T ƏHSİ L nazi rli Yİ G
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II FƏSİL Az ərbaycan folklorunun toplanmasında professor
|
1
inc əsənət” qəzeti, 1 may 1976. 122
II FƏSİL Az ərbaycan folklorunun toplanmasında professor S ədnik Paşa Pirsultanlı salnaməsi Az ərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı qədim və z əngin tarixə malikdir. Dərin dəryaları xatırladan az ərbaycan şifahi xalq yaradıcılığı gənc nəslin t əlim-tərbiyə, bədii-estetik zövq və yüksək əxlaqi keyfiyy ətlər mənbəyidir. Görk əmli folklorşünas Sədnik Pirsultanlı m ənalı ömrünü bu zəngin xəzinənin tədqiqinə h əsr etmiş, yetmişdən artıq kitab yazıb oxuculara ərməğan vermiş və ümumxalq məhəbbəti qazanmışdır. Mahir pe daqoq, istedadlı tədqiqatçı Sədnik Paşayev (Pirsultanlı) apardığı səmərəli axtarış- ların nəticəsində “Novruz və Qəndab”, “Səyyad v ə Sədət”, “Abdulla və Cahan”, “Məsim və Dil əfrüz” dastanlarını “qəhrəmanlığın hüdud- larında dayanan məhəbbət dastanları” adlandır- maqda tamamil ə haqlıdır, çünki bu dastanlar h əqiqətən qəhrəmanlığın hüdudlarında dayana- nan m əhəbbət dastanlarıdır. 123
S ədnik müəllimin araşdırmaları və tədqiqatı v əhdətdə aparıldığına görə məzmunlu və ideyalıdır. Tarixi h
əqiqətdir ki, “Şah İsmayıl” dasta- nında qəhrəmanlıq və məhəbbət ideyaları vəhdət t əşkil edir. Dastandakı hadisələr bir-birini zən- ginl əşdirir və tamamlayır. Bu da oxucuya gözəl t əsir bağışlayır, onun mənəvi aləmini zən- ginl əşdirir. Prof. S ədnik Pirsultanlı “Novruz və Qən- dab” dastan ını tarixilik, elmilik, müqayisəlilik, ideyalılıq prinsipləri əsasında diqqətlə nəzərdən keçirir, müqayis əli təhlil edir, məhəbbət və q əhrəmanlıq dastanları ilə vəhdətdə şərhini verir. Mü əllifin “Kitabi-Dədə Qorqud” və “Ko- roğlu” dastanları ilə müqayisəli şəkildə apardığı araşdırmaları, ümumiləşdirmələri və oxucuya t əqdim etdiyi nəticə və tövsiyyələr inandırıcı və t əsirlidir. Ona gör ə ki, folklorşünas alim Novruzu d ərin dəryalardan Xızır İlyasın qurtarmasını, Q əribi üç aylıq yoldan üç günə gətirməsini, Novruzu üç göz əllə vətəninə qaytarmasını elmi axtarışların nəticəsində real verir.
Şah İsmayılın atasının yanına üç gözəllə qayıtması və Şəhriyarın bir gözəlin arxasınca getdiyi halda üç göz ələ rast gəlməsi kimi hadi-
124
s ələr müəllifin tədqiqatında müqayisəli paralellər əsasında elmi-nəzəri şərhini tapır və oxucunun q əlbini pərvazlandırır. Folkorşünas alim Sədnik Paşa Pirsultanlının “Bilqamus” dastanı ilə bağlı verdiyi məlumatlar daha çox maraq lıdır, həm də elmi-nəzəri baxım- dan s əmərəli axtarışların nəticəsidir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı xalqımızın q ədim tarixə malik olan şifahi xalq ədəbiyyatını, xalqımızın zəngin mənəvi irsini ətraflı araşdırıb t ədqiq etməkdə məşhur folklorşünas kimi tanınır v ə dərin ümumxalq hörməti qazanır. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının aşıq s ənətinin yaradıcı dədə ozanlarının və yaradıcı ustad aşıqlarının fəaliyyətini diqqətlə nəzərdən keçirib şərh etməsi, onların zəngin ədəbi irsl ərinin, yaradıcılıq və ifaçılıq fəaliyyətlərinin ətraflı təhlilini verməsi oxucuya gözəl təsir edir v ə biliyini zənginləşdirir. Professor S ədnik Pirsultanlının əsatir, əf- san ə, epos və dastan haqqında verdiyi elmi-nə- z əri məlumat real və genişdir. Epos v ə dastanların xalqın mənəvi dün- yasına və doğma ana Vətəninə bağlı şəkildə ya- ran
ması, dastanın eposun davamı olması və hər ikisinin müqayis əli təhlili verilir.
125
Folklorşünaslığın tarixi göstərir ki, eposda ana V
ətən tərənnüm olunur. Xalqın arzu və ist
əkləri, azadlıq və xoşbəxtlik eşqi yüksək bədii ifad
əsini tapır. Əsatir, əfsanə, epos, dastanlarla ba ğlı yaradılan atalar sözü, xalq məsələləri, baya- tılar və s. xalqın milli sərvətidir. Buna gör
ə də Dədə Qorqudun, Qazan xanın, Koroğlunun adı əbədiləşdirilmişdir. Azərbayca- nın bütün guşələrində onların şərəfli adlarını da- şıyan göllər, çaylar, dağlar, qalalar, zirvələr var- dır.
Əsrlər keçdikcə bu qəhrəmanların adları n əğmələrə çevrilmiş, ölümsüzlüyün parlaq zirvə- sin ə yüksəlib ədəbi yaşamış, yaşayır və yaşa- yacaqdır. Folklorşünas alim, professor Sədnik Paşa Pirsultanlı kitabın “Ön söz əvəzi” adlı girişində Az ərbaycan şifahi xalq yaradıcılığının inkişaf tarixini, yazılı ədəbiyyatın M.P.Vaqif, M.V.Vi- dadi, Q.B.Zakir kimi görk əmli nümayəndələrinin g əraylılarını, aşıq tərzində yaratdıqları şerləri diqq ətlə nəzərdən keçirir, “Şəhriyar”, “Vaqif”, “Qasım bəy Zakir” və başqa dastanların aşıq dastanı tərzində yaradılmış dastanlar olduğunu göst ərir.
Professor S ədnik Paşayev Hənəfi Zeynallı, M əmmədhüseyn Təhmasib, Əhliman Axundov 126
v ə başqa görkəmli folklorşünasların yaradıcılıq yolunu n əzərdən keçirir, onların səmərəli əmə- yini yüks ək dəyərləndirir. Prof. S ədnik Paşa kitabda “Novruz və Qən- dab” dastanını qəhrəmanlığının sərhəddində da- yanan m əhəbbət dastanı adlandırır, “Novruz- Q əndab” və digər məhəbbət dastanlarının müqa- yis əli tədqiqi” monoqrafiyasında “Novruz və Q əndab” və digər dastanların poetikası” adlı üç f əslin elmi-nəzəri və tənqidi şərhini tarixilik, el- milik, müqayis əlilik, ardıcıllıq, ideyalılıq, peda- qoji v ə metodik prinsiplər əsasında vermiş, ümumil əşdirmiş və faydalı nəticə ilə yekunlaş- dırmışdır. Monoqrafiyanın maraqlı cəhətlərindən biri “Professor M əmmədhüseyn Təhmasibin kitabı- nın sonunda verilmiş, aşıqlardan toplanmış das- tanların siyahısı” adlı bölmənin verilməsidir. Bura da folklorşünas professor M.H.Təhmasibin aşıqlardan topladığı və kitabının sonunda verdiyi doxsan üç (93) dastanın adı dəqiq qeyd olunub oxucuya çatdırılmışdır. Görk
əmli folklorşünas, mahir publisist, şair, əməkdar müəllim, professor Sədnik Paşa Pirsul- tanlının “Novruz-Qəndab” və digər məhəbbət dastanlarının müqayisəli tədqiqi” adlı “Ön söz əvəzi”, üç fəsil və nəticədən ibarət olan monoq-
127
rafiyası Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı haq- qında elmi-nəzəri və ədəbi-tənqidi, çox faydalı, m əzmunlu və ideyalı ədəbi salnamədir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Azər- baycan folklo runun toplanması, nəşri, tədqiqi və t əbliği sahəsində qırx ildən artıqdır ki, səmərəli çalışır və parlaq uğurlar qazanır. Onun əsərləri z əngin xəzinədir, şifahi xalq ədəbiyyatını zəngin- l əşdirən nadir sənət inciləridir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlıya yalnız Az ərbaycanın elm və sənət adamları, ictimai- siyasi dövl ət və ədəbiyyat, maarif, mədəniyyət, t əhsil, incəsənət, hüquq, tarix, fəlsəfə, dilçilik, ədəbiyyatşünaslıq, etika, estetika xadimləri deyil, h əm də Türkiyə, İran, İraq, Qazaxıstan, Özbə- kistan, Türkm ənistan, Moskva, Kiyev, Almaniya, Belçika, Gürcüstan, İran və başqa ölkələrin görk
əmli mütəfəkkirləri təbriklər göndərir, ona uzun ömür, cansağlığı və şərəfli fəaliyyətində parlaq uğurlar arzulayırlar. Az ərbaycan əfsanələrinin öyrənilməsi məsə- l əsinin həllində folklorşünas alim Sədnik Paşa- nın səmərəli fəaliyyəti mütəxxəsislər tərəfindən yüks
ək qiymətləndirilir. Ona gör
ə ki, Sədnik Paşa Azərbaycan xalq yaradıcılığı nümunələrini, xüsusilə əfsanələri 128
top layıb, onları incəliklə öyrənən, araşdıran folklorçudur. Folklorşünas Sədnik Paşa yazır: “Əfsanə folklorun epik janrlarından olan rəvayət və əsa- tirl
ə çox yaxındır. Amma diqqətli müşahidə bunların hər birinin özünəməxsus cəhətlərini mü əyyənləşdirməyə imkan verir. Əsatir əfsanəyə yaxındır”. M əlumdur ki, əsatirlə əfsanələr fantaziya ünsürl əri ilə zəngindir. Ancaq onlar bir-birindən f ərqlidir. Əsatir təbiət, əfsanə isə tarixi hadisə- l ərlə bağlı şəkildə yaranır. Az ərbaycan əfsanələrinin öyrənilməsində görk əmli xidmətləri olan Mikayıl Rəfili və M.H.T əhmasibin əməyini yüksək qiymətləndirən professor S ədnik Paşa Pirsultanlı göstərir ki, əfsanələr bədii və tarixi əhəmiyyətə malikdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı mindən artıq əfsanənin diqqətlə nəzərdən keçirmiş və Az ərbaycan əfsanələrinin təsnifatını bu şəkildə aparmışdır: 1. Mifoloji əfsanələr, yaxud əsatiri təbiətli əfsanələr. 2. Mifoloji qaynaqdan su içmiş qəhrəmanlıq əfsanələri. 3. Tarixi q əhrəmanlıq əfsanələri. 4. Q
ədim abidələrlə bağlı əfsanələr 129
5. M əhəbbət əfsanələri 6. Ail ə-məişət əfsanələri 7. Tarix v ə tarixi şəxsiyyətlərlə bağlı əfsanə- l ər
8. Dini əfsanələr Mü əllifin özü qeyd edir ki, hələlik bu böl- gül ər şərtidir. Buna görə də elmi-nəzəri araşdır- malarını davam etdirir. Xalqın yaradıcı təxəyyülü tükənməzdir. Və- t ənsiz xalq olmadığı kimi, vətənsiz əfsanə də yoxdur. Əfsanələr xalqın bədii söz mədəniy- y ətinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Əfsanələrin bir qismi həqiqi həyat hadisə- l ərinə əsaslanaraq yaranır. Əfsanələrin bir qismi is ə folklorun təbiətindəki ənənəvi axının təsiri ilə yaranmışdır. Ümumiyyətlə, əfsanələr obyektiv h əqiqətlə bağlı olmuşdur. Folklorşünas alim Sədnik Paşa Pirsultanlı yazır:
“Az ərbaycan folklorşünaslığında əfsanə jan- rı hələ də əsaslı tədqiqata möhtacdır”. Ədib min- d ən artıq əfsanəni çap etdirmiş, oxucunun müta- li əsinə vermişdir. Zəhmətkeş folklorşünas alim bu s əmərəli fəaliyyətini davam etdirir. S ədnik Paşa Pirsultanlının “Yaşayan əfsa- n ələr” (1973), “Yurdumuzun əfsanələri” (1976), “Yanardağ əfsanələri” (1978) kitabları çap 130
olunmuşdur. Onun “Nizami və xalq əfsanələri” (1983), “Az ərbaycan xalq əfsanələri” adlı kitab- ları gərgin əməyin nəticəsidir. Az ərbaycan əfsanələri xalq həyatının, m əişət və təfəkkürümüzün, mənəvi və tarixi fik- rimizin q ədim və ulu sənət xəzinəsidir. Həm də bu əfsanələr onu yaradan Azərbaycan xalqının adı ilə bağlıdır. Ancaq, bu əfsanələri Şərqin, türkdilli xalq- ların əfsanələrindən ayırmaq olmaz. Unudulmaz xalq şairi Səməd Vurğun demişdir: “Hər hansı bir
əfsanə olursa olsun, biz onda həqiqət şəfəqləri görm
əliyik”. Bu müdrik kəlam çox mənalıdır. Tarixi h əqiqətdir ki, “tarixin atası” Hero- dotun
əsərlərində “Astiaq əfsanəsi” və “Tomris əfsanəsi” öz əksini tapmış, bizim zəmanəmizə q ədər gəlib çatmışdır. Bu əfsanələr qədim azər- bay canlıların zülmə və ədalətsizliyə qarşı ba- rışmaz olduğunu, ədalətin, azadlığın uğrunda mübariz
ə apardığını real əks etdirir. “Lal
ə əfasnəsi”, “Sona uçan” və s. əfsanələr xalqın azadlıq arzusunun, müharibələrə çoxəsrlik nifr ətinin yaddaşlara hopmuş tarixcəsidir. Az ərbaycan tarixinin müəyyən dövrlərini işıqlandıran Qəbələ qalası, Gülüstan qalası, Dər- b ənd, Örənqala, Qarı körpüsü, Qız qalası və baş- qa real toponiml ər haqqında əfsanələr xalqın 131
sevinci v ə kədəri haqqında məlumat verir. Ona gör ə ki, əfsanələr onu yaradan xalqın tarixi arzu v ə duyğularının tarixidir. Bir çox məhəbbət əfsa- n ələri qəhrəmanın faciəsi ilə nəticələnir. belə faci ələrin qəhrəmanları xalqın təsəvvüründə mü- q əddəsləşir, xalq ruhunun ölməzliyini, əbədi- liyini göst ərir.
Əfsanələr həm şifahi xalq ədəbiyyatının, h əm də klassik Azərbaycan poeziyasının tükən- m əz mənbəyi olmuş, ideya-bədii cəhətdən yazılı ədəbiyyata təsir etmişdir. Onun 1985-ci ildə nəşr olunan “Az ərbaycan xalq əfsanələri” adlı kita- bındakı əfsanələr sayca çox, məzmunca rəng- ar əngdir. Kitabda “Qədim qalalar” adı altında toplanmış əfsanələrdə qızların təmizlik, bakirə- lik, l
əyaqət rəmzi kimi canlandırılması gözəl t əsir bağışlayır. “Qız qalası”, “Pəri qala”, “Gülüstan qalası”, “Ağca qala” və s. əfsanələr məzmun və ideyaca çox t ərbiyəvi mahiyyətlidir. Kitabda “Nizami mövzuları ilə səsləşən əfsanələr” bölməsində şairin yaradıcılığında əfsanələrin ideya-bədii c əhətdən yaxınlığı real şərhini tapır. Xalq ədəbiyyatının, el sözünün fədakar top- lay ıcısı Sədnik Paşa Azərbaycanın, Dağıstanın, Gürcüstanın bir çox şəhərlərini, kəndlərini gəz- miş, dünyagörmüş qocalarla görüşmüş, onlardan 132
maraqlı əfsanələr toplamış, topladığı folklor nümun
ələrini diqqətlə nəzərdən keçirmiş, nəşrinə çalışmış və məqsədinə nail olmuşdur. Əfsanədəki müxtəlifliyi nəzərə alan tərtibçi öyr
ədən, ibrətləndirən, sevindirən, kədərləndirən əfsanələri qruplaşdırmış, vətənə məhəbbət, əxlaq saflığı, yadelli işğalçılara nifrət, doğma el-obaya bağlılıq, sevgiyə, dostluğa sədaqət aşılayan əfsa- n ələri müəyyənləşdərmişdir. Mülk ədarların, şahların, sultanların xudbin- liyini, acgözlüyünü, zalımlığını açıb göstərən, xalqın nümayəndələrinin cəsarətini, mərdliyini v ə fədakarlığını ifadə edən əfsanələr qısa təhlil edilmişdir. “Şirin qala” və “Ustanın qarğışı” əfsanələri Nizami G əncəvinin “Xosrov və Şirin” poeması il ə səsləşir. Ümumiyyətlə, bu əfsanələr maraqlı m əzmuna və tərbiyəvi mahiyyətə malikdir. Şifahi xalq yaradıcılığı ədəbi məktəbdir, oxucuların mənəvi sərvətidir. Sədnik Paşanın “Yaşayan əfsanələr” (1973) kitabındakı əfsanə- l ərdə əqli inkişafla yanaşı estetik fikrin formalaş- ması ideyası maraqlıdır. H əmin əfsanələrdə təbiətin dilbər guşələ- rinin t ərənnümü çox təsirlidir. “Pərvanə gölü”, “Şirin qala”, “Gəlin atılan qaya”, “Damcı bulaq”, “Sara haqqında” və s. əfsanələrdə dağlar, 133
bulaqlar, yaylaqlar, qalalar, göll ər,çiçəklər maddi m ədəniyyət abidələri kimi əbədiləşdirilmişdir. “Oğlan-qız dağı”, “Gəlin barmağı”, “Şana- pipik”, “Laçın qayası” və s. əfsanələrdə etik- əxlaqi dəyərlər poemalar təqdir olunur, azad m əhəbbət yüksək qiymətləndirilir. Sevgidə səda- q ət, vəfa, səmimiyyət ön plana çəkilir. Sevgi oxları daşa toxunanda obrazların qəlbi kədər- l ənir: Əziziyəm, xan dağlar, Tanımaz bəy-xan dağlar. Q əza-qədər olanda, Evl ər yıxan da ağlar.
Əzizim qanlı dağlar, Qovğalı, qanlı dağlar. Yad ağlar, dərdim bilməz, N ə üçün qanlı ağlar? Aydındır ki, əfsanələrdə də hadisələrlə bağlı, real, həyati məsələlərlə əlaqədar tarixilik vardır. Xalq yaradıcılığı qiymətli xəzinədir. Onu öyr ənmək və gənc nəslə öyrətmək müəllimin şərəfli borcudur, məsuliyyətli vəzifəsidir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı “Yanar- dağ əfsanələri” (1978) kitabında topladığı əfsa- n ələrin tarixi qədimdir. Ona görə ki, yurdumuzun 134
Odlar ölk əsi adlanması burada vaxtı ilə qədim at əşgahların, yanan dağların, od püskürən vul- kan ların mövcud olması ilə bağlıdır. “Ald ədə əfsanəsi”, “Yanardağ əfsanələri”, “Qur doğlu əfsanəsi”, “Dədə Günəş əfsanəsi” adlı əfsanənin əsas ideyası Vətən yanğısı, vətən- p ərvərlikdir. “Aldədə əfsanəsi” çox maraqlıdır. Ald ədə bir quzu kəsir. Quzunun budunu, qabır- ğasını çılpaq əlində közə tutub qızardır. Kabab bişirir. Aldədənin əlinin tükü də yanmır. Ərəblər heyr ətlə deyirlər: -Bu nə möcüzədir? Aldədə deyir: “Əslində, burada heç bir möcüzə yoxdur. M ən Odlar diyarının övladıyam – od oğluyam. Od odu yandırmaz”. Deməli, Aldədə xalqın, V ətənin simvolik obrazı kimi tərənnüm olun- muşdur. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı “Yanar- dağ əfsanələri” kitabında əfsanələri “Dağ əfsa- n ələri”, “Qədim qalaların əfsanəsi”, “Bulaq və göl əfsanəsi”, “Çiçək və gül əfsanələri”, “Quş əfsanələri”, “Maral və ceyran əfsanələri”, “Niza- mi mövzuları ilə səsləşən” əfsanələr” bölmələri adı ilə qruplaşdırıb çap etdirmişdir. Müəllfin ver- diyi qısa təhlil də çox maraqlı və əhəmiyyətlidir. Professor S ədnik Paşa Şərq həyatının, o zamankı elmin, xalq məişətinin poetik ensiklo- pediyası” olan Nizami Gəncəvi yaradıcılığının 135
əfsanələrlə əlaqəsi məsələsinin qısa şərhini ver- mişdir. Buna görə də geniş oxucu kütləsinin, söz s ərvətini sevənlərin hörmət və etiramını qazan- mışdır. Şifahi xalq ədəbiyyatında xalqın düşüncəsi, ad ət-ənənələri, məişət tərzi, keşməkeşli tarixi, filo sofluğu, ağrı-acısı bədii ifadəsini tapmışdır. Yazılı ədəbiyyatın olmadığı qədim dövrlərdə xal- qın həyatının qaranlıq səhifələrini işıqlandırmaq baxımından folklor əvəzsiz və çox faydalı materialdır. V.V.Rimenov “M ədəniyyətin etnik tarixi və genezisi” adl ı monoqrafiyasında yazır ki, folklor yaradıcılığının hər bir sahəsində tarixi gerçək- liyin b
ədii əksi vardır. Bu düzgün fikrin mahiyy əti folklorşünaslıq- da
əfsanələrin səmərəli tədqiqi problemini qar- şıya qoyur və onun şərh olunmasını tələb edir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı 1985-ci ild ə çap etdirdiyi “Azərbaycan əfsanələrinin öy- r ənilməsi” adlı tədqiqat əsərində bu problemin şərhini tarixilik və elmilik prinsipləri əsasında ətraflı vermişdir. Mü əllif V.Q.Propp, K.V.Çistov, S.N.Azbel- ov kimi görk əmli rus alimlərinin nəzəri fikir- l ərinə düzgün qiymət verir və onların tədqiqat əsərlərindən faydalanır. 136
1960- cı illərdən əfsanələrin tədqiqinə müna- sib ət qüvvətlənmiş, adlarını çəkdiyimiz alimlərlə b ərabər V.Q.Qusev, V.K.Sokolova, İ.J.Kravsov, N.Şarakşinova, A.Baymuradov və bir çox başqa aliml
ər əfsanələr haqqında maraqlı tədqiqat əsər- l əri yazmışlar. Ancaq bu dərin mənalı problem tam şərhini tapmamışdır. Bu problemin ətraflı tədqiq edilməsi sahə- sind
ə Sədnik Paşa araşdırmalarını səmərəli da- vam etdirm əyə başlamış və Karl Marksın yunan mifologiyasını elmi cəhətdən ümumiləşdirən klassik göst ərişinə, zəngin mütaliəsinə əsaslan- mışdır. Buna görə də Sədnik Paşanın tədqiqatı yüks
ək qiymətləndirmişdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı A.Poxom- ov, H.Zeynal lı, A.Fituni, R.Əfəndiyev, A.Baqri, M.R
əfili, M.H.Təhmasib, Ə.Axundov, B.Ab- dulayev kimi görk əmli tədqiqatçıların əməyini qiym
ətləndirmiş, onların əsərlərindən bəhrələn- mi şdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı V.Vəliyev, R.Əfəndiyev və T.Fəzəliyevin bu sahədəki yara- dıcılığına müraciət edir, xüsusilə miflərin, nağıl- ların, rəvayətlərin tədqiqatlarından faydalanır. O, əfsanələri folklorşünaslığın tələb və prinsipləri əsasında şərh edir və ədəbiyyat nəzəriyyəsinin t ələblərinə sadiq qalır. Sədnik Paşa çox məsuliy- 137
y ətli, tələbkar və qayğıkeş folklorşünas alimdir, h əm də səmərəli toplayıcı, tərtipçi və tədqiqatçı- dır. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı göstərir ki, Nizaminin ilk poeması “Sirlər xəzinəsi” əsə- rind əki “Bir şahzadənin dastanı”, “Firudin ilə Ma ralın dastanı” və başqa hekayələri Nizaminin Az ərbaycan xalq əfsanələrindən ətraflı faydalan- dığını və əsərlərində ondan səmərəli istifadə etdiyini t əsdiqləyir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı qeyd edir ki, Nizami G əncəvinin “Leyli və Məcnun” poe- ma sındakı hadisələrin təhlili göstərir ki, Nizami böyük ilham v ə yaradıcılıq imkanları ilə Azər- baycan folklorundan s əmərəli bəhrələnmişdir. “Yeddi göz əl” poemasında Nizami Gəncəvi q ədim Midiya əfsanələri “Astiaq” və “Tomris” əfsanələri ilə yanaşı, “Dədə Qorqud” boyların- dan, “Buğac oğlu Həsənin maralları”, “Laçın qa- ya sı”, “Fit dağı”, “Ustanın qarğışı”, “Şindan qalası”, “Dərbənd qalası” kimi əfsanələrdən ya- ra dıcı surətdə istifadə etmişdir. Nizami G əncəvi “İsgəndərnamə” də daha çox q əhrəmanlıq əfsanələrindən və bahadırlıq eposlarından bəhrələnmiş, əsərini folklor inciləri il ə zənginləşdirmişdir. Bu baxımdan “Soltan- bud”, “Xatun arxı”, “Acı nohur”, “İsgəndər və 138
Diri baba” əfsanələri çox səciyyəvidir. Ona görə ki, bu s ənət incilərində qəhrəmanlıq və baha- dırlıq əsas ideyanı təşkil edir. Folklorşünas Sədnik Paşa Pirsultanlının doktor luq dissertasiyası “Azərbaycan xalq əfsa- n ələri və onun tədqiqi problemləri” mövzusuna h əsr edilmiş, ona filologiya elmləri doktoru adı verilmiş və professor elmi rütbəsi layiq görül- müşdür.
Folklorşünas Sədnik Paşa Pirsultanlının namiz
ədlik dissertasiyası “Ağdabanlı Qurban və müasirl
əri” mövzusunda yazılmış, Azərbaycan aşıq yaradıcılığına həsr edilmiş, ona dosent elmi rütb əsi verilmişdir. Deməli, Sədnik Paşa Pirsul- tanlı mənalı ömrünü Azərbaycan şifahi xalq yaradıcılığının, daha doğrusu, folklorun tədqi- qin ə həsr etmişdir. Folklorşünas Sədnik Paşa Pirsultanlının sə- m ərəli elmi-nəzəri ideyasını Qazağıstanın Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor R.Verdibayev, M.Auezov adına Ədəbiyyat və İncəsənət İnstitutunun direk- toru, Qazağıstan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, filologiya elml əri doktoru, professor S.Kerababayev yüks ək qiymətləndirmişlər. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının yaradı- c ılıq fəaliyyətini akademiklərin yüksək qiymət- 139
l əndirmələri çox təbiidir, ona görə ki, onun əsərlərinin elmi-nəzəri ideyası çox zəngin və əhəmiyyətlidir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının əmək f əaliyyətini, ədəbi irsini, səmərəli yaradıcılığını, elmi-n əzəri ideyasını Qırğızıstan Elmlər Akade- miyasının müxbir üzvü, professor R.Z.Xıdırba- yeva, Qazağıstan Dövlət Universitetinin profes- soru A.Balakov, akademik B əkir Nəbiyev, professor H.Quliyev, Kabarda-Ba lkar İnstitutu- nun professorları R.X.Xaşxaşeva və A.M.Qutov yüks
ək qiymətləndirmiş, onun görkəmli, məsu- liyy
ətli, qayğıkeş folklorşünas olduğunu gös- t ərmişlər. Filologiya elml əri doktoru, professor Vaqif V əliyev yazır: “Sədnik Paşayev bütün mənalı h əyatını əfsanələrə həsr etmiş, parlaq uğurlar qaz anmışdır”. Filologiya elml əri doktoru, professor Mirəli Seyidov demişdir: “Sədnik Paşa bizim müasir çağdaş folklorşünaslarımız arasında ən yaxşı toplayıcıdır. O, təkcə yaxşı toplayıcı deyil, həm d ə yaxşı araşdırıcıdır. Sədnik Paşa xalqa bağlı alimdir. S ədnik Paşa əfsanələrin türk dünya- sından, türk mifologiyasından, türk folklorundan qidalandığını aydınca açıb göstərir”. 140
Professor S ədnik Paşa tədqiqatlarında dün- ya m ədəniyyəti folklorundan və dünya folklorşü- naslıq elminin nailiyyətlərindən tarixi və müasir m ənbələr əsasında bəhs edir, maraqlı tövsiyələr verib ümumil əşdirir. O, ümumtürk folklorşünas- lığının elmi-nəzəri tədqiqini düzgün şərh edir. Professor Mürs əl Həkimov demişdir: “Səd- nik Paşayev bizim folklor dünyamızda zəhmət- keş, ayağına dəmir çarıq geyib elləri-obaları dolaşmaqdan doymayan vicdanlı bir araşdırı- cıdır”. Professor S ədnik Paşa əfsanələri yalnız Az ərbaycandan deyil, həm də Gürcüstanın, Da- ğıstanın, Qərbi Azərbaycanın azərbaycanlılar ya- şayan ərazilərindən toplamış və toplayır. Tarixçil ərimiz və etnoqraflarımız həmin xalq incil əri olan əfsanələri öyrənməli və təhlil etm əlidirlər. Ona görə ki, nadir xalq inciləri olan əfsanələr həmin yerlərin tarixini əks etdirir, gözəl m əlumat verir, oxucunun biliyini zənginləşdirir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı deyir ki, Az ərbaycan ərazisində Nizami ilə bağlı yüzlərcə əfsanə toplamışam, ancaq Firdovsi ilə bağlı bir d ənə də olsun əfsanəyə rast gəlməmişəm. Sədnik Paşanın bu müdrik kəlamı Nizami Gəncəvinin milliyy
ətinin kimliyini və həm də onun vətəninin 141
Az ərbaycan olduğunu çox aydın göstərir və t əsdiq edir. Dahi Az ərbaycan şairi Nizami Gəncəvi (1141- 1209) dünya miqyasında ilk “Xəmsə” yaradan dahi s ənətkardır. Nizami Gəncəvi Gəncə il ə fəxr etmiş, heç bir ölkəyə getməmiş, Gəncədə yaşamış, yazıb yaratmışdır. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının haq- qında elm və sənətin görkəmli nümayəndələrinin yazdıqları səmimi ürək sözlərindən, xatirə- l ərindən, gördükləri və tanış olduqları hadisə- l ərdən müəyyən nümunələri verməyi faydalı bilir v ə eynilə təqdim edirik. Professor S ədnik Paşa Pirsultanın 2010-cu ild ə nəşr etdirdiyi “Sədnik Paşa Pirsultanın l ətifələri” (I hissə) kitabinda iki yüz iyrimi yeddi l ətifə toplanmışdır. Həmin lətifələri professor X əlil Yusifli və dosent Sahib İbrahimli toplamış v ə tərtib etmişlər. Filologiya elml əri doktoru, professor Xəlil Yusifli kitaba “Gülm əyi və güldürməyi bacaran adam” adlı məzmunlu bir giriş yazmışdır. Həmin girişdə lətifələr haqqında maraqlı məlumat verir v ə lətifələrin tərbiyəvi mahiyyətini aşkarlayır. Bu giriş oxucular üçün əhəmiyyətlidir. Ona görə ki, mü əllif oxuculara düzgün istiqamət verir, l ətifələri mütailə etməyin əhəmiyyətini göstərir. 142
L ətifələr haqqında professor Sədnik Paşa Pirsultanlı maraqlı tədqiqat aparmış, lərifələrin t əlim-tərbiyəvi və bədii-estetik mahiyyətini şərh etmişdir.
Folklorşünas tədqiqatçı yalnız lətifələri toplayıb çap etdirməklə kifayətlənməmiş, lətifə- l ərin tarixi inkişaf yolunu, bu sahədə səmərəli f əaliyyət göstərən folklorşünasların fədakarlığını tarixilik v ə elmilik prinsipləri əsasında təhlil etmişdir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının ləti- f ələr haqqında apardığı tədqiqatların mahiyyəti il ə bağlı mülahisələrini qeyd etməyi faydalı bilirik.
Az ərbaycan xalqının və ümumiyyətlə türk xalqlarının bədii-fəlsəfi təfəkküründə Molla Nəs- r əddin lətifələri misilsiz mənbələrdən biridir. Az ərbaycan ədəbiyyatının Cəlil Məmmədqulu- zad ə, Mirzə Ələkbər Sabir, Əli Nəzmi, Mirzə F ətəli Axundzadə, Nəcəf bəy Vəzirov, Seyid Əzim Şirvani kimi görkəmli sənətkrların yaradı- cılığında bu mənbədən səmərəli istifadə olun- muşdir.
Müasir dövrümüzd ə söz sənətkarlarının l ətifələrdən çox səmərəli bəhrələnir, nadir sənət incil əri yaradıb oxucuların mütailəsinə verirlər. Şairlərin, nasirlərin, dramaturqların zəngin ədəbi
143
irsind ə bu örnəkdən yaradıcı şəkildə istifadə etm ək çox faydalı və səmərəlidir. Bu mövzu il ə bağlı əsərlər dərsliklərin, qira ət-oxu kitablarının bəzəyinə çevrilmiş, dərs- likl əri, dərs vəsaitlərini və müntəxəbatları zən- ginl əşmişdir. Maraqlıdır ki, bu faydalı elmi- n əzəri və pedaqoji-metodik prinsip çox geniş şəkildə davam etdirilir. Az ərbaycan ədəbiyyatı tarixində Molla N əsrəddin ədəbi məktəbi çox şərəfli olmuş, gör- k əmli sənətkarların yetişməsinə təkan vermişdir. Az ərbaycanda Molla Nəsrəddin ənənə- l ərini müasir dövrümüzdə davam etdirən insanlar çoxdur. Hadis ələrə, söhbətlərə, hərəkətlərə incə t əbəssüm və yumorla yanaşan professor Sədnik Paşa Pirsultanlı bu sahədə şərəfli fəaliyyət gös- t ərən və parlaq uğurlar qazanan insandır. Folklorşünas alim Sədnik Paşa Pirsultanlı- n ın atmacaları, bəzəmələri, zarafatları onun zən- gin t əfəkkürlü, hazırcavab, pak, arifanə, tələbkar, eyni zamanda sad ə və qayğıkeş insan olduğunu t əsdiqləyir. M ən, Sədnik müəllimi qırx ildən artıqdır ki, tanıyıram, onunla birlikdə gələcək ümidlə- rimiz olan g ənc nəslin təlim-tərbiyəsilə məşğul oluram. S ədnik mahir pedaqoq, gözəl insan, z əngin mənəviyyatlı şəxsiyyətdir. Onun təbiətinə 144
lovğalıq, yaltaqlıq, tənbəllik, ziyankarlıq, xainlik, müft
əxorluq tamamilə yaddır. Ona görə ki, S ədnik müəllim humanist, vətənpərvər, əmək- sev ər, çalışqan, qeyrətli və namuslu insandır, müdrik tarixi şəxsiyyətdir.
Ümumiyy ətlə, Sədnik müəllim çox hümanist, bütün insanlara m əxsus gözəl keyfiy- y ətləri özündə toplayan, cəmiyyətin bütün nüma- y əndələri ilə səmimi ünsiyyət yaratmağı bacaran, h ər bir şəxsiyyətin dilini dərk edən, onu öz dilind ə danışdıran insandır.
Mahir pedaqoq, yaradıcı folklorşünas S ədnik Paşa Pirsultanlı üçün Azərbaycanın bütün ərazisi, o cümlədən Naxçıvan, Qazax, Şamaxı, Zaqatala, L ənkəran, Gəncə, Göyçə, Dilican, Qa- raqoyunlu, el əcə də, bütövlükdə Qərbi Azərbay- can onun üçün c ənnət guşəsidir.
S ədnik Paşa Pirsultanlı zəngin folklor nümun
ələrini bu cənnət diyarların əməksevər, xeyirxah, qayğıkeş, vətənpərvər insanlarından top lamış və toplayır. O, ağsaqqalların, ağbirçək- l ərin, baba və nənələrin, ata və anaların, gənc n əslin dilini gözəl bilir, danışığında şirin dilini işə salır, maraqlı əhvalatlar, əfsanələr, rəvayətlər, l ətifələr danışır, gözəl sənət inciləri toplayır. S ədnik müəllimin Naxçıvan, Dərbənd, Qax- Zaqatala, Masallı, Lerik, Lənkəran, Kəlbə- 145
c ər, Göyçə, Şirvan, Türkmənistan, Qazağıstan, İran, Türkiyə, Almaniya, Orta Asiya, Krım və dig
ər yerlərə səfərləri və səyahətləri həmişə çox m ənalı, faydalı, uğurlu olmuş, ona ümumxalq m əhəbbəti qazandırmış, zəngin folklor nümunə- l əri toplamağına geniş imkan vermişdir. Folklorşünas Sədnik Paşa Pirsultanlının z əngin yaradıcılığında çox əhəmiyyətli sahələr- d ən biri də onun aşıq məktəblərinin tarixini, inkişaf yolunu, görkəmli aşıqların fəaliyyətini, z əngin ədəbi irsini araşdırması, tədqiq etməsi və “Ozan- Aşıq yaradıcılığına dair araşdırmalar” adlı iki cilddən ibarət 2002-ci ildə çap etdirdiyi t ədqiqat əsərini oxuculara hədiyyə verməsindən ibar ətdir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının Azər- baycan aşıq məktəbinə və onun nümayəndə- l ərinin yaradıcılığına həsr etdiyi “Lalə Aşıq B əsti” (1969), “Xəstə Qasım”, “Azərbaycan folkloru v ə aşıq yaradıcılığı” (dərs vəsaiti, 1989), “XIX əsr Azərbaycan aşıq yaradıcılığı” (dərs v əsaiti, 1990), “Aşıq Şəmşirin poetik aləminə s əyahət” (2008) , “Aşıq Tifil Əsəd və Aşıq Ağ- bulaqlı Aqil” (2009), “Azərbaycan aşıq yaradı- cılığına dair araşdırmalar” (2010), “Azərbaycan aşıq poeziyasında və yazılı poeziyada təcnisin inkişaf tarixi” (2010) əsərləri çox məsuliyyətli 146
araşdırmalar, axtarışlar əsasında aparılmış tədqi- qatın faydalı nəticəsidir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının fəa- liyy
ətində mühüm yer tutan tədqiqat sahələrin- d ən biri də lətifələrin toplanılması, tərtib edil- m əsi və qiymətli kitabların yazılıb oxuculara ərməğan verilməsidir.
Folklorşünas alim Sədnik Paşanın bu baxımdan “Karağan Usubunn lətifələri” (1997), “Unnu Ağcanın lətifələri” (1999), “Dabrovol Qasımın lətifələri” (2001), “Qaraxanlı Künə Də- mirin l
ətifələri” (2002), “Gəncəbasar lətifələri” (2005) “S ədnik Paşa Pirsultanlının lətifələri” ( 2010) adlı kitabları çox qiymətli sənət inci- l əridir.
Bu kitablar Az ərbaycan lətifələrinin tarixi s əlnaməsi, zəngin mənbəyidir. Ona görə ki, folk- lorşünas alimin səmərəli tarixi araşdırmalarının v ə məsuliyyətli elmi-nəzəri, pedaqoji-metodik t ədqiqatının nəticəsi, faydalı və əhəmiyyətli b əhrəsidir. Filologiya elml əri doktoru, professor Xəlil Yusifli yazır ki, Sədnik Pirsultanlının Karağan Usubun l ətifələrinə müraciət etməsi təkcə son ill ərin məhsulu deyildir. Son otuz il ərzində Karağan Usubun adı Sədnik müəllimin dilindən düşməyib. Məqamı düşən kimi onun lətifələri işə 147
düşüb, yeriylə, ünvanıyla danışıb, güldürüb, heyr
ətləndirib 1 ”. Mü əllif qeyd edir ki, iri bədənli, gur səsli Karağan Usub barədə gah Molla Nəsrədini, gah da D
ədə Qorqudu xatırladır.
Professor X əlil Yusifli düzgün göstərir ki, S ədnik müəllimin lətifələr dünyası Molla Nəs- r əddinlə, Karağan Usubla məhdudlaşmır. Tovuz- lu Unnu Ağca, Gəncəli Baməzə Musa, Ağdamlı Abdal Qasım və başqaları da onun sevə-sevə xatırladığı, lətifələrini sevə-sevə danışdığı söz ustalarıdır.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı Azərbay- can torpağının hər tərəfinə səpələnmiş baməzə söz ustalarının təbəssüm dolu lətifələrinin aşi- qidir.
Folklorşünas Sədnik Paşa Pirsultanlı Türkiy ədə səfərdə olarkən Nevşəhərdə Nicat Birdo ğanla səmimi görüşmüş, söhbət etmiş, Molla N əsrəddin, Karağan Usub, Unnu Ağca və başqalarının lətifələrindən çox maraqla danışmış, Nicat Birdoğana gözəl təsir etmişdir.
Nicat Birdoğan demişdir ki, Karağan Usub, Bam əzə Musa, Abdal Qasım kimi söz ustalarının yaradıcılığı hələlik Molla Nəsrəddin
1 S
148
l ətifələri kimi yüksək sənət örnəklərinə çev- rilm əmişdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının kö- m əyi və təqdimatı ilə Nicat Birdoğan Türkiyədə Kara ğan Usubun lətifələrini çap etdirib oxu- culara h ədiyyə vermişdir.
S
daşları, dostları, həmkarları ilə qarşılıqlı münasi- b ətindən yaranmışdır. Sədnik müəllimin lətifə- l ərində professor Rüstəm Rüstəmzadə, yazıçı, ədəbiyyatşünas Altay Məmmədov, professor Davud Hacıyev, professor Sabir Əliyev, Mirəli Mahmudov, Musa M əsimov, X.İbrahimov, A.R əcəbli, Mustafa Rəhimli və başqalarının adları hörmətlə çəkilir, onlara qayğı göstərilir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı adlarını ç əkdiyimiz görkəmli mütəfəkkirlərin dostudur, h əmkarıdır, ailəvi, səmimi iş yoldaşlarıdır. Hə- min l ətifələrdə adları çəkilən insanlar bu ləti- f ələrdən zövq almış, gülmüş və sevinmişlər. Ona gör ə ki, bu lətifələrdə pislik, qərəz- çilik, t ənqid, xoşagəlməz ifadələr yoxdur, s əmimiyyət və mehribanlığın bədii nümunələri vardır. Bu bədii ifadələr də insan qəlbini p ərvazlandıran amillərdir. Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının 2011- ci ild
ə Gəncədə çap olunan “XXI əsrdə Azər- 149
baycan folklorundan inc ələmələr” adlı yüz iyrimi s əhifədən ibarət kitabında müəllif yazır: “Mənə gör ə Azərbaycan folklorşünaslığında XXI əsrdə yeni folklor erası başlanır. Bu kitabda c əmlənmiş yazılar böyük bir folklor hadis əsinə hazırlığın başlanğıcıdır. Bütün bunlar yazılmağa başlamış iri həcmli “Azər- baycan folklorunda mifoloji t əsəvvürlər” kitabına hazırlıqdan başqa bir şey deyildir. “Az
ərbaycan folklorunda mifoloji təsəv- vürl
ər” kitabı bu sahədə yazılmış əsərlərin zirvəsi olacaqdır.”
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı “XXI əsrdə Azərbaycan folklorundan incələmələr” adlı kitabında “əsatir, əfsanə və rəvayət haqqında düşüncələrim”, “Əfsanələrimiz yazılı ədəbiy- yatda”, “Az ərbaycan xalq dasanları Nizami Gən- c əvi və Üzeyir Hacıbəyli yaradıcılığında”, “Z ərbül məsəlin alt yapısı (yarısu, yaxud alt yapısı”, “Ata sözlərində və zərbül məsələrdə əsatiri izlər”, “Hikmət xəzinəsinin ləl daşları” adlı mövzuların təhlili verilmişdir.
Kitabdakı məqalənin dili sadə, məzmunu v ə ideyası aydın dildə yazılmışdır. Müəllif həmin mövzuların şərhini tarixilik, elmlik, ideyalılıq, müasirlik, müqayis əlilik, pedaqoji və metodik
150
prinsipl ər əsasında yazmış, mövzuların şərhini qısa və məzmunlu verib ümumiləşdirmişdir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlının “Mol- la N
əsrəddin varislərinin lətifələri” adlı yüz iyir- mi beş səhifədən ibarət kitabı 2011-ci ildə çap olunmuş, kitabda Laçın, Göyçə, Kəlbəcər, Gən- c ə, Şəki, Gədəbəy, Daşkəsən, Bərdə, Samux lə- tif ələri adı ilə vermişdir. M əsələn, “Laçın lətifələri” bölməsində “Aşıq Abbasın lətifələri”, “Çiçək oğlu İsmayılın l ətifələri”, “İslam Qasımoğlunun lətifələri”, “S əlim kişinin lətifələri” adı ilə ayrı-ayrı lətifələr oxuculara t əqdim olunmuşdur.
Ümumiyy
ətlə, professor Sədnik Paşa Pirsultanlının bu kitabı səmərəli axtarışların, m əsuliyyətli tədqiqatın məhsulu olduğuna görə oxucuya göz əl təsir bağışlayır.
Professor S ədnik Paşayevin kitaba yazdığı “ön
söz” maraqlı və əhəmiyyətlidir. Müəllif yazır ki, Az
ərbaycanda lətifə yaradıcılığının coğra- fiyasını genişləndirmək, onların istedadlı nüma- y əndələrini axtarıb tapmaq qərarına gəldik və bu kitabı yazdıq. Ancaq bu sahədə axtarışlarımızı davam etdirm ək və Azərbaycan lətifələrini topla- yıb çap etdirmək arzumuzu həqiqətə çevirəcəyik.
Görk
əmli folklorşünas, əməkdar elm xa- dimi, filologiya elml əri doktoru, professor
151
S ədnik Paşa Pirsultanlı “Azərbaycan yazıçılar al əmində əfsanə inciləri” adlı kitabını 2010-cu ild ə çap etdirmişdir.
“Kitabın elmi redaktoru filologiya elmləri namiz ədi Seyfəddin Rzasoy, rəyçi isə Azərbay- can Milli Elml ər Akademiyasının müxbir üzvü, professor R əfael Hüseynovdur. Kitaba professor S ədnik Paşa Pirsultanlı “Ön söz” yazmış və qarşısına qoyduğu məqsədin qısa şərhini vermişdir.
Professor S ədnik Paşa Pirsultanlı “Ön söz” d ə yazır: “Mən şair və yazıçılarımız tərəfindən q ələmə alınmış poemaları, povest və hekayələri oxucuların ixtiyarına buraxıram. Yəqin ki, oxu- cular
əfsanə mövzusunda yazılmış poema, po- vest v
ə hekayələri oxuyub böyük zövq alacaqlar.
Burada Az ərbaycan yazarlarının əfsanə nümun
ələri bütün oxucuları sevindirəcəkdir. S ərhədləri aşaraq bu kitab dünya oxucularını yeni m ənəvi sərvətlərlə tanış edəcəkdir.
İndidən əminəm ki, “Azərbaycan yazarlar al əmində əfsanə inciləri” oxucuların ən çox se vdiyi stolüstü kitab olacaqdır” 1
Kitabda Yusif V əzir Çəmənzəminli, Seyid Hüseyn, S əməd Vurğun, Mikayıl Müşfiq, Məm-
1 S ədnik Paşa Pirsultanlı.Azərbaycan yazarlar aləmində əfsanə incil
əri. Bakı, 2010, səh.21. 152
m əd Rahim, Mehdi Seyidzadə, İslam Səfərli, Hüseyn Arif, S üleyman Sani Axundov, İlyas Əfəndiyev, Rəsul Rza, A.Zöhrabbəyov, Mehdi Hüseyn, Mirz ə İbrahimov və Sədnik Paşa Pir- sultanlının əsrləri verilmişdir. Mü əllifin Azərbaycan sənətkarlarının əsər- l ərindən seçdiyi nümunələr məzmunlu, ideyalı, t əlim-tərbiyəvi və bədii-estetik mahiyyətli sənət incil əridir. Buna görə də oxuculara çox gözəl əxlaqi keyfiyyətlər aşılayacaq, yaxşı təsir edəcək, onların qəlbini pərvazlandıracaq, mənəvi aləmini z ənginləşdirəcəkdir. Filologiya elml əri doktoru, əməkdar müəl- lim, görk əmli folklorşünas, professor Sədnik Pa- şa Pirsultanlının Azərbaycan folklorunun toplan- masında səmərəli fəaliyyəti çox şərəfli olmuş, professor S ədnik Paşa Pirsultanlı salnaməsi ya- rat mışdır. Onun salnam əsi Azərbaycan şifahi xalq yaradıcılığının zənginləşdirilməsində əhəmiyyətli olmuş və yüksək qiymətləndirilmişdir. 153
III F əsil Elm v ə sənətin görkəmli nümayən- d ələri professor Sədnik Paşa Pirsultanlı haqqında
Folklorşünas alim, filologiya elmləri dok- toru, professor S ədnik Paşa Pirsultanlı istedadlı alim, mahir pedoqoq, görk əmli şair, məsuliyyətli publisist, ədəbiyyatşünas, folklor toplayıcısı, araşdırıcısı, tədqiqatçısıdır. Onun fəaliyyətini elm v
ə sənət xadimləri yüksək qiymətləndirirlər. Türkiy
ə Respublikasının Azərbaycandakı s əfiri Hulusi Kilıç 19 mart 2009-cu ildə yazır: “Hörm ətli Sədnik müəllim! 80 illik yubileyiniz münasib ətilə Sizi s əmimi qəlbdən təbrik edir, Sizə möhkəm can- sağlığı, uzun ömür diləyirəm. Fürs
ətdən istifadə edərək, aşıq ədəbiyyatı və folklorun inkişafı üçün göstərdiyiniz xidmətlərə gör ə təşəkkür edir, qarşıdakı işlərinizdə uğurlar arzulayıram”. AMEA Nizami G əncəvi adına Milli Azər- baycan Ədəbiyyatı muzeyinin direktoru, millət 154
v əkili Rafael Hüseynov 19 may 2009-cu ildə yazmışdır: “On ill
ər boyu el sözümüzü, füsunkar əfsa- n ələrimizi sevərək toplayan, duyaraq araşdıran, bu gedişatda özü də əfsanələşən əziz Sədnik mü əllimin 80 yaşı yalnız onun doğmalarının, ail əsinin bayramı deyil, bizim də bayramımızdır. Bu d əyərli ömrün 54 ili millətə xidmətə sərf edilibs ə, demək Sədnik müəllimin varlığı da milli ruhumuzun ayrılmaz bir parçasına çevrilib. Dem
ək Sədnik müəllimin doğum günü və yu- varlaq ildönümü d ə ədəbi və mədəni həyatımızın bayramlarındandır”.
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|