Azərbaycan Dövlət
Yüklə 4,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 – pencək; 2 –kapuşon; 3 – boğaz qaytanı; 4 – əlin baş barmağı üçün halqa 5 – ara qaytanı; 6 – çanta; 7 – şalvar; 8 – çəkmələr; 9 – qaytanlar; 10 – bərkidicilər; 11 – əlcəklər. ə istifadə olunur - “yürüş”, “hazır” və “döyü rkidilir. Paketin üzlüyünün daxili edilir. Paket əleyhqazlar ayaqqabıları onların səthinə zəhərləyici ri, radioaktiv toz düşməsindən, etmək üçün nəzərdə süzücü növləri olur. paltarlarında qalmaq müddəti ayaqqabılarını onların liklərin törədicilərindən, ş dur. rdə tutulub. Zəhərləyici, sirinə məruz qaldıqda L-1 bilər. çorabları ilə birlikdə hazırlanmış ş lemaltından və daşımaq daha hündürboy insanlar üçün hazırlanır. kostyumu L-1: ı üçün halqa; “döyüş”. “Yürüş” vəziyyətində kostyum çantadaqatlanmı daşınılır. “Hazır” vəziyyətində kostyum “Mühafizə paltarını geyin, Qazlar” komandası il “Döyüş” vəziyyətinə kecirilir. Bunun üçün kostyum çantadan çıxarılaraq, yer ə lyhqazla birlikdə geyilir. Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK). Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) (RM), zəhərləyici maddələrdən ( tutulmuşdur . Ümumqoşun mühafiz etmək üçün nəzərdə tutulub. Mühafizə plaşı dörd ölçüdə hazırlanır: - birinci - boyu 166 sm. olan insanlar üçün; - ikinci - boyu 166 sm.-dən 172 sm. - üçüngü - boyu 172 sm.-dən 178 sm. - birinci - boyu 178 sm.-dən 184 sm. Mühafizə corabları üç ölçüdə - birinci- 40 ölçüdə olan ayaqqabı üçün; - ikinci - 42 ölçüyə kimi olan ayaqqabı üçün; - üçüncü- 43 ölçüyə kimi olan v Şə raitdən asılı olaraq mühafiz edilə bilər. Kimyəvi hücum zamanı, bioloji aerozolların istifad partlayışı buludundan düşməsi zamanı mühafiz Uzun müddət zəhərlənmiş etmək olar. Zəhərləyici maddələrlə (ZM ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) olar. kostyum çantadaqatlanmış vəziyyətdə sol çiyind kostyum ələyhqazsız geyilir. paltarını geyin, Qazlar” komandası ilə kostyum zə Bunun üçün kostyum çantadan çıxarılaraq, yerə sərilir və müəyyə komplekti (OZK). komplekti (OZK) insanın dəri səthini radioaktiv n (ZM), bakterial vasitələrdən (BV) qorumaq un mühafizə komplekti (OZK) müəyyən müdd 1 – mühafizə plaşı; 2 – dartıcı; 3–kürəyim halğası; 4, 7 – geydirilən çərkiv 5 – əlin baş barmağı üçün halqa;; 6, 10 – bərçidicilər; 8 – mərkəzi tutacaq; 9 – qaytan; 11 – plaşın tutacaqları; 12 – plaşın çexolu; 13 – corablar və əlcəkl 14 – mühafizə corabları; 15 – mühafizə əlcəklə 16 – istiləşdirici manjetl 17- əlcəklər (qış üçün). hazırlanır: boyu 166 sm. olan insanlar üçün; n 172 sm.-dək olan insanlar üçün; n 178 sm.-dək olan insanlar üçün; n 184 sm.-dək və daha hündür boyu olan insanlar üçün. ə hazırlanır: olan ayaqqabı üçün; kimi olan ayaqqabı üçün; kimi olan və daha böyük ayaqqabılar üçün. mühafizə plaşı və bütün komplekt müxtəlif variantlarda istifad vi hücum zamanı, bioloji aerozolların istifadəsi və radioaktiv madd si zamanı mühafizə plaşı örtük kimi istif ş ərazidə fəaliyyət zamanı mühafizə pla ZM), bakterial vasitələrlə (BV) və komplekti (OZK) kombinizon formasında gey sol çiyindən asılaraq ə hərlənməmiş ərazidə ə n edilmiş ardıcıllıqla radioaktiv maddələrdən n (BV) qorumaq üçün nəzərdə n müddət ərzində istifadə rkivələr; ğ ı üçün halqa;; r; zi tutacaq; ın tutacaqları; ın çexolu; klər üçün şexol; corabları; ə ri (yay üçün); dirici manjetlər; üçün). daha hündür boyu olan insanlar üçün. lif variantlarda istifadə radioaktiv maddələrin nüvə ı örtük kimi istifadə edilə bilər. plaşını geyərək istifadə güclü toz şəraitində geyərək istifadə etmək Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) üç vəziyyətdə istifadə olunur - “yürüş”, “hazır” və “döyüş”. ZFO-58 markalı süzücü mühafizə paltarı komplekti (dəsti). Dərini mühafizə edən süzücü vasitələrə ZFO-58 markalı süzücü mühafizə paltarı komplekti (dəsti) aiddir. Bu paltar dəsti: xüsusi biçimli və xüsusi kimyəvi maddə- pasta məhlulu hopdurulmuş parça kombinezondan, habelə kişi alt paltarında (tuman və köynək), parça şlemaltlıqdan, iki cüt portyankadan (ayağa sarınan parça zolaqları) ibarətdir ki, bunlardan bir cütünə də kombinezona hopdurulmuş pasta hopdurulur. Hopdurucu pasta məhlulu ya zəhərləyici maddə buxarlarını tutub saxlayan (adsorbsiya tipli), ya da bu buxarları neytrallaşdıran (hemosorbiya tipli) kimyəvi maddələrdən ibarətdir. Alt paltarlar, ş lemaltlıq və hopdurulmamış bir cüt portyanka insanın bədəninə kombinezonun sürtünməsinin və kombinezona hopdurulmuş məhlunun dərini qıcıqlandırmasının qarşısını almaq üçündür. Radioaktiv tozdan mühafizə olunmaq üçün əhali adi paltarları uyğunlaşdıra bilər. Belə paltarların hermetikliyini təmin etmək üçün onlara əlavə hissələr: sinəbənd, başlıq, ş alvarın yanda düymələnən yerlərinə xiştəklər tikmək lazımdır. RM-dən mühafizə üçün həmçinin dəri səthini qoruyan əlaltı vasitələrdən istifadə oluna bilər. Süzücü materialdan tikilən mühafizə paltarı ya həmişə, ya da vaxtaşırı istifadə üçündür. Belə paltarlar adi parçadan tikilib xüsusi kimyəvi məhlul hopdurulmuş geyimlərdən ibarətdir. Özünün sanitariya-gigiyenik xassələrinə görə belə paltarlar hər gün geyinmək üçün yararlıdır. 3-cü sual. Təsərrufat obyektlərinin işçilərinin və onların ailə üzvlərinin fövqəladə hallarda təxliyə edilməsi. Köçürmə (təxliyə) - adamların həyatı və fəaliyyəti üçün təhlükə yaranan rayonlardan ə halinin mütəşəkkil surətdə çıxarılıb təhlükəsiz rayonlarda (zonalarda) yerləşdirilməsi üzrə tədbirlər kompleksidir. Köçürmə tədbirləri əvvəlcədən planlaşdırılmalı və fövqəladə hallar ehtimal olunan rayonlarda sülh və müharibə dövrlərində adamların həyatı və sağlamlığı üçün təhlükə yaranarkən qısa müddətdə ya qabaqcadan, ya da zədələyici amillər əhaliyə bilavasitə təsir göstərərkən dərhal yerinə yetirilməlidir. Köçürmə tədbirləri düşmən tərəfindən müasir adi silahlar və kütləvi qırğın vasitələri tətbiq edilməsi, həmçinin təbii fəlakətlər, güclü istehsalat qəzaları baş verməsi ehtimalları nəzərə alınmaqla çoxvariantlı planlaşdırılmalı, yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq köçürmə işlərinin müxtəlif variantlarda yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmalıdır. Köçürmə tədbirlərinin planlaşdırılması və həyata keçirilməsi tələb olunan təhlükəli rayonlara aşağıdakılar aid edilir; düşmən basqını gözlənilən dərəcəli şəhərlərin və ə lahiddə obyektlərin ətrafında ehtimal olunan güclü dağıntılar zonası; şəhərlərin, yaşayış məntəqələrinin və xalq təsərrüfatı obyektlərinin həndəvərində yarana biləcək radioaktiv və ya kimyəvi zəhərlənmə zonaları; ehtimal olunan təbii fəlakət, güclü istehsalat qəzası rayonları və fəlakətli daşqın zonaları; silahlı münaqişələr vaxtı hərbi əməliyyatlar aparılan sərhədyanı rayonlar və cəbhəətrafı zolaqlar. Təhlükəsiz zona - düşmən basqını gözlənilən dərəcəli şəhərlərin və əlahiddə obyektlərin ə trafında ehtimal olunan dağıntı zonalarından və digər təhlükəli rayonlardan kənarda ə halinin qəbul edilməsi, yerləşdirilməsi və yaşaması üçün yararlı olan ərazidir. Ə halinin köçürülməsi istehsalat - ərazi prinsipi üzrə təşkil edilir. İ stehsalat prinsipi - fəhlələrin, qulluqçuların, digər işçilərin və onların ailə üzvlərinin, ali və orta ixtisas məktəbləri tələblərinin, texniki peşə məktəbi şagirdlərinin obyektlər üzrə təhlükəli rayonlardan çıxarılıb təhlükəsiz zonada yerləşdirilməsini nəzərdə tutur. Belə hallarda, təhlükəli rayonlarda fəaliyyətini davam etdirən obyektlərin işçiləri təhlükəsiz rayonlara çıxarılıb yerləşdiriləndən sonra növbələr üzrə mütəşəkkil olaraq öz iş yerlərinə gətirilir və iş növbəsindən sonra yenidən köçürüldüyü rayona aparılırlar. Qalan əhali isə ərazi prinsipi üzrə - yaşayış yerlərindən köçürülür. Yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq əhali: - bütünlüklə (ümumi köçürmə); - yaxud qismən köçürülə bilər. Ümumi köçürmə hallarında, səfərbərlik vəsiqəsi olan şəxslərdən (onlar Dövlət səfərbərlik və hərbi xidmətə çağırış İdarələrinə getməlidirlər), eləcə də köçürülməsi qeyri- mümkün sayılan xəstələrdən və onlara xidmət edən tibbi heyətdən başqa bütün əhali köçürülür. Qismən köçürmə zamanı isə əmək qabiliyyəti olmayan, habelə istehsalat və xidmət sahələrində işləməyən əhali köçürülür. Ə halini köçürməyin əsas üsulu kombinasiyalı üsuldur, bu zaman adamların əksəriyyəti piyada, bir qismi isə əldə olan bütün nəqliyyat vasitələrində təhlükəli zonadan dərhal çıxarılır. Hərbi dövrdə dərəcəli şəhərlərdən, onların rayonlarından və xalq təsərrüfatı obyektlərindən köçürülən əhalinin yerləşdiriləcəyi təhlükəsiz rayonlar və ya yaşayış məntəqələri əvvəlcədən təyin edilir. Bu zaman köçürülən ərazidə işini davam etdirəcək obyektlərin fəhlə və qulluqçuların, həmçinin zədələnmə ocaqlarında xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılması üçün qüvvə və vasitə qruplarını, mümkün qədər yaxın yaşayış məntəqələrində yerləşdirmək nəzərdə tutulmalıdır. Köçürülən əhali yerləşdiriləcək rayonlar və oraya gedən marşrutlar Azərbaycan Respublikası FHN müvafiq orqanları tərəfindən bu şəhərin (rayonların) icra hakimiyyəti başçıları ilə birlikdə dəqiqləşdirilir və hərbi komandanlıq orqanları ilə əvvəlcədən razılaşdırılır. Köçürüləcək xalq təsərrüfatı obyektlərinin və digər təşkilatların bu yaşayış məntəqələrində yerləşdirilməsi məsələsi rəsmiləşdiriləndən sonra, əhalinin qəbul edəcək şə hər və rayonların icra hakimiyyəti orqanları həmin obyekt və təşkilatlara lazımi qaydada tərtib edilmiş məskunlaşma orderləri verir və əhalinin həyat təminatı məsələlərini həll edirlər. Kimyəvi təhlükəli obyektlərdə qəza baş verərkən, eləcə də ərazidə radioaktiv zəhərlənmə (çirklənmə) olarkən köçürmə işləri adətən iki mərhələdə yerinə yetirilir: əhali əvvəlcə zədələyici amillərin təsir zonasının hüdudlarına çıxarılır sonra isə təhlükəsiz rayonlardakı yerləşdirmə məntəqələrinə aparılır. Bu dövrdə həmçinin radiasiyadan və kimyəvi zəhərlənmədən mühafizə tədbirləri də görülür. Köçürülən əhalinin qeydiyyatı üçün əsas sənədlər – şəxsiyyəti təsdiq edən pasport (vəsiqə) və iş yaxud yaşayış yerində tərtib olunmuş köçürülənlərin siyahısından ibarətdir. Şə hərlərdən, rayonlardan və ayrı-ayrı yaşayış məntəqələrindən əhalinin köçürülməsi barədə qərarları aşağıda göstərilən vəzifəli şəxslər qəbul edirlər: - müharibə dövründə - Müdafiə Nazirinin, yaxud müvafiq ərazi icra hakimiyyəti başçısının təklifi üzrə - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və ya Baş Naziri; - sülh dövründə - ərazisində fövqəladə hallar yaranmış şəhərin (rayonun) icra hakimiyyəti başçısı. Bu barədə dərhal Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə və Baş Nazirinə məlumat verir. Silahlı münaqişələr vaxtı hərbi əməliyyatlar aparılan sərhədyanı rayonlardan və cəbhəətrafı zolaqlardan əhalinin köçürülməsi hərbi komandanlığın və icra hakimiyyəti başçısında birgə qərarı ilə həyata keçirilir. Bu barədə onlar - tabeliyi üzrə yuxarı idarəetmə orqanlarına dərhal məlumat verirlər. Köçürmə tədbirlərin planlaşdırması və təşkili. Köçürmə (qəbul etmə) tədbirlərinin planlaşdırılması, təşkili və həyata keçirilməsinə görə ə razi və sahə idarəetmə orqanlarının rəhbərləri məsuliyyət daşıyırlar. Mülki müdafiə qərargahları, fövqəladə hallar üzrə komissiyalar köçürmə barədə müvafiq rəhbərlik tərəfindən qəbul edilmiş qərarların yerinə yetirilməsi üçün məsuliyyət daşıyırlar. Mülki müdafiə xidmətlərinə və digər orqanla və onların təyinatına uyğun olaraq köçürmə tədbirlərinin təminatı həvalə edilir. Təhlükəli dövrdə respublikada köçürmə işlərinə Azərbaycan Respublikası nazirlər Kabinetinin fövqəladə Hallar üzrə Komissiyası ümumi rəhbərlik edir. Mövzuya aid yoxlama suallar: 1. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri hansılardır? 2. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas üsulları hansılardır? 3. Təbii fəlakətlər, texnogrn qəzalar və faciələr zamanı əhalinin və istehsalat obyektlərinin işçilərinin davranış qaydaları necədir? 4. Mühafizə qurğularının təsnifatını necədir? 5. Hansı xassələrinə görə mühafizə qurğuları xarakterizə edilirlər? 6. Radiasiya əleyhinə daldalanacaqların xarakteristikaları hansılardır? 7. Sadə daldalanacaqlar hansılardır və onlar necə hazırlanırlar? 8. Filt-ventilyasiya qurğuları nə üçündür? 9. Filt-ventilyasiya qurğularına hansı avadanlıq daxildir? 10. “Təxliyə” nədir? 11. Əhalinin müxtəlif ərazilərdə yerləşdirilməsi nədir? 12. Fərdi mühafizə vasitələri hansı xassələri vardır? 13. Fərdi mühafizə vasitələrinə nələr daxildir? 14. Dəri səthinin mühafizə vasitələrinə nələr daxildir? 15. Fərdi tibbi mühafizə vasitələrinə nələr daxildir? 16. QP-5 və QP-7 əleyhqazlarım şlem-maskaları necə seçilir? 17. Yüngül mühafizə kostyumu L-1 nə üçündür? 18. Yüngül mühafizə kostyumu L-1 neçə ölçüdə hazırlanır? 19. Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) nə üçündür? 20. Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) neçə ölçüdə hazırlanır? 21. Təxliyə komissiyasının əsas vəzifələri hansılardır? 22. Təxliyə olunan şəxs özü ilə nə götürməlidir? 23. Toplanış-təxliyə məntəqəsində hansı kolonlar yaradılırlar? 24. Piyada kolonlar nəçə nəfərdən ibarət olur? Mülki müdafiə fənninin müəllimi Neymət Lətifov Azərbaycan Dövlət İ qtisad Universitetinin tələbələri ilə keçirilən Mülki müdafiə dərsinin konspekti Mövzu № 5: “Fövqəlada hallarda iqtisad obyektlərinin işinin dayanıqlığı” “Təsdiq edirəm” Mülki müdafiə kafedrasının müdiri ___________ Elçin Əliyev “___” mart 2015-ci il Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin t\ələbələri ilə keçirilən Mülki müdafiə dərsinin konspekti Mövzu № 5: “Fövqəlada hallarda iqtisad obyektlərin işinin dayanıqlığı” Keçirmə vaxtı: 2 saat Keçirmə üsulu: Mühazirə Keçirmə yeri: auditoriya Dərsin məqsədi: Tələbələrə obyektlərin işinin dayanıqlığı (sabitliyi) haqqında anlayışı, fövqəladə vəziyyət şəraitində işin dayanıqlığınin əsasları, mahiyyəti, yüksəltmə yolları və üsulları barədə məlumatların çatdırıması. Dərsin sualları: 1. Fövqəladə vəziyyət şəraitində obyektlərdə işin dayanıqlığınin əsasları və mahiyyəti. 2. Dayanıqlığın artırılması məqsədi ilə mülki müdafiə mühəndis- texniki tədbirlərinin təyinatı və tətbiq olunması. 3. Fövqəladə hallarda obyektlərin işinin dayanıqlığınin yüksəltmə yolları və üsulları Ə dəbiyyat : - Azərbaycan Respublikasının “Mülki müdafiə haqqında” Qanunu; - “Mülki müdafiənin təmin edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25 sentyabr 1998-ci il tarixli, 193 nömrəli Qərarı; - H.Ocaqov - “Mülki Müdafiə” - Fövqəladə hadisələr zamanı necə davranmalı; - Fövqəladə Hallar Nazirliyinin qəzetləri. I .Giriş hissə - 5 dəq. T\ələbələrin dərsə hazırlığını yoxlayıram. Dərsin mövzusunu, məqsədini, sualları çatdırıram. II. Əsas hissə - 80 dəq. 1-ci sual. Fövqəladə vəziyyət şəraitində obyektlərdə işin dayanıqlığınin əsasları və mahiyyəti - 25 dəq. Dinc və ya müharibə dövründə mümkün olan ziyan və itkilərin həcminin maksimum azaldılması məqsədilə təsərrüfat obyektlərində işin dayanıqlığınin təmin edilməsi ölkənin iqtisadiyyatı ilə əlaqədər vacib məsələdir. Bu həmçinin mülki müdafiənin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri sayılır. Respublikamızın ərazisindəki hər bir obyekt, müxtəlif kortəbii hadisələrin, o cümlədən də bunlardan ən fəlakətlisi olan zəlzələnin təsir dairəsinə düşə bilər. Ölkəmizin ümumən hər yeri 8 baladək, ərazinin dörddə biri qədəri də 9 baladək zəlzələ ehtimallı sahələr sayılır. 9 ballıq zonada əhalinin 20%-i, sel təhlükəli rayonlarda isə 5%-dən çoxu yaşayır. Bütün bunların nəticəsində yarana biləcək dinc və müharibə dövrlərindəki fövqəladə hadisələr zamanı təsərrüfat obyektlərinin zədələnmə dərəcəsi nəinki onların hansı gücdə kortəbii hadisə rayonunda yerləşdiyindən, həm də bu obyektlərin müdafiəyə hazırlaşması dərəcəsindən asılı olacaq. Bu hazırlığın əsasını isə obyektlərin binalarının və qurğularının fiziki davamlığı da daxil olmaqla, işin sabitliyini artırmaq üçün görülən tədbirlər təşkil edir. Belə tədbirlər görülmüş obyektlər, nisbətən az zədə alacaq, fəhlə və qulluqçuların müdafiəsi etibarlı olacaq, obyekt daha qısa müddətdə yenidən iş fəaliyyətini bərps edib, məhsulların istehsalına başlayacaq. Fövqəladə hadisələr zamanı obyektdə işin sabitliyi nə deməkdir və onun yüksəldilməsi nədən ibarətdir? Obyektdə işin dayanıqlığı – obyektin qəzalara, kortəbii hadisələrə və müasir silahların zədələyici təsirinə davam gətirməsi, bunların təsiri şəraitində belə, planda nəzərdə tutulmuş həcmdə məhsul buraxması, mühəndis-texniki avadanlığı zəif, yaxud, orta dərəcədə zədələndikdə istehsalın mümkün qədər tez bərpa olunması qabiliyyətinə deyilir. Maddi vəsaitlər istehsal edilməyən obyektlərin (nəqliyyat, rabitə, səhiyyə, tədris müəssisələri və s.) işinin dayanıqlığı dedikdə, onların fövqəladə hadisələr zamanı öz funksiyaların yerinə yetirməsi bacarığı nəzərdə tutulur. İşin sabitliyinin yüksəldilməsi isə, obyektlərin məhz bu qabiliyyətinin və imkanların artırılıb müvafiq normativ sənədlərin tələbləri səviyyəsinə çatdırılmasından ibarətdir. İşin dayanaqlığının artırılması üçün obyektlərdə hələ əvvəlcədən mühəndis-texniki texnoloci və təşkilati tədbirlər kompleksi işlənib hazırlanır və vaxtında həyata keçirilir. Belə tədbirlərin görülməsində əsas konkret məqsədlər aşağıdakılardır: - İstehsalat qəzalarının qarşısını almaq; - qəzalar, təbii fəlakətlər vaxtı, habelə müasir silahların təsiri nəticəsində baş verə biləcək itki və zərəri azaltmaq; - fəlakətlərin, qəzaların, eləcə də düşmən hücumu nəticələrinin tez aradan qaldırılmasına şə rait yaratmaq; - pozulmuş istehsal prosesinin qısa müddətdə bərpa olunması imkanını əldə etmək; - ekstremal şəraitdə işçilərin, onların ailə üzvlərinin normal həyat şəraitini təmin etmək. Fövqəladə hadisələr zamanı istehsal obyektlərində və sahələrində işin dayanıqlığının artırılması çox olduğu qədər, həm də geniş sahəli və mürəkkəb bir problemdir. Burada: - istehsalatların ərazidə düzgün yerləşdirilməsi; - əvəzedici istehsalat və müəssisələrin yaradılması; - etibarlı maddi-texniki təchizatın, nəqliyyat əlaqələrinin təmin olunması; - əlavə yanacaq növünə, digər xammal və texnologiyalara keçmək üçün hazırlıq tədbirlərinin görülməsi; - işçilərin müdafiə edilməsi; - fövqəladə hadisələrin nəticələrinin aradan qaldırılması. Bunların bir qisminin hələ obyektlərin layihələşdirilməsi və tikilməsi vaxtı, digərlərinin isə sonradan yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulur. Bütün bu tədbirlər səlahiyyətli orqanlar tərəfindən təsdiq edilmiş normativ sənədlərə uyğun olaraq icra edilir. Yüklə 4,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|