Yardılamaq, kömək ləmək

 
Yörəlmək
: yapılmaq, işlənmək.
 
Yörəmək
8
: yerimək, yönəmək, düzətmək, yapmaq, 
işləmək.
 
Yörəş  
: yanaş, yönəş, həmcəhət.
 
Yörətmək
8
: yeritmək, yönətmək, qatmaq, işləməyə 
başlatmaq (motor), yapmaq.
 
Yörgənmək
14
: örtünmək, bürülmək. 
Yörgür 
: yügür, tüt.
 
Yörgəşmək
14
: örgəşmək. 
Yörişə 
: görə, uyğun.
 
Yöritə
8
 
: yör yetə, özəl. 
 
Yörqəmək
9
: sarmak, bağlamaq, çevrələmək.
 
Yörmək
9
: açıklamaq 
 
Yörməşmək
: tırmanmaq, yukarı çıkmaq.
 
Yörük 
: köçər.
 
Yörüklük
: izah, yorma, təfsir, açıqlama, istinad.
 
Yörüq 
: açıklama, yorum\ keçərli.
 
Yörüm - duru
m
7
: yeriyiş, davranış, basıl, axıl, 
hərəkət, gedişat, gediş, rəftar, qılık - yoruk
5
. 
Yörüngə: yol, cızıq\ yörüngəli: yollu yoraqlı. 
Yöndəş : paralel 
Yörüş 
: yorum, tə'bir
 
Yöryetə
: məxsus . 
Yövrə
 : 
dövrə\ yörə bər: dövrə bər.
  
Yövüt
14  
: Yövütkəmək
14
, yardı, kömək
 
Yövütkəmək
14
: yardılamaq, kömək ləmək.
 
Yözmək
14
: yozmaq, çözmək, çürütmək. 
Yu  
: düşmən.
 
Yubalamak
: ələ sərimək.
 
Yubatmaq
: saklamaq, alıqoymaq, uşlabdırmaq, 
qaldırmaq.
 
Yudum-yudum: yavaş-yavaş. 
Yavaş-yavaş:  yudum-yudum. 
Yufqalmaq
14
: gəvşətmək, çeynəmək. incələmək.
 
Yuğalmaq
: itmək, gaymaq, gorum - curum olmak, 
yahalmək.
 
Yuğur 
: maya.
 
Yuğurmaq
: mayalamaq\ mənim bu iş qanımla 
yuğurulup: qarışıb.
 
Yuxarı 
: < yük < 
yuc + geru.
 yuqğar.
  
Yuka
 
: < yufka. incə, gözəl, nazik.
 
Yukak 
: ovak, ufak.
 
Yukar 
: doğu, örü
13
, iləri\ öröki: üstəki
 
Yukarı  
: az, azaq
sumer
, ışıldayan, parıldayan, 
tanqayan, dəgəyən, dikə.
 
Yukarı
8
  
: doğru\ doğuya doğru: yuarı doğru.
 
Yukarlamaq: i
yiləşmək.
 
Yukuşa doğr
u: örgə qarap.
 
Yul
14
 : 
1) 
pınar 
Yulmaq
14 
: 
1) 
 pul verərək qulu azadlamaq. bu işə 
yulunğ deyilir 
2) 
 çevirmək, devirmək. 
uylunğ
14
: pul verərək qulu azadlamaq 
Yulaf 
: ələf, mal heyvan üçün dənəli ot (avoin).
 
Yular 
: heyvanın boyun bağı: ovsarı.  
 
Yulkamaq
15
: yolmak, yırtmaq, yülümək, tıraş etmək.
 
Yuluğ
14
: fidyə, fəda, qurban. 
Yuq  : (yuğ) < yük , ağırlık
 
Yum
 : 
girdə, tom\ tomalaq: yumalaq. 
Yumaq 
: silmək, pozmaq, məhv etmək. 
Yumar  
: kəmər, komər, kummar.
 
Yumğak
9
: cə'fəri < çat. çətəri.
 
Yumış
14
  : iş\ 
Yumuşlık
14
: iş için. 
Yummaq
: tummaq.
 
Yumşak 
: < kovşaq, sozak, yavaş, qovşak, kövrək, 
yüngül, zayıf, alçak, az, kəm, puka.
 
Yumşamaq
: 
met
 <> uyumşamaq.
 
Yumuk: uymuk
 
Yumum :
 genəl, büt
5
, qomum, imum.  
 
Yumurmaq
8.9
:
 devirmək, yıkmaq. çökürmək. pozmak.
 
Yumuru 
: yuvarlak, domalak, tonqalak
6
, cumuru
5
, 
toqolok
5
,  kömörö, qozbel.          
 
Yumuşak:
 kəvrək
ka
, gəvrək, rahat yiyilən, seyrək.  
Yumuşaklayu
14
: nəzakətlə 
Yumuşamak
: güşətmək, ovşamaq(oğulmuş), 
boşatmaq, açmaq.
 
Yumuşamaq: 
gəvşəmək, yayılmaq, arıklamaq, 
uzanmaq, gəvmək, genişləmək, gücsüz qalmaq     
 
Yunt 
: at
 
Yurd  
: hamı, curt
5
, xalq, millət\
 yurddun aytın
ca: 
ölkədə deyilənə görə.
 
Yurd
8
 
: hal, vəziyyət, əhvalat, ovza, durum, yer - 
yut.
 
Yurdu 
: qədər\  bir iynə qədər: bir iynə yurduca.
 
Yurmalanıb: 
yumurlanıb.
 
Yurtçuluk
4
: hamı, barlık, varlık, tamam millət.
 
Yuryetə
: yer - yetə, qalıb kəsilmiş, ölçüklənmiş.
 
Yusal 
:  keh, keying
8
, uqipsiz, yaravsιz, ğavşaq.
 
Yusul  
: uqıbsız, gəvşək: yavsal
8
, yaramaz, 
cıdamsız, keyeng, sust, tənbəl.
 
Yuşιrιn  
: yaşırun, yaşırınli, yaşırılğan
3,
 yaşırın, 
assırınlayın, astırın, astan, astιrtιn, çolav
8
 , saklı, 
gizli, sinsi, gizlin, kasırılğan 
3
, tıkıvlı
4
, qatılğan, 
bildirməy, bükük, oğrun, duymadan, örtülü, daldax, 
darab < dar.
 
Yutdaş
: ayıldaş
5
, yakdaş
3
, yerləş
4
, eldaş
8
, həmşəhri
 
.
 
Yuva
: hövütgə
8 
yava, 
yuva, mağara ev, 
həvirtkə, 
kətək, öycik (quş hövütgəsi
8
),  qapçık, kovan, 
 
Yuvan 
: duzsuz. 
 
Yuvarlaq
: qıvrım, qıvrıntı, dönəməç, dolama, dolayı, 
dalqa, çevirmə, sapma, büzük, burum, qatlama, 
tavlancak, tavtar(saç).           
 
Yuvırda
4
: tezlıkla.
 
Yuvqalmak
: yuvqa olmak, ufaklamak, ovsaklamak.
 
Yuvutmaq
: utmak\ yuvut: ut.
 
Yübay 
: ər.
 
Yücə 
: < yük, yükcə, yüksək, yuqğar > yuxari.
 
Yüdəş
 : 
yükləmə. 
 
Yügürmək
: azmaq, böyümək, daşmak.
 
Yük
 : 
artma
3
, tay, dəng, təngik
 
Yük 
: tap\ yükləmək: tapın artmaq, tablamaq.
 

 
sözün özü 
 
 
195
Yükəmək
: yükləmək. yüdəmək
9
. tapın artmaq, 
tablamaq.
 
Yüksəliş: çoxanaq/ 
Yüksətmək: yükətmək. 
Yüklənmək
: basa düşmək, batmaq: zorlanmaq, 
gücənmək
 
Yüklətiv
3.7
: gərəklik, kalavray
4
, hökmənlik
8. 
Yüklətmək
3.7.8
: arttırmaq
6
(ırıksızqa
4
, ettirgən
1
, 
buyruk, icbar).
 
Yüklü  
: boğaz, qısırdal, iki qat, ağır ayak, alkın
9
.
 
Yükmək 
: yukmək, ukmək\ ağırlık: yığınlık, yükünlük.
 
Yüksək 
: dağaza, boylu - boslu, dalyan kimi, daras, 
uca, qoçak, uççak, ucak, asqar
4
, ayıl
4
.
 
Yüksətmək
: kötərmək
9
. 
 
Yükümlü
: məcbur  
 
Yükətmək: yüksətmək. 
Yükünmək
: diz üstü oturmaq,  yükünüş.
 
Yüqənsiz
: (yüksüz, icbarsız), ərkin, ərikkən, qaravsız, 
qarösız.
 
Yünəliş 
: yönəliş, təmən, bağıt
4
.
5,
 betalış, istiqamət.
 
Yünəliv
3
 
: düzəliş, onğaluv
4
, onğlu
5
, iplənüv
7
, onğ 
salmak
9
.
 
Yüngül :
 < engil. yengil
15
, xəfif, çevik, çəlimsiz, 
dəyərsiz, bacarıqsız, ötəri, göz ucu, üzdən, ravan, 
asat, səthi, başdan sovma.
 
Yüngülrak
: yengləs
8
 
Yürəklənmək:
 batırlanmaq, şişmək, boysanmaq.
 
Yürəkli 
: batır ,  qorxuzan.
 
Yürgün
 : yörgün
8
, yörgünli
8
, yayqın, tanınmış, 
papyular, sadə, açık, aranan, sürümlü.  
 
Yürgür
 : yörgür
8
, hızlı, sürətli\ yürgür at.
 
Yürük 
: qaçan, köçəri el.
 
Yürümək
: yarışmaq, yarmaq, qaçmaq, ötmək.
 
Yürüş  :
 cortül, yortul 
 
Yürüyış 
: yürüş, atak, həmlə.
 
Yüryək
: yorqa, iti, dinc, yolaqlı, quvvətli.
 
Yüş 
: iş, zəhmət.
 
Yüvrük  
: qaçan, çapğır, ılğayan, yıldam, kəsən.
 
Yüvütmək: yürütmək , yorutmək , 
Yüyə 
  : > lülə, yol\ su yüyəsin mal yiyəsin tapar.
 
Yüyə 
: kuyəy, ər.
 
Yüyə
4
    :
  sistim. 
 
 
Yüyə 
: 
kuyəy , ər
 
Yüyən
 : 
yuqən
15
, dizgin, yular.
 
Yüyür 
: ceyran, karaca, cüyür, yayran, kır kəzəsi, 
kıralay, kır keçisi, keyik, tağ öçki, elik.
 
Yüz  
: bəniz, üz, tös, sıray, çıray, önq, irənönq, 
menğiz, cüz, bet, bit\ yüz döndərmək: küysərmək
8
, 
küsmək, incimək, öykəmək.  
 
Yüzü quylu: < yüzü qoyun , yüzü üstə.
 
Yιğılma  
: kərmə, qalın, aralaş.
 
Yιğιlιn 
: ağιlιn ! halqa qurun.
 
Yιğιrιk  
: baldak, halqa, döngələk, bucra, şιğιrsιk, 
qurşav, yarpak, budak, uşak, sap.
 
Yιrtmak 
: haçalamak, hasalamaq.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
    
Z,
  
 
z 
 
 
 
 
 
Zağ
 : 
ğaz.
 
Zakonõa ( ya
k:  ışık ) yakonõa.
 
Zaman  
: akıt, ödün.
 
Zaman  
: tapa, vax, an, kəz, sürə, uçur, məzqil
5
, 
gəzənq
4
, aynalım
4
\ bu anda: tapımda\ bu ana 
qədər: bu tapıca. 
 
Zanğ 
: qanun, sanğ\ ata zanq: əsasi qanun.
 
Zanq
15
 : 
çank 
.
 
Zanqlık
  : ala, lağ, şıldın, yanğşı.
 
Zarzar 
: yanqazarınlab
 
Zat  
: astın, kök, təməl, əsl, dib. 
 
Zav
 : 
açıq, dərə, yarıq.
 
Zayıf  
: cılız, cılılzıq, izləngi
9, 
qovşak, kövrək, 
yüngül, alçak, az, kəm, yumşak, puka.
 
Zebel
  : < seber, çeber.
 
Zəbt      : kap
t (qapmaq).
 
Zəxim
  : < qıxı. qıs. tokuz, tox, sık, qalın.
 
Zəng  
: çanq , dınqır, naqus.
 
Zəngin
: < kan. gen. əşraf, bayar.
 
Zəptəmək
: < qap. köçürmək, çevirmək, düşürmək.
 
Zər 
 
: < sar. 
 
Zərbi
 : 
sokpalı.
 
Zərər vermək:
 qıymaq.
 
Zəvzək
  : < səvsək. yavalmaq.
 
Zigil  
: yoğal, ləkə.
 
Zığ  
: batağ, batğa
8
, palçık, pislik, çamır, vıcık
1
.
 

 
sözün özü 
 
 
196
Zil  
: çan, can
ğ, zəng, çınqırak, çağιrmaq, 
çığırmaq, cınqırıq, cingildəmək, zingildəmək, 
vəngildəmək, cinqo, çınqı
1
\ çatlaq cinqo çınlamaz\ 
qulaklarιm çınlayır\ vızlayır (arı, mığmığa)
\
 
çınlamaq: səs vermək\ cınqar: savaş, gurultu, 
cınqar çıkatmaq: savaşmaq\ (Mari zəngi: çınqırovli 
ilan: çınqıraklayan)\ çınqır - çınqır: çınqırıkdan 
çıkan kimi\ çınqırak: cocuk oyunçağı\ çınqırtı: 
kəskin ; kəsik səs: çığırtı\ çınlak: çığıraklı, carçı, 
carkıldamaq, carkıltı: çatırtı, şanqırtı\ car: xəbər, 
carlamaq
 
Zilli(+) 
: + silli, + qıllı: bənzəyiş.
 
Zimdən
: zimnən, yaşırın, gizli > zindan.
 
Zincir 
: kişən
9
.
 
Zinqmək
: oklamaq, atmaq, zınq !: at ! oxla !.
 
Zip  
: çağ, kip. 
 
Zip
 : 
sürmə
8
, tıkırma
5
, qapqırma, qaptırma
3
, 
yozak
3
, ilmək, ilgək, tüğmə.
 
Zir  
: iz (dalı). yast\ xalis
 
Zirək  
: 
dərkin
14, 
çəpər, 
çivik, 
çalabər, ozan, biləgət 
iyəsi, gerçəyi açıkca söyləyən, mahir, uz, usta. 
atıq. 
Zirəklik 
: başarlık, edənlik, bildiklik, yün.
 
Zirvə
   : 
met 
< zivər < zivir < sivər, sivri, sever\ 
süyrəlmək:
 sivilişmək, bir yönə uzalıp incəlmək 
Zivən  
: qaypak > qaypımaq, zivmək, sürülən. 
 
Zol çukur
: yabyali, cab - cob.
 
Zonğ olturma
q
9
: çömbəlmək.
 
Zor 
: qocur.
 
Zorlanmaq
: gücənmək, basa düşmək, yüklənmək, 
batmaq  
 
Zorluluk:
 güclülük, alqurluk.
 
Zud
 : 
met
 duz < diz < tez.
 
Zum
5
 
: muz, buz.
 
Züğürt 
: kasıb, pulsuz.
 
Zükam  
: tümayratu, tumay.
 
Züvgan 
: kayqan, sürüşgan, kayğan, kayağan, 
kaypak.
 
Ιdιş 
: iydiş, kasa.
 
ιkanιk 
: durqun, dolama, tutqun. 
Ιşun 
: ιşul, ışıq.
 
Əğri - büğri
: sιnιk - sιzιk
3.7
, kınqιr - kıysık
3.6
, əyri - 
tokay
9
, iyrək
4
, kəkirsək, ziqzaq.
 
Ərkin 
: xilas.
 
Əyri 
: kıyık, kınqır, kıysır, qιşık, kçndələ, sala, 
yanlak, yanlas. 
Zayıf  :
 qovşak, gəvşək, boş, kövrək, yumşak, 
yüngül, alçak,
 
kurqaz, kuqul, kursak, quru, cılız, 
arıq, az, kəm, puka, pis, yetərsiz, kaxal, kal, 
gay, pusust, küst, kəst, düşük, əlsiz , supap, bir 
şeyin gərginliyin azaltmaq, kötü, yetərsiz,   
asqın, çəlimsiz < çalım: qabiliyyət, güc, azalmış