Burulqanli iR
Yüklə 5,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sək.34 a: Kamal Qədimbəyov Sək.37: Xanımzər Qədimbəyovə
|
Sək.26: Əkbər Qazıyev Sək. 5.1 - 5.2: Əkbər bəy Qazıyevin kamal attestatı 40 Sək.9: Doğum şəhadətnaməsi №3124 Sək.6: Əkbər bəy Qazıyevin şəxsiyyət vəsiqəsi Sək.7: Əkbər bəy Qazıyevin xahişi Qazıyev Əkbər Hüseyn oğlu 1894 - cü ildə İrəvanda anadan olub. Tanınmış tədqiqatçı Ədalət Tahirzadənin məmuniyyətlə bizə təqdim etdiyi arxiv sənədlərdən məlum olur ki, İrəvan gimnaziyasını bitirdikdən sonra o, 1914 - cü ildə Kiyev Müqəddəs Vladimir unuversitetinin hüquq fakültəsinə qəbul olunub. Bir il sonra öz xahişi ilə Mosk - va universitetinə köçürülüb. Ailədə nəsildən nəsilə keçən hekayətə görə, Əkbər bəy Moskvada oxuyanda tanınmış milyonçu Savva Mo rozovun qızı ona vurulmuşdur. Əkbər bəy aldığı savadı, bilik və bacarığını doğma vətənində xalqı naminə istifadə etmək istəyir və Morozovun qızı ilə evlənmir. Əkbər bəy Gəncədə apardığı məhkəmə işini ud - duqdan sonra Bakıya qayıdanda yolda belə bir əhvalat olmuşdur. Faytona soyğunçular hücum edir. Oğrular Əkbər bəyi tanıyanda ona özü ilə nə istədiyini götürməyə icazə verirlər və o, yalnız dırnağa qulluq ləvazimatını götürür. Bu əhvalat təxminən 1925- ci ildə olmuşdu. Əkbər bəyin həyat yoldaşı Naimə Kaşayeva Leninqradda Stroqanov adına məktəbi bitirmişdir. Qızı Qazilə xanım Qaziyeva 1920 - ci ildə anadan olub. O, filoloq idi. Həyat yoldaşı Adıgözəlov Əbdülrəhman bəy olmuşdur. Uşaqları:Fariz bəy, Nərgiz xanım, Eldar bəy. Fariz Adıgözəlov 1946 - cı ildə Bakıda anadan olub, ADNU-ni bitirib, mühəndis - neftçidir. Fariz Adıgözəlovun həyat yoldaşı Nazilə xanim konservatoriyanın uşaq xorunun dirijorudur, onların qızları Günel xanım iqtisadçı, Ülviyyə xanım isə proqramistdir. Qazilə xanımın qızı Nərgiz Gəraybəyova (Adıgözəlova) 41 1950- ci ildə Bakıda anadan olub, biologiya elmləri namizədidir, Genetika və Seleksiya İnstitutunda işləyir. Nərgiz xanımın oğlu Cəmil bəy biznesmendir, ABŞ -da işləyir. Nərgiz xanımın həyat yoldaşı Vaşinqtonda Ge - netik ehtiyatlar institutunun böyük elmi işçisi, professor - Gəraybəyli Sevim Oqtay oğlu. Adıgözəlov Eldar Əbdülrəhman oğlu 1954 - cü ildə Bakıda anadan olub. ADU - nin tarix fakultəsini bitirib, pro - fessordur. Qızı Qazilə xanım 1987 - ci ildə Bakıda anadan olub. Qərb universitetinin ingilis dili fakültəsini bitirib. Oğlu Əbdülrəhman bəy 1989 - cu ildə Bakıda anadan olub, Xəzər Universitetini bitirib. Eldar Adıgözəlovun həyat yoldaşı Nərgiz xanım lor həkimdir. Tanınmış kino - operator Ömər Qazıyev Əkbər bəyin oğludur, 1927 - ci ildə Bakıda anadan olub, 1975 - ci isə ildə vəfat etmişdir. Ömər Qazıyevin həyat yoldaşı Tamara Za - vyalova memar, 26 Bakı komissarı (indiki Səbayıl) rayon partiya komitəsinin ikinci katibi olub. Qızları Cəmilə xanım Xarici Dillər Universitetini bitirib, ABŞ - da yaşayır. Qazıyev Kərim Hüseyn oğlu Yerevanda anadan olub. Yerevan rus gimnaziyasını bitirib, Qax rayonunda rus dili müəllimi işləyib. 1943 - cü ildə vəfat edib. Həyat yoldaşı – Ziyvər xanım.Uşaqları: Qələnfir xanim və Mustafa bəy. Sək.34b: Kərim Qazıyev Gülrux xanım Qədimbəyova (Qazıyeva) 1902 - ci ildə Ye- revan şəhərində anadan olmuşdur. Bu, Hüseyn bəy Qa- ziyevin ZŞDİ - dən qızı Gülrux xanımın yaşı haqqında şəhadətnamə almaq üçün etdiyi müraciət barədə məlumatdır: Sək.33: Gülrux x. və Zibəndə x. 42 İrəvan rus - tatar gimnaziyasını bitirdikdən sonra Bakıda, indiki ADPU - də təhsil alıbdır. Yuxarıda adı çəkilən insti - tutda müəllim işləmiş, sonra kafedra müdiri olmuşdur. Azərbaycanda məktəbəqədər tərbiyə işinin banilərindən olaraq maarif sahəsində böyük xidmətlərinə görə Gül - rux xanım “Respublikanın Əməkdar müəllimi” adına lay - iq görülmüş, 1976 - cı ildə Bakı şəhərində vəfat etmışdir. Gülrux xanım Qədimbəyovanın əmisinin ailəsinə yazdığı məktubu, ilə tanış etmək istərdim. MƏKTUB Sək. 4.1 – 4.2: Gülrux xanımın məktubu Məktubun məzmunundan onun çox qohumcanlı, meh - riban insan olduğu aydın olur. Məktubda azərbaycanlıların Yerevanda qalmağının sonunu görmədiyindən qohuml arına öz köməkliyini təklif edib, onların Bakıya köçməklərini tövsiyə edir. Sək.34 a: Kamal Qədimbəyov Sək.37: Xanımzər Qədimbəyovə Gülrux xanımın həyat yoldaşı Kamal bəy Qədimbəyov 1898- ci ildə İrəvanda anadan olmuşdur. Tanınmış rəssam Mirzə Qədim İrəvaninin nəvəsi Kamal bəyin atası Ələsgər bəy Qədimbəyov Odessa universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdi. Ailədə danışılan və bizə gəlib çatan söhbətlərə 43 görə, çoxlu gəmiləri olan bir odessalı milyonçu Ələsgər bəyi ciddi və gələcəyi parlaq ola biləcək gənc kimi çox bəyənmiş və öz qızını ona ərə vermək istəmişdir. Lakin Ələsgər bəy bu təklifi qəbul etməyib. Ələsgər bəy öz həmyerlilərinə lazım olduğunu bilərək vətənə qayıdıb, bilik və bacarığına görə özünə layiqli yer tutaraq Tiflisdə məhkəmə hakimi - “mirovoy sudya” vəzifəsinə çatmışdır. 1918 - ci ildə 42 yaşında vəfat etmişdir. Kamal bəy Qədimbəyov Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) iqtisadiyyat fakültəsini bitirmişdir. Uzun illər Azərittifaqın sədr müavini və başqa məsul vəzifələrdə çalışmışdır. 1981 - ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Kamal Qədimbəyov yeyinti sənaye nazirinin müavini olarkən bəy nəslinə mənsubluğuna görə işdən çıxarılmışdır. Lakin ona himayədarliq edən şəxs tapıldı . Bu, Mir Cəfər Bağırov oldu. Respublikanın rəhbəri 24 yaşlı nazir müavinin Turkustana ezam olunmasını və ora -dan Azərbaycana böyük bir eşalon taxıl gətirərək minlərlə insanın aclıqdan xilas edilməsini unutmamışdı. Təbii, Kamal bəy Sibirə sürgün edilmədi, amma vəzifəsi aşağı salındı. O, Azərittifaqın Təftiş komissiyasının sədri təyin edildi. Kamal bəy bu vəzifədə 20 il çalışdı. Gülrux xanım və Kamal bəy Qədimbəyovların övladları Zaur bəy və Əmirə xanımdır. Zaur Qədimbəyov 1938 - ci ildə anadan olmuşdur. Axundov adına rus dili və ədəbiyyatı institunu bitirmişdir. Əmək fəaliyyətinə «Fizkulturnik Azer - baydjana» qəzetində jurnalist kimi başlamışdır. Sonralar «Molodyoj Azerbaydjana», «Vışka» qəzetlərində xüsusi müxbirdən redaktor müavininə kimi yol keçmişdir. 1977-1987- ci illərdə «İzvestiya» qəzetinin beş il Azərbaycan üzrə, beş il isə Şərqi və Qərbi Afrika ölkələri üzrə xüsisi müxbiri kimi çalışmışdır və azərbaycanlı beynəlxalq jurnalistlərdən biri olaraq sovet mərkəzi mətbuatını xaricdə təmsil etmişdir. 1987 -ci ildə «Pravda» qəzetinin Azərbaycan üzrə xüsusi müxbiri, 1999 - cu ildə isə «Bakinski raboçiy» 44 qəzetinin baş redaktoru Zaur Qədimbəyovun Türkiyə haqqında yazdığı “Burada Asiya Avropa ilə qovuşur” kitabı “Qızıl qələm” mükafatına layiq görülmüşdür. 2004 - cü ildə Zaur bəy Qədimbəyov dünyasını dəyişmişdir. Lakin böyük peşəkar onu tanıyanların qəlbində xüsusi yer tutmuşdur. Həyat yoldaşı Tünzalə Qasımova «Trud» qəzetinin müx-biri olaraq Zaurla çiyin- çiyinə çalışmışdır. Tünzalə xanım Qasımova ilk beynəlxalq azərbaycanlı qadın müxbirlərdəndir. O, Azərbaycanı Moskvada, SSRİ - ni isə Qərbi Afrikada təmsil edib. Cəfakeş əməyinə görə ölkə prezidenti İlham Əliyev tərəfindən “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur. Zaur bəy və Tünzalə xanımın uşaqları: Mürad bəy və Kəmalə xanım. Murad Qədimbəyov BDU - nun beynalxalq əlaqələr fakültəsini bitirib və valideynlərinin yolunu davam etdirərək jurnalist peşəsini seçmişdir. Qızları Kəmalə xanım PA İnnovasiya və texnoloji resurslar şöbəsində məsləhətçi işləyir. İkisidə ailəlidir. Qulrux xanım Qaziyeva və Kamal bəy Qədimbəyovların qızı Əmirə xanım göz həkimi idi. O, dünyasını bu yaxınlarda dəyişdi. Bu nəsilə xas olan zadəganlıq, böyüklük, təmkinlik, təvazökarlıq Əmirə xanımda özünü aydın şəkildə bürüzə verirdi. Əmirə xanım adət - ənənəni qoruyub, qohumlarla hər zaman yaxşı ünsiyyətdə olmuşdur. Nəslin bütün üzvləri onu çox istəyirdilər. Əmirə xanimin anası Qulrux xanım çadrasını atan ilk qadınlardan biri olub, Azərbaycanda ilk uşaq baxçaları yaradıb, ömür boyu məktəbəqədər təhsil sisteminə rəhbərlik edib. Zaurun və Əmirə xanımın babası Ələsgər Qədimbəyov, Mirzə Qədim İrəvaninin oğludur. Mirzə Qədim İrəvani 1825 - ci ildə İrəvanda dülgər ailəsində anadan olmuşdur. Atası Məhəmməd Hüseyn ağac üzərində bədii oyma ustası olub. Mirzə Qədim İrəvanda üsuli - cədid, Tiflisdə proqimnaziyanı bitirmişdir. Mirzə Qədim İrəvani xüsusi rəssamlıq təhsili almasa da, boyakarlıq və portret sahəsində tanınmışdır. Yaratdığı “Süvari”, “Rəqqasə”, 45 “Dərviş” portretləri Azərbaycan İncəsənət muzeyində saxlanılır. O, 1850 - ci illərdə İrəvan sərdarının sarayındakı pannoları və süjetli kompozisiyaları bərpa etmiş, sarayın güzgülü zalında yağlı boya ilə bir neçə monumental portret (F ə t əli şah, Abbas Mirz ə v ə b.) ç əkmişdir. 1860-1870- ci ill ə rd ə yaratdığı “V ə cihulla Mirz ə ”, “Molla”, “Ayaq üst ə dayanmış qadın”, “Gənc oğlan” (Azərbaycan İncəsənət muzeyi), “Mah Tələt” (Gürcüstan Dövlət İncəsənət muzeyi) portretl ə ri sür ə tl ə rin ifad ə liyi, z ə ngin kolorit il ə f ə rql ə nir. Mirz ə Q ədim İrəvaninin yaradıcılığında məişə t lövh ə l ə ri d ə yer almışdır. Əsə rl ə rind ə t ə svir olunan xalça, geyim, ev əşyalarının üzərinə çəkilmiş zərif naxışlar, mürəkkəb orna - mentli şəbəkələr, gül, çiçək və quşların canlı real əksi (“Çicək v ə quşlar”, Ermitaj, Sankt -Peterburq) diqq ə ti c ə lb edir. Mirz ə Q ə dim İrə vani oğlu Ə l ə kb ə r Q ə dimb ə yov 12 avqust 1859-ci ild ə İrəvanda anadan olub. Dörd il şə h ə r qimnaziyasında t ə hsil alıb, 1879-cu ild ə İrə van poçt- teleqrafına 4 -cü d ə r ə c ə li m ə mur kimi işə q ə bul edilib. Naxçıvan, Tiflis poçt-teleqraf idar ə l ə rind ə, İranda çalışıb, İmperator II Aleksandr şərəfinə gümüş medalla, İranın “Şiri Xorşid” ordeni ilə təltif olunmuşdur. Ələkbər Qədimbəyovun oğlu Cahangir İrəvan kişi qimnaziyasını bitirdikdən sonra 1914 - cü ildə İmperator II Aleksandr Kiyev politexnik institununun kənd təssərrüfatı bölməsinə könüllü dinləyici kimi qəbul olunub. 1916 - ci ildə isə o, həmin institutun tələbələri sirasına daxil edilmişdir. Ali məktəbi bitirdikdən sonra Bakıya qayıdıb, müxtəlif sovet və təsərrüfat orqanlarında çalışmışdır. Sək.10.1 - 10.2: Cahangir Qədimbəyovun xahişi Sək.8: Cahangir Qədimbəyovun xahişi Mirzə Qədim İrəvaninin yaradıcılıq yolunu onun nəticəsi, Münəvvər xanımın oğlu əməkdar incəsənət xadimi, rəssam İsmət Axundov davam etdi. O, Parisdə olarkən məhşur 46 “Mütəfəkkir” heykəltəraşlıq əsərinin müəllifi Rodenin ev - muzeyində İrəvaninin əsərlərindən birini görmüşdür. İ.Axundov 1925- ci ildə anadan olmuşdur, orta təhsilini İrəvanda almış, sonradan Ə.Əzimzadə adına rəssamlıq məktəbini bitirmişdir. Bədii fondun direktoru olmuşdur (1972- ci ilə kimi). Əsasən peyzaj janrında çalışmışdır. İçəri şəhər, Şamaxıya həsr olunmuş əsərləri xüsu si maraq doğurur. Görkəmli siyasi və ictimai xadim Əziz Əliyevin anası, irəvanlı İbrahim bəy Süleymanbəyovun qızı Zəhrə xanım Kamal bəy Qədimbəyovun xalasıdır. İbrahim bəy İrəvan tacirlərindən olub. Zəhra xanımın anası Bilqeyis xanım Mirzə Cabbar bəy Qazıyevin nəslindəndir. Zəhra xanım, Məhəmmədkərim Kərbəlayı Qurbanəli oğlu ilə ailə qurmuşdur. Bu münasibətlə İbrahim bəy Suleymanbəyov qızına bir kənd bağışlamışdır. Əziz Əliyevin üç bacısı və bir qardaşı olub. 1. Tərlan xanım 1937 -1938- ci illərdə ailəsi ilə birlikdə İrana sürgün edilibdir. 2. Göyçək xanım Əzizbəyov (indiki Xəzər) rayon uşaq xəstəxanasında tibb bacısı işləyibdir. 3. Şamama xanım Stalin rayonunda (indiki Səbayıl) doğum evinin direktoru olubdur. 4. Qardaşı Ziyad Dəri - Zöhrəvi Xəstəliklər İnstitutunda həkim işləyibdir. 2010-cu ilin iyun ayının 24 -d ə Şamama xanımın gızı Sona xanımın cümə axşamlarının birində yaxın qohumlarının danışıglarından o, ömrünün son günlərinə 47 kimi deyərmiş: “Kaş indi İrəvanda olardıq”. Sona xanımın nənəsigil beş bacı olublar: Bülbül xanım, Şövkət xanım, Matan xanım, Leyla xanım və böyükləri Zəhra xanım. Sona xanımın nənəsi Zəhra xanım Əzizi çox istəyirdi və onu Peterburqa oxumağa göndərməsində mühüm rolu olmuşdur. Ə.Əliyev öz tərcümeyi halında göstərir: “Xalam Matan Qədimbəyova poçt - teleqraf məmuru arvadı idi. Qədimbəyov inqilabdan əvvəl vəfat edib. Xalam isə 1950 - ci ildə vəfat edib. Xalamın bir oğlu Əbülfət Qədimbəyov ma arif nazirliyində, o biri oğlu Kamal Qədimbəyov Azərittifaqda, qızı Münəvvər Stalin rayonunda bağça müdirəsi işləyiblər. Mənzər maarif şöbə müdiri, Əfşan isə Xarici Dillər İnstitutunun direktoru vəzifəsində çalışıblar. İkinci xalam Leyla poçt - teleqraf məmuru Qasımbəyovun arvadı olub. Oğulları Maqsud Qasımbəyov Bakı maliyyə şöbəsində, Rəşid Qasımbəyov balığ sənaye nazirliyi, Əhməd Qasımbəyov isə dəniz ticarəti sistemində işləyiblər. Qızı Zinyət evdar qadın idi. O biri qızı Səkinə sovetlər dövründə Nazirlər Sovetində referent işləyib. Üçüncü xalam - Bülbül əməkdar müəllim Həsən Qazıyevin arvadı idi. Övladları: Cavad - maliyyəçi, Şamil - rəssam, Aqil isə həkim idi, müharibədə həlak olub. Dördüncü xalam Şövkətin qızı Qaqoş evdar qadındır, Yerivanda yaşayıb”. [1 9] Qeyd edək ki, Əfşan xanım dəfələrlə Azərbaycan Respublikası və Bakı şəhər Sovetinin deputatı seçilmiş, 1953- ci ildə isə Ali Sovetinin sədr müavini vəzifəsində işləmişdir. Həmin dövrdə Ali Sovetinin sədri Mustafa bəy Topçubaşov olub. Mənzər xanım isə “Əməkdar müəllim” adına layiq görülmüşdür. Əliyev Əziz Məmmədkərim oğlu 01.01.1897 - ci il tarixdə İrəvan quberniyasının Hamamlı kəndində anadan olmuşdur. Hamamlı İrəvan xanlığının Abaran mahalında 48 qədimlərdən azərbaycanlıların yaşadığı kənd idi. Sonralar Eçmiədzin qəzasının tərkibinə daxil olur. Sovet dövründə isə Əştərək rayonu tərkibində idi. Əziz Əliyevin atası Məmmədkərim Kərbəlayi Qurbanəlinin oğlu zəhmətkeş insan olub, ailəsini dolandırmaq üçün müxtəlif işlərdə calışıb. 1898 - ci ildə onun iışgüzar xüsusiyətlərini nəzərə alınaraq kəndxuda seçilmişdir. Bu kəndi həmdə Məmmədkərim Qurbanəli oğlunun ailəsinə qaynatası İbrahim bəy Suleymanbəyov bağışlamışdır. Məlum olduğuna görə İrəvan xanlarından biri Əli xan Kərbəlayi Qurbanəlinin qızı ilə evlənmişdir [19]. Xan onlara İrəvanda mülk vermişdir. Kərbəlayi Qurbanəli İravanda bağlarda ağac əkmək təsərrüfatı ilə məşqul olub, ağaclardan gədimi üslubda olan taxta qaşıq və mətbəxt ləvazimatını xarratxanada istehsala qoy ub,həmdə odun tədarükünün hazırlamasını əhaliyə təşkilini təmin edib, o 1920 - ci ildə İranda öldürülmüşdür. Nikolay çarın dövründə Əziz Əliyevin əmisi - Əkbər Kərbəlayi Qurbanəlinin oğlu Zəngibasar mahalında öz məharətlinə və igidliyinə görə ad - san qazanmışdır, həm də Zəngibasar mahalında uryad - nik olmuşdur [19]. Əziz Əliyev 1917 - ci ildə İrəvan kişi gimnaziyasını qızıl medalla bitirmiş və həmin il Petroqrad (indiki Sankt -Peter- burq) Hərbi Tibb Akademiyasına daxil olmuşdur. Dövlət xadimi, səhiyyə təşkilatçısı, tibb elmləri doktoru (1938), professor (1956), Azərbaycan Respublikasının əməkdar həkimi (1960). İkinci kursun yay tətilini evlərində keçirmək üçün İrəvana gələn Əziz Əliyev daşnakların türklərə qarşı əməllərini görüb ailəsini çətinliklə də olsa Şərura köçürə bilmişdir. Daşnakların siyasəti, vəhşi əməlləri Ə.Əliyevin də ailəsindən yan kecməmişdir. Daşnaklar onların da evinə od vurmuşdur. Çox cətinliklə Naxçıvana Şahtaxtıya qaçdıqda, burda da daşnaklardan yenidən hücumlara məruz qalmış 49 ailələr Arazı keçib, onlarla birlikdə Ə.Əliyevin anası Zəhra xanım da öz ailə üzvləri ilə Canubi Azərbaycanın Ərəblər kəndinə üz tuturlar. Ailə tamamilə müflisləşib, var - dövlətini itirib, acı acqınlıq taleyini yaşamalı olur. [19]. 1920 - ci ildə Ərəblər kəndində Zəhra xanım dünyasını dəyişir. Ə. Əliyev 1920- ci ildə Leyli xanım Hacı Cabbar Abbasovun qızı ilə ailə qurmuşdur. Hacı Cabbar Abbasov İrəvanda manufak -tura dukanı sahibi olub. O, 1913 ildə vəfat edib. 1921 - ci ildə Ə.Əliyev yenidən Şahtaxtıya qayıtmışdır və bu müddətdə həkim köməkçisi kimi əhaliyə kömək göstərmişdir 1923- cü ildə Bakıya köçən Ə.Əliyev Azərbaycan SSR XKS- də iş icraçısı, ümumi şöbə müdirinin müavini, XKS katibinin müavini və katibi vəzifələrində çalışmışdır. 1923 -cü ildən, eyni zamanda, təhsilini Bakı Dövlət Universitetinin tibb fakultəsində davam etdirərək, 1927 - ci ildə univer -siteti bitirmişdir. Sonrakı illərdə Əziz Əliyev Azərbaycan Klinik İnstitutunun direktoru, Bakı Səhiyyə Şöbəsinin rəisi, Azərbaycan Xalq Səhiyyə Komissarının müavini və Xalq Səhiyyə komissarı, Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun və Azərbaycan Dövlət Universitetinin rektoru (1929 -1941), Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin katibi, AKP MK-nin katibi (1941-1 942). ÜİK(b)P Dağıstan Vilayəti Komitəsinin birinci katibi (1942 - 1948), ÜİK(b)PMK - nın inspektoru(1949- 50), Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini (1950 - 1951), Azərbaycan Elmi - Tədqiqat Ortopediya və Bərpa Cərrahlığı İnstitutunun di - rektoru (1951-1952, 1954- 1956) vəzifələrdə çalışmışdır. 1956- cı ildən Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun direktoru idi. İşlədiyi bütün vəzifələrdə Əziz Əliyev xalqına, vətəninə sədaqətlə xidmət etmişdir. Əziz Əliyevin Azərbaycanda tibb elminin inkişafında ali tibb təhsilinin təşəkkülündə, yüksək ixtisaslı tibb kadrlarının 50 hazırlanmasında, ana dilində tibb terminologiyasının və ali məktəb dərsliklərinin yaradılmasında müstəsna xidməti var. Onun “Klinik ana lizlər”(1934) kitabı Azərbaycan dilində ilk ali məktəb dərsliklərindəndir. 30- ci illərin sonu - 50- ci illərin əvvəllərində Əziz Əliev təqiblərə məruz qalmış, tutduğu vəzifələrdən kənarlaşdırılmışdır. SSRİ Ali Sovetinin (1 -ci, 3- cü çağırış), Azərbaycan SSR Ali Sovetinin (2- ci çağırış) deputatı olmuşdur. İki dəfə Lenin ordeni, Qırmızı Əmək Bayrağı, 1 -ci dərəcəli Vətən müharibəsi ordenləri ilə təltif olunmuşdur. 7.07.1962- ci ildə vəfat etmişdir və Bakıda Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu Əziz Əliyevin adınadır. Bakıda və Mahacqalada adına küçə l ə r var. [1] Ə.Əliyevin bibisi Umgülsüm xanımın nə v ə l ə ri Ka- mil b ə y v ə Şamil bəy Əliyevlə r m əhşur insanlar olub. Şamil Əliyev məsul vəzifələrdə uzun müddət işləyib, Kamil Əliyev isə xalq rəssamı, xalça üzrə mütəxəssis olubdur. 1948-1949- cu illərdə Əziz bəy Əliyev haqqında onun bibisinin Əli xana ə r ə getdiyin ə gör ə , ə misi rus carı Nikolayın hakimiyyə ti dövründ ə Z əngibasar mahalında ury - adnik işlə diyin ə gör ə (1885-ci ild ə n etibar ə n), bacısının İranda olduğunu, dayısının İravan guberniyasının pristav olmasından, atasının kənd xuda, anasının bəy nəslinə mənsub olması gözləri götürməyənlər Mərkəzi Komitəyə məlumat yazmişlar. Ona görə də Ə.Əliyevi xeyli incitmişlər və hətta vəzifəsinidə kiçiltmişlər [19]. Belə arayışlar son - ralar yenə də təkrarlanıb. Ə.Əliyevə təqiblər zamanı qızı Zərıfə xanım Heydər Əliyevlə nişanlı idi. Amma buna baxmayaraq Heydər Əliyev azərbaycanlı millətinin xüsusiyətlərinə xas olan qeyrətliyini, igidliy-ini, mərdliyini və yüksək anlayışlı insan olduğunu burda da sübut etmişdir. Ən çətin vaxtlarında, baxmayaraq ki, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin məsul işçisi idi, Heydər 51 Əliyev - gələcəyin generalı,ailəyə dayaq olmuşdur. Bu kitabçada Ə.Əliyevin bütün fəaliyyəti haqqında bir azda olsa seyr eləməyə mümkün olur. Əsasən onun həyatı ilə bağlı məqamlara Tair Talıblının “Əziz Əliyev dövrü, həyatı,şəxsiyyəti” kitabında rast gəlmək olar. Ə.Əliyev bir dövlət xadimi kimi,ictimayi- siyasi fəaliyyətindən başqa o əsil həkim və əsil insan idi. Hətda Ə.Əliyev Tibb Univer -sitetininin rektoru işlədiyi zaman o, nəyinki institutun elmi -texniki bazasının yaranmasında, tibb kadrlarının, müəllim kollektivinin yetişməsində, xüsusilə azərbaycan alimlərinin coxalmasında böyük rol oynayır,həm də elmi əsərlərin yaranması,tələbələrin şəraitinin yaxşılaşdırılmasında, yataqxana korpuslarının tikilməsinə də təkan vurmuşdur. Semaşko - indi M.Naqiyev adına olan xəstəxananın yanındakı iki beşmərtəbəli bina Ə.Əliyevin təşəbüsü ilə tikilmişdir. Azərbaycanın layiqli oğlu Əziz Əliyevin sonrakı nəslidə indiki zamanda yüksək zirvələrdə öz ağıl gücü ilə xalqın etimadını qazanıb.Xeyirxah əməllər əbədidir. 1996 il sentyabrın 6 – da Azərbaycan Respublikasının keçmiş Pre - zidenti ulu öndər Heydər Əliyev “Azərbaycanının görkəmli dövlət və elm xadimi Əziz Əliyevin anadan olmasının 100 il - lik yubileyinin kecirilməsi” haqqında sərəncam imzalamışdı. Əziz bəy Əliyev və Leyli xanım Abbasovanın övladları:Ləzifə xanım,Dilbər xanım,Tamerlan bəy,Zərifə xanım,Gülarə xanım,Cəmil bəy. Qızları Ləzifə xanım 1914 - cü ildə İrəvan şəhərində anadan olmuşdur. 1927 -1929-cu illərdə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunda təhsil almışdır. 1929-1930- cu illərdə ailə vəziyyəti ilə əlaqədar olaraq Bakı şəhərinə köçdükləri üçün təhsilini Bakı texnikumunda davam etdirib və 1930 - cu ildə oranı bitirib. 1931 - cu ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə - profilaktika fakultəsinə daxil olmuşdur və 1936 - cı ildə oranı bitirmişdir. 1940- cı ildə aspiranturanı bitirib. 1941 -1967- ci ilə qədər 52 oftalmologiya kafedrasının assistenti, 1967 - ci ildən öm - rünün sonunadək kafedranın dossenti kimi çalışmışdır. 1944- cü ildə tibb elmləri namizədi dərəcəsi almışdır. 1947- ci ildə “Vətən müharibəsində əməyə görə” medalı ilə, 1973 - cü ildə “Səhiyyə əlaçısı” döş nişanı ilə təltif edilmişdi. 1981 - ci ildə Ləzifə xanım Əliyevaya “Azərbaycanın əməkdar həkimi” adı verilmişdir. Dilbər Məmmədova 1916 - cı ildə İrəvanda anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 1932 -1934- cü illərdə Odessa Elektrotexnika İnstitutuna Azərbaycan SSR Rabitə Nazirliyi tərəfindən oxumağa göndərilib. 1940 - cı ildə ali təhsilli mütəxəssis, uzun illər Bakı Telefon Şəbəkəsində baş mühəndis vəzifəsində çalışıb, sonra Bakı Rabitə Texni - kumunun direktoru vəzifəsində çalışıb. Uzun illər əməli fəaliyyətinə görə “Azərbaycan SSR əməkdar rabitəçisi” fəxri adına layiq olmuşdur. Tamerlan Əziz oğlu Əliyev,1921 - ci ildə Naxçıvanın Şahtaxtı kəndində anadan olub. 1940 - cı ildə Bakıda 176 saylı orta məktəbi bitirib. 1944 - cü ildə isə Nərimanov adına Tibb İnstitutunu bitirib. 1969 - cu ildə tibb elmləri doktoru alimlik dərəcəsi alıb. 1970 - ci ildə professor adına layiq görülmüşdür. T.Ə. Əliyev 1945 - ci ildə əmək fəaliyyətinə Ti bb Universitetinin “Daxili xəstəliklər” kafedrasında başlamış, 1970 - 1990- cı illərdə həmin kafedranın müdi - ri vəzifəsində çalışmışdır. Azərbaycan Respublikasının Baş terapevti olub. Endokrinologiya, diaqnostika və s. sahələrdə 250 - dən çox elmi əsərin, o cümlədən 12 mono - qrafiya və dərsliyin müəllifidir. T.Ə. Əliyev bir çox mükaf -atlarla - “Şərəf nişanı” ordeni, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı, “Səhiyyə əlaçısı” döş nişanı və digər mükafatlarla təltif olunub. Əməkdar elm xadimi, Respublika Dövlət Mükafatı laureatı olub. Respub -lika Endokrinologiya Cəmiyyətinin, Tibb Universitetinin doktorluq dissertasiyası müdafiəsi üzrə ixtisaslaşdırılmış 53 şuranın, Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirli yinin terapiya üzrə Attestasiya Komissiyasının sədri olmuşdur. 1997- ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. Zərifə xanım Əziz qızı Əliyeva 1923 - cü ildə Naxçıvanın Şahtaxtı kəndində anadan olub. 1947 - ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu bitirdikdən sonra Azərbaycan Elmi - Tədgigat Oftalmologiya institutunda elmi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlayıb. 1959 - cu ildə tibb elmləri namizədi, 1976- cı ildə isə tibb elmləri doktoru alimlik dərəcələri almışdır. 1979 - cu ildə professor adına layiq görülmüşdür. Muasir oft almologiyanın problemlərinə aid bir sıra elmi əsərlərin müəllifidir. Zərifə xanım Ümumittifaq Oftolmolo -glar Elmi Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin üzvü olmuş, 1979 - cu ildə Sovet Sülh Müdafiə komitəsinin, Azərbaycanın Oftalmologiya Cəmiyyəti İdarə Heyyətinin üzv ü idi. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir, əməkdar elm xadimi adına layiq görülmüşdür, 1980 - ci ildə M.İ.Averbax mükafatı laureatı olmuşdur. 1981 - ci ildə Zərifə Əliyeva Russiya Tibb Elmləri Akademiyasının aka -demiki seçilmişdir, 1983 ildən isə Azərbaycanın Milli Elmlər Akademiyasının akademikidir. Zərifə Əliyeva ulu öndər Heydər Əliyevin həyat yoldaşıdır. Zərifə xanım ”Terapevtik oftalmologiya”, “İridodiagnostikanın əsaslari” kimi nadir elmi əsərlərin müəlliflərindən biri, 12monografiya , 150- yə yaxın elmi işin, 1 ixtira və 12 səmərələşdirici təklifin müəllifidir. Zərifə Əziz qızı Əliyeva Azərbaycan iridologiyasının banisi idi və bu sahədə elmi məktəb yaratmışdır. Zərifə xanım 1969- cu ildən Əziz Əliyev adına Azərbaycan Həkimlərı Təkmilləşdirmə İnstitutunda göz xəstəlikləri kafedrasının docenti, professoru, görmə organlarının peşə patologiyası laboratoriyasının müdiri, oftalmologiya kafedrasının müdi -ri (1982- 1985) vəzifələrində calışmışdır. Zərifə Əliyeva Azərbaycanda vaxtı ilə yayılmış traxomanın müalicəsi ilə bağlı ciddi işlər görmüşdür. Akademik Zərifə xanım Əliyeva 54 1985ci ildə Moskva şəhərində vəfat edib, Bakıda Fəxri xi - yabanda dəfn olunub. Gülarə Əziz qızı Əliyeva 1933 - cü ildə Bakıda ana -dan olub. 1941- ci ildə birinci sinifə, həm də musiqi məktəbinə addım atmışdır. 1950 - ci ildə Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının fortepi - ano və nəzəriyyə fakültəsinə daxil olub. 1956 - cı ildə konservatoriyanı əla qiymətlərlə bitirib. Sonra Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Heykəltaraşlıq və İncəsənət İnstitutunun aspiranturasına daxil olub. 1966 - cı ildə “Bəstəkar F.Əmirovun yaradıcılığı” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib. Gülarə Əliyeva 1967- ci ildən 1989 - cu ilə qədər M.Əliyev adına İncəsənət İnstitutunun musiqi kafedrasının müdiri, institut üzrə elmi şuranın üzvü, 1969 - cu ildə dosent olmuşdur. Əvvəlcə Azteleradioda, sonra isə S.Rüstəmov adına xalq çalğı alətləri orkestrində konsertmeystr işləmişdir. 1968- ci ildə “Dan ulduzu” kamera- instrumental ansamblını yaradmış və ömrünün sonuna kimi bu ansamblın rəhbəri işləmişdir. Gülarə Əliyeva “Şüştər” rapsodiyası, “Hümayün” süitası,”Bayatı - kürd” və “Şur” fantaziyalarının müəllifidir. Gülarə Əliyeva Azərbaycan musiqi mədəniyyətini ləyaqətlə təmsil etmişdir, 1977 - ci ildə “Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi” adı almışdır. O, 1991 - ci ildə vəfat etmişdir. Cəmil Əziz oğlu Əliyev 1946 - cı ildə Bakı şəhərində ana - dan olub.1968- ci ildə Azərbaycan Tibb institutunu bitirib və Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutuna təyinat alarag onkol - ogiya kafedrasında baş elmi laborant vəzifəsində fəalliyyətə başlayıb. Ardıcıl olarag, 1972 -1973- cü illərdə onkologiya kafedrasında assistent işləyib.1971 - ci ildən onkologiya üzrə xüsusi kurs keçdiyindən 19 73-1976- cı illərdə elmi iş üzrə həm də cərrah - onkolog işləyib, həkim -onkolog kimi ixtisaslaşıb. 1976 -1978- ci illərdə Ümumittifag Onkoloji Elmi 55 Mərkəzində baş elmi işçi kimi fəalliyyət göstərib. 1973 -cü ildə C.Əliyev onkologiya üzrə namizədlik, 1978 - ci ildə SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasında doktorlug dissertasiyası müdafiə etmişdir. Azərbaycanda elmi kadrlar hazırlığında və onkologiya üzrə məktəb yaratdığına görə 1988 - ci ildə C.Əliyeva profes - sor elmi adı verilib. O, 10 dan cox monografiyanın (biri ingi - lis dilində nəşr edilib), Azərbaycanda və xaricdə cap edilmiş 250- dən cox elmi məgalənin, 4 kəşvin və coxlu yeniliyin müəllifidir. .Azərbaycan Respublika Prezidenti yanında Tibb Elmləri üzrə Ali Attestasiya Komissiyası Ekspert Şurasının sədri olmuşdur (1994 - 1997).SSRİ Tibb EA - nın N.İ.Petrov mükafatı laureatı, Russiya Təbiyyət EA - sı və Tibb EA - nın həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi (2000).1990 ildən MOM - un direktoru,Azərbaycan Respublik ası Səhiyyə Nazirliyinin baş onkoloqudur. Re - spublika Onkologlar Cəmiyyətinin, Səhiyyə Nazirliy - inin Onkologiya üzr ə Attestasiya Komisiyasının, Milli Onkologiya M ə rk ə zinin dissertasiya müdafi ə si üzr ə ixtisaşlaşdırılmış elmi şüranın sədridır. 2001-ci ild ə n Azərbaycanın Milli Elmlər Akademiyasının akademikidir. Hal hazırda Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Milli Onkologiya Mərkəzinin direktorudur. Şübhəsiz ki, Əziz Əliyevin kökü üzərində yüksələn övladlarının pöhrələri bu gün də nəsil ənənələrini layiqincə davam edirlər. Əziz Əliyevin nəvəsi Respublikamızın hörmətli prezidenti İlham Əliyev Azərbaycanımızın rifahı və çiçəklənməsi üçün əlindən gələni əsirgəmir. Onun bacısı Sevil Əliyeva Vətənimizin xaricdə tanınması üçün geniş təbliğat aparır. Sevil Əliyevanın bəslədiyi mahnıları dünya şöhrətli mügənni Müslüm Maqomayev dərin hissiyatla ifa edərdi. İlham Əliyevin üç övladı var – qızları Leyla xanım və Arzu 56 xanım, oğlu Heydər. İlham Əliyevin həyat yoldaşı Mehriban xanım Əliyeva Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili, YUNESKO və İSESKO -nun Xoşməramlı səfiridir. Leyla xanım Azərbaycanımızın tarixini, ədəbiyyatını, mu - siqisini, rəssamlığını ölkəmizin hüdudlarından kənarda tanıdır. Əminliklə demək olar ki, Azərbaycanımızı Əliyevlər şəcərəsinin layiqli nümayəndələri hər zaman yüksək zirvələrdə təmsil edəcəklər. Yüklə 5,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|