Yardılamaq, kömək ləmək

 
Yanmış 
: kuyqan, quru, qovrulmuş.
 
Yanperti
: 
yanpuri, 
əyri üyri.
 
Yanpuri 
: 
yanperti
, əğri, bükük.
 
Yanq  
: bang, yanqlanıb çıkan səs. 
 
Yanqa yeni
: taza, lap təzə, yep yeni, daha yeni.
 
Yanqadan
: qaytadan, yamaşdan, tazadan, yenədən, 
yansıdan.
 
Yanqağı:
 bayakkı, dəminki, aldağı
4
, alğı
4
. 
 
Yanqğak
4
: girdə, dolanan (< aynamak: dolanmək, 
fırlanmək ) > yanak: girdə.
 
Yanqğı 
: yeni, budak, imirkay, doğan, çağa, çağalak, 
bəbə, uşak.
 
Yanqı 
: kibrit
9
.
 
Yanqıqa
: gün.
 
Yanqır  
: yanqıra, boş söz, laqğa, sandırak, şatpak
4
, 
ağat
4
.
 
Yanqıra
: yanqır, boş söz, laqğa, sandırak, şatpak
4
, 
ağat
4
.
 
Yanqıramak
: səfehləmək. 
 
Yanqlamak
: yansımak.
 
Yanqsı
8
: cicik, təhqir.
 
Yanqyödə
8
: qaldırım, yolka
6
, səggi
2
.
 

 
sözün özü 
 
 
185
Yanqyu
9:
 yer alma.
 
Yanqza
9
: tür, şəkil, cür.
 
Yansılamaq:
 alaylamaq, məsqərə etmək.  
 
Yanşamaq:
 qarşamaq, yankamaq, dəyişmək, 
cavablamaq, əvəzləmək.
 
Yantaşιq
: qonşu.
 
Yantaymaq
: yanlamaq, əğilmək.
 
Yantərəfə
: yanyaka.
 
Yantı 
: yantık, yanlı, əğik, sapık.
 
Yanut
14
 : qarşılıq. 
Yanyaka
: yantərəfə.
 
Yap
8
 
: < 
yapıq. yatıq, suyun yatağı. 
Yapağu
14
:  
Yapalma
: aldanma, yahalma, yasalma. 
 
Yapğıt  : yapık, 
yayşak.
 
Yapğu
1,14
: çeçə, qoyunun yazda qırxılmış yünü. 
Yapık  
: kaplanğan, qapaklı, qapalı, örtülü. 
 
Yapık bazar
: örtülü bazar.
 
Yapık 
: allı ; süsli ; bəzəkli geyim.
 
Yapık
4
 
: bağlı\ yapındi yollar: qapandı ; kəsildi ; 
bağlandi yollar.
 
Yapılış: biçim quruluş, qurum, çəkil(>şəkil). 
Yapınmaq: örtünmək, yörgənmək
14
, bürülmək 
 
Yapısız 
: biçimsiz. 
Yapışdırmaq:
 bitirmək, düzətmək, bəcərmək.
 
Yapışkan
: tutkal.
 
Yapışmaq
: çaplaşmaq
9
, yatışmaq.
 
Yapıt  
: əsər, yaratma.
 
Yapıt 
: enniş, eniş, ensizcə bölük(tikə) parça.
 
Yapkın
: kefli  .
 
Yaplamaq
: himləmək, dipləmək, yerinə qoymaq.
 
Yapma 
: yasama, məsnovi:  yapma sevgi\ yapma 
gözəllik\ yapma süs.
 
Yapmaq 
: qapmaq, örtmək, gizləmək, saklamaq, 
bürkmək, örtmək, yapığmaq, yapşırmaq,\ yapur, 
yapır, yaylaman, yapırık.
 
Yapraq 
: yopurmaq, yapırqan, yapırqaq, saklayan, 
gizləyən, örtbas edən.
 
Yaprılımaq
: qabrılıtmaq
5
, əzmək, çukurlatmaq.
 
Yaptanmaq
: təyərlənmək, yaraqlanmaq.
 
Yapuk
14
: örtük, çəki 
Yar - yamaç
: yarqan - yamaç, dik - çukur, çala - 
çukur, eniş - yokuş, atar - tutar, tutsal
 
Yar
 
: < ar\ araçı: yaraçı, quran, əş, dəngəş, 
yaraşmaq, yakaşmaq, yanaşır, əkəşmək.
 
Yar
 
: uçurum, uçut, uçurumlu qaya, dərə, yarlav
3
, 
upkın
3
, şınqırav
4
, yarqan. 
 
Yara  
: kəsəl. baş
 
Yara izi  
: dartık
9
.
 
Yaradıcı
: törəyən, törətici, enerji, enikər. 
 
Yarağlı 
: qurallı, təyərli, mücəhhəz.
 
Yaraklık
15
: dalkavıklık, yaltaklık, yaranmaya çalışan.
 
Yaraksız
9
: bozuk, inğqay bulmağan
3
, yararsız, eğrəti, 
bozulğanlık.
 
Yaraq
 : 
fürsət, imkan, sıra, hazırlık\ silah, tüfəh\ 
güc\ incə, arığ.
 
Yaramaq
: oxşamaq\ bu iş mənə yaramaz: oxşamaz
 
Yaramay
: yaramaz, olmaz, mümkünsüz, namümkün.
 
Yaramaz:
 gəvşək, kaypaq, yavsal
8
, aciz, yaravsız, 
yavuz, cıdamsız, çaman(at), yusul, keyeng, 
uqıbsız, sust, uyuşuq, yıldam olmayan tənbəl çala - 
çula, yarpı - yalta, yarı yamalaq, boş, yetərsizlik, 
bacarıksız, naqis.
 
Yaramazlık
: çalılık, əksiklik, bəcəriksizlik, səfehlik.
 
Yaramlı  
: yakıçı, yaxşı, yakımlı, söykümlü, tartımlı.
 
Yararamsukmaq
14: 
yardımlaşmaq, arkadaşlıq 
etmək. 
Yarar 
: (<>
yarağlı 
: qurallı, təyərli, mücəhhəz).
 
ası, çıkar, aslam
14
, qazanc, yaraş, yaxcı, fayda, 
mənfəət.
 
Yararlı 
: kararlı. yaraşıqlı
 
Yararsız 
: inğqay bulmağan
3
, bozuk, bozulğanlık, 
eğrəti, yaraksız
9
.
 
Yarasa
 : yarğanat. şapıran
9
.
 
Yaraş
13
: yarıştaş, bəsəş, bəsdəş
8
, bəsiş, tinqdəş
7
, 
tingəş, dənqdəş, dəngəş, atandaş
5
,
 
atnaş, qaraş, 
qarşıdaş, sevimli, alaşa, gözəl, çiraylı
9,
  rəqib.
 
Yaraşık 
: barış, uyum, kilişiv, tınişiv, tatuvlık, künlü, 
künü , tatuvlaşu, buysınu\ yaraşık bağlamaq: 
barışa anlaşılmaq.
 
Yaraşıklı
: xoş: gözəl, simpatik, batqın, batnıq
8
, 
sevimli, ruhlu, yaxımlı calib, uyğun.
 
Yaraşıklık
14
: uyğunluq. 
Yaraşıq
  : sülh
 
, duraş , barış.
 
Yaraşlı 
: düz, düzgün, qanuni (qanılın.? ), zakonli, 
zakonğa ( yak: 
 
Yaraşmaq:
 yanşırmaq, yakaşmaq, əkəşmək, 
yarımaq, barışmaq, gəlişmək. uymaq, alışmaq
 
Yaraştıran:
 vasitə, araçı, ortamçı
5
, qılışdıran
7
.
 
Yaraştırmaq
: quraştırmaq, düzətmək. 
 
Yaratmak
: bacarmak, iyiləşdirmək, sona 
çatdırabilmək, bitirmək, işləmək, aşırmaq, 
qazanmaq.
 
Yaravsız:
 aciz, yaramaz, yavuz, əhliyətsiz.
 
Yarayul
15
: 
yetərlik bacarıq hünər
 uzluq
,
 
Yarça
 : 
parça.
 
Yardakçı
: şərik, sıbaylaş
4
, yaran
8
, ğalçı
9,
 qeyrətkeş.
 
Yardamlık
: baqış, qoldavlık, kömək.
 
Yardım
 : ışıqlama, açıqlama.
 
Yardım
: dayanık, kömək, qatqι, qoldav, püştiban.
 
Yardımlaş
: yardımdaş, arkadaş, köməkdəş.
 
Yarğa   
: coşğan, yaşın, ıldırım, uçkun, çakım, 
çakmaq, çağılğan, nayzağay, göçgün, qıvılcım, 
otık
13
  
 
Yarğaşayan
: açıklayan. 
Yarğu
14
: yarqı, məhkəmə. 
Yarıq
14
  : qalxan, zireh. 
Yarı yamalaq
: çala - çula, olar olmaz, yarpı - yalta, 
boş, yetərsizlik, yaramaz, bacarıksız, başdan 
sovma, naqis.
 
Yarı
: gön
 
Yarı
: qoldav, yardım
 
Yarıcı
: ortakçı.
 
Yarık - yarık
: çapım - çapım, kəsik - kəsik, parça - 
parça, qırıq - qırıq .
 
Yarık
: aydınlık, yanık, ışıt , ışıq, yanik, yarıt, yağıt, 
yaktılık, carık, çapık, kəsik, kərtik, parça, açık (açık 

 
sözün özü 
 
 
186
- sarı: yarık - sarı). xeyirli, şövlə, səvlə, xeyir(yarık 
olsun: xeyir olsun), cırıq > şırıq > şəriq > şərq\ barı 
gözüm yaruğı.
 
Yarıqlıq: ışıqlıq, aydınlıq. 
Yarılqa
: məf´uldan  törəmə ad. 
 
Yarılqamaq
: 
1) 
yarqamak, qəzavət etmək 
2)
 
əsirgəmək, rəhm etmək.  
 
Yarım yamala
k: çala - biçik, çala  - bula: az çok, 
biraz, əsgig, qarışık.
 
Yarımaq
: aydınlatmaq, şans gətirmək, xoş bəxt 
olmaq, bəxli olmaq, bəxlənmək, bəxdəvərlik\ 
yarıyasan: xoş bəxt olsan\ yarımışam: şans 
gətirmişəm\ oxşamaq, qəbul etmək, bəğənmək, 
razı qalmaq\ bu iş mənə oxşamaz : yaramaz
 
Yarımaq
4
: ağarmak.
 
Yarımçık kisə 
: boğdak
8
. 
 
Yarımçıq
: çala işləmiş 
 
Yarın
: < yar, yarmaq, yarqaq. sabah, ertənğ, ata
9
\ 
Yarın
 
akşam
: ertə gecə
9
. 
 
Yarış 
: bəyqə, 
ozmaq
14
.qoşuş, keçmək (quruşmak, 
qoşuşmak , məşləşmək, mərcləşmək) 
qovuş,
 
çapışık
8,  
bəs, rəqabət, müsabiqə, üzüş
3.7
, ütüş, 
ortak, şərik. bölmək:yarışmaq: şərik olmaq
 
Yarışçı  
: bəsdəş
8
, bəsləş, yarışmaçı
1
, rəqib, bəsə-
bəsçi
 
Yarışka
 : bölüş, paylaş.
 
Yarışmaçı
1
: bəsdəş
8
, bəsləş, yarışçı, rəqib, bəsə - 
bəsçi.
 
Yarışmaq
: açıqlama, durulma, aydınlama, armaq, 
yarqımaq, yardamaq, donukma, bəsləşmək, 
bağlaşmaq, dartışmaq, çəkişmək, yelişmək.
 
ünüşmək
14
, çalışmaq, bölüşmək, mücadilə etmək 
Yarıştaş
: yaraş, bəsəş, bəsdəş
8
, bəsiş, tinqdəş
7
, 
tingəş, dənqdəş, dəngəş, atandaş
5
,
 
atnaş, qaraş, 
qarşıdaş, rəqib
 
Yarıt 
: anğıt, anıklık, çarık, carıklık, çarıv
4.5, 
açıq, 
aydın, aykın, aylın, ayaktı, yaktı, yarıt, yağtlık, ot, 
ışıt, ışıq, yarığ, yağıt,
 
Yarıtmak
: ışıklatmak.
 
Yarıtmak
: yağtılandırmaq, yeniləmək.
 
Yarkıç
15
: yonqa.
 
Yarqa    
: yarılqa, qəzavət, yarılqa\ ətli toyuq
 
Yarqamak
: qəzavət etmək, yarılqamak. 
 
Yarqan 
: cahanşimul, yer yarqan\ atığı yer yarqan
9
.
 
Yarqı 
: 
1)
 höküm, qarar, əmir, qəzavət
 2)
 məhkəmə 
işləri.
 
Yarqıç 
: hakim. 
 
Yarqıç
15
: yonqa.
 
Yarqıhı 
: yarı.
 
Yarqır 
: yarmaq, cırmaq, yartır, açmaq, çaqmaq, 
yartqır.
 
Yarlı
 
: badbax, zavallı\ yarılsın: məhv olsun.
 
Yarlık 
: buyruk, qarar, əmir, carlık
5
\ dağlık yer,
 
Yarlıla 
: fəlakət.
 
Yarmada
: < yarımada
1.2.8
, şibhi cəzirə, yarımaral
9
, 
yarımutrau
7
, tübək
4.
 
Yarmaq 
: gümüş, para, pul, ağça, dəmir pul\ 
unlamaq, maydamaq, ovmaq, dövmək
 
Yarmaq
 : yaraşmaq, yarımaq, açmaq, çapmaq, 
azarlamaq.
 
Yarnaşı
: payçi
 
Yarpak  
: baldak, halqa, döngələk, bucra, yιğιrιk, 
şιğιrsιk, qurşav, budak, uşak, sap.
 
Yarpı yalta
: çala - çula, olar olmaz, yarı yamalaq, 
boş, yetərsizlik, yaramaz, bacarıksız  başdan 
sovma, naqis.
 
Yarpı
: yarım.
 
Yarşık
: atandaşlık
5
, bəsdəşlık 
8
, bəsəkə
4
, alandaşlık, 
rəqabət.
 
Yartı
: günəş.
 
Yartı: ulduz. 
İstar: sterrea
inqiliş
,\ ester > ste(o)rre, 
ster
alman
, estella
latin
, aster
qırek
, istarə  sitarə
 
Yaruk yaşuk
: ışıklı parıltılı.
 
Yarumak
: yalımaq, parıldamak.
 
Yarιm adam:
 sakat.
 
Yarιş  
: çapış
8
. 
 
Yas 
(yassı)
: yay
3
, yal
3
, yaz
5
, yap
6.9.
 
Yas
: qara
4
.
 
Yas
4
: yaş, cavan, gənc.
 
Yasa 
: düzən, tor, türə, tələ, al, yol, yasaq, yosun, 
usul, qanun.
 
Yasaklamaq
: qadağalamaq, əngəlləmə, önləmək, 
durdurmaq, əsirgəmək.
 
Yasaqçı 
: carçı, pişqaravıl(< başqaravıl), dövlət 
adamı, vergiçi, vergi alan.
 
Yasalma:
 aldanma,  yahalma, yapalma.  
 
Yasama:
 məsno’i 
 
Yasamaq: hazırlamaq. 
Yasamaq
: 
1)
 yaşamak, yüksəlmək, yaşlanmak 
-
 
2)
 
yaratmak, törəyim, düzətmək 
- 3)
 doldurmak, 
çağlamak 
-
 
4)
 açmak, yazmak, tasarlamak 
- 5)
 
sonuçlamak 
-
 
6)
 görmək, yapmak 
- 7)
 dayanış, 
güvənc 
-
 
8)
 bəzək, cavan, yaş, taza, qondarılmış 
- 9)
 
əkmək, ağac salmak 
- 10
 ) becərmək, hazırlamak, 
eləmək, yapamak, bəzəmək, sanlamaq
4
, donamaq.
 
Yasaul
15
: astsubay. 
Yasav
: amadə, hazır (yasav güni: hazırlık güni, 
amadəlik güni).
 
Yasavlamaq
: mindirmək.
 
Yasıma
: inikas.
 
Yasış
: yapış.
 
Yaslanma
: dayanma, istinad.
 
Yasmak
: yaymak: düz duruma gətirmək.
 
Yassı
: düz, yalpak\ günün batan çağı, yastı, gecə, 
keşqurum
4
, küqüm
5
, yatsu (şam). 
Yastan
: yaslan, dayancaq yer, söykənə, meydança, 
qovşuaq(yer)(> ustan?). 
Yastan
: dayaq yeri. 
Yastan
maq: alçalmaq, yatlanmaq, yaltaqlanmaq, 
əyilmək. 
Yaltaqlanmaq: y
astan
maq: alçalmaq, yatlanmaq, 
əyilmək
 . 
Yatlanmaq
: yaltaqlanmaq, y
astan
maq: alçalmaq, 
əyilmək
 . 
Yastı  
: günün batan çağı, yassı
 
Yastıq
 : 
- 1)
 < yatsıq: yatmaq üçün qurulmuş\ 
-  2)
 < 
bastıq: yatanda baş altına qoymaq üçün basılmış ;  

 
sözün özü 
 
 
187
doldurulmuş nəsnə ; dağarcık.
 
Yasuksız
14
: keçitsiz. 
Yasun 
: sümük
 
Yaş 
: ömür.
 
Yaş 
: 
1)
 tər, taza, xam (yas
4
: cavan , gənccavan, 
cocuk, taza) körpə: yaş uşaq 
 2)
 il, sənə 
-
 
3)
 gizli, 
örtülü, yaşmak (yaşırmək: gizləmək: yatırmək), 
gün yaşanda ; batanda. 
Yaşa !
: arma
8
! var ol ! 
 
Yaşam
: çarqmaq, güzəran. 
 
Yaşamak
: duruv, yaşirmək
9.
 
Yaşarma
: yastav. 
 
Yaşatmaq
: )yas 
=
 yaş) yasatmak.   
 
Yaşçıq
8
 
: < yaş. gutuca, post.
 
Yaşdaş  
: bassaş
8
, qurdaş, kürdəş, yaşıt, rəqib
 
Yaşdıran
: becərən, yaşadan.
 
Yaşdırmaq
: < yas. yasdırmaq, yatıtmaq.
 
Yaşğı
14
: mızraq, doğrultacaq alət (yaşğu birlə 
köndürdi sünqünü). 
Yaşıl 
: çiçik uşak.
 
Yaşın   
: coşğan, uçkun, çakım, ıldırım, şimşək, 
arğa, çakmak, çağılğan, yarğa, nayzağay, göçgün, 
qıvılcım, otık
13
\ yaşın yaşmaq: şimşək çakmaq.
 
Yaşır  
: gizlət, qaçır, qasır, buka
8
, bekit. 
 
Yaşırılğan
3
: yaşırun, yaşırın, yaşırınli, yuşιrιn, caşırın, 
saklı, gizli, gizlin, çolav
8
, sinsi, gizlin, kasırılğan 
3
, 
tıkıvlı
4
, qatılğan, assırınlayın, astırın, astırtın
7
, 
astan, astιrtιn, astırdan, bildirməy, bükük, oğrun, 
aqrın
8,  
duymadan, örtülü, daldax, darab < dar. 
çolav
8
, için - için, gizlin - gizlin, içtən, içnən
5
, oğrın, 
 
Yaşırın:
 yaşırılğan
3
, yaşırın, yaşırınli, yuşιrιn, caşırın, 
saklı, gizli, gizlin, çolav
8
, sinsi, gizlin, kasırılğan 
3
, 
tıkıvlı
4
, qatılğan, assırınlayın, astırın, astırtın
7
, 
astan, astιrtιn, astırdan, bildirməy, bükük, oğrun, 
aqrın
8,  
duymadan, örtülü, daldax, darab < dar. 
çolav
8
, için - için, gizlin - gizlin, içtən, içnən
5
, oğrın. 
 
Yaşırınlık
: çaşırInlIq, məhrumiyyət.
 
Yaşırmaq
: gögərmək (yaş + (əriv. ıllınıv. nimək. 
namak).
 
Yaşıt  
: qurdaş, yaşdaş, dəngə - tüş, yakın 
 
Yaşqanmaq: 
çəkinən, utancaq. 
 
Yaşlamaq
: yaşamaq. 
Yaşlanmaq
: karmaq
9
 < ker: kar: böyük
13
, kerimək, 
ulqaymaq
4
 
 
Yaşlar
4
 
: gənclər.
 
Yaşlı
 
: moruk, qoca, qarı, qart, şal
4
, çal
6
, k, ağ 
saçlı, ak baş
5
, kah vaş
9
, kartanğ
6
.
 
Yaşmak 
: batmak
 
Yaşmak
: hər şeyin səpişən yerinə ; bərkidilən ; 
yapışdırılan uzun içəcik ; zavar. 
 
Yaşnaş 
: gülləniş, gülləb, gəliniş.
 
Yaşru
14
: gizli, gizlicə. 
Yaşumaq
: ışımaq.
 
Yataq 
: iznə
9,  
akak, kəsim
1
, məcra\ çayın yatağı: 
çayın iznəsi ; konturu ; çevrə cizqisi, çevrəsi.
 
Yatalak 
: kötürüm, enməkəli
1
, düşük, fələc.
 
Yatalık
14
: yatacaq yer.
 
Yatdığa
4
: könüküş
9
, türgələşik
8. 
 
 
Yatğı
8
 
: beçədən
6
, yatın
4
, balayatkı
3
, uşaklık
2
, 
balalık
2
, balayatık
3,
 analık
7
, balıyatkı, tuxumluk
 
Yatım 
: döl yatağı 
Yatım  : əsgi, adət, köhnə\ yatımına bükmək: 
olduğu kimi, adətinə qatlanmaq. 
Yatın
   : r
əhim. döl yatağı\ yavruluq
(heyvan 
üçün)
\ oğlan yatağı
(kişi üçün)
\ qulunluq(at) . 
Yatın 
4
 
: yatğı
8
, beçədən
6
, balalık
2
, balayatık
3,
 
balıyatkı, balayatkı
3
, uşaklık
2
, analık
7
, tuxumluk.
 
Yatırmaq
: qımmaq.
 
Yatışmaq
: çaplaşmaq
9
, yapışmaq.  
 
Yatlamaq
: xatırlamaq.
 
Yatmaq  
: bastamaq, alçalmaq, enmək, dinmək, 
yavaşlamaq, ağırlamaq, kəsərmək, qışarmaq, 
uzanmaq baymaq: günbayış: günbatış.
 
Yatsu 
(şam)
: gecə, keşqurum
4
, küqüm
5
, yassι.  
 
Yattık
4
: təmrin.
 
Yatuqlar
: atılmışlar, tənbəllər.
 
Yav 
: 
1)
 kərə 
2)
 yağı, düşmən, qonak, özgə, yad: 
yavçın
 
Yava
: 
< yavuz. 
yaha, yasa : qayrılma, düzəlmə, 
qondarma\ itik, itmiş, başı boş gəzən, aylak.
 
Yava
: əkin, dana
saskırit
 
Yava
14
  : itik, qeyb. 
Yavalmaq
: yasalmək: yahalmək.
 
Yavan
: yaman.
 
Yavaş  : ağru
14
, səssiz. 
Yavaş - yavaş:
 azar - azar, çala - çala, imil - imil, 
baram - baram, tokta - tokta, kəm - kəmdən.
 
yumurlana yumurlana , yımır yımır , yumar 
yumar, bata bata
 
 
 
Yavaş  
: (< yanaş(yanaş yanaş?) emil
8 ,
 
avay
9 
(< 
met 
ayav) diqqət, dinc, imil
9
, himil, yay, cayqın, akrın, 
ağırın, sekin, asta, aldırımay\ yavaşca: avaylap
9
, 
diqqətlə\ yavaşsız:  dincsiz, avaysız\ yavaşrak: 
yayirak\ yavaş yavaş : emil emil , helmli. 
Yavaşki
: çalaca, yavaşca.
 
Yavaşlamaq
: bastamaq, alçalmaq, enmək, dinmək, 
yatmaq, ağırlamaq, bəkləmək, ayalmaq, gözləmək, 
əylənmək, açılmaq.