Skipulagt íþróttastarf, áfengisneysla og reykingar meðal unglinga

Tafla  6.  Krosstafla  fyrir  tengsl  íþróttaiðkunar  með  íþróttafélagi  við  það  hversu  margir  
af  vinum  viðkomandi  neyta  áfengis  eða  reykja  sígarettur.    
 
 
Þegar  tafla  sex  er  skoðuð  kemur  í  ljós  að  færri  unglingar  sem  stunda  íþróttir  með  
íþróttafélagi   eiga   vini   sem   drekka   áfengi   eða   reykja   sígarettur.   Hærra   hlutfall  
unglinga   sem   stunda   íþróttir   með   íþróttafélagi   á   enga   vini   sem   drekka   áfengi   eða  
reykja   sígarettur   heldur   en   hlutfall   þeirra   unglinga   sem   ekki   æfa   íþróttir   með  
íþróttafélagi.   Hlutfall   þeirra   sem   eiga   enga   vini   sem   drekka   áfengi   eða   reykja  
sígarettur   fer   einnig   hækkandi   eftir   því   hversu   oft   unglingarnir   æfa   íþróttir.   Sem  
dæmi  má  nefna  að  meðal  þeirra  sem  æfa  aldrei  íþróttir  með  íþróttafélagi  eru  50%  
sem  eiga  enga  vini  sem  drekka,  en  meðal  þeirra  sem  æfa  íþróttir  einu  sinni  til  þrisvar  
í   viku   eru   það   58,4%   sem   eiga   enga   vini   sem   drekka   og   hjá   þeim   sem   æfa   fjórum  
sinnum   í   viku   eða   oftar   er   hlutfallið   orðið   61,7%.   Sami   munur   er   til   staðar   hvað  
varðar   reykingar,   meðal   þeirra   sem   æfa   ekki   íþróttir   eru   61,1%   sem   eiga   enga   vini  
 
Stundar  íþróttir  með  íþróttafélagi  
 
Aldrei   1-­‐3  sinnum  í  viku  
4  sinnum  í  viku  
eða  oftar  
Áfengisneysla  vina  
 
 
 
Hversu  margir  af  vinum  þínum  telur  þú  að  drekki  áfengi?  
 
 
 
Engir    
1931  (50%)  
1394  (58.4%)  
2568  (61.7%)  
Fáir  eða  nokkrir  
1643  (42.5%)  
884  (37%)  
1470  (35.5%)  
Flestir  eða  nær  allir  
289  (7.5%)  
111  (4.6%)  
127  (3%)  
Samtals  
3863  (100%)  
2389  (100%)  
4165  (100%)  
 
 
 
 
Reykingar  vina  
 
 
 
Hversu  margir  af  vinum  þínum  telur  þú  að  reyki  sígarettur?     
 
 
Engir  
2360  (61.1%)  
1686  (70.5%)  
3156  (75.7%)  
Fáir  eða  nokkrir  
1343  (34.8%)  
656  (27.4%)  
974  (23.4%)  
Flestir  eða  nær  allir  
161  (4.2%)  
50  (2.1%)  
41  (1%)  
Samtals  
3864  (100%)  
2392  (100%)  
4171  (100%)  

   
 
66  
sem   reykja,   en   meðal   þeirra   sem   æfa   einu   sinni   til   þrisvar   er   hlutfallið   70,5%   og  
meðal   þeirra   sem   æfa   fjórum   sinnum   eða   oftar   er   það   orðið   75,5%.   Einnig   sést  
töluverður  munur  á  þeim  sem  eiga  fáa  eða  marga  vini  sem  drekka  áfengi  eða  reykja  
sígarettur  en  í  þeim  hópum  er  hærra  hlutfall  meðal  þeirra  sem  stunda  ekki  íþróttir  
með  íþróttafélagi.    
Þegar   á   heildina   er   litið   er   helsta   niðurstaðan   sú   að   þeir   unglingar   sem   stunda  
íþróttir  drekka  síður  áfengi  og  reykja  síður  sígarettur.  Að  auki  eiga  þeir  sem  stunda  
íþróttir  einnig  færri  vini  sem  eru  að  drekka  áfengi  eða  reykja  sígarettur.  Tengslin  fara  
einnig  vaxandi  eftir  því  hversu  oft  unglingarnir  æfa  íþróttir.  Því  oftar  sem  unglingarnir  
æfa   íþróttir   í   viku   því   ólíklegri   eru   þeir   til   þess   að   hafa   neytt   áfengis   eða   reykt  
sígarettur  og  því  oftar  sem  þeir  æfa  eru  þeir  einnig  ólíklegri  til  þess  að  eiga  vini  sem  
hafa  neytt  áfengis  eða  reykt  sígarettur.      
Tvíkosta  aðhvarfsgreining  
Til   þess   að   skoða   enn   betur   samspilið   á   milli   íþróttaiðkunar   með   íþróttafélagi   og  
áfengisneyslu  og  reykinga  þá  er  gerð  tvíkosta  aðhvarfsgreining.  Niðurstöður  tvíkosta  
aðhvarfsgreiningar   má   sjá   í   töflu   sjö.   Í   töflunni   eru   sýndar   niðurstöður   í   tveimur  
jöfnum,   sú   fyrri   er   fyrir   áhrif   óháðu   breytanna   á   áfengisneyslu   unglinganna   og   sú  
seinni  er  fyrir  áhrif  sömu  óháðu  breyta  á  reykingar  unglinganna.    
 Niðurstöðurnar   sýna   að   allar   óháðu   breyturnar   hafa   nær   allar   marktæk   áhrif   á  
áfengisneyslu   og   reykingar   unglinganna.   Það   reynist   ekki   vera   marktækur   munur   á  
áfengisneyslu  þeirra  unglinga  sem  æfa  einu  sinni  til  þrisvar  í  viku  og  þeirra  sem  æfa  
aldrei   íþróttir   og   ekki   er   marktækur   munur   á   bæði   áfengisneyslu   og   reykingum  
unglinga  í  9.  bekk  og  8.bekk.  Þær  niðurstöður  eiga  því  eingöngu  við  um  þann  árgang  
unglinga  sem  tók  þátt  í  rannsókninni  og  ekki  er  hægt  að  nota  niðurstöðurnar  til  að  
alhæfa  yfir  á  þýði  allra  unglinga.  Hægt  er  að  segja  að  íþróttaiðkun  með  íþróttafélagi,  
áfengisneysla   og   reykingar   vina,   kyn   og   bekkur   hafi   sterkt   forspárgildi   hvað   varðar  
áfengisneyslu  og  reykingar  unglinganna  sjálfra.    
 
 
 
 

   
 
67  
Tafla   7.   Niðurstöður   tvíkosta   aðhvarfsgreiningar   fyrir   áhrif   íþróttaiðkunar,   kyns,  
bekkjar,   áfengisneyslu   og   reykinga   vina   á   tvær   háðar   breytur,   áfengisneyslu   og  
reykingar  unglingsins.  
 
 
Jafna  1  sýnir  upplýsingar  um  áhrif  óháðu  breytanna  á  áfengisneyslu  unglinga.  Ef  
taflan  er  skoðuð  kemur  í  ljós  að  þeir  unglingar  sem  æfa  íþróttir  með  íþróttafélagi  eru  
líklegri  til  þess  að  vera  í  þeim  hópi  unglinga  sem  aldrei  hefur  orðið  drukkinn.  Þeir  sem  
æfa   íþróttir   einu   sinni   til   þrisvar   í   viku   eru   aðeins   ólíklegri   til   þess   að   hafa   orðið  
drukknir   heldur   en   þeir   sem   æfa   aldrei   og   þeir   sem   æfa   fjórum   sinnum   í   viku   eða  
oftar   eru   ennþá   ólíklegri   til   að   hafa   orðið   drukkin.      Strákar   eru   líklegri   heldur   en  
stelpur  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir  og  því  eldri  sem  unglingarnir  eru  í  því  líklegri  
eru  þeir  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir.  Þeir  sem  eru  í  9.  bekk  eru  aðeins  líklegri  til  
þess  að  hafa  orðið  drukknir  heldur  en  þeir  sem  eru  í  8.  bekk  og  þeir  sem  eru  í  10.  
bekk  eru  enn  líklegri  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir  heldur  en  þeir  sem  eru  í  8.  bekk.    
 
Jafna  1  
Háð  breyta:  Áfengisneysla  
Jafna  2  
Háð  breyta:  Reykingar  
 
Logit  
stuðull  
Staðalvilla     
Logit  
stuðull  
Staðalvilla  
Íþróttir  1-­‐3  í  viku  
-­‐0.409  
0.095  
 
-­‐0.417*  
0.083  
Íþróttir  4  sinnum  eða  oftar
 
-­‐0.740*  
0.087  
 
-­‐0.996*  
0.080  
Stelpur  
-­‐0.277*  
0.074  
 
-­‐0.599*  
0.067  
9.  bekkur  
0.194  
0.112  
 
0.127  
0.044  
10.  bekkur  
0.743*  
0.104  
 
0.182*  
0.088  
Áfengi  –  Fáir  vinir
 
1.561*  
0.122  
 
0.763*  
0.139  
Áfengi  –  Margir  vinir
 
3.215*  
0.169  
 
1.867*  
0.216  
Reykingar  –  Fáir  vinir
 
0.882*  
0.093  
 
1.389*  
0.127  
Reykingar  –  Margir  vinir  
2.067*  
0.208  
 
2.794*  
0.305  
Fasti  jöfnu
 
-­‐3.693
 
 
 
-­‐2.530
 
 
*  P  <  0.01  
 
 
 
 
 

   
 
68  
Áfengisneysla   og   reykingar   vina   auka   líkurnar   á   því   að   unglingur   hafi   orðið  
drukkinn.  Það  þýðir  að  því  fleiri  vini  sem  unglingur  á  sem  neytir  áfengis  eða  reykir  
sígarettur   því   hærri   eru   líkurnar   á   því   að   unglingurinn   hafi   orðið   drukkinn.  
Áfengisneysla   vina   hefur   sterkara   forspárgildi   heldur   en   reykingar   vina      fyrir  
áfengisneyslu  unglingsins.  Þeir  sem  eiga  fáa  en  einhverja  vini  sem  drekka  áfengi  eru  
líklegri  til  að  hafa  orðið  drukknir  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  drekka  áfengi.  Þeir  
sem   eiga   marga   vini   sem   drekka   áfengi   eru   ennþá   líklegri   til   þess   að   hafa   orðið  
drukknir  heldur  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  drekka  áfengi.    Sömu  sögu  er  að  segja  
um  reykingarnar,  þeir  sem  eiga  fáa  en  einhverja  vini  sem  reykja  sígarettur  eru  líklegri  
til  að  hafa  orðið  drukknir  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  reykja.  Þeir  sem  eiga  marga  
vini  sem  reykja  sígarettur  eru  ennþá  líklegri  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir  heldur  en  
þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  reykja.    
Ef   skoðuð   er   jafna   2   þá   kemur   í   ljós   nákvæmlega   sama   mynstur   hvað   varðar  
reykingar  unglinga.  Allar  óháðu  breyturnar  hafa  marktæk  áhrif  á  reykingar  unglinga  
fyrir  utan  breytuna  9.  bekkur.  Niðurstöðurnar  eru  að  þeir  unglingar  sem  æfa  íþróttir  
með  íþróttafélagi  eru  líklegri  til  þess  að  vera  í  þeim  hópi  unglinga  sem  aldrei  hefur  
reykt  sígarettur.  Þeir  sem  æfa  íþróttir  einu  sinni  til  þrisvar  í  viku  eru  töluvert  ólíklegri  
til  þess  að  hafa  reykt  sígarettur  heldur  en  þeir  sem  æfa  aldrei  og  þeir  sem  æfa  fjórum  
sinnum  í  viku  eða  oftar  eru  ennþá  ólíklegri  til  að  hafa  reykt  sígarettur.    Íþróttaiðkun  
dregur  meira  úr  líkunum  á  reykingum  heldur  en  líkunum  á  áfengisneyslu  þó  svo  að  
íþróttaiðkun  dragi  verulega  úr  hvoru  tveggja.    
Strákar   eru   síðan   líklegri   heldur   en   stelpur   til   þess   að   hafa   prófað   að   reykja  
sígarettur  og  því  eldri  sem  unglingarnir  eru  í  því  líklegri  eru  þeir  til  þess  að  hafa  reykt  
sígarettur.  Þeir  sem  eru  í  9.  bekk  eru  aðeins  líklegri  til  þess  að  hafa  reykt  heldur  en  
þeir  sem  eru  í  8.  bekk  og  þeir  sem  eru  í  10.  bekk  eru  einnig  aðeins  líklegri  til  þess  að  
hafa  reykt  heldur  en  þeir  sem  eru  í  8.  bekk.  Ekki  er  mikill  munur  á  reykingum  eftir  
bekkjardeild   að   minnsta   kosti   ekki   í   samanburði   við   þann   mun   sem   sést   á  
áfengisneyslunni  eftir  bekkjardeild.    
Áfengisneysla   og   reykingar   vina   auka   líkurnar   á   reykingum   unglinga   líkt   og   þær  
breytur   auka   líkurnar   á   áfengisneyslu.   Því   fleiri   vini   sem   unglingur   á   sem   drekka  
áfengi   eða   reykja   sígarettur   því   meiri   eru   líkurnar   á   því   að   unglingurinn   hafi   orðið  
drukkinn.  Reykingar  vina  hafa  sterkara  forspárgildi  fyrir  reykingar  unglings  heldur  en  

   
 
69  
áfengisneysla  vina.  Þeir  sem  eiga  fáa  en  einhverja  vini  sem  drekka  áfengi  eru  líklegri  
til  að  hafa  reykt  heldur  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  drekka  áfengi.  Þeir  sem  eiga  
marga  vini  sem  drekka  áfengi  eru  ennþá  líklegri  til  þess  að  hafa  reykt  heldur  en  þeir  
sem  eiga  enga  vini  sem  drekka  áfengi.    Áhrif  reykinga  vina  á  reykingar  eru  ívið  meiri,  
þeir  sem  eiga  fáa  en  einhverja  vini  sem  reykja  sígarettur  eru  líklegri  til  að  hafa  reykt  
heldur  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  reykja.  Þeir  sem  eiga  marga  vini  sem  reykja  
sígarettur  eru  ennþá  líklegri  til  þess  að  hafa  reykt  heldur  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  
sem  reykja.    
Forspárlíkindi  
Þar   sem   notast   er   við   tvíkosta   aðhvarfsgreiningu   er   ekki   er   hægt   að   reikna   forspá  
með  jöfnu  bestu  línu  líkt  og  gert  er  í  venjulegri  aðhvarfsgreiningu.  Til  þess  að  skoða  
enn  betur  áhrif  íþróttaiðkunar  með  íþróttafélagi  og  annarra  þátta  á  áfengisneyslu  og  
reykingar   unglinga   verða   reiknuð   forspárlíkindi   og   niðurstöður   þeirra   útreikninga  
birtir   myndrænt.   Forspárlíkindi   segja   til   um   líkurnar   á   því   að   tiltekinn   einstaklingur  
hafi   orðið   drukkinn   eða   hafi   reykt   sígarettur   eftir   því   hvort   hann   æfi   íþróttir   með  
íþróttafélagi   og   þá   hversu   oft,   hvort   hann   sé   sé   strákur   eða   stelpa,   eigi   enga   eða  
marga   vini   sem   drekki   áfengi   og   svo   framvegis.   Þegar   verið   er   að   skoða   ákveðnar  
breytur   sérstaklega   eins   og   til   dæmis   íþróttaiðkun   og   kyn   þá   er   öðrum   breytum   í  
jöfnunni  haldið  föstum  á  meðaltali.  Þá  er  eingöngu  verið  að  skoða  áhrif  þeirra  breyta  
sem  tekið  er  fram  og  allir  fá  meðaltals  gildi  á  öðrum  breytum.  Fyrst  verða  skoðaðar  
líkurnar   á   því   að   unglingarnir   hafi   orðið   drukknir   um   ævina   og   þar   eftir   verða  
skoðaðar  líkurnar  á  því  að  unglingarnir  hafi  reykt  sígarettur  um  ævina.  
 
 
 
 
 
 
 
 

   
 
70  
Áfengisneysla  
Á   mynd   fjögur   kemur   í   ljós   að   því   oftar   sem   unglingar   stunda   íþróttir   með  
íþróttafélagi  því  ólíklegri  eru  þeir  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir.  Einnig  kemur  í  ljós  
að  strákar  eru  líklegri  heldur  en  stelpur  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir.  Munurinn  á  
strákum  og  stelpur  er  meiri  á  meðal  þeirra  sem  ekki  stunda  íþróttir  með  íþróttafélagi  
í   samanburði   við   þá   sem   æfa   íþróttir   hvort   sem   það   er   einu   sinni   til   þrisvar   eða  
fjórum   sinnum   eða   oftar.   Sem   dæmi   má   nefna   að   aðeins   5,8%   líkur   eru   á   því   að  
stelpa   sem   stundar   íþróttir   með   íþróttafélagi   fjórum   sinnum   í   viku   eða   oftar   hafi  
orðið  drukkin  um  ævina.  Strákar  sem  æfa  fjórum  sinnum  eða  oftar  eru  aðeins  líklegri  
til  þess  að  hafa  orðið  drukknir  þar  sem  líkurnar  hjá  þeim  eru  7,5%.  Hjá  þeim  stelpum  
sem  æfa  einu  sinni  til  þrisvar  í  viku  eru  líkurnar  á  því  að  hafa  orðið  drukkin  7,9%    en  
hjá   strákum   sem   æfa   jafn   oft   eru   þær   10,2%.   Líkurnar   hjá   strákum   sem   ekki   æfa  
íþróttir  með  íþróttafélagi  eru  töluvert  hærri  eða  14,6%  og  líkurnar  hjá  stelpum  sem  
æfa  ekki  íþróttir  eru  síðan  11,4%.  Líkurnar  á  áfengisneyslu  unglinga  fara  stiglækkandi  
hjá  báðum  kynjum  eftir  því  sem  þau  æfa  oftar  í  viku  íþróttir  með  íþróttafélagi.  
 
Mynd   4.  Reiknuð  forspárlíkindi  fyrir  líkurnar  á  því  að  unglingur  hafi  orðið  drukkinn  
eftir  íþróttaiðkun  og  kyni.  
 
11.4%  
7.9%  
5.8%  
14.6%  
10.2%  
7.5%  
0%  
2%  
4%  
6%  
8%  
10%  
12%  
14%  
16%  
18%  
20%  
Stundar  aldrei  íþrókr   Stundar  íþrókr  1-­‐3  sinnum  
í  viku  
Stundar  íþrókr  4  sinnum  í  
viku  eða  olar  
Líkurnar  á  því  að  hafa  orðið  drukkinn  
Stelpur  
Strákar  

   
 
71  
Á  mynd  fimm  má  sjá  svipaðar  niðurstöður  og  á  mynd  fjögur  hér  að  ofan  nema  hér  er  
verið   að   skoða   bekk   í   staðinn   fyrir   kyn.   Eins   og   áður   eru   þeir   unglingar   sem   æfa  
íþróttir  ólíklegri  til  þess  að  hafa  orðið  drukknir  heldur  en  þeir  sem  æfa  ekki  íþróttir.  
Einnig  kemur  hér  í  ljós  munurinn  eftir  því  hvort  unglingarnir  eru  í  8.,  9.,  eða  10.  bekk.  
Eins  og  við  mátti  búast  þá  aukast  líkurnar  á  því  að  unglingarnir  hafi  orðið  drukknir  því  
eldri  sem  þeir  eru.  Ekki  er  ýkja  mikill  munur  á  unglingum  í  8.  og  9.  bekk  en  munurinn  
verður   töluvert   meiri   í   10.   bekk.   Áberandi   mestur   munur   á   milli   bekkja   er   meðal  
þeirra  unglinga  sem  stunda  ekki  íþróttir.  Ef  skoðaðir  eru  þeir  unglingar  sem  stunda  
aldrei  íþróttir  þá  eru  9,8%  líkur  á  því  að  þeir  sem  eru  í  8.  bekk  hafi  orðið  drukknir,  
11,6%  líkur  hjá  þeim  sem  eru  í  9.  bekk  og  18,6%  líkur  hjá  þeim  sem  eru  í  10.  bekk.  
Líkurnar   fara   svo   lækkandi   eftir   því   sem   unglingarnir   æfa   íþróttir   oftar   í   viku   en  
aðeins  4,9%  líkur  eru  á  því  að  unglingur  sem  æfir  fjórum  sinnum  í  viku  og  er  í  8.  bekk  
hafi  orðið  drukkinn,  5,9%  hjá  þeim  í  9.bekk  og  9,8%  hjá  þeim  í  10.  bekk  sem  æfa  jafn  
oft.    
 
Mynd   5.  Reiknuð  forspárlíkindi  fyrir  líkurnar  á  því  að  unglingur  hafi  orðið  drukkinn  
eftir  íþróttaiðkun  og  bekk.  
 
9.8%  
6.7%  
4.9%  
11.6%  
8.0%  
5.9%  
18.6%  
13.1%  
9.8%  
0%  
5%  
10%  
15%  
20%  
25%  
30%  
35%  
40%  
45%  
50%  
55%  
60%  
Stundar  aldrei  íþrókr   Stundar  íþrókr  1-­‐3  sinnum  
í  viku  
Stundar  íþrókr  4  sinnum  í  
viku  eða  olar  
Líkurnar  á  því  að  hafa  orðið  drukkinn  
8.  bekkur  
9.  bekkur  
10.  bekkur  

   
 
72  
Mynd   6.  Reiknuð  forspárlíkindi  fyrir  líkurnar  á  því  að  unglingur  hafi  orðið  drukkinn  
eftir  íþróttaiðkun  og  fjölda  vina  sem  drekka  áfengi.  
 
Mynd  sex  sýnir  líkurnar  á  áfengisneyslu  eftir  því  hversu  oft  unglingar  stunda  íþróttir  
með  íþróttafélagi  og  einnig  eftir  því  hversu  marga  vini  unglingarnir  eiga  sem  drekka  
áfengi.   Þessi   mynd   sýnir   greinilega   hve   gríðarlega   sterk   jafningjaáhrifin   eru.   Þeir  
unglingar  sem  eiga  vini  sem  drekka  áfengi  eru  margfalt  líklegri  til  þess  að  gera  slíkt  
sjálfir.    
Þeir  unglingar  sem  segjast  eiga  enga  vini  sem  drekka  áfengi  eru  mjög  ólíklegir  til  
þess  að  hafa  orðið  drukknir  sama  hvort  þeir  æfi  íþróttir  eða  ekki.  Aðeins  eru  1,9%  
líkur  á  því  að  unglingur  sem  æfir  íþróttir  fjórum  sinnum  í  viku  eða  oftar  og  á  enga  vini  
sem  drekka  áfengi  hafi  orðið  drukkinn,  líkurnar  hjá  þeim  sem  æfa  einu  sinni  til  þrisvar  
í  viku  eru  2,6%,  á  meðan  3,9%  líkur  eru  á  því  að  sá  sem  ekki  æfir  íþróttir  og  á  enga  
vini  sem  drekka  hafi  orðið  drukkinn.  Ef  skoðaðir  eru  þeir  unglingar  sem  eiga  nokkra  
eða  fáa  vini  sem  drekka  áfengi  þá  eru  þeir  töluvert  líklegri  til  þess  að  drekka  sjálfir  
heldur  en  þeir  sem  eiga  enga  vini  sem  drekka  áfengi.  Þetta  mynstur  kemur  fram  bæði  
meðal  þeirra  unglinga  sem  æfa  íþróttir  og  þeirra  sem  ekki  æfa  íþróttir.  Munurinn  á  
unglingunum  eftir  því  hvort  þeir  æfi  íþróttir  er  þó  meiri  hér  þar  sem  töluvert  hærri  
líkur   eru   á   því   að   unglingur   sem   er   ekki   í   íþróttum   og   á   einhverja   vini   sem   drekka  
3.9%  
2.6%  
1.9%  
16.1%  
11.3%  
8.4%  
50.2%  
40.1%  
32.5%  
0%  
5%  
10%  
15%  
20%  
25%  
30%  
35%  
40%  
45%  
50%  
55%  
60%  
65%  
70%  
Stundar  aldrei  íþrókr   Stundar  íþrókr  1-­‐3  sinnum  
í  viku  
Stundar  íþrókr  4  sinnum  í  
viku  eða  olar  
Líkurnar  á  því  að  hafa  orðið  drukkinn  
Engir  vinir  sem  drekka  áfengi  
Fáir  vinir  sem  drekka  áfengi  
Margir  vinir  sem  drekka  áfengi  

   
 
73  
áfengi  drekki  það  sjálfur.  Þeir  unglingar  sem  eiga  marga  vini  sem  drekka  áfengi  eru  
frekar   líklegir   til   þess   að   drekka   það   sjálfir.   Þeir   unglingar   sem   æfa   ekki   íþróttir   og  
eiga   marga   vini   sem   drekka   áfengi   hafa   50,2%   líkur   á   því   að   þeir   hafi   sjálfir   orðið  
drukknir.   Líkurnar   á   áfengisneyslu   fara   síðan   lækkandi   eftir   því   hversu   oft  
unglingarnir  æfa  íþróttir  en  þeir  sem  æfa  einu  sinni  til  þrisvar  eru  aðeins  ólíklegri  til  
að  hafa  orðið  drukknir,  eða  40,1%  og  líkurnar  hjá  þeim  sem  æfa  fjórum  sinnum  eða  
oftar  eru  32,5%.    
Í  stuttu  máli  er  hægt  að  segja  að  áfengisneysla  unglinga  fari  stiglækkandi  því  oftar  
sem   unglingarnir   stunda   íþróttir   og   að   sama   skapi   fer   áfengisneysla   unglinga  
stighækkandi  eftir  því  hversu  marga  vini  unglingurinn  á  sem  drekka  áfengi.  Munurinn  
á   unglingunum   eftir   því   hvort   þeir   stundi   íþróttir   er   þar   með   mestur   meðal   þeirra  
unglinga   sem   eiga   marga   vini   sem   drekka   áfengi.   Hér   er   greinilegt   samspil   á   milli  
íþróttaiðkunar  og  félagslegra  áhrifa  frá  vinum.  Ef  unglingar  eiga  ekki  neina  vini  sem  
drekka   áfengi   þá   hefur   íþróttaiðkun   lítil   áhrif   þar   sem   þeir   unglingar   eru   mjög  
ólíklegir   til   þess   að   drekka   sjálfir   sama   hvort   þeir   séu   í   íþróttum   eða   ekki.   Þeir  
unglingar   sem   eiga   fáa   eða   marga   vini   sem   drekka   áfengi   eru   líklegri   til   að   drekka  
sjálfir  en  þarna  spilar  íþróttaiðkunin  meira  inn  í.  Þeir  unglingar  sem  æfa  íþróttir  eru  
ólíklegri   til   að   drekka   áfengi   þó   þeir   eigi   fáa   eða   marga   vini   sem   drekka   áfengi   í  
samanburði   við   þá   sem   ekki   æfa   íþróttir   og   eiga   fáa   eða   marga   vini   sem   drekka  
áfengi.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   
 
74  
 
Mynd  7.  Reiknuð  forspárlíkindi  fyrir  líkurnar  á  því  að  unglingar  hafi  orðið  drukknir    
 
Á  mynd  sjö  má  sjá  fremur  öfgafullt  dæmi  sem  sett  er  fram  til  þess  að  sýna  það  
hversu   mikil   áhrif   þessar   breytur   sem   notast   er   við   í   þessari   greiningu   geta   haft   á  
líkurnar  á  því  að  unglingur  hafi  orðið  drukkinn.    
Á   myndinni   eru   tekin   dæmi   um   fjóra   unglinga   í   10.   bekk,   í   fyrsta   lagi   strák   og  
stelpu  sem  æfa  íþróttir  fjórum  sinnum  í  viku  eða  oftar  ásamt  því  að  eiga  ekki  neina  
vini  sem  drekka  áfengi  eða  reykja  sígarettur.  Afskaplega  litlar  líkur  eru  á  því  að  þessir  
unglingar  hafi  orðið  drukknir  eða  2,4%  líkur  hjá  viðkomandi  strák  og  1,8%  líkur  hjá  
viðkomandi  stelpu.  Í  öðru  lagi  eru  tölur  fyrir  strák  og  stelpu  sem  æfa  ekki  íþróttir  og  
eiga  marga  vini  sem  drekka  áfengi  og  reykja  sígarettur.  Mikill  munur  er  á  líkunum  á  
því  að  þessir  tveir  unglingar  hafi  orðið  drukknir  í  samanburði  við  þá  fyrri.  Líkurnar  á  
því  að  viðkomandi  strákur  hafi  orðið  drukkinn  eru  91,1%  en  hjá  viðkomandi  stelpu  
eru   líkurnar   88,6%.   Þó   svo   að   dæmið   hér   að   ofan   sé   tekið   eins   og   um   sé   að   ræða  
fjóra  ólíka  einstaklinga  þá  eru  þessir  einstaklingar  í  dæminu  fulltrúar  ákveðins  hóps  
og  eru  að  sjálfsögðu  margir  unglingar  sem  falla  í  hvern  hóp  fyrir  sig  og  standa  þar  
með  að  baki  þessum  tölum.