Archives Medical Review Journal 42 Ölüm ve


b.  Arap Ölüm Kaygısı Ölçeği (ASDA; Abdel Halek)



Yüklə 380,79 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/4
tarix28.03.2017
ölçüsü380,79 Kb.
#12738
1   2   3   4

b. 

Arap Ölüm Kaygısı Ölçeği (ASDA; Abdel Halek)

 

1987 yılında Abdel 



Halek  tarafından  Arapça  olarak  hazırlanmış[115]  ve  daha  sonra  İngilizce, 

Tükçe ve İspanyolcaya çevrilmiştir. 20 maddeden oluşmaktadır. Her soru 5 alt 

seçenek ile yanıtlanır. 1=Hiç ve 5=çok fazla olarak değerlendirilir. 2004 yılında 

ASDA’nın  4  faktörü  çıkarılarak  yeniden  yapılandırılmıştır[107].  Yüksek  skor 

artmış ölüm kaygısını göstermektedir Toplam skor 20 ile 100 arasındadır

116




c. 

Ölüm Kaygısını Ölçmek İçin Tek Maddeli Ölçek

 

Ben  ölümden  korkuyorum’  şeklinde  tek  sorudan  oluşur.  Soru  7  dereceli 

likert formatı üzerinden yanıtlanır. Kullanımı kolay, kamu anketleri için uygun 

basit bir ankettir

115



2.Çok boyutlu ölçekler:



 

Çok  boyutlu  ölçekler  birçok  faktör/alt  ölçekler  kapsar,  bu  faktörler  birçok 

durumda  düşük  güvenirlilik  gösteren  az  sayıda  unsur  içerir

119


.  Çok  boyutlu 

ölçekler  farklı  toplumlar  ve  kültürler  tarafından  uygulanırken  değişikliğe 

uğratılmışlardır.

 

1.Thorson Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği(RDAS)



 

Bu  ölçeğin  literatürde  NTB  (Nehrke,  Templer,  Boyar)  ölçeği,  Thorson

Powell Ölüm Kaygısı Ölçeği ve Revize Edilmiş Ölüm Kaygısı Ölçeği (RDAS) 



olarak  adlandırılan  revize  edilmiş  formları  vardır.  1991  den  beri  kullanılan 

RDAS formu 25 maddeden oluşur. Sorulara doğru ve yanlış şeklinde yanıtlar 

verilir. Ölçekten 0 ile 100 arasında puan alınabilir. Yüksek puan artmış ölüm 

kaygısını  göstermektedir  Ölçek  2001  yılında  Karaca  ve  Yıldız  tarafından 

Türkçe’ye uyarlanmıştır

2-120




2.Collett  ve  Lester’ın  Ölüm  Korkusu  Ölçeği  (ÖKÖ)  (Collett  Lester’s 

Fear of Death Scale-C&L FODS) 

Collett  ve  Lester  (1969)  ölüm  korkusunun  (death),  ölüm  anı  (dying) 

korkusundan farklı olduğunu, bunların bireyin kendisi ve diğer insanlar için de 

a

yrı ölçülmesinin daha faydalı olacağını ileri sürmüşlerdir. Ölçekte ölümle ilgili 



Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

69 


her bir soru 4 alt gruptan oluşur.

 

Kişinin kendi ölümü, kişinin kendi ölüm anı, diğerlerinin ölümü, diğerlerinin 



ölüm  anı  değerlendirilmektedir.  Türkiye’de  ölçeğin  Ertufan  tarafından  2000 

yılında  bu  alt  ölçeklerden  sadece  “kişinin  kendi  ölümü”  kısmının  geçerlik 

güvenilirlik çalışması yapılmış ve Türkiye de kullanılmıştır. Zeyrek tarafından 

Türkçe geçerlik güvenirlik çalışması yapılmıştır

121,122



 



Ölüm 

K

aygısı ile İ

lgili Y

apılmış 

Psikiyatrik 

Çalışmalar

 

Ölüm kaygısı kavramı, psikoloji alanında, özellikle 1930’lu yıllardan sonra 

bilimsel çalışmalarda daha çok yer almıştır

123


. Bugüne kadar yapılan felsefi ve 

psikolojik  araştırmalar  değerlendirildiğinde  ölüm  olgusunun  bireyin  psikol

ojisi 

üzerine olumlu ve olumsuz etkileri olduğu gösterilmiştir



52,36



Türkiye’deki Çalışmalar



 

Türkiye’de ölüm olgusuna ilişkin araştırmalara bakıldığında, daha çok dini 

boyutta  yapıldığı  ve  psikoloji  açısından  ele  alınışının  oldukça  sınırlı  kaldığı 

söylenebilir. Türkiye’deki ölüm kaygısını psikolojik sayılabilecek bir açıdan ele 

alan  ilk  çalışmalardan  biri  Ünver  tarafından  yapılmıştır.  Ünver  çalışmasında 

daha  çok  ölümle  ilgili  tutumlar  üzerinde  durmuştur.  Araştırmada,  mezar  taşı 

yazılarından  hareketle  bireylerin  ölüm  konusunda  hissetmiş  olduğu 

duygulardan,  ele  alınan  kitabelerden,  Türk  kültüründe  ölümden  fazla 

korkulmadığı  ve  Türk  insanının  ölümü  kolay  kabul  edebildiği  sonucuna 

ulaşılmıştır

124



Şenol 



tarafından  1989  yılında 

yapılan 


çalışmada 

huzurevlerinde  ya

şayan 120  yaşlı  üzerinde,  yaşlılarda  ölüme  ilişkin  kaygı  ve 

korkuları etkileyen faktörler değerlendirilmiştir. Araştırmada Templer’in “Ölüm 

Kaygısı Ölçeği” kullanılmış olup, genel olarak yaşlıların ölüme ilişkin kaygı ve 

korkularının  orta  düzeyde  olduğu  an

cak  60

–64  arası  yaşlarındaki  yaşlıların 



daha  yüksek  ölüm  kaygısı  gösterirken  70  ve  yukarı  yaşlardaki  yaşlıların  ise 

daha  düşük  ölüm  kaygısına  sahip  oldukları  gözlemlenmiştir.  Bu  araştırmada 

ciddi  bir  sağlık  sorunun  varlığı,  ortalama  aylık  gelir  ve  cinsiyet

 

faktörlerinin 



ölüm  kaygı  puanına  etki  ettiği  ancak  öğrenim  düzeyinin,  arkadaş  ve 

akrabaların  yaptığı  ziyaretlerin  ise  ölüm  kaygısı  ve  korkusu  üzerinde  etkili 



Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

70 


olmadığı bildirilmiştir

117


Hökelekli’nin  1991  yılında  ölümle  ilgili  tutumların  dini  davranışlarl

a  olan 

ilişkisinin  değerlendirildiği  araştırmaya  24–60  yaş  arası  yüksek  öğrenim 

görmüş  farklı  meslek  gruplarından  oluşan  toplam  378  kişi  alınmış. 

Araştırmada  yaş  ile  ölüm  kaygısı  arasında  anlamlı  bir  istatistiksel  sonuç 

bulunamamış,  buna  karşın  ölüme  ilişkin  tutumlar  ile  dini  inanç  arasında 

anlamlı  bir  ilişki  bulunduğu  gözlemlenmiştir.  Dindar  kişilerin  genel  olarak 

ölümle  daha  fazla  meşgul  oldukları  ve  buna  karşılık  ölüm  karşısında  daha 

olumlu tutumlar geliştirdikleri bildirilmiştir

125



Yurtdışındaki Çalışm



alar 

Mc Lennan ve arkadaşlarının, Nijeryalı ve Avustralyalı öğrenciler üzerinde 

ölümün inkarı ile ölüm kaygısı arasındaki ilişkiyi değerlendirdikleri araştırmaya  

Nijeryalı 65  erkek ve 27  kadın

92

, Avustralyalı 84  kadın ve 30  erkek



114

  olmak 


üzere  toplam  206

 

üniversite  öğrencisi  alınmış.  Araştırmada,  öğrencilerin 



milliyetlerinin ve cinsiyetlerinin ölüm kaygı puanına etki etmediği bildirilmiştir. 

Ayrıca,  Nijeryalı  ve  Avustralyalı  olmaları  açısından  kız  ve  erkek  öğrencilerin 

ölüm  kaygı  puanları  karşılaştırıldığında  aralarında  anlamlı  bir  farklılık 

bulunmadığı  rapor  edilmiştir.  Araştırmada  hem  Nijeryalı  (ölüm  kaygısı 

ortalama  puanları  erkek  38,83;  kadın  38.6)  ve  hem  de  Avustralyalı  (ölüm 

kaygısı  ortalama  puanları  erkek  37,0;  kadın  38.4)  öğrencilerin  ölüm  kaygısı 

puan  ortalamaları  cinsiyet  değişkeni  açısından  karşılaştırıldığında  kadın  ve 

erkeklerin  ölüm  kaygısı  puanlarının  anlamlı  bir  farklılık  göstermediği 

bulunmuştur

126


Bond tarafından 1997 yılında yapılan ölüm kaygısının din, yaş ve cinsiyet 

değişkenleriyle  olan  ilişkisinin  incelendiği  araştırmada,  kadınların  erkeklere 

oranla  anlamlı  düzeyde  daha  yüksek  ölüm  kaygısına  sahip  oldukları  rapor 

edilmiştir. Bu araştırmada, dindarlık ile ölüm kaygısı arasında negatif bir ilişki 

olduğu  ve  bu  ilişkinin  istatistiksel  olarak  anlamlı  olduğu  ancak,  18–25  yaş 

grubu ile 55 yaş ve üstü grup arasında ölüm kaygı puanları açısından anlamlı 

bir farkın bulunmadığı gözlemlenmiştir

80



Fortner  ve  Neimeyer’un  yaptığı  bir  meta  analizde  1996 



1999  yılları 



Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

71 


arasında  yaşlılarda  ölüm  kaygısıyla  ilgili  yapılan  49  araştırma  nitel  olarak 

analiz  edilmiş,  yaşlılarda  ölüme  ilişkin  kaygı  ve  korkular  ile  benlik  bütünlüğü 

arasında negatif korelasyon, bakım koşulları, fiziksel problemler ve psikolojik 

problemler  ile  pozitif  korelasyon  olduğu  bildirilmiştir.  Araştırmada  yaş  ve 

cinsiyet ile ölüm kaygısı arasında bir ilişki bulunmamıştır

114


Depaola  ve  arkadaşları,  yaş  ortalamaları  69,4  olan  51  erkek,  147  kadın 

toplam  198  kişinin  alındığı  çalışmada,  ölüm  kaygısı  ve  yaşlanmaya  ilişkin 

tutumların  cinsiyet  ve

 

etnik  aidiyetler  arasındaki  ilişki  araştırılmıştır. 



Araştırmaya  katılanların  %75,8’ini  beyaz  Amerikalılar,  %24,2’sini  Afrika  asıllı 

Amerikalılar  oluşturmuştur.  Elde  edilen  sonuçlara  göre,  yaşlanmaya  ilişkin 

kaygı  düzeyleri  arasında  cinsiyetlere  göre  anlamlı  bir  farklılık  gözlenmediği 

halde,  kadınların  erkeklere  göre  anlamlı  düzeyde  daha  fazla  ölüm  kaygısı 

taşıdığı bildirilmiştir. Farklı etnik gruplara dahil olan kişilerin yaşlanmaya ilişkin 

kaygı  düzeyleri  arasında  anlamlı  bir  farklılığa  rastlanamamış,  buna  karşın 

beyaz Amerikalıların Afrika kökenli Amerikalılara göre ölümden çok daha fazla 

korktukları  ortaya  çıkmıştır.  Ölüm  kaygısıyla,  yaşlanmaya  ilişkin  kaygı 

düzeyleri arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu gözlenmiştir

127


Amerika’da  18

-

87  yaş  arasındaki  304  kişinin  alındığı  çalışmada  ölüm 



kaygısının  yaş  ve  cinsiyetle  ilişkisinin  araştırılmış,  Collett

-

Lester  Ölüm 



Korkusu  Ölçeği  (Collett

-  Lester  Fear  of  Death  Scale-

FODS)  uygulanmıştır. 

Hem erkeklerde hem de kadınlarda ölüm kaygısı 20’li yaşlarda pik yapmış ve 

sonra aniden azalmıştır. Ancak, sadece kadınlarda, 50’li yaşlarda ikinci bir pik 

daha  yaptığı  görülmüştür.  İkinci  bir  araştırma  ile  ilk  bulgular  sınanmak 

istenmiş ve 18

-

85 yaş arasındaki 113 kadına Templer’in Ölüm Kaygısı Ölçeği 



uygulanmıştır.

 

Aynı  ilk  çalışmadaki  gibi  ikili  pik  dağılımının  tekrarlandığı 



görülmüştür. Her iki cins için neden yirmili yaşlarda ölüm kaygısının pik yaptığı 

ve ellili yaşlarda ikinci bir pikin neden erkeklerde değil de sadece kadınlarda 

görüldüğünün anlaşılması için ileri araştırmalara ihtiyaç olduğu önerilmiş

128


Galt ve Hayslip 1998  yılında, literatürdeki yaşla ilgili bulgulara ters  olarak 

yaşlıların ölüm kaygısını gençlerden yüksek bildirmişlerdir. 17

-

25 yaş arası 46 



gencin 60 yaş üstü 40 yaşlının karşılaştırıldığı ve Templer’in Ölüm Kaygısı ve 

Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

72 


Collett-

Lester’ın  Ölüm  Korkusu  ölçeklerinin  kullanıldığı  çalışmada  gençlerin 

ölüm kaygısı daha düşük bulunmuştur

81



Kaliforniya’da 18

-

80 yaş arası 196 kişiyle yapılan araştırmada psikososyal 



olgunluğun yaşa nazaran ölüm kaygısını daha iyi öngören bir değişken olduğu 

bulunmuştur.  Hem  sosyal  olgunluk  hem  de  yaş,  ölüm  kaygısıyla  ters  ilişkili 

bulunmuş; yaş ve sosyal olgunluk artarken ölüm kaygısı azalmıştır

129


Doğu  kültüründe  cinsiyet,  yaş  ve  dini  inanışın  ölüm  kaygısı  üzerindeki

 

etkisini  sorgulayan  bir  başka çalışmaya  16



-30  ve  55-

70  arası  iki  yaş  gurubu 

132  kişi  alınmış,  bunlara  Templer’in  Ölüm  Kaygısı  ve  Collett

-

Lester’ın  Ölüm 



Korkusu  ölçekleri  kullanılmıştır.  Literatüre  uygun  olarak  kadınlarda  ölüm 

kaygısı yüksek bulunmuştur.

 

G

enel  bulgulardan  farklı  olarak  yaşlıların  ölüm  kaygısı  daha  yüksek 



çıkmıştır.  Araştırmadan  elde  edilen  bir  diğer  anlamlı  sonuç  ise  daha  az 

dindarların ölüm kaygısının daha yüksek çıkmasıdır. Bulgular toparlandığında 

yaşlı, kadın ve az dindarların daha çok ölüm kaygısı taşıdıkları vurgulanmıştır. 

Özellikle  Collett

-

Lester’ın  Ölüm  Korkusu  Ölçeği’nde  cinsiyet  farklılığı  daha 



derinleşmiştir. Kadın ve daha az dindar olanlar özellikle hayatın kısalığı, ölüm 

yalnızlığı,  varolmama  korkusu  ve  bedenin  çürümesi  maddelerinde  çok  daha 

yüksek korku bildirmişlerdir

77



 

SONUÇ

 

Ölüm insanın varolmasıyla birlikte ortaya çıkan bir kavram olduğuna göre; 

ölüm  kaygısı  da  çok  eski  dönemlere  dayanan  bir  kavramdır.  Ölüm  kaygısını 

ve nedenlerini açıklamaya yönelik çeşitli görüşler ortaya atılmış, ancak kesin 

bir  sonuca  varılamamıştır.  Ölüm  kaygısını  birçok  değişkenin  nasıl  etkilediği 

yönünde  yapılan  çeşitli  çalışmalarda  da  ortaya  çıkan  bulgular  birbiri  ile 

çelişmektedir.  Tüm  bunlara  rağmen  ölüm  kaygısının  çok  boyutlu  bir  kavram 

olduğu  ve  genel  psikopatolojiyi  etkilediği  açıktır.  Bu  alanda  psikiyatrik 

hastalarla  ilgili  yapılmış  çalışma  sayısı  azdır.  Çeşitli  hastalık  grupları  ile 

yapılacak çalışmaların bu alana katkısı olacağını düşünmekteyiz. 

 

 


Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

73 


 

Kaynaklar 

1. 


Jung GC. Ruh ve ölüm. In: Gürol E

, Ed. Analitik Psikoloji

, İstanbul: Payel Yayınevi, 1997.

 

2. 



Tanhan F. Ölüm kaygısıyla baş etme eğitiminin ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olma düzeyine 

etkisi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2007.

 

3. 


Tanhan  F,  Arı  F.  Üniversite  öğrencilerinin  ölüme  verdikleri  anlam  ve  öğrenim  gördükleri 

program açısından ölüm kaygısı düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi: 

2006; (III-II): 34-43. 

4. 


Yazıcı  R.  Yaşlı  bireylerin  ölüm  kaygısı  ve  bunun  günlük  yaşam  aktivitelerin

e  olan  etkisinin 

araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1994.

 

5. 



Çobanlı C, Salt A. Dharma Asikopedisi, İstanbul: Dharma yayınları, 2001.

 

6. 



Hökelekli H. Ölüm, ölüm ötesi psikolojisi ve din. 1. Baskı, İstanbul: Dem Yayınları, 2008.

 

7. 



Onur B. 

Gelişim psikolojisi, Ankara: Verso Yayıncılık, 1992.

 

8. 


Hökelekli  H.  Ölümle  ilgili  tutumların  dini  davranışla  ilişkisi  üzerine  bir  araştırma.  Uludağ

 

Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Derneği 1992;4:57



-98. 

9. 


Howze  RA.  Death  anxiety  and  psychotherapy:  an  examination  of  counselor  trainees 

reactions  to  death-related  issues  (Submitted  to  the  Office  of  Graduate  Studies  of  Texas  A 

and  M  University  in  Partial  Fulfillment  of  the  Requirements  fort  he  Degree  of  Doctor  of 

Philosophy,) Texas 2001. 

10.  Cable  DG.  Death  and  dying:  the  universal  experiences,  In:  Frederick,  MD,  Ed.  Specialized 

Studies, Inc. 1983. 

11. 

Onur B. Gelişim psikolojisi, yetişkinlik, yaşlılık, ölüm, V Yayınları, Ankara; 1986.



 

12. 


Yanbastı G. Kişilik kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 

1990. 


13. 

Yakıt İ. Batı düşüncesi ve Mevlana. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1993.

 

14. 


Young J. Ölüm ve asıllık. In: Malpas J, Solomon RC Eds. Ölüm ve Felsefe,; İstanbul: İthaki 

Yayınları 2006; 221

-235. 

15. 


Köknel Ö. Kaygıdan mutluluğa kişilik. 8. Baskı, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1985.

 

16. 



Karaca F. Ölüm psikolojisi, İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.

 

17. 



Alkan  AT.  Bir  düğün  gecesi  denemesi.  Düşünen  Siyaset

,  Ankara:  Esin  Sanat  Felsefe 

Yayıncılık, 1999; 25

-32. 


18. 

Yalom I. Varoluşçu psikoterapi, In: Babayiyit İZ Ed. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2000.

 

19.  A


ries  P.  Batılının  ölüm  karşısındaki  tavırları,  In:  Kılıçbay  MA,  Ed.  Ankara:  Gece  Yayınları, 

1991. 


20.  Roman  EM,  Sorribes  E,  Ezquerro  O.  Nurses  attitudes  to  terminally  III.  patients.  Journal  of 

Advanced Nursing 2001;34:338-345. 



Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

74 


21.  Godin A. La mort a-t-ell change. Mort et Presence, Bruxelles 1971 

22. 


Fromm, E. Sahip olmak ya da olmamak, In: Arıtan A, Ed. İstanbul: Arıtan Kitapevi, 2003.

 

23. 



Jung CG. Metamorphose De L’ame et ses symboles, Geneve 1953.

 

24. 



Çileli M. Ölüm, Ankara: İmge Kitabevi, 2004.

 

25.  Thom



as LV. Ölüm, In: Gürbüz I, Ed. İstanbul; İletişim Yayınları, 1991.

 

26. 



Yıldız M. Dindarlık ve ölüm kaygısı. Tasavvufi Yaklaşım ve Günümüz Üniversite Öğrencileri. 

J Relig Culture 2001; 43: 1-7 

27.  Hulsey  TL,  Frost CJ. Psychoanalytic psychotherapy  and the tragic  sence of life and death. 

Bull Menninger Clin 1995;59:145-159. 

28. 

Kubler  Ross  E.  Ölüm  ve  ölmek  üzerine.  In:  Banu  Büyükal,  Ed.  İstanbul:  Boyner  Holding 



Yayınları, 1997.

 

29. 



Dökmen U. Evrenle Uyumlaşma sürecinde var olmak, gelişmek uzlaşmak. İstanbul: Sistem 

Yayıncılık

, 2003. 

30. 


İnam  A.  Olabileceğini  olmada  ölümün  yeri.  Düşünen  Siyaset, 

Ankara:  Esin  Sanat  Felsefe 

Yayıncılık, 1999;4:17

-23. 


31. 

Koestenbaum P. Ölüme yanıt var mı? In: Akgünlü Y. Ed, İstanbul: Mavi Yayınları, 1998.

 

32.  Carpenito-Moyet  LJ.  Handbook  of  nursing  diagnosis.  Philadelphia:  Lippincott,  Williams  and 



Wilkins. 2008. 

33.  Moorhead S, Johnson, M, Maas ML, Swanson E. Nursing outcomes classification (NOC). St. 

Louis, MO: Mosby Elsevier 2008. 

34.  Christian  JL.  Philosophy:  An  introduction  to  the  art  of  wondering.  New  York:  Holt,  Rinehart 

and Winston 1981. 

35.  Yalom ID. Existential psychotherapy. New York: Basic Books. 1980. 

36. 

Yalom ID. Varoluşçu Psikoterapi. Kabalcı Yayınları, 2001.



 

37.  Momeyer RW. Confronting death. Indianapolis: Indiana University Press. 1988. 

38.  Le  Doux  J.  Remembrance  of  emotions  past.  In.  Fischer  K,  Immordino-Yang  MH  Ed,  The 

Jossey- Bass reader on the brain and learning. San Francisco: Jossey-Bass. 2008. 

39. 

Gazalli. İhyau ulumi’d



-

Din: Çeviren: Ahmed Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi 1975.

 

40. 


Sina İ. Ölüm korkusundan kurtuluş.

 

In: Tura MH, Ed. İstanbul: Burhaneddin Matbaası, 1942.



 

41.  Lehto RH. Research and Theory for Nursing Practice: An International Journal, 2009; 23:(1). 

42.  Greenberg  J,  Pyszczynski  T,  Solomon  S,  Simon  L,  Breus  M.  Role  of  consciousness  and 

accessibility  of  death-related  thoughts  in  mortality  salience  effects.  J  Pers  Soc  Psychol 

1994;67:627-637. 

43.  Kelly GA. The psychology of personal constructs (Vol. 1). New York: Norton, 1955. 



Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

75 


44.  Bassett  JF.  Psychological  defenses  against  death  anxiety:  Integrating  terror  management 

theo


ry and Firestone’s seperation theory. 

Death Studies 2007;31:727-750. 

45. 

Freud S. Endişe, Çeviren: Leyla Özcengiz. İstanbul: Dergah Yayınları, 1992.



 

46.  Wahl CW. The Fear of Death. In: Feifel H, Ed. The meaning of Death, NewYork: McGraw-Hill 

1959. 

47. 


Bauman Z. Ölüm ve Ölümsüzlük ve Diğer Yaşam Stratejileri. In: Demirdöven N, Ed. İstanbul: 

Ayrıntı Yayınları, 2000.

 

48. 


Horney K. Çağımızın Tedirgin İnsanı, In: Yorukan A, Ed. İstanbul: Tur Yayınları, 1980.

 

49. 



Ertufan  H.  Hekimlik  uygulamalarında  ölümle  sık  karşılaşmanın  ölüm  kaygısı  üzerine  etkisi. 

Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.

 

50.  Dougherty  K,  Templer  DI,  Brown  R.  Psychological  states  in  terminal  cancer  patients  as 



measured over time. J Couns Psychol 1986;33:357-359. 

51. 


Geçtan E. Varoluş ve Psikiyatri. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1990.

 

52. 



Heidegger M. Varlık ve Zaman, In: Aziz Yardımlı Ed. İstanbul: İdea Yayınları, 2004.

 

53.  Ka-



Yh  V,  Bond  MH,  Wıng  Ng  TS.  General  Belıefs  About  The  World  As  Defensıve 

Mechanısms Agaınst Death Anxıety.

- Chinese University Of Hong Kong. 1979. 

54.  Solomon,  S,  Greenberg  J,  Pyszczynski  T.  Pride  and  prejudice:  fear  of  death  and  social 

behavior. Curr Dir Psychol Sci 2000;9:200-204. 

55.  Tomer,  A,  Eliason,  G.  Toward  a  comprehensive  model  of  death  anxiety.  Death  Stud 

1996;20:343-365. 

56.  Greenberg  J,  Simon  L,  Pyszczynski  T,  Solomon  S,  Chatel  D.  Terror  management  and 

tolerance:  Does  mortality  salience  always  intensify  negative  reactions  to  others  who 

threatened one’s worldview? 

J Pers Soc Psychol 1992;63:913-922. 

57.  Cicirelli VG. Fear of death in older adults: predictions from terror management. 2002. 

58. 

Hökelekli H. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 1993.



 

59.  Firestone WR. Individual defenses against death anxiety. Death Stud 1993;17:497-515. 

60. 

Ayan D. Deprem: ölümün Jeo



-

sosyolojik Ontolojisi Üzerine. Düşünen Siy

aset Ankara, 1999; 

4: 89-104. 

61.  Levi DS. Is death a bad thing? Mortality 1998; 3(3): 229-240. 

62.  Csikszentmihalyi M. Mutluluk Bilimi, In: Akbas SK, Ed. 2005. 

63. 

Eucken, R. Yasamın Anlamı ve Değeri, In: Karauslu A, İz Düşüm 



2000. 

64. 


Kılıçbay MA. Yasamın Amacı Olarak Ölüm. Düşünen Siyaset Dergisi 

1999; 57-62. 

65. 

Bernasconi R. Felsefe ve Ölüm Kültürleri. Cogito 2004;40:177



-190. 

66. 


Illich I. Ölüme Karsı Ölüm. Cogito 2004;40:107

-120. 


Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

76 


67.  Pollack JM. Correlates of death anxiety: A review of empirical studies. Omega 1980;10:97-

121. 


68.  Aday  RH.  Belief  in  afterlife  and  death  Anxiety:  correlates  and  comparisons.  Omega 

1985;15:67-75. 

69.  Kastenbaum,  R.  Time  and  Death  in  Adolescence,  in  The  Meaning  of  Death,  In:  Herman 

Feifel Ed. New York: Mc Graw-Hill, 1959; 259-270. 

70.  Bond 

CW. 


Religiosity, 

age, 


ge

nder 


and 

death 


anxiety. 

Erişim: 


(

www.dunamai.com/fddyq/fddyq.htm

) 1997.  

71.  Justin R. Adult and adolescent attitudes toward death, Adolescence, 1988;23:429-435. 

72. 

Gectan E. Yasam ve Normal Dışı Davranışlar. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2002.



 

73.  Templer  DI.  The  construction  and  validation  of  a  death  anxiety  scale.  J  Gen  Psyhol 

1970;82:165-177. 

74.  McMordie  WR,  Kumar  A.  Cross-cultural  research  on  the  Templer/McMordie  death  anxiety 

scale. Psychol Rep 1984;54:959-963. 

75.  Schumaker JF,  Warren  WG,  Groth-Marnat  G. Death anxiety  in  Japan and  Australia. J  Soc 

Psychol 1991;131:511-518. 

76.  Wagner KD, Lorion RP. Correlates of death anxiety in elderly persons. J Clin Psychol 1984; 

40(5): 1235-1241. 

77.  Suhail K, Arkam S. Correlates of death anxiety in Pakistan. Death Studies 2002;26:39-50. 

78.  Gesser  G,  Wong  PTP,  Reker  GT.  Death  attitudes  across  the  life  Span:  The  development 

andvalidationof theDeathAttitude Profile (DAP). Omega 1987;18:109-124. 

79.  Kastenbaum R. Death anxiety. Arizona State University, Tempe AZ,USA 2007. 

80.  Singh  A,  Singh  D,  Nizamie  SH.  Death  and  Dying.  Mental  Health  Reviews. 

(

http://www.psyplexus.com/excl/death.html.) 2003



81.  Galt  CP,  Hayslip  B.  Age  differences  in  levels  of  overt  and  covert  death  anxiety.  Omega: 

1998;37:187-202. 

82.  Conte HR, Weiner MB, Plutchik R. Measuring death anxiety: Conceptual psychometric and 

factor analytic aspects. J Pers Soc Psychol 1998;43:775-785. 

83.  Viney LL. Concerns about death among severely ill people. In: Epting FR, Neimeyer RA Eds. 

Personal meanings of death Washington, DC: Hemisphere/ McGraw Hill 1984. 

84.  Keller JW, Sherry D, Piotrowski C. Perspectives on death: a developmental study. J Psychol 

1984;116:137-142. 

85. 


Erdoğdu MY, Özkan M. Farklı Dini İnanışlardaki Bireylerin Ölüm Kaygıları İle Ruhsal Belirtiler 

ve Sosyo-

Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler, Inönü Univ Tıp Fak Derg 

2007;14:171-

179. 

86. 


Yıldız M. Dini Hayat İle Ölüm Kaygısı Arasındaki İlişki Üzerine bir Araştırma. Doktora Tezi, 

Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.

 


Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

77 


87. 

Turgay M. Ölüm korkusu ve kişilik yapısı arasındaki ilişki. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi 

Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2003.

 

88.  Gibbs  HW,  Lawles  AJ.  Spiritual  value  and  death  anxiety:  implications  for  counseling  with 



terminal cancer patients. J Couns Psychol 1978;25:563-569. 

89. 


Lucas  RA.  A  comparative  study  of  measures  of  general  anxiety  and  death  anxiety  among 

three medical groups including patient and wife. Omega 1974;5:233-243.

 

90.  Hintze J, Templer DI, Cappelletty GG, Frederick W. Death depression and death anxiety in 



HIV infected males. Death Stud 1993;17:333-341. 

91.  Neimeyer  RA,  Wittkowski  J,  Moser  RP.  Psychological  research  on  death  attitudes:  An 

overview and evaluation. Death Stud 2004;28:309-340. 

92.  Neimeyer RA, Van Brunt D. Death anxiety. In Wass H, Neimeyer RA Eds. Dying: Facing the 

facts. Philadelphia: Taylor - Francis, 1995; 3: 49-88. 

93.  Schulz R, Aderman D. Physicians Death Anxiety and Patient Outcomes. Omega 1979;9:327-

332. 

94.  Plananasky  K,  Johnston  R.  Preoccupation  with  death  in  schizophrenic  men.  Dis  Nerv  Syst 



1977;38:194-197. 

95.  Lonetto R, Templer DI. Death anxiety. Washington, DC: Hemisphere, 1986. 

96.  Kumar  A,  Vaidya  AK,  Dwivedi  CB.  Death  anxiety  as  a  personality  dimension  of  alcoholics 

and non-alcoholics. Psychol Rep 1982;51:634. 

97.  Abdel-Khalek MA. Death anxiety in clinical and non-clinical groups. Death Stud 2005;29:251-

259 


98.  Abdel-Khalek  MA,  Lester  D.  Death  obsession  in  Kuwaiti  and  American  college  students. 

Death Stud 2003;27;541-53 

99. 

Tanrıdağ  RS.  Hemşirelerin  Ölüm  Kaygıları  ve  Genel  Kaygı  Düzeyleri  Arasındaki  İlişkinin 



İncelenmesi, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 

1998;2:37-40. 

100. 

Tatar U. Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Ölüm Olayı Karsısındaki Anksiyete 



Düzeylerinin  Belirlenmesi.  Yüksek  Lisans  Tezi,  İstanbul  Üniversitesi  Sağlık  Bilimleri 

Enstitüsü, İstanbul, 1998.

 

101. 


Eke  S.  Farklı  Mesleklerde  Çalışanların  Ölüm  Kaygılarının

 

Karşılaştırılması,  Yüksek  Lisans 



Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2003.

 

102.  Mikulincer M, Florian V. Stres, coping and fear of death: the case of middle-aged men facing 



early job retirement, Death Studies, 1995;19:413-431. 

103. 


Cimete G. Yaşam Sonu Bakım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2002.

 

104.  Neufeldt DE, Holmes CB. Relationship between personality traits and fear of death. Psychol 



Rep 1979;45:907-910. 

105.  Frazier PH, Foss-Goodman D. Death anxiety and personality: are they truly related?. Omega 

1988-1989;19:265-274. 


Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

78 


106.  Schumaker  JF,  Barraclough  RA,  Vagg  LM.  Death  anxiety  in  Malaysian  and  Australian 

university students. J Soc Psychol 1988;128:41

47. 


107.  Abdel-Khalek AM, Lester D, Maltby J, Tomas-Sabado J. The Arabic scale of death anxiety: 

some results from east and west. Omega 2009;59;39-50. 

108. 

Kübler


-Ross E. Death: The final stage of growth. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1975. 

109. 


Köknel O. Korkular, Takıntılar, Saplantılar, İstanbul: Altın Kitapları, 1990.

 

110. 



Karaca  F.  Psikolojik  Açıdan  Ölüm  ve  Dini  İnanç  İlişkisi.  Doktora  Tezi,  Atatürk  Üniversitesi 

Sosyal Bilimler Fakültesi, Erzurum, 1997.

 

111.  Swanson JL, Byrd KR. Death anxiety in young adults as a function of religious orientation, 



guilt, and separation-individuation conflict. Death Stud 1998;22:257-269. 

112.  Carey S. Conceptual Change in Childhood, Cambridge Mass: MIT Pres. 1985. 

113.  Sterling CM, Van Horn KR. Identity and death anxiety. Adolescence 1989;24:321-326. 

114.  Fortner BV, Neimeyer RA. Death anxiety in older adults: A quantitative review.  Death Stud 

1999;23:387-411. 

115.  Abdel-Khalek AM. Single-versus multi-item scales in measuring death anxiety. 1998;22:763-

772. 

116.  Abdel-Khalek AM. The Arabic Scale Of Death Anxiety (ASDA): its development, validation, 



and results in three Arab countries. Death Stud 2004;28:435-457. 

117. 


Şenol  C.  Ankara  İlinde  Kurumlarda  Yaşayan  Yaşlılarda  Ölüme  İlişkin  Kaygı  ve  Korkular. 

Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989.

 

118.  Abdel-Khalek  AM,  Tomas-Sabado  J.  Anxiety  and  death  anxiety  in  Egyptian  and  Spanish 



nursing students. Death Stud 2005;29:157-169. 

119.  Abdel-Khalek  AM,  Lester  D.  Using  the  short  subscales  of  a  questionnaire  to  assess 

subcomponents with low reliabilities: A cautionary note. Psychol Rep 2002;90:1255-1256. 

120. 


Karaca  F,  Yıldız  M.  Thorson

-

Powell  Ölüm  Kaygısı  Ölçeğinin  Türkçe  Çevirisinin  Normal 



Popülasyonda Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması,Tabula

-Rasa, 2001;1:43-55. 

121.  Neimeyer, RA, Moore MK. Validity and Reliability of Multidimensional Fear of Death Scale. 

In:  Neimeyer  A  Ed.  Death  Anxiety  Handbook:  Research  Instrumentation,  and  Application 

Washington, DC: Taylor ve Francis. 1994. 

122. 


Ertufan H. Bir Grup Tıp Öğrencisi Üzerinde Ölüm Kaygısı ve Korkusu Ölçeklerinin Geçerlik 

ve  Güvenirlik  Çalışması.  Yüksek  Lisans  Tezi,  İstanbul  Üniversitesi  Sağlık  Bilimleri 

Üniversitesi İstanbul, 200

0. 


123. 

Yaparel  R,  Yıldız  M.  Ölüme  ilişkin  depresyon  ölçeğinin  Türkçe  çevirisinin  normal 

popülasyonda geçerlik ve güvenirlik çalışması. 

Turk Psikiyatri Derg 1998;9:198-204.

 

124. 


Ünver  S.  İstanbul  halkının  ölüm  karşısındaki  duyguları.  Yeni  Türk,  İstanbul,  1938;68:312

-

321. 



Ar

şiv, 2012                                                                                                               Karakuş ve ark. 

 

79 


125. 

Hökenekli H. Ölümle İlgili Tutumlar ve Dini Davranış; İslami Araştırmalar Dergisi 

1991;2:83-

91. 


126.  McLennan J, Akande A, Bates GW. Death anxiety and death denial: Nigerian and Australian 

students' metaphors of personal death. J Psychol 1993;127:399-407. 

127.  Depaola  SJ,  Griffin  M,  Young  JR,  Neimeyer  R.  Death  anxiety  and  attitudes  toward  the 

elderly among older adults: the role of gender and ethnicity. Death Stud 2003;27:335-354. 

128.  Russac  RJ,  Gatliff  C,  Reece  M,  Spottswood  D.  Death  anxiety  across  the  adult  years:  an 

examination of age and gender effects. Death Stud 2007;31:549-561. 

129.  Rasmussen  CH,  Johnson  ME.  Spirituality  and  religiosity:  relative  relationships  to  death 

anxiety. Omega 1994;29:313-318. 



Yazışma Adresi:

 

 

Dr. 



Gonca Karakuş, 

 

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi 



 

Psikiyatri Anabilim Dalı, Adana

 

 

Tlf:322-3386060/3204 



E-mail:goncakaratas78@hotmail.com 

 

 



Yüklə 380,79 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin