Spis treści

Masaż punktowy, akupresura- digitopresura

Masaż punktowy jest odmianą akupunktury. Polega stosowaniu różnych form ucisku i masażu palcami aktywnych punktów (punktów akupunktury). W praktyce leczniczej zamiast palców używa się również metalowych lub plastykowych pręcików, zakończonych różnej wielkości kulkami (od 2 do 10 mm) (ryć. 40). W Europie masaż punktowy nazywany jest akupresura lub digitopresura.

Ryć. 40. Metalowe pręciki do akupresury.
Akupresura jest ”akupunkturą bez igły" albo - jak się ją często określa -”tępą akupunkturą". Zamiast ”ostrego" bodźca nakłuwania jest stosowany bodziec ”tępy", bodziec ucisku lub masażu z różną siłą i w różnych odmianach. Siła ucisku i rodzaje stosowanych ruchów masujących zależą od rodzaju choroby, indywidualnej wrażliwości chorego i miejsca położenia punktu. Inaczej masuje się punkty położone np. na twarzy, a inaczej na klatce piersiowej czy umięśnionych częściach kończyn. Punkty używane w akupresurze i wskazania do jej stosowania są takie same, jak w akupunkturze. Skutki lecznicze są jednak mniejsze i nie we wszystkich schorzeniach akupunkturę można zastąpić akupresurą.

Zaletą akupresury jest to, że w odróżnieniu od akupunktury każdy może dokonać zabiegu sam na sobie. Może to zrobić w każdym miejscu, o każdej porze, nawet przez odzież. Można ją stosować dzieciom, osobom starym i bojącym się nakłuć. Dla akupresury nie ma żadnych przeciwwskazań. Jedynie z przyczyn profilaktycznych, aby z braku wprawy nie doszło do niepotrzebnej traumatyzacji, nie zaleca się jej stosowania w miejscach nadwrażliwych, np. pod pachami, na piersiach u kobiet, nad dużymi pniami naczyniowymi i nerwowymi. Jeśli jednak istnieje rzeczywista potrzeba, można ją tam wykonać w formie delikatnego masażu. Nie stosuje się akupresury, podobnie zresztą jak i akupunktury, w miejscu zmian skórnych i żylaków. Osoby, które wykonują zabiegi same na sobie, powinny być przedtem poinstruowane. Szczegółowe opisy technik masażu i uciskania punktów w akupresurze podają oddzielne monografie, których ostatnio jest coraz więcej³⁵.

Bańki lecznicze

Inną bardzo starą metodą, którą można oddziaływać na punkty akupunktury, jest stawianie baniek leczniczych. Bańki są to przezroczyste szklane (obecnie są już z gumy) naczynia różnego kształtu i wielkości, które stawia się na ciele człowieka (ryć. 41,42). Znane były już w starożytności. Najstarszy ich opis pochodzi z Mezopotamii. W starożytnej Grecji, jako godło lekarzy były na szyldach i pieczęciach. Bańki stosowali Hipokrates i Avicenna. Bańki są dziś szeroko stosowane w leczeniu wielu chorób. Zapomniane przez ostatnie kilkadziesiąt lat, obecnie wracają i przeżywają swój renesans.

Ryć. 41. Różne rodzaje baniek leczniczych.

Ryć. 42. Bańki postawione na ciele pacjenta.
Terapia bankowa jest terapią próżniową, stanowiącą odwrotność akupresury. Przy stawianiu baniek – przez podgrzewanie powietrza (ryć. 43) i jego rozrzedzenie - tworzy się podciśnienie, nieco powyżej 0,2 atm. Po przystawieniu do skóry bańka wywiera działanie ssące, w wyniku czego dochodzi do wciągnięcia skóry do jej wnętrza i powstania wybrzuszenia wielkości 1-2 cm. Występuje przekrwienie skóry, pękanie naczyń włosowatych, wybroczyny krwawe śródskórne, które drażniąc znajdujące się tam receptory przyczyniają się do wytworzenia odruchu skórno-trzewnego.

Ryć. 43. Ogrzewanie wnętrza bańki i rozrzedzanie w niej powietrza przed postawieniem na ciele pacjenta.
W wyniku tego dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych narządów dotkniętych chorobą, lepszego ich ukrwienia, utlenienia, odkwaszenia, odprowadzenia produktów przemiany materii, doprowadzenia produktów odżywczych, rozluźnienia mięśni gładkich - złagodzenia lub zmniejszenia bólu itp. Powstałe w wyniku podciśnienia wybroczyny krwawe dają również odczyn immunologiczny typu autohemoterapii.

Są dwie metody stawiania baniek: gorąca z płomieniem (stosowana u nas) i chłodna.

Metoda gorąca polega na ogrzewaniu wnętrza bańki płomieniem palącego się zwitka waty nawilżonego spirytusem, co powoduje rozrzedzenie powietrza i wytworzenie podciśnienia wewnątrz bańki. Cała procedura ogrzewania i stawiania bańki musi być szybka - 1-2 sekundy. Skóra, na której stawia się bańki powinna być umyta, świeżo przetarta spirytusem i wysuszona.

Metoda chłodna różni się tym od gorącej, że podciśnienie wytwarza balonik lub pompa próżniowa, która wysysa powietrze z bańki nieco powyżej 0,2 atm. Taka bańka zakończona jest na szczycie rurką z kranem. Po osiągnięciu wymaganego podciśnienia zamyka się kranik i odłącza pompę.

Liczba użytych baniek zależy od wieku i kondycji fizycznej chorego. Zwykle jednorazowo stawia się 6-12 baniek. Po ich postawieniu chorego należy przykryć, aby nie odczuwał zimna. Bańki pozostawia się na 15-30minut. U osób słabych i dzieci krócej-do 10 minut. Według zaleceń medycyny ludowej bańki powinny pozostawać na ciele tak długo, aż same odpadną lub dadzą się lekko zdjąć. Po zabiegu chory powinien leżeć w łóżku 30minut, do godziny. W ostrych stanach chorobowych zabiegi stawiania baniek wykonuje się codziennie, później co drugi, trzeci dzień, zależnie od potrzeb i stanu chorego. Czas kuracji i ilość wykonywanych zabiegów traktować trzeba bardzo indywidualnie, kierując się samopoczuciem chorego.

W metodzie gorącej bańki zdejmuje się przez uciskanie palcem skóry obok krawędzi (obwodu) bańki. W metodzie chłodnej odkręca się kurek i wpuszcza powietrze.

Ryć. 44. Bańka na wkłutej igle do akupunktury.
Bańki stosuje się w większości chorób leczonych akupunkturą. Stawia się je na igłę (krótką) wkłutą w punkt (ryć, 44) lub na punkt po wyjęciu igły. Są one szczególnie skuteczne w chorobach płuc (stany zapalne płuc, oskrzeli, w astmie oskrzelowej), zapaleniu korzonków nerwowych, w różnego rodzaju neuralgiach (nerwobólach), mialgiach (mięśniobólach), niektórych chorobach narządów ruchu, np. w zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa, w nerwicach narządowych. Wszędzie tam, gdzie leczenie akupunkturą nie daje spodziewanych rezultatów, można jeszcze zastosować dodatkowo bańki. Baniek nie stawia się w okolicy serca, nad wielkimi naczyniami, na twarzy, w chorobach skóry - w miejscu zmian, w okresie ciąży.