Əbu Əli Həsən ibn Əli Xacə
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
FƏSĠLLƏRĠN ADI
Birinci fəsil - Ġnsanların halı, ruzigarın dövranı və dünya hökmdarının mədhi haqqında- allah onun dövlətini sabit etsin. İkinci fəsil - PadĢahların allah-taalanın verdiyi nemətin qədrini bilmələri haqqında. Üçüncü fəsil - ġahların Ģikayətə baxmaları, ədalət, mərhəmət və xeyirxahlıq haqqında. Dördüncü fəsil - Amil 9 , vəzir, qulam və sairin iĢlərinə nəzarət haqqında. Beşinci fəsil – Müqtilər 10 , onların rəiyyətlə rəftarı və özlərini necə aparmalarına nəzarət haqqında. 26 Altıncı fəsil - Qazi", xətib 12 , möhtəsib 13 , və onların iĢlərini yaxĢılaĢdırmaq və zülmlərinin qarĢısını almaq haqqında. Yeddinci fəsil - Amil, qazi, Ģəhnə 14 və rəislərin iĢlərinə nəzarət qaydaları haqqında. Səkkizinci fəsil - Din, Ģəriət və bu kimi iĢləri öyrənib nəzarət altına almaq haqqında . Doqquzuncu fəsil - Dövlət müĢrifləri 15 və onların maaĢlarının zülmsüz verilməsi haqqında. Onuncu fəsil - Sahibxəbər 16 münhilər 17 və ölkəni idarə etmək üçün onlarla məsləhətləĢmək haqqında. On birinci fəsil - Ali fərmanların, dərbardan verilən əmrlərin hörməti və yerinə yetirilməsi haqqında. On ikinci fəsil - Böyük və məsuliyyətli iĢlər üçün saraydan qulamların göndərilməsi haqqında. On üçüncü fəsil - Casuslar göndərmək, ölkə və rəiyyətin vəziyyətini yaxĢılaĢdırmaq haqqında. On dördüncü fəsil – Qasid və göyərçinlərin ardıcıl göndərilməsi haqqında. On beşinci fəsil - Məst və ayıqlıqda əmrlərin verilməsində ehtiyatlı olmaq haqqında. On altıncı fəsil - Saray vəkili və onun iĢlərini yaxĢılaĢdırmaq haqqında. On yeddinci fəsil -Nədimlər və adil padĢaha yaxın olanlar haqqında. On səkkizinci fəsil- PadĢahın öz iĢləri haqqında alim və filosoflarlarla məsləhət etməsi haqqında. On doqquzuncu fəsil - Müfridlər 19 və onların hərbi ləvazimatı, iĢlərinin nizama salınması haqqında. İyirminci fəsil — Sarayda daĢ-qaĢla bəzədilmiĢ silahların saxlanılması haqqında. İyirmi birinci fəsil — Eçilərin iĢlərinin mahiyyəti, onların qarĢılanıb, yola salınması haqqında. İyirmi ikinci fəsil — Mənzil yerlərində (düĢərgələrdə), ehtiyat ələflərinin saxlanılması haqqında. İyirmi üçüncü fəsil — Orduya aid mal-dövlətin açıq saxlanması haqqında. İyirmi dördüncü fəsil - Hər növ ordu hissələrinin saxlanması haqqında. İyirmi beşinci fəsil — Sarayda girov (adam) istəyib saxlamaq haqqında. İyirmi altıncı fəsil — Türkmənlərin sarayda qulam, türk və baĢqaları kimi saxlanması haqqında. İyirmi yeddinci fəsil — Xidmət zamam qulları incitməmək və onların iĢini sahmana salmaq haqqında. İyirmi səkkizinci fəsil - Sarayda əyan-əĢraf və qara camaatı qəbul etmək qaydaları haqqında. İyirmi doqquzuncu fəsil - ġərab məclisi düzəltmək qaydaları və onun Ģərtləri haqqında. Otuzuncu fəsil - Xidmət vaxtı qul və aĢağı (vəzifəlilərin) durması qaydaları 27 haqqında. Otuz birinci fəsil — Müharibə və yürüĢ yaraqlarının, alət və silahlarının hazırlanması haqqında. Otuz ikinci fəsil — Ordu, qul və saray adamlarının ehtiyac və xahiĢləri haqqında. Otuz üçüncü fəsil - Qüsur və səhvə yol verən böyük vəzifəli adamların məzəmmət edilməsi (danlanılması) haqqında. Otuz dördüncü fəsil — KeĢikçilər, növbətçilər və qapıçılar haqqında. Otuz beşinci fəsil — Gözəl süfrə və onun Ģah qarĢısında açılma qaydaları haqqında. Otuz altıncı fəsil - Layiqli xidmətçilər və qulların mükafatlandırılması haqqında. Otuz yeddinci fəsil - Ġqta sahiblərinə qarĢı ehtiyatlı olmaq haqqında. Otuz səkkizinci fəsil - Məmləkət iĢlərində Ģahın tələsməməsi haqqında. Otuz doqquzııncu fəsil - Əmir Hərəs 20 , çubdarlar və cəza dəstələri haqqında. Qırxıncı fəsil - ġahın allah bəndələrinə bəxĢiĢ verməsi, hər iĢ və adətdə qaydaya riayət etməsi haqqında. Qırx birinci fəsil — Ġki iĢi bir adama tapĢırmamaq, iĢsizlərə iĢ vermək, onları məhrum etməmək, vəzifəni layiqli və əqidəli adama tapĢırıb, nalayiq, bədməzhəbə verməmək haqqında. Qırx ikinci fəsil - Üzü örtülülər və ordu baĢçılarının rütbələrini saxlamaq haqqında. Qırx üçüncü fəsil - Ölkədə olan bədməzhəblərin vəziyyətini aĢkara çıxarmaq haqqında. Qırx dördüncü fəsil - Məzdəkin xürucu, onun məzhəbi 23 və NuĢirəvanın onu öldürməsi haqqında. Qırx beşinci fəsil - Gəbr Sunbadın xürucu və Xürrəmdinlərin meydana çıxması haqqında Qırx altıncı fəsil - Kuhistan, Ġraq (Əraq), ġam (Suriyə), Xorasan, Xuzistan, Bəhreyn, Ləhsa 24 , Məqrib 25 ölkələrində kənnət 26 və batinlərinin meydana çıxması, onlann törətdiyi fəsad və qırğınlar haqqında. Qırx yeddinci fəsil - Xürrəmdinlərin Ġsfahan və Azərbaycanda xürucları haqqında. Qırx səkkizinci fəsil - Xəzinənin qayda və nizamda saxlanması haqqında. Qırx doqquzuncu fəsil - ġikayətçilərin ərizələrinə cavab vermək, iĢlərinə baxmaq və ədalətli hökm çıxarmaq haqqında. Əllinci fəsil - Hesab, gəlir və vergiyə nəzarət qaydaları haqqında. Əvvəlcə Nizamülmülk bədahətən, qısa Ģəkildə otuz doqquz fəsil demiĢdi, bir az fikirləĢdikdən sonra qəlbində dövlətə qarĢı olan inciklik üzündən on bir fəsil də artırdı. Sonra hər fəslə layiq nə mümkün idisə əlavə edib yola düĢdükdə mənə verdi. Yolda onun baĢına o hadisə 27 gəldikdən sonra mən bu kitabı ortaya çıxarmağa cəsarət etmədim. Bu, yalnız indi ədalət, islam və dünyanın hökmdarı qüvvət tapıb möhkəmləndikdən sonra mümkün oldu. Allah-taala bu dövləti öz görkəmi və mərhəməti xatirinə qiyaməta qədər mühafızə etsin. |