Таълими методикаси book · December 022 citations reads 2,437 author
Kurs materiallarini o‘rganish metodlari
Yüklə 56 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
14.2. Kurs materiallarini o‘rganish metodlari Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi kursi materiallarini o‘rganishda mamlakatlarga iqtisodiy geografik tavsif berish sxemasi ularni ixtisoslanishiga qarab bir oz o‘zgarishi ham mumkin. Chunonchi, rivojlangan mamlakatlarda sanoatning salmog‘i «qishloq xo‘jaligi»ga nisbatan ustun bo‘lganligi uchun avval sanoati, agrar mamlakatlarda esa qishloq xo‘jaligi»ning salmog‘i sanoatdan yuqori bo‘lganligi uchun dastlab «qishloq xo‘jaligi» o‘rganiladi. Rivojlangan yoki rivojlanayotgan mamlakatlar o‘rganilayotgan vaqtda, dastlab har bir guruh mamlakatlariga umumiy ta’rif beriladi. Ta’rif-mazkur guruhga tegishli barcha mamlakatlarga xos (xarakterli) bo‘lgan aholi faoliyati va iqtisodiy geografiyasi, ular uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan siyosiy va iqtisodiy masallalar, shuningdek, mamlakatlar doirasidagi asosiy tafovutlarni o‘z ichiga oladi. Rivojlangan mamlakatlarning umumiy tavsifida aholisi (tabiiy o‘sish sur’atining pastligi va urbanizatsiya darajasining yuqoriligi) va xo‘jaligi (sanoatning qishloq xo‘jaligiga nisbatan ustunligi, transport va tashqi iqtiodiy aloqalarning yuqori darajada rivojlanganligi)ning rivojlanish xususiyatlari ko‘rsatiladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarning umumiy obzorida «rivojlanayotgan mamlakatilar» tushunchasiga izoh beriladi. Ularning aholisi va xo‘jaligining asosiy xususiyatlari (aholining tez suratlar bilan o‘sishi, aholisining, asosan, qishloq xo‘jaligi bilan bandligi, iqtisodiy rivojlanishining sustligi, chet el kapitaliga 283 bog‘liqligi, xo‘jaligining bir tomonlama rivojlanganligi) yoritiladi. Iqtisodiy mustaqillik uchun kurash nimadan iborat ekanligi ochib beriladi. Rivojlanayotgan mamlakatlar tarixiy geografik xususiyatlariga ko‘ra 3 guruhga bo‘lnadi: Birinchi guruhga- Osiyo mamlakatlari. Ikkinchi guruhga- Afrika mamlakatlari. Uchinchi guruhga – Lotin Amerikasi mamlakatlari kiradi. Har bir guruhdagi mamlakatlarning umumiy ta’rifi kirish darslari tarzida ma’ruza usulida o‘rganiladi. Mamlakatlarni o‘rganishda o‘quvchilar faoliyatini faollashtirish imkoniyatlari vujudga keladi. Har bir mamlakat iqtisodiy geografiyasi o‘rganilayotganda o‘quvchilarning «Jahonning umumiy iqtisodiy tavsifi»dan olgan bilimlariga tayaniladi. O‘quvchilar faoliyatini faollashtirishda tarix fani, “Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi” kurslari materiallaridan foydalanishning ahamiyati katta. Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi kursi materiallarini o‘rganishda vaqtli matbuot materiallari va adabiyotlardan foydalanish joizdir. Binobarin, o‘quvchilar gazeta va jurnallarni muntazam o‘qib borishga, kurs materiallarini hozirgi voqealar bilan bog‘lab borishga o‘rganadilar. O‘quvchilar bilimini baholashda ularning kundalik voqealarni muntazam kuzatib borishlarini e’tiborga olib, rag‘batlantirilishi lozim. Kurs materiallarini o‘rganish jarayonida o‘quvchilar faolligini oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan muammoli ta’limga ham e’tibor berish lozim, shu maqsadda «Yaponiya» mavzusini o‘rganayotganda o‘quvchilarga «Nima uchun urushdan keyingi yillarda Yaponiya iqtisodiy jihatidan tez rivojlana boshladi?» degan muammoli savol berishi mumkin. Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi kursi materiallarini o‘rganish ko‘pchilik masalalarni hal etish uchun bilim manbayi bo‘lib xizmat qiladigan turli mazmundagi kartalar, suhbat va mustaqil ishlarni tashkil etishda katta imkoniyatlarni vujudga keltiradi. Chet mamlakatlar iqtisodiy geografiyasi atlasi va 9 - sinf geografiya darsligiga ilova qilingan hamda tekst bilan berilgan kartalar tilga olingan iqtisodiy kartalar hisoblanadi. Xususan, mamlakatlarning iqtisodiy geografik o‘rni, aholisi, sanoati, qishloq xo‘jaligi va transportining joylashishini kartalar bilan bog‘lab, suhbat asosida o‘rganish yaxshi natija beradi. Shuningdek, statistik materiallar bilan ishlashda suhbat metodi juda qo‘l keladi. Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi kursi materiallarini o‘rganishda iqtisodiy kartalar bilan birga boshqa ko‘rsatmali vositalardan, jumladan, transparant, diafilm va kinofilmlardan foydalanishga to‘g‘ri keladi. |