Önerme XXI’den XL’a kadar. - Etika’nın bu kısmında Spinoza, aynı
zamanda hem üçüncü bilgi tarzının hassalarını, hem zihnî Tanrı sevgisini,
hem de yüce mutluluk yani kendilerine sahip olmak, kendi kendilerinin
hazzını (jouissance) duymak derecesine ulaşan Ruhların ezeliliği teorisini
açıklar.
Bu notlarda birçok kereler açıklamalar yapma fırsatını bulduğumuz
tabiat üzerinde ilerleme ile, bir gayeye doğru ilerleme değil fakat hür
yaratıştan (production) ibaret ilerleme ile Tanrı insan Ruhunda kendi
ezeliliğinin şuurunu elde eder; o, var olmasıyla birlikte var olduğu olur;
benim bağlandığım yorumlama şekli, hiç değilse, budur.
Beşinci bölümün ikinci yarısında 27 ve 26 fasıllarını bölüm II 27 fasıl,
Court Traité ile, (şeytanlara ait 25’inci faslı bir yana koyarak) karşılaştırın.
I - III'üncü bölümlerin notlarında işaret ettiğim gibi, Court Traité’nin doktrini Etika’nın doktrininden oldukça farklıdır ve daha az felsefi, daha
dini bir karakteri vardır.
Önerme XXIV. - Tanrının tavırları veya duygulanışları olan tekil
şeylerin bilgisi Tanrının hakiki bilgisi için ve bunun sonucu olarak yüce
mutluluk için zorunludur; yüce mutluluk yerine selamet de diyebilirdi
niz. Bu önerme Spinozacılığın bilimi küçümseyen ve Ruhun bir ve ezeli
varlıkla tasvir edilmez ve vecitli birleşmesini amaç edinen bu türlü misti
sizmden ne derecede farklı olduğunu gösterir.
