ACİl triyaj eğİTİm rehberi ocak 2015 İÇİndekiler
Yüklə 318,43 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Triyaj Görevlisinin Rolü
- DÖKUMANTASYON GEREKLİLİKLERİ
- Zorunlu Bildirim Sorumluluğu
- ADLİ KANITLARIN SAKLANMASI
- ÖRNEK OLGULAR OLGU 1
|
Amaç: Bu bölümün amacı, adli vakalarda triyaj uygulamasında dikkat edilmesi gereken noktaların ve profesyonel triyaj uygulamasıyla ilgili yasal sorumlulukların ana hatlarıyla ortaya konmasıdır. Öğrenme Hedefleri: Triyaj uygulayıcıları, mediko-legal sorumluluklar açısından aşağıdaki ana konuları iyi bilmeli ve uygulamalıdırlar:
Anahtar Noktalar
Triyaj Görevlisinin Rolü Triyaj uygulayan bir triyaj görevlisi, görevini yerine getirebilmek için uygun düzeyde bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Sistemik yaklaşımı faydalı hale getiren triyaj görevlisi rolünü icra etmek bu kişilerin yasal ve profesyonel bir görevidir. Acil servis triyaj görevlisi kendi uygulamalarından sorumludur. Bu sorumluluk mevcut protokollerin kullanımından, doğru dokümantasyonun tamamlanmasından ve standartlar ile kalite kurallarına bağlılıktan ileri gelmektedir. Protokoller yüksek standartlarda bir bakımın idamesi için en iyi şekilde yardımcı olurlar. Gerekli görüldüğünde bu protokollerden, sağlık kurumu tarafından yönlendirilen klinik pratikte, kanıt sunmak için yararlanılabilir. Fizyolojik ayıraçlar ve Avusturalasya Triyaj Skalası (ATS) triyaj görevlisinin yararlanabileceği kılavuz örnekleridir. Aşağıdaki protokollerin triyaj görevlisini tüm yasal sorumluluklardan körü körüne koruduğu farz edilmemelidir. Bununla birlikte, edinilen rolün özyönetimi, triyaj görevlisinin her bir triyaj bölümü için bağımsız kararlar alması ve kendi becerilerinden, hastanın değerlendirmesini kişiselleştirmek adına yararlanma yeteneği göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm triyaj görevlileri bazı temel yasal prensipleri bilmelidirler. Onam, ihmal unsurları, bakım standartlarının tanım ve kaynakları, prensip ile kavuzların pratiğe nasıl etki edebileceği bunlar arasında sayılabilir. Triyaj görevlisinin, triyaj konusunda yeterli tecrübe, alıştırma ve nezarete sahip olması konusunda bir beklenti vardır. İşveren kurum da çalışanlarının görevlerini yerine getirtmek için yeterince hazırlanmış olmalarını temin etmek konusunda sorumluluk sahibidir.
Onamın beş unsuru şöyledir:
Bu unsurlardan herhangi birinin eksikliğinde onam geçersiz olur.Onam değişik şekillerde verilebilir. İma Edilmiş Onam: İma edilmiş onam en basitidir. Hastanın triyaj alanında bulunması nedeniyle onamı ima etmesinin zorunlu olmadığı kabul edilir ki bu durumda onam sıklıkla hastanın davranışlarıyla ima edilmiş olur. Eğer hasta konfüze ve diğer insanlarla iletişim kuramıyorsa, ima edilmiş onam daha az belirgin hale gelir. Sözlü Onam: Sözlü onam ima edilmiş onamdan daha geçerlidir. Örneğin TG hastaya bir takım sorular soracağını belirtir ve hasta da bunu kabul ederse, burada sözlü onam kastedilmiş olur. Yazılı Onam: Yazılı onam triyaj görevlisinin değerlendirmeleri sırasında almasının zorunlu olmadığı onam tipidir. Ama yine de yazılı onam alma konusundaki yerel ilke ve prosedürlerden haberdar olunmalıdır. BAKIM GÖREVİ Hastanın acil servisten içeriye girmesiyle birlikte triyaj görevlisinin, sağlık profesyoneli –hasta ilişkisi başlar. Triyaj görevlisi hastanenin acil servise başvuran hastanın sağlık gereksinimlerini en uygun şekilde değerlendirme sorumluluğunu paylaşır. ‘Görev’ kanunlarla tanınmış bir zorunluluktur. Triyaj görevlisi bir görevli ise hastaya karşı ‘görevi’ aynı ya da benzer şekilde görevli pratiği için görevlendirilmiş başka bir görevliyle aynı düzey ve derecede bakım hizmeti sağlamaktır. Triyaj görevlisinin, o halde, hastaya makul bir bakım standardı sağlayarak hastayı her türlü öngörülebilir zarar ve hasardan koruma zorunluluğu vardır. Bu standartlar hakkında , ‘Triyajın Minimum Standartları’ gibi politikalarla yada ANMC ‘Austrilian Nursingand Midwifery Council’ yetkinlik belgeleri gibi belgelerden bilgi edinilebilir. ATS’nin bakım için bir kılavuz olduğu hatırlanarak, ATS karar vermede skala olarak rehber olarak kullanılabilir. Yalnız bırakıldıklarında kendilerine ve topluma zara verme ihtimalinin olduğu bazı durumlarda triyaj görevlisi hastayı hemen alıkoymak (tutuklamak) zorunda kalabilir. Bu durum mevzuatça karşılanmıştır ve medeni hukuk gerekleri prensibince başlanılabilir. Bu durum hemen nöbetçi görevli klinisyene bildirilmelidir. Acil servis tedavisi için beklemeyenlerin oranı %20’ye kadar olabilir. Bu sağlık sistemine ulaşmada başarısızlık olarak değerlendirilir. Hastalar sağlık ekibi tarafından görülmeden acil servisten ayrılmayı seçebilir. Bu durumda triyaj görevlileri onları engellememeli; bununla birlikte, bu durumun olası sonuçları hakkında kendilerini uyarmalı ve uygun şekilde şahitler huzurunda bu kararın hastalar tarafından alındığı kayıt altına alınmalıdır. Bununla beraber, ilaç ve alkol kullanımı veya mental hastalık nedeniyle kognitif bozukluğu olan şahıslarda bu yöntem uygun değildir. Bu gibi durumlarda triyaj görevlisi bakım görevinde olduğunu hatırlamalıdır. Triyaj görevlisi böyle durumlarda bu hastalara karşı sorumluluklarının farkında olarak yerel politika ve protokolleri takip etmelidir. İHMAL İhmal kanunları eyaletten eyalete değişmekte ve sonzamanlarda önemli değişiklikler de olmuştur. Görevlilerin sorumlu davranma sorumluluğu vardır. Eğer bu sorumlu davranma yaklaşımında hasara neden olabilecek bir ihlal söz konusu ise bu ihlal ihmal olarak değerlendirilir. İhmalin kanıtlanabilmesi için aşağıdakilerin tamamının kanıtlanması gerekir.
DÖKUMANTASYON GEREKLİLİKLERİ Ekiple iletişim, paylaşılan bilgide artış ve önerilerin daha açık verilmesine neden olur. Tıbbi kayıtlar, tıbbi sağlık ekibinin bir iletişim metodu ve olayların eş zamanlı kaydı hükmündendir. Doğru, açık ve veciz olmalıdır. Kolay ulaşılabilir ve kolay anlaşılabilir olmaları beklenir. Triyaj yapan görevli, hasta ve diğerleri arasındaki ilişki pratik açısından sorumluluk bölgesindedir. AustralasianCollegeforEmergencyMedicine (ACEM)’in, triyajda minimum kaydedilmesi gereken bilgi açısından kılavuzları açıktır. ACEM tarafından gerekli görülen dokümantasyon standartları:
Hastanın durumundaki her değişiklik açıkça dokümante edilmelidir. Bu dokümantasyon re-triyajın gün ve saatini, nedenini ve re-triyajın kimin tarafından yapıldığını içermelidir. Triyaj görevlisi her kurumdaki yönetim sisteminihakkında dokümantasyonu yapmak üzere bilgi sahibi olmalıdır. Benzer şekilde hastanın başka bir sağlık kuruluşuna nakli gerekli görülürse yapılan her türlü tedavi ve önerilen tedavi şeması açık ve kapsamlı şekilde dokümante edilmelidir. Bazı hastalar medikal değerlendirme öncesi ayrılmayı tercih edebilir. Bu durumda triyaj görevlisi hastanın kararını, verilen öğütleri ve hastaya anlatılan olası olumsuz sonuçları dokümante etmelidir. MAHREMİYET Sağlık çalışanları onlara güvenerek verilen her bilgiyi korumalıdır. Sağlık çalışanlarının hastanın mahrem bilgilerini de almış olması beklenir. Hasta bilgileri muhafaza altında tutulmalıdır. Bu federal ve eyalet düzeyinde mevzuatı kapsar. Triyaj görevlisi hasta triyajda değerlendirilirken ve bekleme salonunda beklerken özel hayatını saygı duyulmasını temin etmekte sorumludur. Hastaların özel hayatları ve haklarıyla ilgili hastane politikası triyaj görevlilerinin okuyabileceği şekilde ulaşılabilir bulundurulmalıdır. Bir sağlık çalışanı hasta bilgisine özel ve mahrem olarak davranmak zorundadır. Bununla beraber özel ve mahrem olmak hakkının çiğnenebildiği özel durumlar vardır. Örneğin risk altındaki çocuklar. Diğer türlü hastanın özel hayatının ihlali, hasta bakım ihlalini oluşturur. Zorunlu Bildirim Sorumluluğu Eğer bakım gerekliliği olan veya eksik tedavi edilmiş çocuk veya çocuklardan şüphe edilirse, görevlinin durumu adli otoritelere ve yargı dairesine bildirme kanuni sorumluluğu mevcuttur. Bu bildirme sorumluluğu triyaj deskinde yapılamayacağından, görevli kanuni gereklilikleri bu bildirimi yapmak için gerekli dokümanların ve prosedürün farkında olmalıdır.
Triyaj yapan görevli olası suç kurbanlarını da kapsayacak şekilde adli kanıtların saklanması ile ilgili hastane prosedürleri içindeki rolünü bilmelidir. Bu prosedürler polis yetkilileriyle irtibatı kapsar ve hastanın rızasını gözetir. ÖRNEK OLGULAR OLGU 1: 72 yaşındaki oksijen desteği alan hasta ile acil servise KOAH nedeniyle başvuruyor. Anamnezinde kedi ısırması neticesinde sol elinde kırmızı renk değişikliği ve şişlik geliştiği öğreniliyor. Başka bir tıbbi sorunu olmadığını söyleyen hasta KOAH nedeniyle Asetil salisilik asit ve salbutamol almaktaymış. Vital bulgular TA: 140/80 mmHg, Nabız: 88/dk, SS: 22/dk, SpO2: % 91. Bu hasta, iki ya da daha fazla kaynak gerektirir: laboratuvarlar incelemeleri ve IV antibiyotikler. Bu hasta için ESI kriterlerini karşılayan seviye 3. triyajı söz konusudur. Bu hastanın vital bulguları çok endişe edecek seviyede değildir. Eğer hastanın SpO2 düşük, diğer vital bulgular bozuk olsaydı ESI 2. seviye olacaktı. OLGU 2: Triyajda sorgulama sırasında 67 yaşındaki kadın hasta ‘öksürük için bir doktoru görmek istiyorum. Çok öksürdüğümden dün gece uyuyamadım. Ben sadece çok yorgunum’ diyor. Ateşi 37.7 °C olan hastanın SpO2: %90, Nabız: 100/dk, SS: 36/dk olarak ölçülüyor.3 yıl önce histerektomi öyküsü olan hastanın, ilaç kullanım öyküsü olmayıp penisilin alerjisi mevcut. Bu hastanın başlangıç triyaj değerlendirmesinde, pnömoni olabilir şüphesiyle değerlendirilmesi gereklidir. Laboratuvar ve görüntüleme yöntemleri olmak üzere iki ya da daha fazla kaynağa ihtiyaç olacak ama hastanın düşük oksijen doygunluğu ve artan solunum sayısı bir endişe oluşturmaktadır. Vital bulguları, değerlendirdikten sonra triyaj görevlisi, normalde ESI 3. seviyedeki hastayı 2. seviyeye çekip ayırmalıdır. OLGU 3: Buzda kayan 68 yaşındaki kadın hasta el bileğini incittiğini söylüyor. Deformite görünmeyen hastanın vital bulguları normal sınırlarda ve ağrı skalası 10/5. Öyküsünde artritten dolayı ibupropen aldığını ifade ediyor. İlaç alerjisi yok. İki veya daha fazla kaynak gereken hastaya immobilizasyon ve X ray çekilmelidir. Ortopedi konsültasyonu gereklidir. Vital bulgular stabil olduğundan dolayı üst seviyeye alınmasına gerek yoktur. Elevasyon, soğuk uygulama, gibi ağrıyı azaltıcı uygulamalar düşünülebilir. ESI 3. seviyededir. OLGU 4: Acil servise getirilen 87 yaşındaki erkek hastanın düştüğü ve başını yere çarptığı öğreniliyor. Uyanık oryante ve koopere olan hasta düşme anını da hatırlıyor. Atrial fibrilasyon nedeniyle çoklu ilaç kullanım öyküsü olan hastanın warfarin alımı da sözkonusu. Vital bulgular normal sınırlarda saptandı. Warfarin kullanan yaşlı hasta düştüğünden dolayı internal kanama açısından yüksek risk altında olup ESI 2. seviyedir. Vital bulgular normal olsa da hastanın cranial BT çektirmesi gereklidir. OLGU 5: 88 yaşındaki kadın hastanın 45 dakika süren sol kolda güçsüzlük ve konuşma bozukluğu olduğu öğreniliyor. Bir kez geçirilmiş SVO öyküsü olan hasta düzenli olarak aspirin almaktaymış. İlk değerlendirmede uyanık, oryante, konuşabildiği ve kollarını oynatabildiği saptanıyor. Hastanın SVO öyküsü olması, sabah saatlerinde geçici iskemik atak geçirdiğini göstermektedir. SVO açısından yüksek risk altında olup ESI 2. seviyedir. Bu nedenle hastanın bekleme ünitesinde uzun süre kalması güvenli olmaz. OLGU 6: 66 yaşında erkek hasta karın ağrısı şikayetiyle acil servise başvuruyor. Sağ alt kadran lokalizasyonlu ağrısı sabah başlamış. Bulantı ve iştahsızlığı yokmuş. Kaynaklar açısından bakıldığında, bu hastada laboratuvar çalışması yapılmalı buna ek olarak damar yolu açılıp sıvı başlanmalı, tanısal amaçlı abdominal tomografi istenilmelidir. Mümkünse cerrahi konsültasyonu yapılmalı. ESI kategorisi 3 olarak kabul edilmelidir. OLGU 7: 18 yaşında kadın hasta 112 tarafından ilaç intoksikasyonu nedeniyle getirildi. Hasta oda arkadaşı tarafından uyku halinde ve sağ tarafını oynatamaz halde bulunmuş. Öyküsünde depresyon olan hastanın muayenesinde SS: 10, oda havasında SpO2: %86 ve her iki el bileğinde yüzeyel kesiler mevcut. ESI seviye 1: Acil hayat kurtarıcı müdahale gerektirir. Hastanın SS, SpO2 değerleri düşük ve hava yolunu güvenliğini sağlayamıyor. Hemen endotrakeal entübasyona ihtiyacı var. OLGU 8: 4 yaşında çocuk havuzda suya batma nedeniyle getirildi. Bir komşu tarafından havuzdan çıkartılmış ve ağızdan- ağza suni solunum yapılmıştır. Çocuk acil servise getirildiğinde spontan solunumu mevcut ancak bilinci kapalıydı. Vital bulguları KH: 126, SS: 28, KB: 80/64 SpO2: %96 (geri dönüşümsüz O2 maskesi ile). ESI seviye 1: Cevapsız. Hastanın bilinci kapalı, cevapsız, erken hayat kurtarıcı müdahalelere ihtiyaç duyuyor (hava yolu, solunum ve dolaşım desteği). OLGU 9: 7 yaşında erkek çocuk babasıyla beraber yürüyerek acil servise başvurdu. Babası oğlunun uykusundan mide ağrısı ile uyandığını söyledi. Ağrının yemek ile bir ilgisi yok, çocuk triyajda kustu. Vital bulguları; KH: 88, SS: 22, KB: 84/60, A: 38, SpO2: %100, Ağrı: 6/10. ESI seviye 3: İki veya daha fazla kaynak gerekli. Çocuktaki karın ağrısı için en az iki kaynak gereklidir (laboratuar çalışmaları ve ultrasonografi (USG) veya bilgisayarlı tomografi (BT). OLGU 10: 6 yaşında erkek çocuk koşarken düşmüş ve sağ dizinde 3 cm’lik bir laserasyon meydana gelmiş. Hastanın herhangi bir ilaç kullanımı, alerjisi yok ve aşıları tam. ESI seviye 4: Bir kaynak gerekli. Kesinin sütüre edilmesi gerekiyor. OLGU 11: 4 yaşında kız çocuğu anaokulunun spor salonunda yaklaşık 120 cm’den düşmüş. Öğretmeni kafasını çarptığını ve birkaç dakika bilincini kaybettiğini ifade ediyor. Çocuk acil servise getirildiğinde ağlıyor ve annesinin nerede olduğunu soruyor. Sol kolu atele alınmış, KH: 126, SS: 38. ESI seviye 2: Yüksek riskli durum. Öğretmeni tarafından bilinç kaybı olduğu söylendiği için yakın takip ve hızlı değerlendirme gerekmektedir. OLGU 12: Normal vaginal yolla miadında doğmuş 2 haftalık erkek bebek. Annesi kendi çocuk doktorunu aramış ve bebeğin ateşi olduğunu söylemiş. Doktoru da acil servise yönlendirmiş. Vital bulguları; A: 38.3, KH: 154, SS: 42, SpO2: %100. Çocuk hareketli, ağlıyor. ESI seviye 2: Yüksek riskli durum. Yenidoğan bebeklerde ateş 38’den fazla ise yüksek risk söz konusudur. Her ne kadar bebek iyi gözükse de bakteriyemi açısından yüksek risk altındadır. OLGU 13: 16 yaşında bir çocuk yaklaşık 70 km/saat hızda giderken kontrolünü kaybetmiş ve bir ağaca çarpmış. Otomobilin yolcu kabininde ciddi hasar varmış. Paramedikler olay yerine vardığında sürücünün inlediğini ve tüm ekstremitelerini hareket ettirebildiğini görüyorlar. Vital bulgular; KH:132, SS:36, KB:74/50, SpO2:%99. ESI seviye 1: Acil hayat kurtarıcı müdahale gerektirir. Bu hastada şok bulguları (taşikardi, takipne, hipotansiyon) mevcut. Hem şok bulguları hem de yaralanma mekanizması göz önüne alındığında hayat kurtarıcı müdahalelere ve agresif sıvı tedavisine gereksinim vardır. OLGU 14: 17 yaşında bir sürücü yüksek hızlı motorlu araç kazasına karışmış. Hasta bir travma tahtası üzerinde getiriliyor ve karın ağrısı olduğunu söylüyor. Sol kolunda çok sayıda laserasyon mevcut. Vital bulgular; KH:86, SS:28, KB:102/60, SpO2:%96. ESI seviye 2: Yüksek riskli durum. Travma mekanizması önemli ve hastada ciddi yaralanmalar olabilir. Hasta travma takımı tarafından değerlendirilmelidir Eğer hastada hipotansiyon ve taşikardi olsaydı ESI seviyesi 1 olacaktı. OLGU 15: 16 yaşında erkek hasta yokuş aşağı kayarken kontrolünü kaybetmiş ve bir ağaca çarpmış. Kafa travması var. Bilinç kaybı oluşmuş, entübe edilmiş ve helikopter ambulans ile getiriliyor. ESI seviye 1: Acil hayat kurtarıcı müdahale gerektirir. Hastane öncesi entübasyon yapılmış olması ESI seviye 1’in bir kriteridir. Bu hastada büyük olasılıkla ciddi bir kafa travması mevcuttur ve hızla travma timi tarafından değerlendirilmelidir. OLGU 16: 10 yaşında erkek hasta kulaklarında ağrı ve kaşıntı şikayetiyle acil servise başvuruyor. Annesi oğlunun günün yarısını yüzme havuzunda arkadaşlarıyla geçirdiğini söylüyor. Vital bulgular; A:36, KH:88, SS:18, KB:100/68. ESI seviye 5: Kaynak gereksinimi yok. Bu çocuk sadece fizik muayeneye gereksinim duyar. Acil serviste hastaya kulak damlası uygulanabilir ancak bu kaynak sayılmaz. OLGU 17: 4 günlük kız bebek annesinin kollarında uyurken acil servise getiriliyor. Annesi bebeğin bezini değiştirirken bezde az miktarda kan olduğunu fark etmiş ve endişelenerek hastaneye getirmiş. ESI seviye 5: Kaynak gereksinimi yok. Aile bebeğin sağlıklı olduğu ve yeni doğmuş bebeklerde böyle bir durumun yaygın olarak görüldüğü konusunda ikna edilmelidir. OLGU 18: 3 haftalık erkek bebek annesi tarafından getirilmiş. Annesi kendi çocuk doktorlarıyla konuştuğunu ve doktorun bebeği bir cerrahın görmesi için hastaneye yönlendirmiş olduğunu ifade ediyor. Anne her beslediğinde bebeğin fışkırır tarzda kustuğunu söylüyor. Bebek normal vaginal yolla doğmuş. Diğer kardeşlerde herhangi bir Olgun yok. Vital bulgular normal sınırlar içinde. ESI seviye 3: İki veya daha fazla kaynak gerekli. 3 haftalık bebek ve projektil kusması mevcut. Büyük olasılıkla pilor stenozu var. Bu bebek için laboratuar testleri, USG ve cerrahi konsültasyonu gerekli. OLGU 19: 9 yaşında erkek çocuk annesiyle birlikte acil servise gelmiş. Bir kampa katılmak istediğini ve bunun için sağlıklı olduğuna dair bir rapor alması gerektiğini söylüyor. Bu rapor için kliniği (aile hekimi) aradıklarını ama kliniğin 2 haftadan önce randevu vermediğini ifade ediyor. Kamp ise birkaç gün içinde başlayacak. ESI seviye 5: Kaynak gereksinimi yok. Aile hekiminden randevu alamadığı için acil servise getirilmiş bir hasta söz konusu. Sadece fizik muayene yapılacak ve taburcu edilecek. OLGU 20: 16 yaşında erkek hasta üzerinde mayo ile acil servise başvurmuş. Havuza balıklama atladığını ve kafasını dibe çarptığını söylüyor. Alnında ve burnunda abrazyonlar mevcut. Hasta her iki elinde karıncalanma olduğunu ifade ediyor. ESI seviye 2: Yüksek riskli durum. Yaralanma mekanizması ve ellerde karıncalanma şikayeti nedeniyle ESI seviye 2 kategorisine girer. Hasta aksi kanıtlanana kadar servikal yaralanma olarak kabul edilir. Hastanın henüz acil hayat kurtarıcı müdahaleye gereksinimi yok ancak uygun bir şekilde immobilize edilmesi gerekir. Yüklə 318,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|