toplu zikre davet vardır: “Gelin toplanın zakir kullar, zikr söyleyelim” (108. H.)
Dua da, Ahmed Yesevî’nin hikmet eğitiminde önemli yer tutar. Dua for- munda söylediği hikmetler, bunun delilidir. Mesela 21. ve 22. hikmetler dua formunda yazılmıştır. Hoca, “Entel Hadi!” nidası tekrarlanan dörtlüklerde Rabb’ine “elimi tut!” diye seslenmektedir. Bu seslenişte hem dua edilmekte hem dua ediş öğretilmekte; hem de dua vasıtasıyla dinî bilgi sunulmaktadır. 31. hikmet de “affeyle” nidalı beyitlerden oluşan bir dua örneğidir. Hoca’nın dua formundaki hikmetlerinde, Allah’a O’nun güzel isimleriyle seslenilirken, aynı zamanda O’na Esmaü’l-Hüsna ile dua edilmesi gerektiği de öğretilmek- tedir.
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 275
6. Gurbete çıkma/İlim yolculuğu yöntemi Hazret-i Pir, daha önce de üzerinde durulduğu gibi, Hz. Muhammed’i örnek alıp garipliği seçmiş, yine onu örnek alıp garipleri kendine muhatap kılmıştır. Bunu hikmetlerinde dile getirmektedir. Onun, garipliği, ilim öğ- renmek üzere gurbete çıkma anlamında da tercih ettiği ve önerdiği anlaşıl- maktadır. Horasan’a, Şama, Irak’a niyet edişini, Hz. Yusuf’un Kenan ilini terk edişi gibi, Hz. Muhammedin ve otuz üç bin sahabenin, Ebubekir’in, Ömer’in, Osman’ın ve Mürteza’nın yolunu tutup gurbete çıktığını söylemektedir. (Bkz. 16. H.) Aynı hikmette gurbetin eğitici yönüne şöyle vurgu yapmaktadır:
Divan-ı Hikmet’te yöntem bağlamında zikredebileceğimiz bir tespit de, 36. Hikmet’teki manzum siyer anlatımıdır. Kısa cümleli, sade ve basit beyitler halinde yazılmıştır. Bu beyitlere birkaç örnek verelim: Muhammed’i tarif eylesem kemine, Anasının adı bil Amine. Babasının adı Abdullah’tır Anadan doğmadan ölmüştür. … Rasûl’un bilse her kim dört ceddini, Kıyamette gezer sekiz cennetini 8. Düşündürme yöntemi Hikmetlerde, çeşitli söz ve ifade formlarının kullanıldığı dikkat çekmek- tedir. Bazı hikmetler bilgilendirme formunda, bazıları dua formundadır. Bazı hikmetlerde ise, düşünmeye sevk eden bir tür soru formu dikkat çeker. 72. hikmet buna güzel bir örnektir. “Bilmem ki halim ne olur?” sorusu üzerine kurulan beyitlerde, ölüm ve kabir halleriyle ilgili akıbetini düşünmekte ve düşündürmektedir:
Benzer bir form ve içerik, 200. Hikmette de görülür: Adem oğlu ölesi, yer altına giresi, Kim iyidir kim kötü, orada malum olası. 276 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 9. Kendinden örnek verme yöntemi Pir-i Türkistan’ın kendini anlattığı hikmetler de yöntem açısından dikkat çekicidir. Bunlardan bir kısmında hayatını, hocalarıyla ilişkilerini vb. anla- tırken bir kısmında yaptıklarını-yapamadıklarını, bildiklerini-bilemediklerini konu edinmektedir. Bu ikinci türde adeta kendisi ile birlikte muhatabının da kendisini sorgulamasını istemektedir. 74. ve 75. hikmetler sadece birer örnek olarak verilebilir:
Öğüt vermenin de bir yöntem olarak hikmetlerde kullanıldığını görmekte- yiz. “Dostlar” diye biten dörtlüklerde Hoca muhataplarına öğütler vermekte- dir. 78-90. hikmetlerin nerdeyse tamamı bu formda söylenmiştir. 11. Hizmet yöntemi Hizmet etmek, Yesevî terbiyesinde aynı zamanda bir eğitim yöntemi ola- rak karşımıza çıkar. Buradaki hizmet, aynı zamanda Pir’e ve Mürşid-i Kamil’e sadakat ve güvenin işareti olarak görülmelidir. Mürşid-i Kamil’e hizmet, ken- di başına gidilen tarikat yolunda var olan tehlikelerden korunmanın aracıdır. (81. H.) “İşitip, okuyup hizmet kılın, dostlarım ey!” diye seslendiği taliplere, Pir’den nasiplenmek için her türlü zorluğa, acıya katlanıp hizmete devam et- meyi öğütlemektedir. (173. H.) 12. Kur’an ve Sünnetten yararlanma yöntemi Ahmed Yesevî Hazretlerinin hikmetlerinde ve dolayısıyla hikmet ile eğiti- minde Kur’an ve Sünnetin önemli yeri vardır. Hikmetlerden edindiğimiz veri- ler çerçevesinde bu yeri, Kur’an ve Sünnetin hikmetlere kaynaklık edişi, hik- metlerin Kur’an ve Sünnete uymayı hedefleyişi ve hikmet söyler iken Kur’an ve Sünneti kullanışı, bağlamlarında ayrı ayrı ele almak mümkündür. a. Kur’an ve Sünnet, hikmetlerin kaynağını oluşturmaktadır Hazreti Pir, kendisi için Pir-i Kâmilin Hak Mustafa olduğunu, “Hikmet söyle!” diye başlarına nur saçanın (2. H) Hz. Peygamber olduğunu belirt-
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 277
mekte ve ona salat-selam getirip, saygı gösterip ümmet olmayı öğütlemek- tedir. Münacatında; “Benim hikmetlerim hadis hazinesidir/Kişi pay götürmese, bil habistir.” diyerek Sünnetin hikmetlerine kaynaklık edişine vurgu yapmaktadır. Aynı şekilde “Benim hikmetlerim Sübhan’ın fermanı/Okuyup bilsen, hepsi Kurân’ın anlamı” sözleriyle de Kur’an’ın, hikmetlerinin anlamsal temelini oluşturduğu- na işaret etmektedir (Münacaat). Yapılacak bir tahkik ve tahric çalışması ile hikmetlerin, Kur’an ve Sünnet kaynakları ortaya konulabilecektir.
Hikmetlerde Sünnet bilinci ve Sünnete uyma, önemle vurgulanır. Şu iki kıtada, Hz. Peygamberin bizler için geldiğini bilmeye ve benimsemeye vurgu- su dikkat çekicidir: Allah nuru, Allah dostu o Mustafa Kimler için geldi Rasul bildiniz mi? Allah selamı, Allah zikri Hakk Mustafa Kimler için geldi Rasul bildiniz mi? …
Heyhat heyhat ganimettir o Mustafa Heyhat heyhat inayettir o Mustafa Kimler için geldi Rasul bildiniz mi? (38. H.) Yine 39, 40, 41. hikmetler, bir naat formunda ve içeriğinde söylenmiştir. Hikmetlerde sahabe de muhteva olarak yerini almıştır. 42. Hikmette “Eba- Bekr-i Sıddık”, 43. Hikmette “adaletli Ömer”, 44. Hikmette “haya sahibi Osman”, 45. Hikmette ise “Hakkarslanı Ali” anlatılmıştır. Bu anlatım, hem yüceltme hem de bilgilendirme amaçlıdır. Sünnetlerini sıkı tutup ümmet ol Gece gündüz salat-selâm söyleyip yakın ol Nefsi tepip mihnet yetse, rahat ol Öyle âşık iki gözü giryandır. c. Kur’an ve Sünnet’i eğitimde kullanma Hazreti Pir, Kur’an ve Sünneti hikmetlerinde dolaylı ve doğrudan kul- lanma yolarını tercih etmiştir. Dolaylı kullanımı, hikmetlerin muhtevasını
278 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî ve anlamlarını Kur’an ve Sünnete dayandırmak şeklinde gerçekleştirmiştir. Doğrudan kullanımda ise, şöyle bir üsluba rastlamaktayız: Kur’an ayetleri- ni hikmetlerindeki Türkçe öğütlerin içine kısa ve vurgulu olacak şekilde ve muhtemelen, vaaz ve nasihatlerde sık kullanıldıkları için halkın zihinlerinde yeri olan ifadeleri seçerek yerleştirmiştir. Örnekler:
Hadis kullanımında da, aynı yolun takip edildiğini görüyoruz: Örnekler: Mutuakabl-el temuğa amel kıl / Ölmeden önce ölünüze göre amel eyle Bu hadisnifikreyleben öldüm mena/ Bu hadisi fikreyleyip öldüm ben işte (15. H.) “El-kezzabu lâ ûmmeti” dedi, bilin Muhammed; Yalancılar kavmini ümmet demez Muhammed. (37. H.) Sonuç Divan-ı Hikmet, halkı din konularda eğitmek için Hoca Ahmed Yesevî ta- rafından söylenmiş hikmetli sözlerin bir araya getirildiği bir eserdir. Hikmet söylemek ve hikmet söyleyerek eğitmek, Pir-i Türkistan’a ve onun yolundan gidenlere özgü bir yöntemdir. Yöntemin form olarak kökleri ise Islam öncesi Türk Edebiyatına dayanmaktadır. Aynı formun dinî-tasavvufi olmayan tür- leri Türk halkları arasında çeşitli isim ve amaçlarla devam etmektedir. Yine dinî ve dinî-tasavvufi olan çeşitli formları da, farklı isimler altında Türk-Islam Edebiyatındaki yerini almaktadır. Ilahi, Naat, Münacat vb. bunun örnekle- ridir. Yunus Emre, Mevlana, Hacı Bayram-ı Veli, Aziz MahmudHüdayi söy- lediklerinin-yazdıklarının adı “hikmet ve hikmet söyleme” olmasa da, aynı
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 279
geleneğin devamı niteliğinde görülmektedir. Türk Cumhuriyetlerinde, aynı isimle Hikmet söyleme geleneğinin devam ettiği yerler de bulunmaktadır. Bir Islam eğitim yöntemi olarak, hikmet söylemeyi, halk eğitimi yöntemi olarak görmek yerinde olur. Bu yöntem, literatürde daha çok tasavvuf edebi- yatı içinde gösterilmekle birlikte, genel halk eğitimi yöntemi olarak değerlen- dirmek daha isabetli görünmektedir. Hikmet söyleme yönteminin içinde tespit edilen yöntemler, daha doğru ifadeyle tekniklerden önemli bir kısmı, günümüz halk eğitimi açısından da değerlendirilebilir boyutları haizdir. Şeriatın tarikata önceliği, şeriat-tarikat bütünlüğü gibi ilkeler özellikle günümüz açısından önemlidir. Elbette hikmet söylemek için hakîm olmak, bilge olmak gerekir. Onun şartları konusunda Pir-i Türkistan’a kulak vermek günümüz açısından önemli bir gerekliliktir. Hz. Pir’in hikmetlerini günümüz edebiyat ve din eğitiminde, öğretim ko- nusu yapmak da ihmal edilmemelidir. Özellikle halkı din konusunda bilgilen- dirme gayreti içinde olanların, hem Pir’in hikmetlerinden, hem de kullandığı hikmet yönteminden çıkarması gereken pek çok öğüt olduğu da bir gerçektir.
Yüklə 6,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|