Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya texnologiyalari institutu
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. Uşaqların İnternetdə təhlükəsizliyi probleminə dair beyn əlxalq çağırışlar
- Maarifl əndirmə Mərkəzləri (Awareness Centre)
- Qaynar x ətlər (Hotline)
- 1.4. «T əhlükəsiz İnternet Proqramı» üzrə f əaliyyətlər
- INHOPE- un beyn əlxalq əməkdaşlığı.
|
1.2. T əhlükələrin texnoloji səviyyədə qabaqcadan qar şısının alınması üsulları T əhlükələrin mövcudluğu istər real həyatda, istərsə də onlayn mühitd ə problemlərin yaranmasına təkan verir. İnformasiya məkanının təhlükəsizliyinin təmin olunması,
18
m əlumatlandırma və maarifləndirmənin həyata keçirilməsi uşaqların qorunması üçün tam kifayət etmir. Ziyanlı informasiyanın və bilavasitə azyaşlı İnternet istifadəçisinə yön
əlmiş təhlükələrin qarşısının alınması məqsədilə müxtəlif texnoloji üsullardan, mexanizml ərdən və ya proqram vasit
ələrindən istifadə olunur. Uşaqların psixologiyasına və sağlamlığına təsir edən m əlumatlar, həmçinin onların təbliğatını aparan kontentlər ziyanlı informasiya daşıyıcılarıdır. Ziyanlı kontent dedikdə İnternetdə mübahisəli hesab edilə biləcək kontentlərin görünm əsinin və onlara çıxışın məhdudlaşdırılması başa düşülür. Ziyanlı kontentlərlə mübarizə aparmaq üçün kontent filtirasiyasından istifadə olunur. Bu metod həm şirkətlər tərəfindən, həm də ailələr tərəfindən istifadə edilir. Kontent filtiras iyası zamanı müəyyən kodlarla arzuolunmayan kontent göst ərilir və İnternetdə bununla üzl
əşdikdə avtomatik bu tip kontentlər silinir. Belə proqramlarla bağlı əsas tənqid onunla əlaqədardır ki, bu kodları adətən proqramdan silmək olur. Microsoft şirkəti Windows 7 əməliyyat sistemindən başlayaraq valideynlərə uşaqların internetdə zərərli saytlardan müdafi əsinə və onları nəzarətdə saxlamağa imkan
19
ver ən “Windows Family Safety” adlı proqram təminatı hazırlamışdır. Bu proqram vasitəsilə valideynlər internetdən istifad ə zamanı bir sıra saytlara qadağalar qoya və m əhdudiyyətləri tənzimləyə bilərlər. Windows ail əsinə məxsus olan Windows 10-dan əvvəlki əməliyyat sistemlərində təhlükəsizliklə bağlı m əsələlər daha çox sonradan yazılan proqram təminatı vasit əsilə təşkil olunurdu. Windows 10 əməliyyat sistemində is ə birbaşa sistemin üzərinə inteqrasiya olunmuş “Windows Hello” kimi proqramlar mövcuddur. Sür
ətli informasiya mübadiləsi və eyni zamanda şəbəkəyə tez-tez daxil olma kompüteri viruslardan müdafiə il ə yanaşı, “məzmun bloku”-na (filtrləməyə) böyük ehtiyac olması zərurətini ortaya çıxarır. McAfee, Norton, Avg kimi m əşhur antivirus proqramları həm də filtrləmə ilə bağlı funksiyalar ı yerinə yetirir. McAfee Family Protection v ə Norton Family tipli proqramlar vasit əsilə də valideyn nəzarəti tam təmin olunur. Bu proqramlar aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir:
ların filtrlənməsi;
Sosial şəbəkələrin filtrlənməsi;
Axtarış saytlarının filtrlənməsi; 20
M əlumatın göndərilməsinə və qəbul olunmasına n əzarət;
Onlayn alış-satış məsələlərinin təhlükəsizliyi və s. 2015-ci ilin əvvəlində Kaspersky Lab mütəxəssisləri t ərəfindən 2014-cü il ərzində istifadəçilər tərəfindən kompüterl ərə İnternet təhdidləri əleyhinə istifadə edilən "Parental Control module" (Valideyn İdarə Modulu)nu yenid ən tətbiq edilmişdir [12]. Əsas məqsəd uşaqların internetd ə üzləşdikləri təhdidləri müəyyən etmək və t əhlükənin əsas mənbəyini üzə çıxarmaq idi. Məsələ ilə bağlı əsas nəticələr aşağıdakı kimidir: –
Uşaqları bu cür təhlükələrə qarşı qoruyan "Valideyn İdarə Modulu" il ərzində ən azı bir dəfə də olsa, 4.88% Kaspersky Lab istifad əçi kompüterlərində tətbiq edildi; –
əsadüfi pornoqrafiya istifadəçilərinin yarıdan çoxu (59.5%), internetd ə azartlı oyunlar oynamağa meyilli olanların dörddə birindən çoxu (26.6%), hər beş istifadəçidən biri saytların bu cür xüsusi silahlarına qarşı gələ bilmir və t ələyə düşür; –
" Valideyn İdarə Modulu" bir il ərzində orta hesabla 127 d
əfə Kaspersky Lab istifadəçiləri tərəfindən işlədilib; 21
– 2014-cü ild ə yalnız 10 ölkədə kompüterlərin t əqribən 65% - ində "Valideyn İdarə Modulu" tətbiq edilib; –
İstifadəçiləri belə təhlükələrlə daha çox qarşılaşan Rusiya, Hindistan v ə Çin ilk üçlükdədir; –
Çin, Amerika, Almaniya, İngiltərə və Rusiya bu cür t əhlükəyə qarşı bu modulu ən çox və tez-tez tətbiq ed ən ölkələrdir. T əhlükədən qorunma metodlarından biri "Sanitization" metodudur. Bu metodun mahiyy əti həssas məlumatların geniş publikadan gizlədilməsidir. Adətən çap olunmuş materiallarda h əyata keçirilir, bununla bərabər günümüzdə onlayn mediada v ə kompüterdə də istifadə edilir. Məxfiliyin qorunması zamanı bu metod əsasən klassifikasiya olunmamış m əlumatların klassifikasiya səviyyəsini azaldır. 1.3. Uşaqların İnternetdə təhlükəsizliyi probleminə dair beyn əlxalq çağırışlar İnternetdə təhlükəsizlik məsələləri dünya dövlətləri və beyn əlxalq təşkilatlar tərəfindən narahatlıq doğuran bir problem kimi qarşılanır. Eyni zamanda, bir problem kimi 22
Avropa Birliyinin, BMT-nin v ə digər beynəlxalq təşkilatların qarşısında duran əsas məsələlərdən biridir. İnternetdə t əhlükəsizlik məsələsi informasiya cəmiyyətinin əsas qayğılarından biri olduğu üçün, virtual məkanda uşaqların informasiya t əhlükəsizliyi bir problem olaraq diqqət m ərkəzindədir. Uşaqların İnternetin zərərli təsirlərindən qorunması m əqsədilə 13 noyabr 2008-ci ildə Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (BTİ) bu məsələ ilə bağlı “Kiberm
əkanda uşaqların müdafiəsi” (“Child Online Protection - COP” ) adlı təşəbbüs irəli sürmüşdür [13]. Əsas h ədəf uşaqlara təhlükəsiz və güvənli bir elektron mühitin yaradılması məqsədilə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini bu m əsələyə cəlb edərək tərəfdaşlar tapmaqdan ibarət olmuşdur. Avropa Birliyi İnternet mühitində bütün sahələrdə uşaqların mühafizəsini dəstəkləyir və təhlükələrin qarşısını almaq üçün mü əyyən siyasət həyata keçirir. Avropa R əqəmsal Agentliyi İnternetə inamı artırmaq və uşaqlar üçün t əhlükəsiz onlayn mühitin yaranmasına lazım olan alətlərin istifad əsinin koordinasiya edilməsini dəstəkləyir, İnternetdə t əhlükələrin qarşısını almaq məqsədilə bir çox qərarlar qəbul edir v ə ya proqramlar həyata keçirir. 23
“T əhlükəsiz İnternet Proqramı” (Safer İnternet Programme) 1999-cu ild ə Avropa Komissiyası tərəfindən ha zırlanmışdır, proqram 2009-2013-cü illəri əhatə edirdi və büdc əsi 55 milyon avro təşkil edirdi. Proqramın məqsədi artmaqda olan t əşəbbüsləri dəstəkləmək, keyfiyyətli kontent istehsalını stimullaşdırmaq və uşaqların cinsi xarakterli şəkillər vasitəsilə istismarının qarşısını almaqdan ibarət idi [14]. Proqramın ilk fəaliyyət planı 1999-2004-cü illəri əhatə edirdi, büdc əsi 38,3 milyon avro, növbəti fəaliyyət planı isə 2005-2008-ci ill əri əhatə edirdi və büdcəsi isə 45 milyon avro idi. «T
Programme) milli v ə ümumavropa səviyyələrində uzun illər boyunca İnternetə inamı artıran, qanunazidd kontentlərlə mübariz
ə aparan, kontent filtirasiyası, vətəndaş cəmiyyətinin uşaqların onlayn təhlükəsizliyi problemlərinə cəlb edilməsi v ə gənc insanların yeni texnologiyalardan istifadəsi ilə bağlı etibarlı bazaların yaradılmasını özündə əks edən proqramlara maliyy
ə ayrılması yolu ilə tətbiq edilir . 24
“T əhlükəsiz İnternet Proqramı” gəncləri və yeniyetm
ələri dəstəməklə müxt
əlif çağırışlara ünvanlanm ışdır:
–
Web 2.0-ni inkişaf etdirmək və gəncləri cəlb etmək; –
T əhlükəsiz mobil texnologiyalar; –
ehtiyac; –
Kiberzorakılığa qarşı fəaliyyət; –
Uşaqların onlayn qaydada cinsi istismara cəlb edilm
əsinin qarşısını almaq; –
Uşaqların kompüterdən istifadə ilə bağlı baza bilikl
ərinə olan ehtiyac və risklər. Proqram Avropa Birliyin ə daxil olan ölkələrdə yaradılan Təhlükəsiz İnternet Mərkəzləri (TİM) vasitəsilə h əyata keçirilir. Bu mərkəzlər gənclərin İnternetdən və mobil qurğulardan təhlükəsiz və məsuliyyətli istifadəsini təmin etm
əklə səlahiyyətləndirilib və 30 Avropa ölkəsində fəaliyyət göst
ərir ki, onların bir çoxunda yardım xətləri və qaynar x ətlər fəaliyyət göstərir. Adətən, TİM-lərin tərkibində a şağıdakı xidmətlər fəaliyyət göstərir:
əndirmə Mərkəzləri (Awareness Centre);
Yardım xətləri (Helpline); 25
Qaynar x
ətlər (Hotline). Maarifl əndirmə Mərkəzləri (Awareness Centre) – S əlahiyyətli insanları, valideyn, himayədar və müəllimləri g ənc insanların İnternetdən istifadəsi zamanı yaranacaq potensial riskl ərlə bağlı məlumatlandırır və onların təhlükəsiz qalmasını təmin edir. Maarifləndirmənin artırılması işini t əhsil materiallarının hazırlanması, məlumatlandırma kampaniyalarının və informasiya sessiyalarının təşkili ilə aparılır. European Schoolnet tərəfindən koordinasiya edilir [14].
M ərkəzlərinin tərkibində fəaliyyət göstərir. Qrupun nisbətən böyükyaşlı və İnternetdə olan təhlükələr haqqında məlumatlı üzvl
əri vasitəsilə daha azyaşı olanların İnternetin t əhlükələrindən qorunması üçün öyrədci xarakterli bir qrupdur. Ölk ədəki Milli Təhlükəsiz İnternet şəbəkəsinin liderl əri ilə görüşlər təşkil edir, səlahiyyətli şəxslərin diqq ətini bu məsələlərə cəlb edərək, onların məsləhət və t əcrübələrindən istifadə edirlər. İnternetin faydalı və ziyanlı t ərəfləri ilə bağlı video-çarxlar, dərs vəsaitləri və s. hazırlayır. İldə bir dəfə Forum keçirərək hər bir Milli Təhlükəsiz 26
İnternet Mərkəzini, Ümumavropa Gənclik Panelinin (Pan- European Youth Panel) üzvl ərini Forumda iştiraka dəvət edir. Bu t ədbir vasitəsilə İnternetdə və müasir mediada olan 12–18 yaş arası gənc insanları cari məsələlərin fayda və risklərini müzakir
ə etmək üçün bir araya gətirir. Maarifləndirmə m ərkəzinin üzvləri, sənaye nümayəndələri, siyasətçilər və dig ər maraqlı tərəflər mediadan istifadə ilə rəqəmsal m əsələlərlə bağlı məlumatlandırmalar aparmaqla ən yaxşı İnternet təhlükəsizliyinə nail olmağa çalışırlar. Yardım xətləri (Helpline) – İnternetdə təhlükəsizliyin t əmin olunması ilə bağlı gənc insanlara, valideynlərə, mü əllimlərə və himayədarlara fərdi qaydada məlumat verir. Yardım xətləri İnsafe təşkilatı tərəfindən koordinasiya edilir [14].
Qaynar x ətlər (Hotline) – Cəmiyyətdən qanunazidd kontentl
ər (terrora cəlbedilmə, vandalizm və nifrət d əstəkləyən materiallar, narkotik vasitələrin istifadəsi və s.) v ə uşaqların cinsi istismarı ilə bağlı konkret faktlar haqqında m əlumatları qəbul edir. Qaynar xətlər bu tip faktları araşdırır, onlar h əqiqətə uyğun olduqda bu materialların əslini tapırlar. Əgər qanunazidd kontent aşkarlanarsa, qaynar xətlər t ərəfindən ölkənin hüquq-mühafizə orqanlarına, eyni 27
zamanda İnternet xidməti provayderinə razılaşdırılmış m əlumat verilir və prosedur qaydada ölçü götürülür. Əgər qanunazidd kontent başqa bir ölkədə saxlanılırsa, bu haqda h əmin ölkənin qaynar xəttinə məlumat verilir. Qaynar xətlər I NHOPE saytı vasitəsi ilə koordinasiya edilir [14].
«T əhlükəsiz İnternet Proqramı» aşağıda qeyd olunan bir neç ə fəaliyyəti yerinə yetirməklə onlayn mühitdə uşaqları h əm dəstəkləyir, həm də onları müdafiə edir: •
İnsafe •
INHOPE •
T əhlükəsiz İnternet Günü (Safer İnternet Day) •
T əhlükəsiz İnternet Forumu (Safer İnternet Forum) •
əsi •
eSafety Kit Online “İnsafe”. Avropada əhalini İnternetdə olan t əhlükələr bar əsində
m əlumatlandırmaq m əqsədilə “İnsafe” Təhlükəsiz İnternet Mərkəzləri Şəbəkəsi (TİMŞ) yaradılmışdır [15]. TİMŞ-ə gənclərin İnternetdən və 28
mobil qurğulardan təhlükəsiz və məsuliyyətli istifadəsini t əşviq etməklə səlahiyyət verilmişdir. Hər bir TİM maarifl əndirmə və təhsil kampaniyaları həyata keçirir. İnsafe 30 Avropa ölk əsində fəaliyyət göstərir ki, bunlardan 27-si Avropa Birliyin ə üzv olan ölkələrdir, digər dördü isə - İslandiya, Norveç, Rusiya və Serbiyadir. Onların bir çoxunda yardım xətləri və qaynar xətlər fəaliyyət göstərir. Tərəfdaşlar ild ə bir neçə dəfə bir araya gəlir, təhlükəsizliklə bağlı probleml əri müzakirə edərək müxtəlif informasiya və resurs mübadil əsi aparırlar. “İnsafe” əməkdaşlıq şəbəkəsi uşaq və gənclərin müsbət, t əhlükəsiz, səmərəli İnternetlə yanaşı digər onlayn və mobil texnologiyalardan istifad ə etmək missiyasını daşıyır. “İnsafe” şəbəkəsi hökuməti, müəllimləri, valideynləri, media, sənaye v ə digər müvafiq qurumları uşaq və gənclərin hüquq və ehtiyaclarının qorunması üçün ortaq məsuliyyətə səsləyir. “İnsafe” şəbəkəsi İnternetdən istifadə zamanı təhlükəsizliyi t əmin etmək, tərəfdaşları ən yaxşı təcrübəyə, məlumat və resursları paylaşmaqla birgə işləmək üçün məktəb və ev arasındakı əməkdaşlığı və nəsillər arasında olan rəqəmsal f ərqi aradan qaldırmaq üçün, insanların bilik və bacarıqlarının gücləndirilməsi məqsədilə ailələrlə birgə 29
işləyir. Eləcə də, bu işə məktəbləri və digər əlaqədar t əşkilatlarları cəlb edərək onlarla əməkdaşlıq edir. INHOPE-un beyn əlxalq əməkdaşlığı. İNHOPE
– International Association of Internet Hotlines (Beyn əlxalq Qaynar Xətlər Assosiasiyası) dünyada İnternet qaynar xətlər şəbəkəsinin fəaliyyətini genişləndirir v ə dəstəkləyir [16]. Qanunazidd məzmunlu kontentlərin qarşısını alır. INHOPE 1999-cu ildə İnternetdə təhlükəsizliyi t əmin etmək məqsədilə yaradılmışdır. Dünyanın 42 ölk əsindən olan 48 İnternet qaynar xəttini özündə birləşdirir. INHOPE şəbəkəsi Avropa Birliyi üzvlərindən əlavə, Rusiya, Kanada, Tayvan, Avstraliya, Yaponiya, CAR, Koreya Respublikası və ABŞ-ı əhatə edir. Onlar beynəlxalq miqyasda qanunazidd kontentl ərlə mübarizədə bir-birinə köm ək edir, mübarizəni dəstəkləyir və birlikdə müxtəlif t ədbirlər həyata keçirirlər. INHOPE Assosiasiyasının missiyasına aşağıda qeyd olunanlar daxildir: –
Milli qaynar x ətlərin yaradılması və dəstəklənməsi; –
ətlərin dəstəklənməsi və onların t əlimatlandırılması; 30
– Avropada əhalinin İnternetin t əhlükəsizlik məsələlərinə dair t əlimatlandırılması və yardım
göst ərilməsi; –
yaradılması. 2010-cu ild ən başlayaraq INHOPE assosiasiyası və INHOPE fondu yeni qaynar x ətlərin açılması və onların genişlənməsi üçün inkişaf etməkdə olan, lakin maliyyə d əstəyi az olan bir neçə ölkədə (Kolumbiya, Qazaxıstan və Tayland) xeyriyy ə məqsədilə qaynar xətlərin inkişafına köm ək edir. Uşaq cinsi istismarının qarşısını almaq və bu tipli materialların yayımlanmasına mane olmaq məqsədilə I NHOPE şəbəkəsi üzvlərini vahid pəncərədə birləşdirir, bütün qaynar x əttləri bir mərkəzə bağlayaraq bununla da qanunsuz kontentin qarşısını almağa çalışır.
“İnsafe” tərəfindən təşkil edilir, 2004-cü ildən başlayaraq keçirilir v ə dünyanın 70-dən artıq ölkəsini əhatə edir [17]. Ənənəvi olaraq fevral ayının ikinci çərşənbə axşamı günü keçiril
ən tədbir, uşaq və yeniyetmələrin İnternetdən 31
istifad əsini qlobal səviyyədə dəstəkləmək və böyük miqyasda onlayn t
əhlükəsizlik işlərini həyata keçirməyi hədəfləyir. Hər il yeni şüarlarla fəaliyyətinə başlayır. 2015-ci ildə "Gəlin birlikd ə daha yaxşı İnternet yaradaq” şüarı ilə 10 fevral 2015- ci il ç ərşənbə axşamı günü “Təhlükəsiz İnternet Günü” bütün dünyada qeyd olun muşdur. Bu günü qeyd etm ək üçün bütün maraqlı tərəflər - uşaqlar və gənclər, valideynlər və himayədarlar, müəllimlər, s ənaye nümayəndələri və siyasətçilər bir araya gəlirlər. Birlikd ə uşaqların təhlükəsiz yaşamını təmin etmək üçün müxt əlif mövzularda müzakirələr edir, problemləri həll etm əyə çalışırlar. T əhlükəsiz İnternet Forumu. Təhlükəsiz İnternet Forumu «T əhlükəsiz İnternet Proqramı» tərəfindən ənənəvi olaraq keçiril ən tədbirlərdən biridir [18]. 2004-cü ildən b aşlayaraq, ildə bir dəfə onlayn təhlükəsizlik üzrə konfrans kimi Lüksemburqda t əşkil edilir. Forum Avropa Birliyinə daxil olan ölk ələrdən və dünyanın digər ölkələrindən olan s ənaye nümayəndələrini, tədqiqatçıları, hüquq-mühafizə orqanlarının nümayəndələrini, uşaq məsələləri üzrə t əşkilatların və aidiyyatı orqanların nümayəndələrini müxtəlif mövzularda fikir mübadil əsi aparmaq üçün bir araya gətirir. 32
F orumun mövzuları ilbəil dəyişir. Bu mövzular uşaq t əhlükəsizliyindən təhlükəsiz mobil qurğulara, qanunazidd kontentl ərlə mübarizəyə, maarifləndirmənin artırılması mexanizml ərinə, yaş fərqlənməsinə və sosial şəbəkələrə, uşaq v ə onlayn təhlükəsiz təhsilə kimi genişlənir. EU Kids Online. Avropa Birliyin
ə üzv olan ölkələrin bir çoxunda ilk d əfə olaraq aparılmış tədqiqat layihəsi idi və 2006-2009 -cu ill əri əhatə edirdi. Layihə EU Kids Online I layih
əsi əsasında aparılmış, ilk dəfə 21 ölkəni əhatə etmişdir [19].
EU Kids Online II proqramının ikinci mərhələsi 2009- 2011-ci ill əri əhatə edirdi. Layihə Avropada uşaqların qarşılaşdığı onlayn təhlükələrin qarşısının alınması məqsədilə t ədbirlər həyata keçirirdi. Bu tədbirlər uşaq pornoqrafiyası, zorakılığı, yaşa uyğun olmayan mesajlaşma, İnternetdə görüşdüyü insanlarla real həyatda görüşməsinin qarşısını almağa dair təlimlər, zərərli informasiyanın qəbulu, yeniyetm
ələrin media savadlılığını artırmaq və 9-16 yaş arası İnternet istifadəçisi olan uşaqlarla iş aparmaq daxil idi. 25 Avropa ölk əsi bu layihədə iştirak edirdi və 5 ölkədən olan koordinator t ərəfindən idarə olunurdu. Layihənin məqsədi 33
uşaqlar və onlayn texnologiyalar mövzusunda Avropa s əviyyəsindəki ictimai, mədəni və tənzimləyici təsirlərin n ələrdən ibarət olduğunu təyin etmək, bunlardan qaynaqlanan onlayn fürs ətlər və risklər vasitəsilə uşaqların və ail ələrin mövqeyini araşdıraraq, təhlükəsizlik siyasətini inkişaf etdirməkdən, valideyn və uşaqların İnternet t əhlükəsizliyi ilə bağlı mövqelərini və davranışlarını tədqiq etm əkdən ibarət olmuşdur. EU Kids Online III layih əsinin sonuncu mərhələsi 2011-2014-cü ill əri əhatə edir. 33 ölkə: Avstriya, Belçika, Bolqarıstan, Xorvatiya, Kipr, Çex Respublikası, Danimarka, Estoniya, Finlandiya, Fransa, Almaniya, Yunanıstan, Macarıstan, İrlandiya, İtaliya, Latviya, Litva, Lüksemburq, Malta, Hollandiya, Norveç, Polşa, Portuqaliya, Ruminiya, Rusiya, Slovakiya, Sloveniya, İspaniya, İsveç, İsveçrə, Türkiy
ə, Avstraliya, Braziliya, Böyük Britaniya və eləcə də filialları daxil olmaqla yanaşı, 5 ölkədən olan koordinator t ərəfindən idarə olunur. Əsas məqsəd ingilis dilli m əlumatların sayını artırmaq və onları İnternetdə yeniləmək, Avropa Sübut Bazasını (European Evidence Database) genişləndirməkdən ibarətdir. Tematik sualları yeniləmək və yeni üsullarla işləyərək, aztəminatlı ailələrdən olub, eyni 34
zamanda İnternet istifadəçisi olan uşaqlarla bağlı hesabatlar hazırlamağı və İnternetdən asılılıq məsələlərini əhatə edir . eSafety Kit Online. i stifad əçiləri İnternetdəki t əhlükələrdən, kiberzorakılıqlardan qorumaq m əqsədini daşıyır. eSafety Kit Online layih əsi təqdimat və maarifl əndirmə istiqamətli materiallar yayır [20]. eSafety Kit Online valideynl ər, müəllimlər və 6-12 yaş qrupu uşaqlarla işləyir. Layihə 23 ölkədə 18 dildə fəaliyyət göstərir. Bu dill
ərdə bukletlərin, məlumatlandırma vasitələrinin çapını və yayılmasını təşkil edərək onlayn mühitdə hədəf qruplarını maksimum əhatə etməyi nəzərdə tutur. İnteraktiv ailə paketi is ə
ərə övladlarının İnternet mühitində mühafiz
əsində bələdçilik edir. www.esafetykit.net saytı vasit
əsilə koordinasiya edilir. Saytda müxtəlif viktorinalar, əyləncəli-öyrədici oyunlar və faydalı məsləhətlər təqdim olunur ki, bu da uşaqları İnternetdə olan təhlükələr barədə motivasiya edir [20]. Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|