Xalqımızda azadlıq, müstəqillik fikirlərini daha da gücləndirmiş oldu
Yüklə 19,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ƏLĠYEV İlham Heydər oğlu (d. 24.12.1961, Bakı) -A zərbaycan Respublikasın ın Prezidenti (2003 ildən), görkəmli siyasi və dövlət xad imi. Azərbaycan xa lqın ın ü mu mmilli lideri, dahi dövlət xadimi Heydər Əliyevin oğludur. Peşəkar siyasətçidir. 1982 ildə Moskva Dövlət Beynəlxa lq Münasibətlər İnstitutunu bitirmişdir. Orada elmi-pedaqoji fəa liyyətə başlamış (1982), aspirant, müəllim olmuşdur. Tarix elmləri namizədidir (1985). 1991 ildən Moskvada "Oriyent" şirkətinin baş direktoru işləmiş, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətin in xarici iqtisadi əlaqələr üzrə vitse-prezidenti (1994 ildən) və birinci vitse-prezidenti (1997 ildən), A zərbaycan Resbulikasının baş naziri (2003) və zifə lərində çalış mışdır. Azərbaycan dövlətçiliyinin qorunub saxlanılması və yeni Azərbaycanın qurulmasında Heydər Əliyevin ən ya xın silahdaşı olmuşdur. İlham Əliyev müəllifi Heydər Əliyev olan neft strategiyasının hazırlan masında, bu siyasətin dünya meydanında uğur qazanmasında və gerçəkləşdirilməsində, həmin sahədə mü xtəlif layihələrin hazırlan masında, ço x çətin dip lo matik tapşırıq ların yerinə yetirilməsində fəal iştirak etmiş, ölkəyə investisiya axınında mühü m ro l oynamışdır. Onun ölkədə iqtisadi islahatların həyata keçirilməsində, müstəqil Azərbaycanın xaric i ölkələ rlə iqtisadi və mədəni əlaqələ rinin genişlənməsində, xüsusilə neft-qaz yataqlarının birgə işlən məsinə dair dünyanın qabaqcıl neft şirkətləri ilə tarixi müqavilələrin, o cümlədən Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri haqqında müqavilənin bağlan ması və reallaş- dırılmasında, ü mu miyyətlə, A zərbaycan Respublikasının dünyaya inteqrasiyasında mühüm xid mətləri vardır. İlham Əliyevin böyük əməyi olan neft strategiyasının həyata keçirilməsi, beynəlxalq şirkətlərlə neft müqavilələrinin imzalan ması nəticəsində 1994-2000 illə rdə xa rici şirkətlər A zərbaycana 800 milyon ABŞ dolları məbləğində bonus vermişlər. Azərbaycanın neft sektorunda 30 mindən artıq iş yeri aç ılmışdır. Azərbaycanda demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğunda fəal iştirak edən İlha m Əliyev, hə m də görkəmli partiya xadimid ir. O, ö lkən in aparıcı siyasi partiyası olan Yeni A zərbaycan Partiyasının (YA P) liderid ir. İlham Əliyev YA P-ın I quru ltayında (1999) partiya sədrinin müav ini, II qurultayında (2001) is ə birinci müavin i seçilmişdir. Bu mühü m vəzifənin öhdəsindən layiqincə gələn İlham Əliyev əhalin in geniş kütlələrin in Yen i Azərbaycanın quruculuğuna səfərbər olunmasında olduqca s əmərə li fəaliyyət göstərir. 2000 ilin parla ment seçkilərində YAP-ın seçki ka mpan iyasına İlham Əliyev başçılıq etmişdir. Məh z onun rəhbərliyi ilə YA P həmin seçkilərdə
384
385
parlaq qələbə çalmış və Milli Məclisdə böyük əksəriyyəti qazanmışdır. 386
İlham Əliyev Milli Məclisin deputatı olduğu dövrdə geniş və çoxşaxəli fəaliyyət göstərmişdir. O, daim xalq ın içərisində olmuş, onun proble mlərini öyrən miş, əhalin in sosial müdafiəyə ehtiyacı o lan təbəqələrinə müntəzə m qayğı göstərmişdir. Həmin dövrdə İlham Əliyevin əhalinin mü xtəlif təbəqələrinin nü mayəndələrinə, qaçqınlara, məcburi köçkünlərə və Qarabağ müharibəsinin əlillərinə qayğısı, Qaradağ rayonunda və ölkənin digər bölgələrində apardığı böyük quruculuq işləri doğma xalqa göstərilən bu qayğının parlaq təzahürləridir. Milli Məc lisin Beynəlxa lq münasibətlər və parla ment-ləra rası ə laqələr daimi ko missiyasının üzvü olmuş İlha m Əliyevin Avropa Şurasının Parlament Assambleyasında (AŞPA) Azərbaycan Parlamenti daimi nü mayəndə heyətinin rəhbəri kimi fəa liyyəti doğma xa lqa qətiyyətlə və cəsarətlə xid mət et mək nümunəsidir. Onun AŞPA-dakı məqsədyönlü, qətiyyətli və cəsarətli ç ıxışları Azə rbaycanın Avropa məkanında nüfuzunun daha da artmasına çox güclü təsir göstərmişdir. Məh z İlham Əliyevin yorulmaz fəaliyyəti, qətiyyətli çıxışları sayəsində erməni təcavüzkarları Avropa Şurasında ifşa olunmuş, Azərbaycanın ayrılma z parçası olan Dağlıq Qarabağ haqqında, qondarma "Dağlıq Qarabağ proble mi" barədə Qərb dünyasında obyektiv rəy formalaş mış, həmin münaqişəyə düzgün siyasi qiymət verilmiş, onun həlli yolunda mühü m addımlar atılmışdır. Avropa Şuras ında Ermən istanın təcavüzkar, işğalçı dövlət kimi tanın masında, e rməni terrorçu luğunun beynəlxa lq terro rizmin tərkib hissəsi olmasının sübuta yetirilməsində, nə zarətdən kənarda qalan Dağlıq Qarabağın narkotiklə rin ötürücü məntəqəsinə və terror yuvasına çevrilməsinin Avropa və dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında İlha m Əliyevin böyük xid mətləri var. Avropa Şurasındakı fəaliyyəti, AŞPA -dakı obyektiv və konstruktiv çıxış ları İlham Əliyevə qərb siyasətçiləri arasında böyük hörmət və nüfuz qazandırmışdır. O, AŞPA-nın vitse-spikeri və Büro üzvü seçilmişdir (2003, yanvar). İlham Əliyev Prezident Heydər Əliyevin gənclər siyasətinin həyata keçirilməsində misilsiz fədakarlıq göstərmişdir və bu sahədə fəaliyyətini indi də uğurla dava m etdirir. 1997 ildə A zərbaycan Respublikası Milli Olimp iya Ko mitəsinin prezidenti təyin olunan İlha m Əliyev a z va xt içərisində həmin sahədə də yüksək təşkilatçılıq istedadına ma lik o lduğunu göstərmişdir. Onun yorulmaz və gərg in əməyi sayəsində qısa müddət ərzində Azərbaycan id manı ayağa qaldırılmış, dünya şöhrəti qazanmışdır. A zərbaycan id mançıların ın beynəlxalq yarışlarda qazandığı parlaq uğurlar İlham Əliyevin başçılıq etdiyi id man hərə katın ın, hər şeydən əvvəl, böyük siyasi qələbəsidir. İlham Əliyev uzaqgörən dövlət xadimi və siyasətçi kimi sağlam gənclik yetişdirmək, bununla da xalq ımızın sağlam gələcəyini tə min et mə k üçün idman ı ü mu mxa lq hərəkatına çevirmə k xətti yeridir. Onun təşəbbüsü ilə təkcə paytaxt Bakıda deyil, eyni za manda reg ionlarda (Na xç ıvan, Gəncə, Şəki, Lən kəran, Quba) da o limp iya id man-sağla mlıq ko mple kslərinin tikilib istifadəyə verilməsi, id manın mü xtə lif sahələrinin in kişafı üçün güclü maddi-te xn iki baza yaradılması xa lqın sağla m gələcəyinə yönəlmiş müdrik siyasətin parlaq tə zahürlərid ir. Hazırda Azərbaycanın beynəlxalq yarışlarda id manın mü xtəlif sahələrində ön mövqelərə çıxması, Bakının dünya üzrə mühüm beynəlxalq yarışların keçirild iyi mərkəzə çevrilməsi A zərbaycanın şöhrətini daha da artırır, onun beynəlxalq nüfuzuna müsbət təsir göstərir. Bu İlham Əliyevin gənclər siyasətinin ən böyük uğurlarından biridir. İlham Əliyev beynəlxalq münasibətlər tarixi sahəsində dərin biliyə malik o lan peşəkar siyasətçi kimi dünya miqyasında böyük hörmət və nüfuz qazanmışdır. O, A zərbaycan nümayəndə heyətinin başçısı, yaxud üzvü kimi A BŞ, İngiltərə, Türkiyə, Fransa, Rusiya, Ukrayna, İsveçrə, Qazaxıstan, Özbəkistan, Slovakiya, Polşa, Gü rcüstan və b. ölkələrdə rəsmi səfərlərdə, o cü mlədən dövlət səfərlərində olmuş, bir ço x beynəlxa lq konfrans və konqreslərdə məru zə lərlə ç ıxış etmişdir. İlham Əliyev Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin (1-2-ci çağırış) deputatı olmuş, AŞPA-da Azərbaycan Parlamenti daimi nü mayəndə heyətinin başçısı və AŞPA-nın vitse-spikeri və Büro ü zvü vəzifələrində səmərəli fəaliyyət göstərmişdir. A zərbaycan xalqı qarşısındakı xid mətləri nəzərə alınaraq İlham Əliyev 2003 ildə Azərbaycan Respublikasının Baş naziri təyin olun muşdur. O ,2003 ilin prezident
387
seçkilərində parlaq qələbə qazanaraq xalq ın iradəsi ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir. Prezident İlham Əliyev Azərbaycan xalqın ın dahi oğlu Heydər Əliyevin demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğu siyasətini uğurla davam etdirir. Onun rəhbərliyi ilə ölkədə iqtisadi islahatlar daha da sürətlənmiş, xüsusi prezident fərman ı ilə 2004-08 illərdə regionla rın sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqra mı qəbul olun muşdur. Pre zident İlham Əliyev ölkədə insan haqları və azadlıqlarının daha dolğun təmin olun masını d iqqət mərkəzində saxlayır. O, Heydər Əliyevin Azərbaycan xalq ının milli-mənəvi dəyərlərinin qorunub saxlanılması və daha da inkişaf etdirilməsi kursunu uğurla həyata keçirir. Onun "Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının nəşri haqqında" və "Azərbaycan dilində latın qra fikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında" sərəncamları (2004, 12 yanvar), Milli Ensiklopediyanın nəşrinə rəhbərliyi şə xsən öz üzərinə götürməsi və bununla bağlı imzalad ığı sərəncamlar, alimlərə elmi dərəcələrə görə verilən əlavə əmək haqqını, tələ- bələr, mag istrlər və aspirantların təqaüdlərin i dəfələ rlə a rtırması milli-mənəvi və ümu mbəşəri dəyərlə rə dövlət qayğısının parlaq təzahürləridir. İlha m Əliyev A zərbaycan xa lqının tarixi keç mişinə xüsusi qayğı və diqqət göstərir. O, A zərbaycan Xa lq Cü mhuriyyətinin dövlətçilik tariximizdəki ro luna yüksək qiymət vermişdir: "Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin yaran ması tariximizdə ço x ə la mətdar və önəmli hadisə idi. İlk dəfə müsəlman a lə mində de mokrat ik respublika yaranırd ı, Azərbaycan xalqı müstəqilliyə qovuşurdu. Ölkəmiz dünya birliy inə üzv olu rdu. Bu, ço x əlamətdar hadisə id i". Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli və məqsədyönlü fəaliyyəti nəticəsində Heydər Əliyevin xarici siyasət kur- sunun həyata keçirilməsində, o cü mlədən Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozmuş erməni işğalçılarının təcavüzkar mövqeyinin beynəlxalq aləmdə ifşa olunmasında mühüm uğurlar qazanılmaqdadır. Geniş dünyagörüşünə, dərin və hərtərəfli biliyə, yüksək mədəniyyətə ma lik o lan İlha m Əliyev müasir və çevik siyasətçi kimi dünyada böyük hörmət və nüfuz qazanmışdır. O, sürətlə dəyişən çağdaş dünyada, qloballaşma və inteqrasiya proseslərində, bütün beynəlxalq görüşlərdə və apardığı yüksək səviyyəli danışıqlarda Azərbaycanın mənafelərini bütün sahələrdə uğurla müdafiə ed ir. İlham Əliyevin uğurlu xarici siyasəti sayəsində Azərbaycanın beynəlxalq və regional problemlərin həllində də rolu və nüfu zu getdikcə artır. Azərbaycan Prezidenti İlha m Əliyev bir ço x ö lkənin və beynəlxalq təşkilatla rın fə xri adla rı və mü kafatlarına layiq görülmüş, AŞPA-nın fəxri üzvü diplo mu və medalı ilə təltif o lun muşdur.
Əs ər lə r i : Azərbaycan nefti dünya siyasətində, c.1-5, B., 1997-98 (A.Muradverdiyevlə birgə); Каспийская нефть Азербайджана, М., 2003. Əd.: Abdullayev V., O, böyük siyasətə hazırdır. B., 1999; İlham Əliyev bu günün və gələcəyin uğur faktorudur (buraxılışa məsul Fəzail A ğamalı), B., 2001; İlham Əliyev: M ən istənilən səviyyədə istənilən mübarizəyə hazıram (buraxdışa məsul Fəzail A ğamalı), B., 2001; Bəsirət ünvanı (redaktoru Əli Əlirzayev), B., 2002; Diplomatiya və iqtisadiyyat (elmi redaktoru Yaqub M ahmudov), B., 2003; Siyasət zirvəsində (tərtibçi Etibar Nəsibov; elmi redaktoru Seyfəddin Qəndilov), B., 2004; Valeh M irzə, Azərbaycan dövlətçiliyinin qoşa qanadı, B, 2003; Quliyev İ. Sabaha inamla və İlhamla, B, 2003. ƏLĠYEV Məmmədtağı Hacı Əbdülsəməd oğlu - ictimai və siyasi xad im, Rusiyanın 1-ci Dövlət du masının deputatı (ba x Əlizadə Mə mmədtağı Hacı Əbdüls əməd oğlu). ƏLĠYEV Mirzə Bağ ır Yusif oğlu (1882, Naxçıvan ş. - 1.9.1938, o rada) - A zərbaycanın milli istiqlal hərəkatın ın fəal iştira kçısı. Na xç ıvanın erməni təcavüzündən və xarici müda xilədən a zad olun masında fəal iştira k et mişdir. Gimna ziya təhsili a lmış, ərəb, fa rs və rus dillərin i mü kə mmə l öyrənmiş, "Səyyar" tə xə llüsü ilə şerilə r ya zmışdır. Dövrünün ziyalıları ilə ünsiyyət saxlamış, onların bir ço xu, xüsusilə Hüseyn Cavidlə dostluq etmişdir. 1918-20 illərdə Naxçıvan erməni təcavuzünə mə ruz qalarkən burada yaradılmış Müs əlman Milli Ko mitəsinin katib i olmuşdur. Sonra lar Na xçıvanda müəllim və vəkil işləmişdir. 1937 ildə qardaşı Nağı Əliyevlə (xaricdə təhsil almış, Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti ordusunun yüksək rütbəli zabiti, qoşun komandiri olmuş, Aprel işğalından (1920) sonra mühacirət etmişdir) əlaqədar 2 dəfə Dövlət Təhlü kəsizlik Ko mitəsində saxlanılan Mirzə Bağır Əliyev ruhi sarsıntıdan ağır ürək xəstəliyinə tutulmuş, qəflətən vəfat etmişdir. Ərəb əlifbası ilə 250 səhifəlik şagird dəftərində gündəlik şəklində yazılmış xatirələrində Mirzə Bağır Əliyev ermən i təcavüzkarla rının Azə rbaycana və xalq ımıza qarşı törətdikləri vəhşilikləri, habelə xarici dövlətlərin (İran, Rusiya, İngiltərə , Fransa və Amerika Birləşmiş Ştatları) Na xç ıvanda baş verən hadisələrə müda xiləsi, Türkiyənin Na xç ıvana qardaşlıq kö məy i ilə bağlı iştira kç ısı və şahidi olduğu hadis ələri təfərrüatı ilə qə lə mə a lmışdır. Əsəri: Qanlı günlərimiz (1918-1920-ci illər), B., 1993. ƏLĠYEV Mirzağa Əli oğlu (1883, Bakı yaxın lığındakı Hövsan k. - 25.10.1954, Bakı) - görkəmli teatr xadimi, aktyor, xalq artisti (1949), Dövlət mükafatları laureatı (1943, 1948). Səhnəyə ilk dəfə 1901 ildə Şah mar bəy "Müsibəti-Fə xrəddin", N.B.Və zirov) rolunda çıxmışd ır. 1906-07 illə rdə "Hə miyyət" teatr truppasının aktyoru və rəhbəri olmuş, 1907 – 12 illərdə ―Nicat‖ cə miyyətinin teatr t ruppasında çıxış et mişdir. 1912 ildə milli –ayrıseçkiliyə qarşı çıxd ığına, qabaqcıl ictimai ideyaları yaydığına görə Həştərxana sürgün olunmuş, 1912-16 illə rd ə Vo lqaboyu şəhərlərində, Tiflisdə, İran və Türkiyə şəhərlərində tamaşala r göstərmişdir. Azə rbaycan Xalq Cü mhu-riyyəti dövründə teatr işinə dövlətin fəal müdaxiləsi nəticəsində Azərbaycan teatrının inkişafında mühü m keyfiyyət dəyişiklikləri baş verdi. Milli mədəniyyət mücahid lərindən biri olan Mirzağa Əliyev 1919 ilin sentyabrında aktyorların peş əkarlıq səviyyəsini yüksəltmək məqsədilə açılmış türk
388
dram kurslarının ko mediya şöbəsində müəllim kimi çalışmışdır. Bu illərdə o, eyni za manda, dövlət teatrının repertuarındakı əsərlərdə çıxış edir, xeyriyyə tamaşaları verird i. Üzeyir Hacıbəylin in "Ər və arvad", "O olmasın, bu olsun", "Arşın mal alan", Zülfüqar Hacıbəylinin "Ev liykən subay", "Əlli yaşında cavan" musiqili ko mediyalarında son dərəcə realist, milli kolo ritli, unudulmaz səhnə obrazları yaratmışdır. Aprel işğalından (1920) sonra Mirzağa Əliyev Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrının təşkilatçısı olmuş, 1924 ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Dövlət Dra m Teatrında çalış mışdır. Fitri ko mik istedada, ifadəli yu mor boyalarına, zəngin səhnə çalarlarına və mədəniyyətinə malik aktyor olan Mirzağa Əliyev Azərbaycan teatr sənətinin ənənələrin i dava m və inkişaf etdirmişdir. Əd.: M əmmədov M ., M irzağa Əliyev, B., 1949; yenə onun; Mirzağa Əliyev, "Teatr düşüncələri" kitabında, B., 1977; Cəfərov C, Azərbaycan teatrı, B., 1974.
bəy oğlu (24.4.1894, Ba kı - ? ) - A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarına (ba x Xaricə təhsil almağa göndərilənazərbaycanlı tələbələr haqqında qərar) əsasən, dövlət hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən biri. Parla mentin 1919 il 1 sentyabr tarixli qərarına əsasən, təhsilini me ma rlıq sahəsində davam etdirmək üçün Ro ma Kra l Rəssamlıq Akade miyasına (İta liya) göndərilmişdi. Sonrakı ta leyi barədə mə lu mat aşkar o lunma mışdır.
xadim. Atası Axund Hacı Məhəmməd Cavad dövrünün tanmmış din xadimlərindən idi. Əlizadə İçərişəhərdəki Qüdsi mədrəsəsində dini təlimlə yanaşı, dünyəvi elmlə ri - riya ziyyat, astronomiya, tarix e lmlərin i də öyrən miş, təbabət elminə xüsusi maraq göstərmişdir. Mədrəsəni uğurla bitirdikdən sonra təhsilini Bağdad yaxınlığındakı Nəcəfül Əşrəf islam mə rkə zində dava m etdirmişdir. Ağa Əlizadə təhsilini başa vurub, a xund rütbəsinə lay iq görülmüş, 1896 ildə Bakıya qayıtmışdır. İçərişəhərdə məhəllə məscid lərindən birinə təyinat alan Ağa Əlizadə savadı və davranışı ilə yerli ruhanilər içərisində böyük hörmət qazan mış, Qafqaz Şey xülislamı Əbdüss əlam A xundzadənin zəmanəti ilə Bakın ın Təzəpir məscidinə baş dini xad im təyin ed ilmişdir. 1903 ilədək bu məsciddə fəaliyyət göstərən Ağa Əlizadə 1904 ildə Qafqa z Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin ü zvü seçilmişdir. 1905 ildə erməni daşnakların Ba kıda müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımının qarşısının alın masında böyük fəallıq göstərmişdir. 1907 ildə "Səadət" müsəlman xey riyyə cəmiyyətinin yaranmasında iştirak etmiş, sonra bu cəmiyyətin sədri seçilmişdir. 1918 ildə A zərbaycan Xa lq Cü mhuriyyətinin yaran masını böyük ruh yüks əkliyi ilə qarşılayan Ağa Əlizadə Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin sədri, eyni zamanda, Şey xü lislam seçilmişdir. Ağa Əlizadənin 1918-20 illər dövründəki bütün fəaliyyəti gənc müstəqil dövlətin möhkəmləndirilməsinə yönəlmişdi. Ölkə gənclərin i vətənin müdafiəsi üçün milli ordu sıralarına daxil olmağa çağırmış, Cü mhuriyyətin ildönümü münasibətilə keçirilən təntənələrdə çıxış edərək, istiqlaliyyətin əhə miyyətindən danışmışdır. 1919 il sentyabrın 15-də Azərbaycanın istiqla lı uğrunda şəhid olanların Dağüstü (Çənbərəkənd) qəbiristanlığında keçirilən yadetmə mərasimini idarə etmişdir.
bərpa olunarkən Axund Ağa Əlizadə yenidən Şeyxülisla m və zifəsinə seçilmişdir. Ağa Əlizadə bir sıra xa ric i ölkə lərdə olmuş, beynəlxalq sülh konfranslarında işti-
389
rak et mişdir. Onun 1945 ilin mayında İrana səfəri xüsusi maraq doğurmuşdur. Ağa Əlizadə Təbriz məscidində moizə oxu muş, Qu m səfərindən sonra Məşhəddə, Rəştdə olmuş, ço xsaylı görüşlər keçirmiş, Tehran Un iversitetinin ilahiyyat fakültəsində mühazirə o xu muşdur. 1952 ilin may ay ında Vyanada sülhü müdafie konqresində Qafqaz müsəlmanları adından məru zə ilə çıxış etmişdir.
Abasov M., Şeyxülislam Axund Ağa Əlizadə, B., 2000.
xadim, iqtisadçı alim, publisist; Birinci Dövlət dumasın ın deputatı. Şamaxı məhəllə məktəbində (1864-68), Tiflisdə Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin nəzdindəki altısinifli məktəbdə (1868-74), Bakı realnı məktəbində (1874-78) o xu muşdur. Moskvada Petrovski-Ra zu movski kənd təsərrüfatı və meşəçilik akade miyasını aqrono m və iqtisadçı ixt isası üzrə bit irmişdir. Təkmilləş mək üçün Avropaya getmiş, bir il Fransa və Almaniyada yaşamış, Sile ziya v ilayətin in iqtisadiyyatına dair e lmi əsər yazıb nəşr etdirmişdir. Rusiya imperiyası maliyyə nazirliyin in rüsum və töycü şöbəsində işləmişdir (1883-88). Nazir Rixtenin islahat lay ihələri bürokratiyanın müqavimət i ilə qarşılaşarkən, digər mütərəqqi mə murlarla birlikdə istefa verib Şamaxıya qayıtmış, xey riyyə işləri ilə məşğul olmuşdur. İrana səyahət etmiş, müşahidələri əsasında Z.Marağayinin "İbrahim bəyin səyahətnaməsi" romanına bənzər b ir əsər yazmışdır. 1906 ildə Bakı quberniyasından 1-ci Dövlət du masına deputat seçilmişdir. Əlizadə iqtisadçı alim kimi "Trudoviklər" partiyasına rəğbət bəsləmiş, müsəlman fraksiyasının üzvü olaraq, qeyri-rus xa lqla rın milli mu xta riyyəti ideyasını müdafiə et mişdir. Fevral inqilabından (1917) sonra Şamaxının siyasi həyatında fəal iştirak etmiş, erməni-daşnak dəstələri şəhər əhalisinə vəhşicəsinə divan tutarkən həlak o lmuşdur. Əlizadə erkən yaşlarından siyasi və ədəbi fəaliyyətə başlamış, Həsən bəy Zərdabinin təşəbbüsü ilə Nəcəf bəy Vəzirovun Petrovski-Ra zu movski akade miyasında yaratdığı "İmdadiyyə" siyasi dərnəyinin üzvü olmuş, "Əkinçi" qəzetində və digər dövri mətbuat orqanlarında məqalə lər dərc etdirmişdir. İqtisadiyyat və kənd təsərrüfatına dair əsərləri 1918 il mart soyqırımı za manı daşnaklar tərəfindən məhv edilmişdir.
M əmmədov X., "Əkinçi"nin övladları, "Ədəbiyyat və incəsənət" qəzeti, 1970, 25 aprel; Геюшов З.Б., Архивные материалы об обществе ―Имдадиййе‖, Доклады АН Азербайджанской ССР, 1963, №10.
yaxından iştirak etmiş mədəniyyət xadimi. Əlizadə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin 1919 il 23 mart və 1920 il 30 yanvar tarixli qəra rları ilə dövlət gerbinin, hərb i orden-meda lla rın və dövlət möhürünün layihələrinin ha zırlan ması məqsədilə e lan olunmuş müsabiqədə fəal iştirak et mişdir. Onun layihəsi əsasında buraxılmış döş nişanları və xatirə medallarında Parlamentin binası, bayraq, aypara, s əkkizguşəli ulduz, günəşin doğması, gül çələngi həkk o lunmuşdur.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyy əti (ədəbiyyat, dil, mədəniyyət quruculuğu), B., 1998.
Yüklə 19,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|