Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 6,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cemal TOSUN * Giriş
- Divan-ı Hikmette İlim, İlim Öğrenmek ve Âlimler
- Divan-ı Hikmette Eğitimin Muhatapları
- Garip, fakir ve yetimlerin eğitime muhatap seçilmesinin sebepleri
- Divan-ı Hikmet’te Eğitici: Pir ve Mürşid-i Kamil’den Öğrenmek
- Eğitimde Medrese ve Mescidin Yeri
- Hikmetlerde Şeriat-Tarikat-Marifet-Hakikat İlişkisi ve İlmin ve İrfa- nın Yeri
- Hikmetlerde Eğitimin Dili
|
Kaynakça Ali Şir Nevâyî, Nesâyimü’l-Mahabbe Min Şemâyimi’l fütüvve, Hazırlayan: Kemal Eras- lan, Ankara 1996, s. 230-232. Eraslan, Kemal, Ahmed Yesevî - Divan-ı Hikmet Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991, s.10-11. Eraslan, Kemal, Divan-ı Hikmet, S.82-86; Yusuf Azmun, Divan-ı Hikmet, Tek-Esin Yayınları, Istanbul 1994, s. 129-131. Hâce Yusuf-ı Hemedânî, Rutbetü’l-Hayat – Hayat Nedir, (Çeviren: Necdet Tosun), Insan Yayınları, Istanbul 2000, s.49. Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet Işleri Başkanlığı Yayın- ları, Ankara 1984, s.70-71. Safiyüddin Mevlana, Reşahat Aynü’l-Hayat, Istanbul 1291, s. 14-15. Tosun, Necdet, ‘Yusuf el-Hemedânî’, DİA, c. , s.12-13. 19 Hâce Yusuf-ı Hemedânî,a.g.e., s. 91-92. 20 Hâce Yusuf-ı Hemedânî,a.g.e., s..99. Hoca Ahmet Yesevi’nin Divan-ı Hikmet’inde Eğitim Cemal TOSUN * Giriş Hoca Ahmed Yesevî’nin söylediği “hikmet” adlı şiirlerini bir araya getiren Divan-ı Hikmet, Türk-Islam Edebiyatının ilk ve en önemli eseri olarak kabul edilmektedir. Divan-ı Hikmet üzerine, onun çeşitli özellikleri dikkate alınarak, farklı in- celemeler yapmak mümkündür. Tasavvuf edebiyatına ait bir terbiye eseri ol- ması, Divan-ı Hikmet’i eğitim açısından da incelenmeye değer bir eser haline getirmektedir. Bu çalışma, bir din eğitimi bilim insanı bakış açısıyla, Divan-ı Hikmet’in eğitim boyutunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitel bir içerik analizi olan araştırmamızda, tümevarım yöntemi kulla- nılmıştır. Bu bağlamda öncelikle içerik, yani Divan-ı Hikmet, baştan sona okunmuştur.Bu okuma sırasında mısra, beyit ve kıtalarda eğitime dair tespit edilen yerler, ilişkili olduğu düşünülen eğitim boyutuyla ilgili bir nitelemeyle kodlanmıştır. Yapılan ikinci okumada, kodlamalar gözden geçirilmiş ve kod- lara uygun başka metin ve hususlar olup olmadığı tekrar incelenmiştir. Daha sonra, ikinci döngü kodlama yapılmış ve oluşturulan kodlardan ortak olanlar, üst başlıklar altında toplanmıştır. Son olarak, yapılan kodlamalardan katego- riler ve temalar oluşturulmuştur. Metnin yazımı aşaması boyunca, hikmet metinleriyle sürekli bir ilişki içerisinde olunmaya özen gösterilmiştir. Nitel bir araştırmada verilerin kodlanması ve yorumlanması sırasında araştırmacının “anlaması” ve “anlamlandırması” ön plana çıkmaktadır. Do- layısıyla, Divan-ı Hikmet’te eğitime dair yapılan tespitler ve isimlendirmeler de tamamıyla bizim anlamamıza bağlıdır. Elde ettiğimiz ve bu araştırmada sunduğumuz hususlardan bazıları, eğitim ve din eğitimi bilimi literatüründe bulunmayabilir veya farklı isimlendirmelerle yer alabilir. Bu itibarla başka bir * Prof. Dr., Ankara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 261
araştırmacının, Divan-ı Hikmet üzerine yapacağı başka bir çalışmada, eğitime dair farklı görüş ve tespitlere ulaşması da elbette mümkündür. Araştırmada; Hoca Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmet, Haz. Hayati Bice, Tür- kiye Diyanet Vakfı, 5. Baskı, Ankara 2015 baskısı kullanılmıştır. Hikmetlerin tamamının Hoca Ahmed Yesevî’ye ait olup olmadığı ile ilgili tartışmalar bilin- mektedir. Ancak biz böyle bir tartışmaya girmedik. Çünkü bu hem araştırma- mızın sınırlarını aşardı hem de çalışmamızı neredeyse imkânsız hale getirir- di. Bu yaklaşımla, araştırmada, esas alınan nüshadaki hikmetlerin tamamının Hoca Ahmed Yesevî’ye ait olduğu varsayımından yola çıkılmıştır. Araştırmanın raporlaştırılması aşamasında, hikmet metinleri kullanılır- ken, yukarıda belirtilen nüshadaki imla (yazım) şekli esas alınmış ve tercüme metnin aynen kullanılması tercih edilmiştir. Yine hikmetler, dipnot yerine, metin içinde ve hikmet (1. H. gibi) numarası ile gösterilmiştir.
Hoca AhmedYesevî’nin hikmetlerinde, eğitime dair yapılan analizlerde ilim, ilim öğrenme ve âlimler hakkında önemli ifadeler tespit edilmiştir. Ken- disi, bazı hikmetlerinde, ilmin değerine ve ilim öğrenmenin gereğine işaret etmektedir. Bazı hikmetlerinde ise âlimleri konu edinmektedir. Mesela aşa- ğıdaki hikmetinde, bir Hadise dayandırarak, ilim öğrenmenin herkese farz oluşunu, ilimsiz namazın caiz olmayacağını ve beşikten mezara kadar ilim öğrenmek gerektiğini, veciz bir şekilde ifade etmektedir: Erkek ve kadına, oğul-kıza ilim farz dedi, “Talebül-ilmi farizatun” deyip Rasul söyledi, “Mayecüzubihis-salat” ilim zaruri, Diri varsınız, ta ölene dek okuyun, dostlar. (169. H.) “Mayecüzubihis-salat” diyerek, namaz örneğinden hareketle, ilmi ibadetler için zaruri göstermesi dikkat çekicidir. Âlimler konusu ise, hikmetlerde, iki açıdan dile getirilmektedir: Bir kısım hikmetlerde âlimler övülüp kendilerine saygı, izzet ve ikram göstermekten söz edilirken diğer bir kısmında gerçek âlim olmayanlar eleştirilmektedir. Mesela bir hikmette, âlimleri Kur’an’ın da övdüğüne vurgu yapılarak şöyle denilmektedir:
262 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Hazreti Pir’in nazarında âlimler tüm müşkülleri çözen, cahillerin ceha- letini gideren insanlardır. Doğruyu ve yanlışı, helali ve haramı bilen, halka/ avama çok faydası dokunan kişilerdir. Âlimler, bu dünyada “iyi” nitelemesini hak eden insanlardır. (171. H.) Cahil olan avamı, âlimleri dinlememekle, an- lamamakla itham eden Yesevî hazretlerine göre; Allah katında âlim ile avam bir değildir ve her bir âlim yüz bin avama denk gelir. (171. H.) O, âlim ile avamın durumunu şöyle izah eder:
Halkı bedene, âlimi o bedendeki cana, insanlar ve cinler arasında âlimi meleğe, cahili ise şeytana benzetmesi, Yesevî Hazretlerinin âlime biçtiği ko- numu ve değeri göstermektedir. Ona göre âlimi hor görmek asla reva olmaz; âlimi hor görmek küfr ve nifak anlamına gelir. Âlimi seven müminin ise yüzü ak olur (171. H.). Hoca Yesevî gerçek âlimleri överken sahte âlimlere çatmaktan da geri dur- mamaktadır. Bunu yaparken de gerçek âlim ve sahte âlim hakkındaki düşün- celerini paylaşmaktadır. Gerçek âlim; Hakk’ın Kelamını okuyup anlayan, onu yorumlayan, ondan öğrendiklerini âleme öğreten, ilmiyle amil olan, yastığı- nı taştan yapan, kendini bilip Allah’ı bilen ve Allah’tan korkup insaflı olan kişidir. (Bkz. Münacaat) Âlim kişi namazına ve ibadetlerine düşkün, ahiret kaygısına sahip, Kur’an okuyup ağlayan, iki gözü yaşlı olur. Şöyle der bir hik- metinde:
Alim odur namaz kılıp ibadet etse Hakk’dan korkup ahiretin tasasını çekse Kur’an okuyup Hakk’dan korkup ağlayıp inlese Can ve gönülde Hayy zikrini deyin dostlar Öyle alimin iki gözü yaşlı olur Seherlerde erken kalkıp ağlar Hakk yolunda tutuşup yanıp biryan olur Can ve gönülde Hayy zikrini deyin dostlar (79. H) Âlim kişinin özellikleri arasında zahiri ve batını bilmek de zikredilmekte- dir. Bir hikmetteki şu ifadeler buna örnektir:
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 263
Zahiri bozup batını düzelten âlim olsan Mahşer günü elinden tuta tanla varsan Vah yazıklar pişmanım deyip yolda kalsan Can ve gönülde Hayy zikrini deyin dostlar (79 H.) “Felya’lemun-el alimün”i okur alim Anlamını bilmeden onun olur zalim Anlamını anlayanların giysisi aba Öyle alim, gerçek alim olur dostlarıma Alim odur hişt yastanıp tahsil eylese Gece gündüz Rabbine ağlasa “Fe’lyedhakü” ayetini tefsir eylese Öyle alim, gerçek alim olur dostlarıma “Ve’l-yebkükesiran” diye Allah söyledi Anlamını anlayan alim dinmeden ağladı Ağlaya ağlaya gözleri kör oldu Öyle alim, gerçek alim olur dostlarıma (83. H.) Sahte âlim ise, aklını kullanmayan, okumak yerine dünya malına tamah eden, ben-benlik davası güden, ilmiyle amel etmeyen âlimdir. Şöyle demekte- dir: “Kur’an okuyup amel kılmıyor sahte alim” (1.H.) “Dostlar” deyip öğüt olarak söylediği hikmetlerinin birinde de, bu tür âlimlerin özellikleri hakkında şun- ları söylemektedir: Essiz alim amel işlemeyip yolda kalır Okuyup okumadan dünya malını ele alır. Ben-benlikten essiz ömrünü harcar Can ve gönülden Hayy zikrini deyin dostlar (79. H) Ayetlerin anlamlarını bilmeden okuyan ve tekebbürleri din sınırlarını aşanlar ise onun gözünde âlim değil cahildir:
264 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Yine kadı olup rüşvet yiyen, müftü olup haksız fetva veren âlimleri de ce- hennem ehli olarak görmektedir (53. H.). Bütün bunlardan ortaya şunlar çıkmaktadır: AhmedYesevi, ilmihal bilgi- sinden başlayarak, bilgiye ve bilmeye yüksek değer atfetmektedir. Ilim öğren- meyi kadın-erkek herkes için beşikten mezara kadar zaruri görmektedir. Bu zarureti de ibadetlerin yapılabilmesi ile ilişkilendirmektedir. Âlimlere verilen değeri vurgulamaktadır. Bunu yaparken de gerçek âlim, sahte âlim ve cahil ayrımı üzerinde durmaktadır. Gerçek alimliği okuma, anlama, anlamlandırma ve uygulama, ilmiyle amel etme üzerine kurgulaması dikkat çekicidir. Aklı kullanmaya vurgusu da önemlidir. Sahte alim için söylediği özellikler ara- sında aklını kullanmamak, okumamak, anlamamak öne çıkmaktadır. Cahil (alim) ise sahte alim özellikleri üzerine bir de büyüklük gösterisi yapanlardır. Divan-ı Hikmette Eğitimin Muhatapları Ahmed Yesevî’nin hikmetlerini incelendiğinde, birinci hikmetinden baş- layarak birçok yerde, eğitiminin muhatapları hakkında bazı bilgilere rastlan- maktadır. Bu konuda karşımıza çıkan ilk husus, hikmetlerin muhataplarının talipler, yani talep edenler, öğrenme arzusuyla kendisine gelenler olduğudur. Şöyle demektedir daha birinci hikmetin ilk iki mısraında: Bismillah deyip beyan ederek hikmet söyleyip Taleb edenlere inci, cevher saçtım ben işte. (1. H.) Talep edenlerin ilk temel özelliği ise Cemal’e talip olmalarıdır. Cemal’e talip olup, canı cana bağlayıp garip, fakir ve yetimlerin gönlünü okşayanlar hikmetlerin muhatabı olarak gösterilmektedir. (1. H) Pir Hazretleri Arslan Bab’a atfederek söylediği hikmetlerinin birinde, talipler hakkındaki bazı şikâ- yetlerini ifade ederken, aynı zamanda taliplerde aradığı bazı özellikleri de dile getirmiş olmaktadır. Buna göre talip; riyazet sahibi olmalı, pirine güvenmeli, namahreme bakmamalı, kul hakkı yememeli, gönlü temiz olmalı, haram ve mekruh yemekten kaçınmalı, gözü yaşlı olmalı, gönülleri gamlı olmalı, oyun- hile bilmemeli, kıyametten ve günahtan korkmalı, riyadan kaçınmalıdır (bkz. 18. H.). Hoca Yesevî’ye göre; her talibim diyene hemen eğitim verilmez. Şu hikmeti bunu güzel anlatır: Pir-i kamil her talibe vermez irşad, Talib olsa gece uykusunu kılsa berbat. Çok yarışda geçip gelmez her yahşi at, Riyazeti katı çeken geçer, dostlar. (169. H) Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 265
Hoca Ahmed Yesevî’nin eğitim muhatapları arasında garipler, yetimler, fakirler ve gönlü kırık olanlar vardır. O, hem kendisi bu insanları muhatap almış, hem de eğitimde bunların muhatap alınmalarını öğütlemiştir.
Aynı hikmetin bir başka yerinde ise şöyle der: Akıllı isen, gariplerin gönlünü avla Mustafa gibi ili gezip yetim ara (1. H.) Piri Türkistan’ın talebesi olamayacaklar arasında ise cahiller öne çıkmak- tadır. O, cahilleri muhatap almayı hiç öğütlemez. Şöyle der:
Cahilleri muhatap almanın ve onlarla birlikte olmanın tehlikesine de şöyle işaret eder:
Hoca Ahmed için cahile söz söylemek, sözü değersiz pula satmak anla- mına gelir. Hele geçim derdiyle namerde minnet, hiç edilmeyecek bir şeydir. Cahil insan da, namert kategorisinde gibidir. (18. H.) Özetle ifade edilecek olursa; AhmedYesevi’nineğitim muhatapları evvel emirde yetişkinlerdir. Çünkü onun taliplerinde aradığı özellikler, özellikle de cahil olmama, ki burada bilgisizlikten ziyade kalbi katılaşmışlığı anlatır, ancak yetişkin özellikleri olabilir. Yetişkinlerden de öğrenme arzusuyla ken- disine yönelenlerdir. Bunlar arasında gariplerin, fakirlerin ve yetimlerin özel yeri vardır. Cahillerin, yani kalbi katılaştığı için söz dinlemeyen, öğüt almayan insanların ise onun eğitimine muhatap olmaları söz konusu değildir.
Ahmed Yesevî, muhataplarının garip, fakir ve yetimler oluşunu, bu konu- da Hz. Peygamberi örnek alışı ile açıklamaktadır. Hz. Peygamberin de garip- lerin, fakirlerin ve yetimlerin halini hatırını sorup durduğunu, miraca çıkıp döndüğünde bile,ilk işlerden olarak,fakirlerin halini sual ettiğini şöyle dile getirmektedir: 266 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Garip, fakir, yetimleri Rasul sordu O gece Mirac’a çıkıp Hakk cemalini gördü Geri gelip indiğinde fakirlerin halini sordu Gariplerin izini arayıp indim ben işte. (1. H.) Ahmed Yesevî, sadece garipleri hedef kitle edinmekle kalmamıştır, aksine Hz. Peygamberi örnek alıp kendisi de garipliği seçmiştir. Amacı, Hz. Peygam- ber gibi garipliği seçip Allah’ın yakınlığını kazanmaktır: Medine’ye Ras űl varıp oldu garip Gariplikte sıkıntı çekip oldu sevgili Cefa çekip Yaradan’a oldu yakın Garip olup menzillerden geçtim ben işte. (1. H.) Divan-ı Hikmet’te Eğitici: Pir ve Mürşid-i Kamil’den Öğrenmek Divan-ı Hikmet, tasavvuf edebiyatının bir şaheseridir. Dolayısıyla bu eser- de eğitimle ilgili bulacaklarımız da, tasavvufi eğitim merkezlidir. Hoca, hem kendi eğitimiyle ilgili hem de diğer insanların eğitimiyle ilgili olarak bir Pir’e, bir Mürşid-i Kamile bağlanıp ona hizmet etmekten söz etmektedir. Kendi eği- timi bağlamında şöyle der: Mürşid-i kamil hizmetinde gidip yürüdüm; Hizmet kılıp göz yummadan hazır durdum; Yardım etti, Şeytanı kovalayıp sürdüm; Ondan sonra kanat çırpıp uçtum ben işte. (1. H.) Tarikatın yolu çetin sonsuz şaştım Başım kurudu Pir-i Kamil’e kaçtım Pir eteğin tutup batın gözünü açtım Rezil olup yollar gezip yürüdüm ben işte (12. H.) Yesevî Hazretlerinin kendi mürşidleri; 7 yaşında mülaki olduğu Arslan Bab ile 27 yaşında eğitimine girdiği Yusuf el Hemedani’dir. Bu konuda birçok hikmetinde bilgi sunmaktadır. Hoca Ahmed Yesevî, tarikat eğitiminin yolcusu olacaklara, pirsiz yola çıkmamaları uyarısını yapar. Tarikat yolunda kendi başına seyrin tehlikesine işaret ederek iki hususa dikkat çeker: Bunlardan birisi ilimsiz, şeriat bilgisi olmadan tarikata heveslenmemek, diğeri ise ilim sahibi olduktan sonra bile Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 267
pirsiz yola koyulmamaktır. Aynı konudaki bir diğer önemli uyarısı ise doğru piri ve mürşidi bulmaktır. Bunun ölçüsü ise, ilim ve amel olarak gösterilir: Ondan sonra bir er gerek iradeli Olmuş olsa o bir erden icazetli Şeriatte doğru uygun keramedi Öyle erin eteğinden yapışmak gerek Mürşid, irade ve icazet sahibi olmalı, kerametleri şeriata aykırı olmamalı- dır. Ancak böyle bir pire intisap edilebilir. Şeriat ve tarikat yollarını bilmeyen, keramet gösterse de, velilik iddia etse de pir ve mürşid olamaz; böyle bir şeyi Ruhu’l-Emin bile etse geçersizdir. Bu tür müddeilerden kendini korumak ve bucak bucak kaçmak gerekir. Hoca Ahmed Yesevî’nin tarikattan önce şeriatı şart koşması, ilme ve ilim ile amele değer vermesi, gerçek âlimi önermesi gibi hususlar nazarı dikkate alınırsa; mürşitte aradığı icazetin de, öncelikle ilimde icazet olması gerektiği düşünülebilir. Şu dörtlükler, bu söylediklerimize kay- naklık eden örneklerdir: Kim bilmeden bu yolları Şeyhim dese Kerametten veliliğe haber verse Batıldır eğer ruhü’l-emin bile ise Özünü öyle batıllardan korumak gerek İradesiz, icazetsiz mürşid olmaz Tarikatın yollarını asla bilmez Müptedidir iradeye layık değil Böylelerinden bucak bucak kaçmak gerek (76. H.) Böyle iradeli, icazetli, gerçek kerametli, ilimli ve amelli aşk sahibi pir bu- lunca da güvenmek ve teslim olmak gerektiğini belirtir. “Pirin hazır olduğunda
vurgu yapmıştır. Eğitimde Medrese ve Mescidin Yeri Ahmed Yesevî Hazretleri, şeriat-tarikat, ilim-batıni ilim arasında aradığı dengeyi, sanki medrese ve mescid arasında da görmek ve göstermek iste- mektedir. Arslan Bab’ın ölümünden sonra medreseye varışıyla ilgili söylediği; 268 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî “Medreseye varıp, kaynayıp coşup taştım ben işte” (1. H.) ifadesini medreseye ve medrese ilmine verdiği öneme işaret olarak yorumlayabiliriz. Ahmed Yesevî hazretlerinin kendi eğitiminde, mescide dair bir söyle- mi bulunmamaktadır. Ancak, o kendini hep bir oluş halinde sunduğu için, mescitte devran sürdüğüne dair ifadeleri, hem kendi eğitimi, hem de verdiği eğitim için anlaşılabilir. Bu bağlamda Ahmed Yesevî’nin mescitlerde yapılan eğitimi önemsediğini söyleyebiliriz. O şöyle demektedir:
35. Hikmetinde “bana seni gerek seni” diye seslenirken, mescidin sufi eği- timindeki yerine şöyle işaret etmektedir: “Alimlergekitâpkereksûfilergemescidke-
Hikmetlerin analizi esnasında eğitimin muhtevası ve muhtevanın eğitim sürecindeki dizilişi bağlamında değerlendirilebilecek bazı tespitlerimiz oldu. Bu tespitlerimize göre; Ahmed Yesevî Hazretlerinin kendi oluş sürecinde il- min ve irfanın, şeriatın ve tarikatın dolayısıyla medrese ve mescidin birlikte- liği söz konusudur. Arslan Bab’dan aldığı terbiyeyi daha sonra alacağı şeriat ve tarikat eğitimine hazırlık anlamında ilk terbiye kategorisinde değerlendi- rebiliriz. Âlim ve sufi olan Yusuf El-Hemedani’den ise medrese ve dergah eğitimini birlikte aldığı anlaşılmaktadır. Bu aynı zamanda şeriat ve tarikat eğitiminin, birlikte alındığını da göstermektedir. Şeriatsız tarikata girilmeme- si gerektiği, girildiğinde yoldan sapılacağı yönündeki hikmetlerini göz önüne alırsak, onun nazarında ilmin, şeriatin ve medresenin önceliğini görmüş olu- ruz. Bu noktada Hoca Yesevî’nin hikmetlerinin de ilim ve irfan bütünlüğün- de olması kaçınılmazdır. Hatta;Otuzdörtte âlim olup bilge oldum;/“Hikmet söyle!” dedi Rabbim, söyler oldum; (5. H.) demesinden hareketle, hikmet söylemeye önce âlim sıfatıyla başladığını ileri sürebiliriz. Yine ondaki ilim-irfan, şeriat-tarikat bütünlüğü anlayışını şu hikmetinde açıkça görebilmekteyiz: Kul Hoca AhmedHakk sözünü söyleyip geçti Aynel-yakin tarikatta bozlayıp geçti Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 269
İlmel-yakin Şeriatı gözleyip geçti Hakkel-yakinhakikatından söyledim ben işte (11. H.) Eğitim söz konusu olduğunda Ahmed Yesevî Hazretleri, şeriatın, yani bil- ginin diğerlerine önceliği konusunda tavizsizdir. Şöyle söylemektedir:
Son olarak da şöyle uyarmaktadır: Tarikateşeriatsiz girenlerin Şeytan gelip imanını alır imiş. İşbu yolu pirsiz iddia eyleyenleri Şaşkın olup ara yolda kalır imiş. (109. H.) Hikmetlerde Eğitimin Dili Hikmet eğitiminin muhtevası ve yöntemi kadar dilinin de muhataplarla ve hedeflerle ilişkisi vardır. Muhataplar garip, yetim, fakir gönüllü talipler olunca; elbette dil de onların anlayacağı, anlayıp amaca ulaşabilecekleri bir dil olacaktır. Hoca Ahmed hazretleri hikmetlerini muhataplarının dilinde, yani Türkçe olarak söylemiştir. Böyle yapışını ve hikmetini de bir hikmetinde şöyle ortaya koymuştur:
270 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Amaç, anlamak, bilmek ve amel etmek olunca, bazı âlimler hoş görmese de doğru olan, ayeti de hadisi de muhatabın anlayacağı dilde sunabilmektir. Dikkat edilirse, bu sunumun güzel olmasına da ayrıca işaret vardır.
Yüklə 6,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|