TƏDRİs məRKƏZİ

§ 4. KABEL XƏTLƏRİNİN İŞƏ QOŞULMA QAYDALARI 

 

Kabel xətləri (KX) aşağıdakı sənədlər olduğu zaman istismara qəbul oluna bilər: 

•

KX-nin  bütün əlavələr və düzəlişlərlə layihəsi,  

•

trasın 1 : 200 və ya 1 : 500 miqyasda cizgisi; muftaların göstərilməsi şərtilə, 

•

kabel  jurnalı,  birləşdirici  (aralıq)  muftaların  uçot-nəzarət  pasportu,  əgər  xəndəkdə  2  və  çox  kabel  olarsa, 

onların xəndəkdə çəkiliş planı da verilməlidir, 

•

yeraltı kommunikasiyalarla kəsişdiyi yerlərə aid akt, 

•

xəndəyin qəbul olunma aktı, 

•

barabanda  sonluq  kappalarının  vəziyyəti  barədə  akt,  lazım  gələrsə  sökmək  və  baxış  keçirmək  (import 

kabellər üçün mütləq), 

•

zavod sınaqlarının protokolları, 

•

yağla doldurulmuş kabellərdə sonluq qurğularının və yağ qidalandıranların qoyulduğu hündnrlük işarələrinin 

göstərilməsi ilə quraşdırma cizgiləri, 

•

açıqda quraşdırılmış kabelləri birkalarla təmin etməli, 

•

kabel çəkilməzdən əvvəl izolyasiyanın yoxlanması və baxış keçirilməsi barədə protokol, 

•

korroziya və azmış cərəyanlara qarşı həyata keçirilmiş qurğular haqqında akt, 

•

yağın təzyiqi üçün siqnalizasiyanın yoxlanılması aktı, 

•

KX-nin trasının torpaqlarının analiz protokolları, 

•

KX-nin pasportu. 

Hər bir KX üçün istismara verilən zaman texniki istismar qaydalarının (TİQ-in) tələblərinə uyğun maksimal 

yük cərəyanının qiyməti qoyulur. Həmin cərəyanlar iqtisadi cərəyan sıxlığına görə də təyin edilir.  

Iqtisadi cərəyan sıxlığının (A/mm

2

 ), maksimum yükdən istifadə saatlarından (t

m

) asılılıqları: 

67 

TƏDRİS MƏRKƏZİ 

 

Kabellər 

1000 ≤ t

m

≤ 3000  3000 ≤  t

m

 ≤5000

 

5000≤t

m

≤8700 

Kağız izolyasiyalı: 

mis damarlı 

alüminium  damarlı 

Rezin və plastmass 

izolyasiyalı: 

mis damarlı 

alüminium    damarlı 

 

3.0 A/mm

2

 

1.6 A/mm

2

 

3.5 A/mm

2

 

1.9 A/mm

2

 

 

2.5 A/mm

2

 

1.4 A/mm

2

 

3.1 A/mm

2

 

1.7 A/mm

2

 

 

2.0 A/mm

2

 

1.2 A/mm

2

 

2.7 A/mm

2

 

1.6 A/mm

2

 

Cədvəl  3.1

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

35 kV-a qədər kabellərə  aşağıdakı periodiklikdə baxış ke

çirilir:

 

- trasa baxış hər 3 ayda bir dəfə,

 

- sonluq muftalarına 1000 V-dan yuxarı 6 ayda bir dəfə, 1000 V-a qədər ildə bir dəfə.

 

Aşkar  edilmiş  defektlər  jurnala  qeyd  edilir  və  bərpa  olunması  üçün  tədbirlər  görülür.  KX-nin  təmiri  baxış  və  sınaqların 

nəticəsinə əsasən planlaşdırılır. 

 

3-35  kV 

–luq    k.x.-ləri  3  ildə  bir  dəfə  sınaqdan  keçirilməlidir.  Növbədən  kənar  sınaq  KX-lərin  açılması  və  təmir  edildikdən 

sonra yerinə yetirilir.

 

Kabelin trasında torpaq işləri  ancaq istismar

çı  müəssisənin  icazəsi  ilə yerinə yetirilə  bilər.

 

KX-də təmir işləri  onun hər iki tərəfindən a

çılaraq  torpaqlanmasından sonra yerinə yetirilir.

 

Istirmar

çı  müəssisə  trasın  keçdiyi  zonada  yaşayış  binalarına  xidmət  edən  və  digər  müəssisələrin  rəhbərləri  ilə  aydınlaşdırıcı 

s

öhbət aparılmalıdır.

 

TƏDRİS MƏRKƏZİ 

 

3.8. Montaj alətləri 

 

İzolyasiya üstü yarımkeçirici ekranın siyarılması (soyulması) üçün alət   -“IT-1000-017”.  

Alət ekranın səthdən sıyrılması üçün, səlis dərinlik tənzimləyicisinə malikdir. Yarım keçirici ekranın diametri və 

gərginlik sinfinə görə BEK-ə (İES standartına) uyğun olaraq, üç yerə bölünür: 300 mm

2

-a qədər – 15-34 mm  İT – 

100 – 017 – 1; 630mm

2

-a qədər – 19- 45mm  İT – 1000 – 017 – 2; 800mm

2

 –a qədər 26-48 mmİT – 1000- 017 – 

3. Alət xüsusi plastmass qutuda olmalı və daşınmalıdır.  

65 

Şək.3.16. Yarımkeçirici ekranın  

soyucu aləti 

Kabel 

bıçağı 

EXRM 

–  0607, 

uzunluq 175mm 

•Xarici 

şlanqın 

kəsilib 

çıxarılması  üçün  bıçaq  EXRM 

–  0947  –  ülgücün  xüsusi 

forması  əməliyyatı  sadələşdirir 

və təhlükəsiz  edir.

 

•Asan 

sıyrılan 

yarımkeçirici 

ekran 

pərdəsinin 

sıyrılması 

üçün  bıçaq  İT  –  1000  – 

011, ülgücün çıxıntısı 0,4 

mm. 

•Sektor şəkilli kabel qayçısı 

KR 

– 240 – 32mm və KR – 

600 

–  52mm  zirehsiz 

kabellər  üçün işlədilir.

 

•Kabelin çərtilməsi 

üçün alət EXRM – 

1004

 

•Plastmass şlanq və ya 

izolyasiyanın 

qızdırılaraq  dairəvi 

şəkildə çərtilməsi  üçün 

2000 mm uzunluğunda 

sap.

 

Kabellərin soyulması üçün alətlər Kabel bıçağı EXRM – 0607, uzunluq 175mm; Xarici şlanqın kəsilib 

çıxarılması üçün bıçaq EXRM – 0947 – ülgücün xüsusi forması əməliyyatı sadələşdirir və təhlükəsiz edir. 

Asan sıyrılan yarımkeçirici ekran pərdəsinin sıyrılması üçün bıçaq İT – 1000 – 011, ülgücün çıxıntısı 0,4 mm. 

Sektor şəkilli  kabel qayçısı KR – 240 – 32mm və KR – 600 – 52mm zirehsiz kabellər üçün işlədilir. 

Kabelin çərtilməsi üçün alət EXRM – 1004, Plastmass şlanq və ya izolyasiyanın qızdırılıb yumşaldıqdan 

sonra, çərtilməsi üçün 2000 mm uzunluğunda sap. 

TƏDRİS MƏRKƏZİ 

 

66 

Şə

k.3.17. K

ə

sici al

ə

tl

ə

r

 

TƏDRİS MƏRKƏZİ 

 

NƏTİCƏLƏR 

 

1. Kitabda qabaqcıl Avropa Firması “Tyco Elektronikcs”-n yeni texnologiyası əsasında istehsal etdiyi 

izolyasiya məmulatları ilk dəfə və hərtərəfli analiz edilmişdir. 

2. “Tyco Electronics” izolyasiya məmulatlarının hazırlanmasının 6 texnoloji üsulu əhatə edilmişdir. 

3. Muftaların ənənəvi üsullarla aparılan ESG hesabatları, daxili və xarici izolyasiyanın elektrik, konstruktiv və 

forma parametrləri yüksək səviyyədə saxlanılır və “RAYXEM” muftalarının tətbiqinin sərfəli olduğu subut 

edilir.. 

4. 6(10)-35 kV və 110-220 kV gərginliklərdə kabel muftalarının, mövcud yağ-kağız izolyasiyalı muftalara 

nisbətən daha böyük texniki-iqtisadi üstünlüklərə malik olduğu aydınlaşır. 

5. Müasir hermetik qapalı tip paylayıcı yuvalar üçün təklif olunan adaptorlar hermetikliyin saxlanması və PQ-in 

etibarlılığını xeyli artırır. 

6. İzolyasiya gücləndirici sistemlər həm hava, həm də kabel xəttlərində tətbiq edildikdə şəbəkənin etibarlılığı 

uzunömürlülüyü dəfələrlə artır və təsadüfi qısa qapanma riskləri azalır. 

7. Firmanın təklif etdiyi gərginlik artım məhdudlaşdırıcıları (GAM) bütün xarakteristikaları və texniki-iqtisadi 

göstəricilərinə görə bütün standartalara uyğun olduğu təsdiq edilir. 

8. “Tyco Elektronics” –n bütün məmulatlarının 6(10)–35 kV və 110-220 kV şəbəkələrdə geniş tətbiqi tövsiyə 

edilir. 

67 

ƏDƏBİYYAT

 

 

 

1  Həsənov  Q.  Ə.  “Yüksək  gərginliklər  və  elektrik  izolyasiya  texnikası”,  Ali  məktəblər  üçün 

dərslik, Bakı , 2009 il 

2 Əliyev H. S. “ Kabellərin sınaq üsulları”  dərs vəsaiti , BEŞ 2013il 

3  «Высоковольтные  кабельные  армaтуры»  kataloq  2010/2011,  «Tyco  Electronıcs’’  Our 

commıtment. 

4 «Система усиление изoляции» kataloq 2010/2011, «Tyco Electronıcs’’ Our commıtment. 

5 «Kaбeльнaя aрmaтuрa»  kataloq 2010/2011, «Tyco Electronıcs’’ Our commıtment.т 

TƏDRİS MƏRKƏZİ 

 

68