Xvi fəSİl azərbaycan sovet rejiMİ ŞƏRAİTİNDƏ

1921-ci ilin yayında  Əlahiddə Qafqaz ordusunun hissələri 

hücum etdi və Yuxarı Zəngəzur Ermənistana birləşdirildi. 1921-ci 

ilin yayında Ermənistan SSR XKS sədri A.Myasnikov tərəfindən 

Dağlıq Qarabağ Ermənistanın ayrılmaz tərkib hissəsi elan olundu. 

Dağlıq Qarabağda fövqəladə nümayəndə  təyin olunan A.Mravyan 

N.Nərimanovun təkidi ilə iyunun 27-də geri çağırıldı.  1920-ci ilin 

dekabrında Türkiyə ilə Ermənistan arasında imzalanmış  Gümrü 

(Aleksandropol) sülh müqaviləsinə görə, İrəvan bölgəsi və Göyçə 

gölü istisna olmaqla, bütün Ermənistan  ərazisi təxminən 10 min 

kv.km hüdudlarında müəyyənləşdirilmişdi. Lakin Rusiya bir 

müddətdən sonra Gümrü sülh müqaviləsini tanımaqdan imtina etdi. 

RK(b)P-nin Qafqaz bürosu 1921-ci il iyulun 4-də toplanmış 

plenumunda Qarabağ  məsələsini müzakirə etdi. Müzakirələrdə 2 

fikir irəli sürüldü: I, Qarabağın Azərbaycanın tərkibində saxlanıl-

---

 

264

ması və bütün əhalisi arasında rəy sorğusu keçirilməsi; II, Qaraba-

ğın dağlıq hissəsinin Ermənistanın tərkibinə qatılması  və  rəy sor-

ğusunun yalnız ermənilər arasında keçirilməsi.  İclasda  əksəriyyət 

(Orcanikidze, Myasnikov, Kirov) 2-ci təklifə səs verdi (41, s. 171). 

Lakin N.Nərimanovun qəti etirazı, kəskin narazılıq yarandığını 

nəzərə alaraq Qafqaz Bürosu son qərar üçün məsələni RK(b)P MK-

nın müzakirəsinə verməyi tövsiyə etdi. Məsələ iyulun 5-də Qafqaz