Toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali mustaqil ish – 5

Iqtisodiyot va moliyadagi Data setlar. Bularga quyidagilar kiradi:

• 
  Quandl. Iqtisodiy va moliyaviy ma'lumotlarning yaxshi manbai - Iqtisodiy ko'rsatkichlarni yoki aksiyalar narxlarini bashorat qilish modellarini tuzishda foydalidir.
  
• 
  World Bank Open Data.. Demografik ma'lumotlarni, butun dunyo bo'ylab ko'plab iqtisodiy va rivojlanish ko'rsatkichlarini o'z ichiga olgan ma'lumotlar to'plamlari.
  
• 
  IMF Data. Xalqaro valyuta jamg'armasi xalqaro moliya, qarz ko'rsatkichlari, valyuta zaxiralari, investitsiyalar va tovarlarning narxlari to'g'risidagi ma'lumotlarni nashr etadi.
  
• 
  Financial Times Market Data. Qimmatli qog'ozlar, tovar va valyutalar narxlari indekslarini o'z ichiga olgan dunyodagi moliya bozorlari to'g'risida dolzarb ma'lumotlar.
  
• 
  Google Trends. Internet-qidiruv faoliyati va butun dunyo bo'ylab tendentsiyalar haqidagi ma'lumotlarni o'rganing va tahlil qiling.
  

4. Mashinali o’qitishda Data Setlar

• xView. Er yuzidagi eng keng tarqalgan havo tasvirlaridan biri. U dunyoning turli burchaklaridagi tasvirlar, chegaralangan qutilar bilan izohlangan.

• Labelme. Izohlangan rasmlarning katta ma'lumotlar to'plami.
• ImageNet. WordNet ierarxiyasiga muvofiq tashkil etilgan yangi algoritmlar uchun rasmlar to'plami, unda yuzlab va minglab tasvirlar ierarxiyadagi har bir tugunni aks ettiradi.
• LSUN. Ma'lumotlarning qisman belgilanishi bilan sahnalar va toifalarga bo'lingan rasmlarning ma'lumotlar to'plami;
• MS COCO. Obyektni aniqlash va segmentatsiyalash uchun katta hajmdagi ma'lumotlar to'plami;
• COIL100. Dumaloq harakat bilan har bir burchak ostida tasvirlangan 100 xil narsalar;
• Vizual Genom. 100 ming batafsil izohli tasvirga ega ma'lumotlar to'plami;
• Google’s Open Images. Creative Commons-da litsenziyalangan "6000 toifani o'z ichiga olgan" etiketlangan rasmlarga 9 million URL to'plami;
• Labelled Faces in the Wild. Yuzni aniqlash texnologiyasidan foydalanadigan dasturlarda foydalanish uchun 13000 ta belgilangan yuzlar tasvirlari to'plami;
• Stanford Dogs Dataset. 120 ta it zotidan 20 580 ta rasm mavjud;
• Indoor Scene Recognition. Binolarni ichki lgkshtshыrshtsh tanib olish uchun ma'lumotlar to'plami. 15620 ta rasm va 67 ta toifani o'z ichiga oladi.

5. Tanlanmani yaratishda bashoratlash usulining qo’llanilishi

Kompyuterlaning baxosiga bashoratlashni ko’uraylik. Istalgan bashoratlash yuritilayotgan joyda albatta statistik ma’lumotlar bo’lishi talab qilinadi. Shuning uchun biz kompyuter qurilmalarini va uning baxolari saqlanayotgan ma’lumotlar bazasini tuzaylik. Ma’lumotlar albatta kompyuter savdosi bilan shugullanuvchi biror firma yoki tashkilotlardan olinadi. Dastlab biz kompyuter anjomlari va ularning baxolari sakllanuvchi ma’lumotlar bazasini yarataylik.

Ma’lumotlar bazasini tuzish uchun ma’lumotlar bazasini tashkil qiluvchi ma’lumotlar nimalardan iborat bo’lishi aniqlanadi va ular tiplarga ajratiladi. Kompyuter qurilmalari quyidagilardan iborat.
Asosiy qurilmalar:

• 
  MB – ona(materinskaya) plata;
  
• 
  CPU - markaziy mikroprsessor;
  
• 
  DIM - vaqtinchalik operativ xotira;
  
• 
  HDD - axborot saqlovchi qattiq disk;
  
• 
  VGA - grafiklar uchun video kartalar;
  
• 
  Dick - disklar bilan ishlovchi moslama (DVD RW);
  
• 
  Cooler - sovitish moslamalari;
  
• 
  CASE - barchasini yigib turuvchi korpus;
  
• 
  Monitor - ekran;
  
• 
  Keyboard - klaviatura;
  
• 
  Mouse - sichqoncha.
  

Qo’ushimcha qurilmalar:

• 
  Printer - chop etish qurilmasi;
  
• 
  Skaner – nusxa oluvchi qurilma;
  
• 
  UPS – vaqtincha elektr energiyasini saqlovchi moslama;
  
• 
  Djoystik - xar xil oyinlar uchun moslama;
  
• 
  Speekr - tovushlarni chiqaruvchi ovoz kolonkalari;
  
• 
  va xakozalar.
  

Bu yerdan korinib turibdiki keltirilgan ma’lumotlarni aloxida jadval ko’rinishda tasvirlasak, ular bir butun kompyuter yigindisini tashkil qiladi. MS Office Access dasturida ularning jadvallari quyidagicha beriladi (10.2-rasm).

MB	HDD
CPU	DICK
VGA	DIM
CASE	Monitor
Speekr	Modem
Mous	Keyboard
10.2-rasm. Asosiy Kompyuter qjadvalsi

Kompyuter qurilmalarining jadvallari boglanish sxemasi 10.3-rasmda keltirilgan.

10.3-rasm
Kompyuter qurilmalarini kiritish uchun foydalanuvchiga qulay bo’lishi uchun quyidagi shakllar ishlab chiqilgan (10.4-rasm).



10.4-rasm.
Bu keltirilgan shakllarning xar biri quyidagicha ko’rinishga ega (10.5-rasm).



10.5-rasm.
Bunda kompyuterning xar bir qurilmasining markalari keltirilgan bo’lib, shaklning pastki qismida shu tanlargan markali qurilmaning baxosi va vaqti keltirilgan. Agar baxolar o’zgarsa yoki yangi markadagi qurlma kiritish kerak bo’lsa foydalanuvchi shu shakldan foydalanadi.
Xar bir shaklni foydalanuvchi birma bir ochib, ma’lumot kiritishi ancha noqulaylik keltiradi. Shuning uchun barcha qurilmalarga aloxida-aloxida tuzilgan shakllar 10.6-rasmda keltirilganidek bir joyga yig’iladi.



10.6-rasm.
Bu shakldan kerakli qurilma tanlanishi mumkin. Qurilmalar qatoriga sig’may qolgan qurilmalarni ko’rish uchun yuqori o’ng tomondagi tugmachadan foydalanishi mumkin (10.7-rasm).



10.7-rasm.
Endi mijoz talabiga qarab kompyuter qurilmalarini tanlash va ularni baxolarini chiqarish uchun quyidagi TANLASh shakli ishlab chiqiladi. Bunda kompyuter qurilmalari mos ro’yxatdan tanlanadi va tugmacha bosiladi (10.8-rasm).

10.8-rasm.
Tugmacha bosilgandan keyin tanlangan qurilmalar bo’yicha kompyuter baxosi maxmus so’rovlar bilan xisobanib, natija Xisobot shaklida chiqariladi (10.9-rasm).

10.9-rasm.
Firmadagi kompyuterlarning mijozlarga sotilishi kunlik ma’lumotlari dasturdagi sotilgan kompyuterlar bazasida saqlanadi. Yig’ilgan ma’lumotlar ustida xar-xil statistik amallarni amalga oshirish mumkin. Bu yerda nafaqat kompyuter yigilmasi, balki xar bir qurilma bozori chaqqonligini xam taxlil qilish mumkin bo’ladi. Misol uchun CPU (mikroprosessor) qurilmasining kundagi sotilishi xaqida ma’lumotlar tahlilini 10.10-rasmdagidek berish mumkin.