Ərşad Əzimzadə

 ÜÇÜNCÜ QAYDA:“qızıl balıq” təmrini 
Artıq  biz  sizinlə  düzgün  qidalanmaq  qaydalarını  da  bilirik, 
düzgün yatmaq qaydalarını da. İndi qalır «hərəkət-bütün dərmanları 
əvəz  edir,  amma  bütün  dərmanlar  hərəkəti  əvəz  edə  bilmir» 
kəlamınm  dürüstlüyünü  araşdırmaq.  Professor  Nişi  bu  kəlamı  hələ 
XX  əsrin  əvvəlində  sınaqdan  keçirib  və  bu  sadə  həqiqəti  təsdiq 

 
142 
edib.  Alim  onu  da  sübuta  yetirib  ki,  heç  də  bütün  hərəkətlər  şəfa 
vermir. Əksinə, elə hərəkətlər var ki, qaş qayıran yerdə, vurub gözü 
də çıxardır.Yalnız qanı saflaşdıran
 və qandövranını yaxşılaşdıran 
hərəkətlər  müalicəvi  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Nişi  saflaşdırıcı 
hərəkətləri 4 təmrində düzmüş və birincisinə «Qızıl balıq» adı 
vermişdir. Maraqlıdır:nə üçün məhz «qızıl balıq»? 
Yapon  əyalətlərinin  birində  balığı  diriltmək  üçün  qəribə 
bir  üsuldan  istifadə  edirlər:  balığın  quyruğundan  tutub  onu 
əsdirərək,  suya  salıb  çıxardırlar.  Nişi  öz  təmrinlərindən  birinə 
«qızıl  bahq»  adı  verənə  qədər  bu  oyunun  mə'nasını  kimsə  aça 
bilmirdi.  Nişi  bu  hərəkətin  orqanizmin  yaşamaq  qabliyyətini 
artıran  bir  hərəkət  olduğunu  anladı  və  ilk  məşqini  balıq 
çabalamasına  (vibrasiya)  bənzətdi.  Bu  dəyərli  təmrin  aşağıdakı 
qaydada həyata keçirilir. 
1.
 
Arxası  üstə  döşəməyə  (yaxud  bərk  çarpayının  üstünə) 
uzanın.  Ayaqlarınızı  mümkün  qədər  çox  qabağa  uzadın, 
pəncələrinizi  tavana  perpendikulyar  şəkildə  cütləyin.  Əllərinizi 
başınızın  üstündən  geri  atın.  Bədəninizi  tarım  dartıb  «simə» 
döndərin.  Sağ  dabanı  yerə  dirəyib,  bədəninizi  aşağı  dartın  və 
eyni vaxtda bədəni əllərlə əks istiqamətdə dartın. Hər dəfə bunu 
edərkən 7-yə qədər sayın. Eyni hərəkəti sol dabanla da edin. Hər 
dabanla 10 dəfə dartmaq lazımdır.Məqsəd - burxulmuş fəqərələri 
dartıb öz yerinə salmaq və düzəltməkdir. 
2.
 
Qollarınızı  dirsəkdə  büküb,  əllərinizi  boyunun  altına 
qoyun.Pəncələri cütləyib,tavana perpendikulyar şəkildə saxlayın. 
Dabanları,  çanağı  və  kürəkləri  yerə  sıxın.Fikirinizi  cəmləyib 
məşqə  başlayın.Cüt  ayaqları  sağa,  başı  isə  sola  tərəf  hərəkət 
etdirin.  Fəqərə  sütunu  tərpənmir.  «Vibrasiya»nı  sür'ətlə  etmək 
lazımdır.Vaxt:1-2 dəqiqə. Yaxud 120-240-ə qədər saymaq. Vaxtı 
uzatmaq da olar 
«Qızıl balıq» bizə nə verir? 
Fəqərə  sütununun  əyilməsi  2  formada  baş  verir:  kifo-
lordoz forma və skolioz forma. Kifolordoz sağlamlıq üçün daha 
təhlükəli forma sayılır. Bunlar necə baş verir? 
Bədən  uzun  müddət  qeyri-normal  vəziyyətdə  qalanda 
fəqərələr əyilir və bu şəkildə bərkiyir. «Qızıl balıq» təmrini belə 
əyilmənin  tədricən  aradan  götürülməsi  üçün  şərait  yaradır. 

 
143 
Əyilmə  ləğv  olunur,  nəticədə,  qan  dövranı  yaxşılaşır,  əsəb 
sistemi qaydaya düşür. 
Nişi  izah  edir  ki,  fəqərələrin  əyilməsi  peşədən  və 
məşquliyyətdən  asılıdır.  Müxtəlif  peşə  xəstəlikləri  mövcuddur. 
Məsələn,  peşəkar  idmançının,  bir  qayda  olaraq,  ürəyinin  sol 
tərəfı genişlənmiş olur. Çünki idmançı qaçarkən ürək nasos kimi, 
yalnız  sol  tərəfı  ilə  işləyir.Nə  qədərki  idmançı  məşq  edir, 
sağlamlıq  üçün  təhlükə  yoxdur.İdmanı  atandan  sonra  ürəyin 
genişlənmiş  hissəsi  torba  tək  süzülür,lırt  olur,bu  da  başqa 
fəsadlar  verir.Nəticədə:keçmiş  idmançı  plevrit  xəstəliyinə 
tutulur. 
 
Şəkil 11. «Qızıl balıq» təmrini. 
Rəqsi  atan  balerinanın  isə,  adətən,  ayaqları  ağrıyır.  Yazı 
masası  arxasında  çox  oturanların  da  “özəl”  xəstəliyi  var. 
Makinaçılar və çertyoj çəkənlər, adətən, qulaq ağrısından, burun, 
boğaz,  mə'də  xəstəliyindən,  cinsi  orqanların  xəstəliyindən 
şikayət edirlər. Çəkməçilər - böyrək, ürək, ağ ciyər xəstəliklərinə 
mübtəla  olurlar.  Bütün  bunlar  göstərir  ki,  xəstəliklərin 
əksəriyyəti fəqərə sütununun vəziyyəti ilə bağlıdır. «Qızıl balıq» 
fəqərə sütununun düzəlməsinə kömək edir.Nəticədə, bütün orqan 
və sistemlərin funksiyası qaydaya düşür, xarici (parasimpatik) və 
daxili  (simpatik)  əsəb  sistemlərinin  işi  tənzimlənir,  qan  dövranı 
yaxşılaşır, orqanizmin hər bir hüceyrəsi qanla daha yaxşı tə'min 
olunur, adamın qaməti düzəlir, adam cavanlaşır. Bununla yanaşı, 

 
144 
yoğun  bağırsağın,  qara  ciyərin,  böyrəklərin,  dərinin,  ürəyin, 
beyinin fəaliyyəti yaxşılaşır. 
Biz heç vaxt ağlımıza gətirmirik ki, bişüur itlər, sağlamlıq 
barədə  heç  bir  ədəbiyyat  oxumasalar  da,Nişinin  Sistemi  ilə 
yaşayırlar:  bərk  yerdə  uzanıb  yatırlar,başlarını  bərk  yerə 
qoyurlar,yuxudan  duran  kimi  yaxşı-yaxşı  dartınıb,fəqərə  sütu-
nunu  düzəldirlər,başlarını  silkələyirlər,bədənlərini  «vibrasiya» 
edirlər.  Qardan,  yağışdan,  şaxtadan,  çovğundan  zərrə  qədər 
ehtiyat etmirlər.Küçədəki sahibsiz itin xəstələnməsi nadir hadisə 
sayılırsa,tövlədə,hində  insan  tərəfindən  bəslənilən  malın, 
davarın,toyuq-cücənin  xəstələnməsi  adi  haldır.Çünki  ev 
heyvanları, çöl heyvanlarından fərqli olaraq, təbii şəraitdə deyil, 
sahibləri  kimi,  sün'i  surətdə  yaradılmış  kamfortda  yaşayırlar. 
Onların  orqanizmindəki  şəfaverici  mexanizm  tədricən  kütləşir, 
işləmir.Bu  mə'nada  ev  heyvanlarını  insanlara  birləşdirən  bir 
cəhət var:kamfort üzərində cücərən xəstəlik və onun acı nəticəsi. 
               DÖRDÜNCÜ QAYDA:   
 
kapilyarların qidalanması  
Arxası  üstə  döşəməyə  uzanın.Boynunuzun  altına  bərk 
yastıq  qoyun.Əllərinizi  və  pəncələrinizi  bir-birinə  yapışdırıb, 
ikisini  də  paralel  şəkildə  göyə  qaldırın.Pəncəniz  tavana  paralel 
olmalıdır.Bu  vəziyyətdə  əllərinizi  və  ayaqlarınızı  əsdirin 
(vibrasiya edin). Vaxt: 1-3 dəqiqə. Yaxud 120-360-dək sayın. 
Bu təmrinin hikməti nədədir? 
Yada  salaq:  klassik  tibb  elmindən  fərqli  olaraq,  professor 
Nişi  belə  hesab  edir  ki,  qanı  hərəkətə  gətirən  və  dövr  etdirən 
qüvvə ürəkdə deyil, kapilyarlardadır. Ona görə də Nişi məsləhət 
görürdü:  yaralanmış  əlinizi  başınızın  üstündə  mümkün  qədər 
yuxarı  qaldırıb,  əsdirin.  Əliniz  yuxarı  qalxanda  venadakı  qan 
aşağı  cumacaq  və  tədricən  əmələ  gələn  boşluq  (vakuum)  qanın 
sür'ətlə  dövr  etməsinə  səbəb  olacaq,  bu  da  öz  növbəsində, 
irinləmənin qarşısını alacaq və yara dərhal sağalacaq. Dördüncü 
Qayda  məhz  bu  prinsipə  əsaslanır.  Nişi  onu  kapilyarların 
müalicəsi adlandırmışdır. 

 
145 
 
                  Şəkil 12. Kapilyarlar üçün təmrin. 
Nişi  ilə  bir  dövrdə  yaşayan,  bütün  dünyada  tanınmış 
istedadlı  rus  həkimi  A.S.Zalmanov  kapilyarlar  haqqında  çox 
maraqlı  fıkirlər  yazırdı:«Hər  tələbə  biləndə  ki,yaşlı  adamın 
kapilyarlarının  ümumi  uzunluğu  100.000  km,  böyrək 
kapilyarlarının  uzunluğu  60  km,  bütün  kapilyarların  ümumi 
sahəsi 600 kv metrdir, o vaxl tələbə həqiqi fizioloji anatomiyanı 
yaradacaq. O zaman bir çox klassik doğmatizmin və mumyalan- 
mış  xarabazarlığın  dirəkləri  hücumsuz  və  döyüşsüz  yıxılacaq». 
Bunu  bilən  Nişi  kapilyarların  qidalanması  məsələsinə  olduqca 
böyük  əhəmiyyət  verirdi.  Onun  yaratdığı  dördüncü  təmrin  qan 
dövranını təkcə uclarda deyil, bütün bədəndə fəallaşdırır. Bunun 
səbəbi çox sadədir: qan damarları qan dövranının vahid sistemini 
yaradır, ona görə də lokal (məhdud məkanda) yaxşılaşma - bütün 
bədəndə yaxşılaşmaya səbəb olur. Bundan əlavə əllər və ayaqlar 
kapilyarlarla  çox  zəngindir,  əl-ayaq  damarlarında    baş  verən 

 
146 
hərəkət bütün bədəndəki damarların fəallaşmasını stimullaşdırır. 
Təsadüfi deyil ki, ta qədim zamanlardan xəstəlikləri əl və ayaql- 
rın  vəziyyəti  ilə  bağlayırlar.«Ürəyiniz  ağrıyırsa-ayaqlarınızı 
müalicə edin» - yapon məsəli buna sübutdur. 
Nişi  yorğa  qaçmağın  faydasını  qeyd  edərək,  soruşur: 
yatağa  buxovlanmış  ağır  xəstə  necə  qaçsın?  Kapilyarlar  üçün 
nəzərdə  tutulan  təmrinin  özü  elə  qaçış  deməkdir  -  meydansız, 
məsafəsiz qaçış. Bunun adi qaçışdan fərqi ondadır ki, ürəyə zərrə 
qədər də ağırlıq düşmür. Bu təmrini müntəzəm yerinə yetirən hər 
kəs  həm  ürəyini,  həm  dərisini,  həm  də  ayaqlarını  və  əllərini, 
deməli, bütövlükdə öz orqanizmini müalicə etmiş olur. 
       
 
BEŞİNCİ  QAYDA:  
 
 
əllərin və pəncələrin   təması 
Arxası  üstə  döşəməyə  uzanın.  Bərk  yastığı  boynunuzun 
altına  qoyun.Pəncələri  və  əlləri  iç-içə  yapışdırıb  sıxın.Dizləri 
mümkün  qədər  yanlara  gen  açın.Əlləri  sinə  üzərində  tutun. 
Məşqə başlayın. 
1.
 
Əl barmaqlarının ucunu bir-birinə sıxm - 10 dəfə. 
2.
 
Sağ  əlin  barmaqları  ilə  sol  əlin  barmaqlarını  sıxın-10 
dəfə.  İndi  də  əksinə-10  dəfə.Sağ  əllə  sol  əli  sıxın-10  dəfə. 
Əksinə-10 dəfə.Yarıbükülmüş əllərin qıraqlarını 10 dəfə sıxın. 
3.  Bitişik əlləri başdan yuxarı uzadıb, qollarınızı tam açın, 
yavaş-yavaş,müqavimət  göstərə-göstərə  geri,qurşağacan  qayta-
rın.Barmaqlar  baş  tərəfə  tuşlanıb-10  dəfə.Eyni  hərəkəti  əks 
istiqamətdə edin.Barmaqlar ayağa tuşlanıb - 10 dəfə. 
         4.  Bitişik  əlləri  bədənə  perpendikulyar  şəkildə  yuxarı 
qaldırıb  qolları  tam  açın,  havanı  yara-yara  baş  tərəfdən  ayağa 
tərəf  aparın  və  müqavimət  göstərə-göstərə  geri  qaytarın  (sanki 
havanı qılınclayırsınız) - 10 dəfə. 
         5.  Bitişik  əlləri  dik  yuxarı  qaldırıb  endirin  (elə  bil  havanı 
süngüləyirsiniz) - 10 dəfə. 
         6.  Bitişik  əllər  sinə  üzərində  qalıb.  Bitişik  pəncələri  1 
qarışa  qədər  aşağı  aparıb,  qaytarın  -  10  dəfə.  Bunu  edərkən 
pəncələrin aralanmasına imkan verməyin. 
         7.  Bitişik  əlləri  və  bitişik  pəncələri  eyni  vaxtda  əks 

 
147 
istiqamətdə  uzadıb,  çəkirsiniz.  Qollar  tam  açılır.  Pəncələr  isə        
1 qarışa qədər uzanır. Pəncələrin aralanmasına imkan verməyin. 
Elə  bil,  fəqərə  sütununu  dartıb  uzatmaq  istəyirsiniz:  10  dəfədən 
61 dəfəyədək. Çox eləmək də olar. 
 8.  İlkin  məşqlərdən  sonra  əvvəlki  vəziyyəti  alın.  Əllər 
sinədə  antenna  kimi  dayanıb.  Gözləri  yumub,  5-10  dəqiqə 
«lotos»  vəziyyətində  sakit  qalın.  Dizlər  yanlara  tərəf  mümkün 
qədər gen açılıb. 
Şəkil 13. Əllərin və pəncələrin təması təmrini. 
İndi  isə  gəlin,bu  təmrinin  tə'sir  mexanizmini  öyrənək. 
Bitişik  əlləri  və  pəncələri  hərəkət  etdirməklə,  biz  nəyə  nail 
oluruq?  Çoxumuz  heç  xəyalımıza  da  gətirmirik  ki,  ürəyi 
mə'dədən  ayıran  diafraqmanın  özü  elə  ikinci  ürəkdir.  Sağlam 
bədəndə diafraqma bir dəqiqə ərzində 18 dəfə hərəkət edir: 4 sm 
yuxarı qalxır və 4 sm aşağı enir, yə'ni: diafraqmanın amplitudası 
8 santimetrdir. Bu da bir sutka ərzində 24.000 hərəkət deməkdir. 
Bədənimizdə  ən  böyük  əzələ  sayılan  diafraqmanın  gördüyü  iş 
belədir.  Diafraqmanın  hərəkəti  say  etibarilə  ürək  hərəkətinin 
dörddə  biri  qədər  olsa  da,  böyük  sahəyə  malik  olan  bu  nəhəng 
nasos  aşağı  enəndə  qara  ciyəri,  dalağı,  yoğun  bağırsağı  sıxır  və 
qan  dövranını  yaxşılaşdırır.  Qarın  boşluğunda  olan  bütün  qan 
damarlarını  və  limfatik  damarları  sıxan  diafraqma,  venoz 
sistemini boşaldır və qanı irəli, döş qəfəsinə tərəf itələyir. Onun 
gemodinamik  təzyiqi  güclü  olduğu  üçün  qanı,  ürəyə  nisbətən, 
daha  çox  vura  bilir.  Bu  təmrinin  hazırlıq  hissəsini  yerinə 

 
148 
yetirərkən,  biz  diafraqmaya  yardımçı  oluruq,  onu  daha  fəal 
işləməyə  sövq  edirik.Bu  təmrini  yerinə  yetirərkən  necə  nəfəs 
almaq  lazımdır?Nişi  Sistemi  dərin  nəfəsalmanı  və  hüceyrələrlə 
«tənəffüs  etməni»  gücləndirir.  Ona  görə  də  bütün  bədənlə,  dəri 
ilə  nəfəs  almaq  məsləhətdir.  Amma  əynimizdəki  paltar  dəri  ilə 
tənəffüs etməyə imkan vermir. Bu da müxtəlif xəstəliklər törədir. 
Nişinin  tərtib  etdiyi  və  sınaqdan  keçirdiyi  təmrinlər  hər  bir 
hüceyrəni  dərindən  nəfəs  almağa  məcbur  edir.  Odur  ki, 
paltarınızı  nə  qədər  çox  soyunsanız,  məşqlərin  səmərəsi  bir  o 
qədər artıq olar. 
Bəs 5-10 dəqiqə sakitlik bizə nə verir? 
Moskvalı  alim  A.Qurviç  1923-cü  ildə  çox  qəribə  bir  sirr 
açdı:  yan-yana  basdırılmış  iki  baş  soğanın  hüceyrələri  tək 
basdırılmış  soğanlara  nisbətən  tez  ayrılmağa  və  çoxalmağa 
başladı.  Bu  sür'ət  fərqi  50-75  faiz  təşkil  etdi.  Alim  təcrübəni 
davam  etdirərək,  müəyyənləşdirdi  ki,  hüceyrələrin  sür'ətli 
ayrılması  soğan  qabığının  buraxdığı  dalğaların  (190-230 
millimikron)  sayəsində  baş  verir.  Bu  tədqiqatı  Almaniyanın, 
Fransanın, İngiltərənin alimləri də davam etdirdilər və bir addım 
da qabağa  getdilər: müəyyənləşdirdilər  ki,  əgər çömçəquyruğun 
başını  soğanın  yanında  saxlasan,  soğan  dalğası  bu  canlıya  da 
tə'sir göstərir. Soğanla bir sıra xəstəlikləri, o cümlədən, xərçəngi 
sağaltmaq  ideyası  meydana  çıxdı.  Sonra  aydm  oldu  ki,  digər 
canlılar  kimi,elə  insan  da  belə  gücə  malikdir.  Barmaqları  ilə 
müxtəlif xəstəlikləri sağaldan adamları yadınıza salın. 
Nişi yazırdı: «Öz körpəsinə böyük məhəbbət və nəvazişlə 
süd verən ananın döşü ətrafında şəfəq əmələ gəlir. Uşağı laqeyd, 
acıqlı  yedirdən  zaman  bu  hal  baş  vermir».  Müəyyən  edilib  ki, 
bədəndən  çıxan  belə  işığın  mənbəyi  enzimlərdir,  yə'ni, 
fermentlər  və  yaxud  biokatalizatorlardır.  Onlar  bütün  canlı 
hüceyrələrdə mövcuddur  və  orqanizmdə həyat prosesini  qat-qat 
sür'ətləndirmək qabliyyətinə malikdir. İnsanın həyatı, sağlamlığı 
enzimlərdən asılıdır. Əgər bir orqan sıradan çıxıbsa, yəqin bilin: 
enzimlərin balansı pozulub. 
Biz  əllərimizi  və  pəncələrimizi  bir-birinə  yapışdırıb 
gözlərimizi yumarkən, iki antoqonik qüvvə, yə'ni, konstruktiv və 
destruktiv  (qurucu  və  dağıdıcı)  enzimlər  üstünlük  uğrunda 

 
149 
rəqabət  aparırlar. Nəhayət,  onların  arasında arzuolunan  tarazılıq 
bərqərar  olur.  Ruh  və  bədən  qüvvələrinin  müvazinəti  yaranır. 
Buna  daxili  müvazinət  deyilir.  Beləliklə,  daxili  kamfort  təmin 
edilir. 
 
 
 
 
 
 
Şəkil 14. Əllərin birləşməsi 
   Bu təmrin əzələlərin, əsəblərin, damarların, bədənin sağ və 
sol  hissələrinin,  əl  və  ayaqların  funksiyasını  tənzimləmək  üçün 
çox  faydalıdır.Bundan  əlavə,böyrəküstü  orqanların,cinsi  orqan-
ların,yoğun  bağırsağın  və  böyrəklərin  funksiyasını  da  xeyli 
yaxşılaşdırır.  Hamilə  qadınlar  bu  məşqdən  səmərəli  istifadə 
etsələr, ana bətnində olan uşağın normal inkişafı, əyri vəziyyətdə 
olan  uşağın  düzəlməsi  üçün  şərait  yaratmış  olarlar,  doğuş  xeyli 
yüngülləşər.K.Nişi bu barədə yazırdı:«Osakalı əczaçının iki oğlu 
vardı.  Arvadları  eyni  vaxtda  doğmalı  idi.  Həkim  kiçik  oğlanın 
arvadına baxarkən demişdi ki, mütləq Keser əməliyyatı aparmaq 
lazımdır.  Çünki  çanaq  stazı  (durğunluq)  normal  doğuşa  imkan 
vermir.  Xoşbəxtlikdən  mən  bu  vaxt  Osakada  oldum.  Qadına 
məsləhət  gördüm  ki,  əllərini  və  pəncələrini  birləşdirsin,  40 
dəqiqə arxası üstə uzansın, bundan əlavə «qızıl balıq» təmrinini 

 
150 
yerinə yetirsin. Zavallı qadın bütün gecəni mən dediyim qaydada 
təmrinləri yerinə yetirdi. Sabahısı günü öz ərini və ondan da çox 
Keser əməliyyatı keçirməyi təklif edən həkimi təəccüb və heyrət 
içində  qoyaraq,  heç  bir  əzab  çəkmədən  rahat  doğdu».  Nişi  bu 
mö'cüzəni onunla izah edir ki, çanağın stazı əsəb pozğuntusuna 
gətirib  çıxardır,  digər  həyati  faktorların  mütənasibliyini  pozur, 
bu  da  uşağı  ana  bətnində  qeyri-normal  vəziyyətə  gətirir.  Ana 
bədəni  normal  hala  düşən  kimi,  uşaq  və  çanaq  öz  təbii 
vəziyyətini alır. 
    Hər  gün rastlaşdığınız  bir  şeyi  yadınıza  salmaq  istəyirəm: 
bir  yeriniz  ağrıyan  kimi  əlinizi  dərhal  ora  qoyursunuz.  Çünki 
əldə  şəfaverici  qüvvə  var.  Hər  kəs  öz  əllərindən  müalicə 
məqsədilə  istifadə  edə  bilər.  Bunun  üçün  dizlər  üstə  oturmaq, 
bədənin  bütün  ağırlığını  baldırlara  salmaq,  əlləri  və  qolları  üz-
üzə  birləşdirərək  (bax:şəkil  14),əqli  enerjini(həyat  gücünü)  40 
dəqiqə  barmaqların  ucuna  cəmləmək  lazımdır.  Bu  proseduranı 
uğurla başa vuran adam ömrünün sonunadək onu bir daha təkrar 
etməyə  bilər.  Bundan  sonra  barmağı  ağrıyan  yerə  toxundurmaq 
kifayət edər - ağrı dərhal kəsəcək. 
          Əllər 
birləşdirilərkən  orqanizmdəki  ümumi  maye 
(hüceyrəarası,hüceyrə  tərkibindəki  mayelər,qan  və  limfa) 
neytrallaşır  və  tarazılıq  yaranır.İnamsızlar  (skeptiklər)  bunu 
asanlıqla yoxlaya bilər: əvvəl qan təzyiqini ölçün, sonra əllərinizi 
3-4 dəqiqə birləşdirib bu vəziyyətdə qalın, sonra təzyiqi yenidən 
ölçün.İkinci halda qan təzyiqi birincidən yaxşı  olacaq. 
       Məsləhət  görürəm:  yeməkdən  qabaq  əlləri  bir    dəqiqə 
yarım  vaxt  ərzində  birləşdirib  diz  üstə  oturun-çox  faydalıdır!.. 
Bu hərəkət orqanizmdə turşu-qələvi tarazlığını bərpa edir. Əgər 
bu  məşqi  yatağa  uzanarkən  etsəniz,  onda  bunu  yalnız  səhər 
yeməyindən  qabaq  təkrar  etmək  kifayətdir.  Daha  bir  məsləhət: 
əzələləri iflic olmuş xəstə (genipleksiya) öz yaxınlarının köməyi 
ilə  ayaqlarını  və  əllərini  birləşdirməli  və  bu  məşqi  yorulana 
qədər davam etməlidir. Mütləq şəfa tapacaq. 
 
 
 

 
151 
ALTINCI QAYDA:  
    kürək və qarın üçün təmrin  
 
Dizlərinizi  döşəməyə  dayayıb,  pəncələrinizin  üstündə 
oturun.  Fəqərə  sütununu  düzəldib  şux  görkəm  alın.  Bədənin 
bütün  ağırlığını  baldırların  üstünə  salın.  Heç  yana  əyilməyin. 
Qulaqlarınız  çiyinlər  üzərində  asılıb,  diliniz  üst  damağa 
söykənib,  dodaqlarınız  kip  qapanıb,  gözləriniz  gen  açılıb, 
tənəffüs rəvan və sakitdir. Bu vəziyyəti aldıqdan sonra dərindən 
nəfəs alın və təmrinin hazırlıq hissəsinə başlayın. 
1.  Çiyinlərinizi 10 dəfə mümkün qədər çox yuxarı qaldırıb, 
aşağı  salın.  Bunun  ardınca  2  hissədən  ibarət  olan  hərəkətləri 
(onlara şərti olaraq nəqarət adı vermişik) həyata keçirin: 
a)
 
əllərinizi  qabağa  uzadın,  kəskin  hərəkətlə  çönüb,  sol 
çiyin  üstdən  geriyə,  büzdümünüzə  baxın,  xəyalən  fəqərələrinizi 
aşağıdan yuxarı, boyunadək seyr edin (və yaxud aramla 10-dək 
sayın). Başınızı əvvəlki vəziyyətə gətirib, eyni hərəkəti sağ çiyin 
üzərindən  təkrar  edin.  Hər  çiyin  üzərindən  bir  dəfə  etmək 
lazımdır. 
b)
 
əllərinizi  dik  qaldırın,  bədəni  yuxarı  dartıb,  qəddinizi 
düzəldin, bayaqkı qaydada hər iki çiyin üzərindən büzdümünüzə 
baxın  və  fəqərə  sütununu  aşağıdan  yuxarı  seyr  edin  (və  yaxud 
aramla 10-dək sayın). 
«Nəqərat»i bu qaydadakı hər əsas hərəkətdən sonra təkrar 
edin. 
 2. Başı 10 dəfə sağa, 10 dəfə sola əyib düzəldin. 
          3. Başı 10 dəfə qabağa, 10 dəfə arxaya əyib düzəldin. 
          4. Başı 10 dəfə sağa-geri, 10 dəfə sola-geri çcvirin. 
 
          5.  Başı  10  dəfə  sağa  əyib,  qulağı  çiyinə  toxundurmağa 
çalışın.  Boynunuzu  mümkün  qədər  çox  uzadaraq,  başı  geriyə 
fırladın,  fəqərə  sütununa  çatdırmağa  çalışın.  Bunu  edərkən 
yoxlayın:  başınız  son  həddə  qədər  əyilibmi?  Eyni  hərəkəti  10 
dəfə sola edin. 
          6.  Qollarınızı  çiyin  bərabərində  açın.  Əllərinizi  baş  üstə 
dik  qaldırın.  Dirsəkləri çiyin  önündə  bükün,  yumruqları  düyün-
ləyin,  başınızı  son  həddədək  geri  atın,  çənəni  tavana  tuşlayın. 
Bunu  edərkən  7-yə  qədər  sayın  və  dirsəklərinizi  kürəyə  tərəf 

 
152 
dartın. Sanki onları bir-birinə yapışdırmaq istəyirsiniz: 10 dəfə. 
Hazırlıq  mərhələsi  başa  çatdı.  İndi  əsas  təmrinə  keçmək 
olar.  Qollarınızı  bir  qədər  boşaldın.  Bədəninizi  düzəldin.  Başı 
əymədən  gövdəni  sağa-sola  yellədin.  Bu  an  qarını  irəli-gcri 
verin: qarınla nəfəs alın. Vaxt 10 dəqiqə. 
Bu  hərəkəti  edərkən  deyin:«Mən  sağlamam!  Əhvalım 
yaxşıdır! Sabah bundan da yaxşı olacaq!Hər bir hüceyrəm təzələ- 
nir!  Qanım  təzələnir,  qanım  saflaşır.  Daxili  sekresiya  vəzilərim 
əntiqə  işləyir!  Əzələlərim,damarlarım,dərim  sağlam,möhkəm  və  
elastik  olur.Bütün  orqan  və  sistemlər  beynimə  tabedir.  Beynim 
əntiqə işləyir. Beynim bütün orqan və sistemləri çox gözəl idarə 
edir.Mən daha sağlam,daha müdrik, daha rəhmdil, daha xeyirxah 
oluram.  Mən  istedadlıyam,böyük  yaradıcılıq  işləri  üçün  qadir 
oluram. Əhvalım yaxşıdır! Sabah bundan da yaxşı olacaq!”.  
Bu  mətnə  istədiyiniz  hər  hansı  bir  əlavəni  edə  bilərsiniz. 
Yuxarıda  dedim  ki,  mən  hər  səhər  və  hər  axşam  bizi  yaradan 
Tanrıya  dua    və  şükr  edirəm,ondan  dilək  diləyirəm.Bunu  hər 
biriniz  edə  bilərsiniz.Vacib  deyil  ki,siz  dindar  olasınız,oruc 
tutub,namaz qılasınız.Vacib budur ki,Allaha sidqi-dildən inanıb, 
onunla ünsüyət bağlayasınız,bunun köməyi ilə içinizdəki şeytanı 
qovasınız,daxili  inamı  gücləndirəsiniz,iradənizi  möhkəmlədəsi- 
niz,o  zaman  təmrinlər  və  təbii  qida  daha  yaxşı  fayda  verəcək. 
 
İnam-hər  bir  işdə  qüdrətli  silahdır,amma  müalicədə 
onun,sadəcə,  əvəzi  yoxdur.Allaha  inanan-Ana  Təbiətin 
qüdrətinə  inanır,Ana  Təbiətə  inanan  özönə  inanır.Özünə 
inanan-hər bir xəstəliyə qalib gələ bilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   

 
153 
Hazırlıq hissəsi 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hazırlıq hissəsi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                         O rta  vəziyyət                                                                           Əsas hissə 
 
Şəkil 15. Kürək və qarın üçürn təmrin. 

 
154 
 Altıncı  Qayda  hər  şeydən  əvvəl,  turşu-qələvi  tarazlığını 
bərpa  edir.Təmrin,əsasən,fəqərə  sütunu  ilə  edilərkən  orqaniz-
mdəki  mayenin  təzyiqi  azalır.  Bunun  qarşısını  almaq  üçün  Nişi 
eyni  vaxtda  qarın  vasitəsilə  nəfəs  almağı  tətbiq  edib- 
yırğalanarkən qarını dombaldıb çəkmək lazım gəlir. 
Əsəb sistemini qaydaya salan,tənzimləyən,koordinasiya edən 
Altıncı Qayda bizə böyük xidmət göstərir. Onun əhəmiyyətindən 
danışarkən bir incə mətləbi açmaq lazım gəlir. 
Əsəb sistemini iki yerə bölürlər: heyvani əsəblər və bitki əsəb 
–lər.Heyvani əsəblər-üzdə yerləşir. Bitki,yaxud vegetativ əsəblər 
isə  daxildə.Heyvani  əsəblər  əllərin,  üzün,  ayaqların,  boyunun, 
döşün,qarın boşluğunun əzələlərində yayılmış olur. Bitki əsəbləri 
isə  daxili  orqanlarda,damarlarda,vəzilərdə  yerləşir.Biz,  lazım 
gələndə,əlimizi uzadıb,üzümüzü,boynumuzu qaşıya, əsəblərimizi 
sakitləşdirə  bilirik.  Lakin  daxili  orqanları,  damarları,  vəziləri 
qaşımağa imkanımız yoxdur.Burda Altıncı Qayda dadımıza çatır. 
Eyni  vaxtda  həm  fəqərə  sütununun,  həm  də  qarnın  hərəkət 
etməsi  simpatik  (daxili)  və  parasimpatik  (üzdə  olan)  əsəblərin 
qarşılıqlı  surətdə  razılaşdırılmış  əlaqəsini  təmin  edir.  Onlar  öz 
funksiyalarını  -hormonik  funksiyalarını,  diplomatlarm  dili  ilə 
desək,  qarşılıqlı  anlaşma  şəraitində  yerinə  yetirirlər.  Buradan 
aydın  olur  ki,  Nişinin  Sağlamlıq  Sistemi  öz  qarşısında  fiziki 
sağlamlıqla  yanaşı,  həm  də  mə'nəviyyata  tə'sir  etmək,  insanın 
hormonik,  iste'dadlı,  yüksək  əxlaqi  keyfiyyətlərə  malik  bir 
şəxsiyyət kimi formalaşmasına kömək etmək vəzifəsi də qoyub. 
İnsan  sağalacağına,  xəstəliyə  qalib  gələcəyinə  ürəkdən  inanır, 
daha  cəsarətli,  daha  rəhmdil,  daha  xeyirxah,  gülərüz,  zarafatcıl 
olur.  Öz  təcrübəmdən  deyə  bilərəm:  Nişi  Sistcmi  ilə  yaşayan 
sağlam həyat tərzi keçirən adam çox qısa vaxtda pis vərdişlərdən 
asanlıqla  ayrılır,  mə'nən  güclü  olur,  öz  gücünə  inamı  qat-qat 
artır,  onun    üzü  həmişə  gülür.  Nişi  tam  əmindir:  sağlam  əsəb 
sistemi  hər  cür  tufana,  qasırğaya,  həyatın  hər  cür  eybəcərliyinə 
qalib gəlməyə qadirdir. Sağlamlaşma və saflaşma barədə sözləri 
ürəyinizdə  pıçıldayarkən,  hökmən  inanın:  sabah  bu  gündən 
sağlam, gümrah, ağıllı, iradəli, iste'dadlı və xeyirxah olacaqsınız. 
Ona  görə  inanın  ki,  bunların  hamısı  baş  verəcək.  Xərçəng 
xəstəliyindən  Nişi  Sisteminin  köməyi  ilə  yaxa  qurtaran 

 
155 
adamların həyatı buna canlı sübutdur. Hər şey sizin iradənizdən 
asılıdır.  Sizi  üzüb  əldən  salan,  ailə  üzvlərini,  qohum-qardaşı 
mə'yus  edən  hər  hansı  bir  xəstəliyə  Ulu  Tanrının  və  Nişi 
Sisteminin köməyi ilə qalib gələ bilərsiniz!.. 
Bir  vacib  məsələni  yenidən  vurğulamaq  istəyirəm:  Nişi  öz 
Sistemini təkcə dərd-bəladan xilas olmağa çalışan xəstələr üçün 
yaratmayıb. Bu Sistem həm də, bəlkə də daha çox-xəstələnmək 
istəməyən sağlamlar üçündür. Bu Sistem xəstəliyin nə olduğunu, 
onun  verdiyi  əzabların  ağırlığını,  gətirdiyi  bədbəxtliklərin 
miqyasını  hələ  xəyalına  gətirməyən  uşaqlar,  yeniyetmələr  və 
gənclər  üçün  daha  çox  vacibdir.  Öz  körpəsini  bu  sistemin 
tələbləri  əsasında  tərbiyə  edən  ana  övladına  möhkəm  cansağlığı 
və  xoşbəxtlik bəxş  etmiş  olur.  Heç  şübhəsiz, real həqiqət  budur 
ki, Nişi Sisteminə daha çox xəstələr üz tutacaqlar.  
 
 
YEDDİNCİ  FƏSİL