TermiNLƏRİN İzahli lüĞƏTİ



Yüklə 1,07 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/6
tarix06.09.2017
ölçüsü1,07 Mb.
#29057
1   2   3   4   5   6

Fitosanitariya 

coğrafi 


Bitki, meyvə, tərəvəz və onlardan hazırlanan məhsullara sanitar nəzarəti 

Formal 

hüquqi 


Rəsmi 

Fors-major 

iqtisadi 

Fövqəladə və qarşısıalınmaz hadisələrdir ki, bunlar baş verərkən müqavilə iştirakçıları öz öhdələrini 

yerinə yetirməkdən azad edilirlər. 



Fraxt 

iqtisadi 

Yük  və  ya  sərnişinin  daşınması  üçün  nəqliyyat  sahibinə  verilən  haqq.  Fraxt  çarter  bağlanmasında 

şərtləşdirilir və ya tarif əsasında hesablanır. 



G20 

 

coğrafi 


G20 1999-cu ildə inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrlə qlobal iqtisadiyyat məsələlərinin 

birgə müzakirəsi üçün yaradılıb. “İyirmilik qrupu” 19 ölkənin - Argentina, Avstraliya, Braziliya, 

Böyük Britaniya, Almaniya, Hindistan, İndoneziya, İtaliya, Kanada, Çin, Meksika, Türkiyə, Rusiya, 

Səudiyyə Ərəbistanı, ABŞ, Fransa, CAR, Cənubi Koreya, Yaponiyanın maliyyə nazirlərindən və 

mərkəzi bank sədrlərindən, həmçinin Avropa İttifaqının nümayəndəsindən ibarətdir. 

2012-ci ildə G20-yə Meksika sədrlik edir. 



 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya 15.04 



Genealogiya 

tarixi 


Şəcərəni, nəsil, soy qohumlugunu öyrənən elmdir. 

Genetika 

coğrafi 


Orqanizmlərin irsiyyəti və dəyişkənliyi haqqında bioloji təlim 

Genezis 

tarixi 


Yunanca mənşə, əmələ gəlmə 

Genosid 

tarixi 


Hər hansı bir qrupu qismən,  yaxyd tam qırmaq qəsdi  ilə  hərəkət, dövlət  səviyyəsində təşkil olunan 

soyqırımı 



Göy qurşağı 

coğrafi 


Atmosferdə,  havadakı  su  damlacıqlarından  işığın  sınması  və  əks  olunması  nəticəsində  əmələ  gələn 

optik hadisə. Bu rəngarəng qövs şəklini alır. 



GUAM 

siyasi 


(Demokratiya  və  İqtisadi  İnkişaf  naminə  Təşkilat)  Gürcüstan,  Ukrayna,  Azərbaycan  və  Moldovanı 

birləşdirən  regional  təşkilat.  1997-ci  il  oktyabrın  10-da  yaradılmışdır.  1999-2005-ci  illərdə 

Özbəkistan da təşkilatın üzvü olmuşdur. 

Gücləndirilmiş 

elektron imza 

 

İmza  sahibinin  nəzarəti  altında  olan  elektron  imza  vasitələri  ilə  yaradılan  və  yalnız  imza  sahibinə 



məxsus  olmaqla  onu  identikləşdirən,  əlaqəli  olduğu  məlumat  bildirişinin  bütövlüyünü, 

dəyişməzliyini, təhrif olunmadığını və  saxtalaşdırılmadığını  müəyyən etməyə imkan  verən elektron 

imza 

Gündəlik 

əmək 

haqqı 

hüquqi 


2  təqvim  ayına  düşən  əmək  haqqının  həmin  aylarda  iş  günlərinin  sayının  məxrəcinə  bərabərdir. 

(Əmək Məcəlləsi, maddə 177) 



Hakimiyyət 

siyasi 


Bir iradənin digər iradə üzərində hökmranlıq etməsidir. Hakimiyyətin 3 tipi var: 1. Ənənəvi – tarixi 

dövr, və də mərhələ ilə bağlıdır. 2. Xarizmatik 3. Rasional 



Hakimiyyət 

bölgüsü 

hüquqi 


Dövlət  hakimiyyətinin  bir-birindən  müstəqil  (bəzi  hallarda  bir-birinə  nəzarət  edən)  3  dövlət 

hakimiyyəti qoluna (qanunverici, icra və məhkəmə hakimiyyətinə) bolünməsini nəzərdə tutan siyasi-

hüquqi nəzəriyyə. Nəzəriyyə Con Lokk, termin isə Monteskyö tərəfindən təklif edilib. 

Haqq 

siyasi 


Lüğət  mənası  "dəyişməz"  deməkdir.  Termin  olaraq  mənası  isə  "hər  şərt  altında  doğru  olan  şey" 

deməkdir.  Məsələn,  iki  dəfə  ikinin  dörd  etdiyi  kimi.  Batil  kəliməsinin  lüğət  mənası  "səhv,  yanlış" 

deməkdir. Termin olaraq mənası isə "hər şərt altında yanlış olan şey" deməkdir. Məsələn, iki dəfə iki 

üç  edir,  iddiası  kimi.  Bugünki  qərb  mədəniyyəti  özlərinin  hər  zaman  ifadə  etdikləri  kimi  qədim 

Roma  mədəniyyətinə,  qədim  Roma  mədəniyyəti  qədim  Yunan  mədəniyyətinə,  qədim  Yunan 

mədəniyyəti də qədim Misir mədəniyyətinə yəni Fironlara söykənməkdədir. Fironlar insanlara zülm 

edərkən  bu  etdikləri  zülmləri  "biz  sizə  zülm  edirik"  deyə  etməzlərdi.  Etdikləri  zülmləri  "bu  bizim 

haqqımızdır" deyə edərlərdi. Səhvləri onların haqq anlayışının yanlış yəni batil olmasında idi. 



Harmoniya 

siyasi 


Ahəngdarlıq 

Heraldika 

tarixi 


Ən qədim dövrdən mövcud olmuş möhür, emblem və nişanları öyrənən elm, gerbşünaslıq. 

Həmrəylik Günü 

tarixi 


31  Dekabr  -  Dünya  Azərbaycanlılarının  Həmrəylik  Günü  dünyanın  70-dən  çox  ölkəsində 

azərbaycanlılar tərəfindən bayram kimi qeyd olunur. 

Dünya  Azərbaycanlılarının  Həmrəylik  Gününün  əsası  1989-cu  il  dekabrın  sonlarında  Azərbaycan 

Xalq Cəbhəsinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvanda SSRİ-İran sərhədlərinin dağıdılması zamanı qoyulub. 

SSRİ-nin süqutu ərəfəsində Araz çayının hər iki sahilində yaşayan azərbaycanlıların sərhədə yürüşü, 

tikanlı məftilləri qırıb dağıtması iki totalitar dövlətin ciddi təzyiqlərinə baxmayaraq, o taylı-bu taylı 

millətin  həftələrlə  Araz  çayı  sahilində  gecə-gündüz  birləşmək  şüarı,  azərbaycanlıların  bir  millət 

olduğunu  dünya  miqyasında  bir  daha  canlandırdı.  Həmrəylik  günü  bu  birləşmək  məqsədinin 

simvolik nişanıdır. 

1991-ci il dekabrın 16-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev dünya 

azərbaycanlılarının  birliyini  yaratmağın  əhəmiyyətini  nəzərə  alaraq,  dekabrın  31-ni  Dünya 

Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü elan edib. 

Elə  həmin  il  Azərbaycan  Milli  Şurasının  israrı  və  tövsiyəsi  ilə  Azərbaycan  prezidenti  Ayaz 

Mütəllibov 31 dekabrı Dünya Azərbaycanlıların Həmrəylik Günü elan edib. Amma bu bayramın ilk 

dəfə  dövlət  səviyyəsində  rəsmən  qeyd  olunması  1992-ci  ildə  Azərbaycan  prezidenti  Əbülfəz 

Elçibəyin  (o,  həm  də  AXC  sədri  kimi  SSRİ-İran  sərhədlərinin  dağıdılmasının  təşəbbüskarı  olub) 

göstərişi  ilə  baş  tutub.  O  vaxtdan  bütün  azərbaycanlılar  üçün  əziz  olan  31  Dekabr  Dünya 

Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü olaraq bayram edilir. 



Hərrac 

iqtisadi 

Müəyyən malların qabaqcadan təyin olunmuş vaxtda və yerdə açıq satışı. Hərrac satış üçün ümumi 

şərtlərdən biri budur ki, satıcı malların keyfiyyətinə görə heç bir məsuliyyət daşımır. 



Horadiz 

əməliyyatı (1993) 

tarixi 


Azərbaycanın  1-ci  Qarabağ  müharibəsində  qələbə  ilə  nəticələnən  hərbi  əməliyyatıdır.  Horadiz 

əməliyyatı  1993-cü  il  dekabrından  başlamış  6  yanvar  tarixinə  kimi  davam  etmişdir.  Həmin  vaxt 

Sarkisyanın əmri ilə dekabrda ermənilər Beyləqana hücum etdilər. Hücumun qarşısını kəsmiş milli 

ordumuz  əks-hücuma  keçmiş  və  qısa  müddətdə  Füzuli  rayonun  böyük  hissəni  azad  etmişdir. 

Döyüşlər Füzuli  və  Cəbrayılın  şəhər  mərkəzlərində  davam edirdi,  ordumuzun bölmələri Xudafərin 

körpüsünə  kimi irəlilədilər. Lakin əməliyyatı tam müvəfəqiyyətlə başa çatdırmaq mümkün olmadı. 

Ermənilərin köməyinə yeni bölmələr gəldi. Aramsız atışmalar sonrasında Azərbaycan Milli Ordusu 

Horadiz  qəsəbəsini  və  Füzulinin  20  arazboyu  kəndini  o  cümlədən  Cəbrayılın  Cocuq  Mərcanlı 

kəndini işğaldan azad edə bildi. 21 min hektar ərazi düşmən tapdağından xilas olundu. 

Hoy-hay 

iqtisadi 

İstehsalat,  elmi-texniki  və  digər  biliklərin  sirləri  (“bilirəm,  amma  demirəm”);  Ölkələr  arası  sazişin 

elmdə  və  texnikada  müxtəlif  biliklərin  obyekti;  Sənayenin  ən  qısa  müddətdə  istehsal  təşkili  və 

ixtiraların  tətbiqi  üçün  tələb  olunan  texniki  biliklərin,  təcrübə,  xüsusi  yeniliklərin  və  istehsal 

sirlərinin məcmusu. 



Humanitar elmlər 

 

Analitik  və  tənqidi  metodlardan  istifadə  edərək  insan  həyatının  mənəvi,  idrak,  mədəni,  ictimai 



 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya 15.04 

sahələrdə tələblərini öyrənən elmlər toplusu. 

Hüquq 

hüquqi 


Pozitiv  və  normativ  hüquq  nəzəriyyəsinə  görə  ictimai  münasibətləri  tənzimləyən,  dövlətin 

müəyyənləşdirdiyi  və  sanksiyalaşdırdığı,  dövlət  tərəfindən  qorunan,  ümumməcburi  davranış 

qaydalarının  məcmusu,  liberal  hüquq  nəzəriyyəsinə  görə  isə  hər  bir  şəxs  üçün  bərabər  azadlıq  və 

ədaləti özündə nəzərdə tutan norma və qaydaların məcmusudur. 

"Hüquq" sözü ərəbcədən "haqq" sözünün çoxluğunu ifadə edir. 

Xalq 

tarixi 


Dil birliyi, ərazi ümumiliyi, məişət və mədəniyyət xüsusiyyətləri və həmçinin etnik özünüdərketməsi 

ilə səciyyələnən insan qrupları  

Müxtəlif  millətlərdən  olub,  bir  dövləti  təmsil  edən  insan  cəmiyyətinə  deyilir.  Müxtəlif  millətlərin 

fərqli  insanları  bir  bayraq  altında,  eyni  qanunlarla  yaşayır,  eyni  hüquqlardan  istifadə  edir,  vətən 

qarşısında eyni məsuliyyəti daşıyır. Dünya əhalisi dilinə və başqa milli əlamətlərinə görə böyük və 

kiçik qruplara bölünür. Belə  əhali qrupuna  xalq deyilir. Dünyada sayca  ən böğyük xalq çinlilərdir. 

Onların sayı 1  milyarddan çoxdur. Xalq-insanların birliyinin tarixən qəbilə-tayfa  birliyinin ardınca 

gələn  və  ibtidai  icma  qurluşunun  xüsusi  mülkiyyətçilik  münasibətləri  ilə  əvəz  edilməsi,  siniflərin 

meydana gəməsi və inkişafı şəraitində müxtəlif tayfaların qovuşması, birləşməsi nəticəsində bərqərar 

olmuş formalardan biridir. Hər bir xalqın özünün toplu adı vardır. Xalq anlayışı həm quldarlıq həm 

də  feodalizm  qurluşları  üçün  xasdır.  Kapitalist  münasibətlərin  inkişafında  insan  birliyinin  yeni 

forması - millət əmələ gəlir. 



Xalq  deputatları 

soveti 

tarixi 


AR  Konstitusiyası  qüvvəyə  mindiyi  gündən  onların  fəaliyyətinə  xitam  verilmiş,  onların 

səlahiyyətlərini Yerli İH orqanıları həyata keçirməyə başlamışılar. 



Xalqların  böyük 

köçü 

tarixi 


(IV-VI  əsrlər)  -  II  əsrdə  hun  tayfaları  tərəfindən  Altayda  başlayıb  və  Avropaya  tərəf  yayılaraq  300 

ildən çox davam edən yürüş tarixdə "Xalqların böyük köçü" adı ilə formalaşmış və tarixdə mühüm iz 

qoymuşdur. Yürüşün son akkordları VII  əsrdə slavyanyaların Elbada, xorvatlar və serblərin müasir 

Bosniya  və  Dalmaçiyada  məskunlaşması  ilə  nəticələnir.  Böyük  Hun  İmperiyası  dağıldıqdan  sonra 

hun tayfaları Qərbə  doğru  hərəkət edib, Volqa  və  Ural  çayları  ətrafındakı torpaqları  ələ  keçirdilər. 

Onların Qərbə doğru əziyyətli hərəkəti sonralar uzun müddət davam etdi. Hunların və digər xalqların 

Qərbə  axını  "Xalqların  böyük  köçü"  adlanır.  Bu  köç  eramızın  IV  əsrində  hunlarla  Böyük  Çin 

səddində başladı və VI əsrə qədər davam etdi. 



Xarizma 

siyasi 


Yunanca, Allah vergisi. İşləndiyi ifadə: "Xarizmatik hakimiyyət" 

Xərac 

tarixi 


Xilafət vaxtı ümumi torpaq vergisi idi. 

Xəzər suitisi 

coğrafi 


Pərayaqlıların  yeganə  nümayəndəsidir  ki,  Dünya  okeanının  ən  kiçik  suitisi  kimi  «Ginnes»in 

rekordlar  kitabına  daxil  edilmişdir.  Bu  növ  yalnız  Xəzər  dənizində  yayılmış  endem  növdür.  Adı 

Beynəlxalq  Təbiəti  Mühafizə  İttifaqının  «Qırmızı  Siyahı»sına  daxil  edilmiş,  Azərbaycan 

Respublikasının «Qırmızı Kitab»ının növbəti ikinci nəşrinə daxil edilmək üçün təklif edilmişdir. 



Xronologiya 

tarixi 


Tarixi ardıcıllıq 

Xunta 

siyasi 


Hakimiyyəti ələ keçirən siyasi və ya hərbi qrup. 

Xüms 

tarixi 


(beşdə bir) Xilafət vaxtı daşınan əmlakdan (ləl-cavahirat və s.) verilirdi. 

İcma torpaqları 

tarixi 


Xilafət vaxtı kənddə əhaliyə məxsus torpaqlar idi. 

İctimai 

elmlər 

(Sosial elmlər) 

tarixi 


İnsan  cəmiyyətinin  müxtəlif  aspektlərini  öyrənən  akademik  biliklər  toplusu.  Termin  təbiət 

elmlərindən kənarda olan elmləri ifadə etmək üçün istifadə edilir. Onlara antropologiya, arxeologiya, 

iqtisadiyyat,  tarix,  linqvistika,  politologiya  və  s.  aid  edilir.  İctimai  elmlər  (sosial  elmlər)  təbiət 

elmləri və fəlsəfə ilə birlikdə elmi biliklərin üç vacib sahəsindən biridir. 



İctimai formasiya 

tarixi 


Bəşər cəmiyyətdə inkişafın müəyyən quruluşun xarakterik olduğu dövr: 1. İbtidai icma, 2. Quldarlıq, 

3. Feodalizm, 4. Kapitalizm, 5. Sosializm 6. Kapitalizm 



İdeologiya 

siyasi 


Qədim yunan sözü olub "ideya, obraz haqqında elm” deməkdir. İdeologiya cəmiyyətin və ya sosial 

hərəkatın müxtəlif təbəqələrin maraqlarını, dünyagörüşünü, idealarını ifadə edən ideyalar sistemidir. 

İdeologiya termini XIX əsrin əvvəllərində fransız filosofu iqtisadçısı A.Destyut de Trasi (1734-1836) 

tərəfindən elmə gətirilmişdir. 



İdxal 

iqtisadi 

Ölkənin daxili bazarında satılmaq üçün əmtəələrin və texnologiyaların xaricdən gətirilməsi. 

İkinci 

Dünya 

müharibəsi 

tarixi 


 

İqlim  dəyişmələri 

haqqında  çərçivə 

konvensiyası 

hüquqi 


1992-ci ildə Rio-De Janeyro şəhərində 180 ölkə tərəfindən iqlim dəyişməsi problemləri ilə əlaqədar 

ölkələr  üçün  ümumi  fəaliyyət  prinsipləri  ilə  əlaqədar  razılaşmadır.  21  mart  1994-cü  ildə  qüvvəyə 

minmişdir. 

İqta 

tarixi 


Xilafət vaxtı xilafət qarşısında xüsusi xidmətlərinə görə verilən, lakin nəslən keçməyən torpaqlar idi. 

Xilafətdə iqta sahibi məcburi hərbi mükəlləfiyyət daşımır, xəzinəyə müəyyən miqdarda vergi verirdi. 



İlğım 

coğrafi 


Quru (susuz) çöllərdə buxarın yerə yayılıb uzaqdan su kimi görünməsi hadisəsi. Geniş yayılmasına 

baxmayaraq  vahə  həmişə  mistik  hiss  yaradır.  Əksər  vahələr  qızmış  havanın  optik  xüsusiyyətlərini 

dəyişməsi ilə əlaqədar olduğunu bilirik. Vahə- insanların düşüncəsini heyrətləndirən elm tərəfindən 

çoxdan  izah  edilmiş  hadisədir.  Optik  effektin  əsasında  havanın  sıxlığının  şaquli  istiqamətdə 

yayılması durur. Müəyyən şəraitdə bu üfüqi istiqamətdə təsvirlərin yaranmasına səbəb olur. 

İlhaq 

tarixi 


İşğal 

İmmiqrasiya 

coğrafi 


Ölkəyə insanların gəlməsi 

İmperativ norma 

hüquqi 


Konkret  davranış  qaydası  müəyyən  edilir  və  olduğu  kimi  icra  edilməlidir.  Dispozitiv  metodda 

subyekt  üçün  davranış  qaydası  müəyyən  edilsə  də,  digər  hərəkət  imkanları  da  tanınır.  Bu  metod 



 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya 15.04 

mülki,  əmək,  ailə  hüququna  aiddir.  İmperativ  metodda  isə  subyektin  davranışı  dəqiq  tənzimlənir. 

Əgər subyekt buna əməl etmirsə sanksiya tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Bu metod cinayət hüququ 

üçün  xarakterikdir.  Məsələn:  “daxil  edilə  bilər”  ifadəsinin  dispozitiv  “daxil  edilməlidir”  imperativ 

normadır. 



İmperializm 

tarixi 


Kapitalizmin ən yüksək mərhələsi 

İnaqurasiya 

siyasi 


Andiçmə mərasimi 

İnflyasiya 

iqtisadi 

Pulun alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsi.Malların qiymətlərinin bahalaşması və əmtəə dövriyyəsi 

kanallarının təmin olunmayan pul kütləsilə dolması ilə müşayət olunur. 



İnformasiya 

texnologiyaları 

 

İnformasiya ehtiyatlarından istifadə olunması proseslərinin ağırlığını azaltmaq, onların etibarlığını və 



operativliyini  çoxaltmaq  məqsədilə  informasiyanın  toplanması,  emalı,  saxlanması,  ötürülməsini 

təmin  edən  və  texnoloji  zəncirdə  birləşdirən  metodlar,  istehsal  prosesləri  və  texniki-proqram 

vasitələri  toplusudur.  İnformasiya  texnologiyaları  dedikdə  kompüter  texnologiyaları  başa  düşülür. 

Kompüter üzrə mütəxəssislər İT mütəxəssisləri adlanırlar. 



İnfrastruktur 

iqtisadi 

Sistemin fəaliyyəti üçün bir-biri ilə bağlı olan struktur və obyektlərin məcmusu. Məsələn, təhsildə - 

tədrisi  təşkil  edən  idarə  və  təşkilatlar;  hərbidə  -  hərbi  qüvvələr  və  onların  fəaliyyətini  təşkil  edən 

idarə və təşkilatların birgə sistemi 

İnkasso 

iqtisadi 

Xarici  ticarətdə  hesablaşma  formalarından  biri.İnkassoya  görə  bank  öz  öhdəsinə  götürür  ki,müştəri 

üçün  alıcıdan  ödənişləri  alsın.Hazırda  “təmiz  inkasso”  -  ödənçlərin  müxtəlif  tədiyyə  sənədləri 

(veksel, qəbz) üzrə alınması, və “dokumentar inkasso” - əmtəə sənədlərinin alıcıya verilməsinə qarşı 

ödənclərin alınmasıdır. 



İnkorporasiya 

hüquqi 


Normativ  hüquqi  aktların  məzmunu  dəyişdirilmədən  müəyyən  qaydada  toplularda  (külliyyatlarda) 

birləşdirilməsi; 



İnkvizasiya 

tarixi 


Bidətçilərə qarşı kilsə məhkəməsi 

İnqilab 

siyasi 


Dövlətin və cəmiyyətin inkişafında keyfiyyətcə yeni perspektivlər açan, hakimiyyət strukturlarının, 

bütün  siyasi  sistemin  kökündən  və  tamamən  dəyişdirilməsidir.  İnqilablara  dəyişikliklərin 

gerçəkləşməsində  məcburi,  yönəldiyi  sosial  və  siyasi  güclərin  müqavimətinin  ortadan 

qaldırılmasında zorakı xarakter xasdır. 



İnses 

 

Bioloji termin qanın qarışması 



İnteraktiv 

ictimai 


(ingiliscə  “qarşılıqlı  əlaqə”)  Obyektlər  arasında  qarşılıqlı  əlaqəni  və  elektron  informasiya 

mübadiləsinin  xüsusi  təşkilinin  həyata  keçirilməsini  nəzərdə  tutan  prinsiplərdir.  İnformasiya 

nəzəriyyəsi, informatika, telekommunikasiya, sosiologiya, sənaye dizayn, və digər sahələrdə istifadə 

olunur. 


İnteraktiv təlim 

ictimai 


İdraki və kommunikativ fəaliyyətin elə bir formasıdır ki, tədris olunan mövzunun mənimsənilməsinə 

proses iştirakçılarının hər biri öz töhfəsini verir. Bu prosesdə yalnız müəllimlə şagirdlər deyil, həm 

də  şagirdlər  öz  aralarında  söhbət  və  dialoq  rejimində  fəaliyyət  göstərirlər.  İnteraktiv  metodlar 

biliklərin  şagirdlərə  hazır  şəkildə  verilməsini  deyil,  bu  bilikləri  daha  çox  onların  özlərinin  birlikdə 

axtarıb  tapmalarına  yardımı  nəzərdə  tutduğundan  təlim  prosesində  müəllim  təşkiledici, 

əlaqələndirici,  istiqamətverici  və  məsləhətverici,  şagirdlər  isə  təcrübəçi,  tədqiqatçı  və  yaradıcı 

subyektlər kimi fəaliyyət göstərirlər. 

İnternasional 

tarixi 


Beynəlxalq fəhlə cəmiyyəti 

İnvestisiya 

iqtisadi 

Gəlir götürmək məqsədilə xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrinə uzun müddətli kapital qoyuluşu 

İnzibati akt 

hüquqi 


İnzibati  orqan  tərəfindən,  inzibati  fəaliyyət  ilə  əlaqədar  alınan,  tək  tərəfli  hüquqi  əqd.  İnzibati  akt 

qarşı tərəfin iradəsindən asılı olmadan hüquqi nəticə yaradır. O, hüquqa uyğun və etibarlı sayılır, əks 

nəticə ancaq məhkəmə tərəfindən müəyyən edilə bilər. 

İnzibati hüquq 

hüquqi 


İdarəetmə fəaliyyətini həyata keçirən normaların məcmusu. 

İnzibati hüquq idarəetmə orqanlarının təşkili və icra – sərəncam fəaliyyəti prosesində meydana gələn 

ictimai münasibətləri nizama salan hüquq sahəsidir. 

İnzibati orqan 

hüquqi 


İnzibati  fəaliyyət  həyata  keçirən  təsisat.  Dövlət  orqanı  olması  şərt  deyildir:  bələdiyyələr,  vəkillər 

kollegiyası,  Təhsil  Nazirliyindən  müstəqil  olan  univesitetlər,  özəl  universitetlər,  ictimai  xidməti 

inhisarçı qaydada həyata keçirən birliklər də inzibati orqan sayılır. 

İpoteka 

iqtisadi 

Mülkün girov qoyulması və bu girov müqabilində alınan borc (ipoteka krediti) 

İppologiya 

tarixi 


Atlar haqqında elm 

İrəvan 

tarixi 


Azərbaycanın tarixi ərazisi, indiki Ermənistan Respublikasının paytaxtı 

İrrasional 

tarixi 


Qeyri səmərəli iş 

İSESKO 

siyasi 


1979-cu ildə yaradılmış təhsil məsələləri üzrə islam təşkilatıdır. 

İslam  Əməkdaşlıq 

Təşkilatı 

coğrafi 


2011-ci  ilə  qədər  İslam  Konfransı  Təşkilatı    (İKT  )  adlanıb.  1969-cu  il  dekabrın  9-da  Mərakeşin 

paytaxtı  Rabatda  müsəlman ölkələrinin dövlət  və  hökumət  başçılarının konfransında  yaradılmışdır. 

60-a  yaxın  dövləti  özündə  birləşdirir.  Bəzi  ölkələrin  müsəlman  icmalarının,  habelə  bir  sıra 

beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri İƏT yanında müşahidəçi statusuna malikdirlər. 



İstiqraz 

iqtisadi 

Onun  sahibinin  onu  buraxmış  şəxsdən  istiqrazda  nəzərdə  tutulan  müddətdə  istiqrazın  nominal 

dəyərini və ya başqa əmlak ekvivalentini almaq hüququnu təsdiqləyən qiymətli kağızdır. 



İŞİD 

siyasi 


İraq Şam İslam Dövləti — İraq və Suriya ərazisində fəaliyyət göstərən silahlı paramilitar qruplaşma, 

3 yanvar 2014-cü il tarixində müstəqilliyini, 29 iyun 2014-cü il tarixində isə yeni xilafət yarandığını 

elan etmiş tanınmamış dövlət. 

İttifaq dövlətləri 

tarixi 


“Mərkəzi dövlətlər”, və ya “3-lər ittifaqı” 

 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya 15.04 

Birinci  dünya  müharibəsi  dövründə  (1914-1918)  "dostluq  sazişi"  (Antanta)  dövlətlərinə  qarşı  olan 

Almaniya,  Avstriya-Macarıstan  və  Osmanlı  imperiyalarının  hərbi-siyasi  bloku.  İttifaq  dövlətlərinin 

müttəfiqləri 1916-cı ildə Britaniya ağalığına qarşı üsyan qaldırmış İrlandiya azadlıq hərəkatı ("Pasxa 

üsyanı"), eləcə də keçmiş Rusiya İmperiyasının ərazisində yaranmış bəzi dövlətlər idi. 



İzoqalin 

coğrafi 


Eyni duzluluğa malik əraziləri birləşdirən xətt 

Jurnalistika 

siyasi 


KİV işçilərinin fəaliyyət sahəsi. Jurnalistika növləri: Qəzet, Televiziya, Radio-jurnalistika, İnternet-

jurnalistika, Foto-jurnalistika 



Kapitulyasiya 

tarixi 


Hərbi əməliyyatlarının dayandırılması barədə razılaşma müqaviləsi 

Kardinal 

tarixi 


Katolik kilsədə papadan sonra 2-ci yüksək şəxsiyyət 

Kargüzarlıq 

hüquqi 


Təşkilatların sənədlərlə və sənədlərlə işin təşkili üzrə fəaliyyətidir. 

Sənədlərin  tərtib  olunması,  çap  edilib  çoxaldılması,  əldə  edilməsi,  əldə  edilməsinin 

rəsmiləşdirilməsi, qeydə alınması, arxivə təhvil vermək üçün hazırlanması, arxivə təhvil verilməsi və 

saxlanması prosesi kargüzarlığa aiddir. 



Yüklə 1,07 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin