1. Dilçiliyin obyekti, predmeti və vəzifələri

121.Sinxroniya və diaxroniya
Sinxron dilçilik və diaxronik dilçilik dilçiliyin iki əsas bölməsidir. Sinxroniya və diaxroniya bir dil vəziyyətinə və dilin təkamül mərhələsinə aiddir. Təsviri dilçilik olaraq da bilinən sinxron dilçilik, dilin hər hansı bir zamanda, ümumiyyətlə hal -hazırda öyrənilməsidir. Ancaq bu zaman nöqtəsi keçmişdə də xüsusi bir nöqtə ola bilər. Beləliklə, dilçiliyin bu qolu dilin funksiyasını əvvəlki və ya sonrakı mərhələlərə istinad etmədən öyrənməyə çalışır. Bu sahə, danışma cəmiyyətində bir qrup insan tərəfindən dilin əslində necə istifadə edildiyini təhlil edir və təsvir edir. Beləliklə, dilin xüsusiyyətlərinin qrammatikasını, təsnifatını və tənzimlənməsini təhlil etmək daxildir.
Diaxronik dilçilik əsasən dilin tarixin müxtəlif dövrlərində öyrənilməsinə aiddir. Beləliklə, dilin müxtəlif dövrlərdəki tarixi inkişafını araşdırır. Dilçiliyin bu qolu diaxronik dilçilikdir. Diaxronik dilçiliyin əsas narahatlıqları aşağıdakılardır:

• 
  Xüsusi dillərdə müşahidə olunan dəyişikliklərin təsviri və uçotu
  
• 
  Dillərin əvvəlki tarixini yenidən qurmaq və əlaqələrini müəyyən etmək, dil ailələrinə qruplaşdırmaq Dilin necə və niyə dəyişdiyi haqqında ümumi nəzəriyyələr hazırlamaq
  
• 
  Nitq icmalarının tarixini təsvir edir
  
• 
  Sözlərin tarixini öyrənmək
  

Sinxron dilçilik dilin hər hansı bir zamanda öyrənilməsidir, diaxronik dilçilik isə tarixin müxtəlif dövrlərində dil öyrənilməsidir. Beləliklə, sinxron və diaxronik dilçilik arasındakı əsas fərq onların diqqət mərkəzində olması və ya araşdırma nöqteyi -nəzəridir. Diaxronik dilçilik dilin təkamülü ilə əlaqədardır, sinxron dilçilik isə bununla məşğul olmur. Üstəlik, ikincisi müqayisəli dilçilik, etimologiya və dilin təkamülü kimi mövzulara, birincisi isə dilin qrammatikasına, təsnifatına və tənzimlənməsinə diqqət yetirir.

122.Deetimilogizasiya

123.Qrinberq kvadratı
Morfem minimal mənalı vahid, minimal işarədir, Buradan belə bir nəticə çıxır: mətnin morfemlərə bölünməsi elə aparılır ki, nəticədə ayrıca bildirənə (işarələyənə) öz bildiriləninin (işarələyəninin) uyğun gəldiyi vahidlər alınsın və bundan sonra eyni nəticəli seqmentasiya daha mümkün olmasın.Məsələn, rus dilində zoə minimal vahid deyildir.Onu iki hissəyə bölmək olar: noznag/ və a/a/, Burada həm /nag/, həm də /a/ seqmentlərinə öz bildiriləni (işarələnəni) müvhfiq gəlir. a morfeminin bildiriləninin (işarələnəninin) növbəti analizi də (qeyri-xətti seqmentasiyası olsa belə) mümkündür: bu kompleks məzmunun tərkibində tək hal (gingular), adlıq hal mənalarını ayırmaq olar, lakin bu mənaların hər birinə müvafiq gələn ayrıca bildirən (işarələyən) yoxdur. Ona görə də a minimal işarədir. Nəzərə almaq lazımdır ki, morfemin məzmun planı müəyyən funksiya ola bilər.
Sözü morfemlərə bölməyin “Qrinberq kvadratı”nın tətbiqi ilə aparılan xüsusi proseduru da vardır.Bu metodun mahiyyətini belə izah etmək olar: müəyyən bir vahidi hissələrə bölərkən bu vahidlə birlikdə tənasüb və ya “kvadrat” yaradan üç başqa vahid seçilir. Bu “kvadrat” həmin vahidin iki tərkib hissəsindən hər birinin unikal olmadığını, təkrarandığını göstərir.