K ometalar (yunon. kometes -uzun sochli; belgisi: — Quyosh tizimiga kiradigan kichik osmon jismlari. Kometalarning Quyosh atrofidagi harakat yoʻllari (orbitalari) kichik sayyoralarnikiga qaraganda ancha choʻziq boʻlgani uchun Quyoshga yaqinlashgandagina koʻrinadi. Avval ular osmonda xira oq tuman nuqtalarga oʻxshab koʻrinib, keyin Quyoshga yaqinlashgani sari uning taʼsirida „dum“ chiqaradi (baʼzan bir necha „dum“ chiqarishi ham mumkin). Odatda, Kometalarning dumlari Quyoshga nisbatan qarama-qarshi yoʻnalgan boʻladi. Har yili 5-10 ta kometa kashf etiladi. Kometalarning yorqin ko‘rinib turadigan boshi va tobora xiralashib boruvchi bitta yoki bir necha dumi bo‘ladi. Boshining o‘rta qismida qattiq jismdan, ba’zan muz parchasidan iborat yadrosi bo‘lib, qolgan qismi asosan siyrak gaz va kosmik zarralardan iborat bo‘ladi. Kome-talar barcha sayyoralar singari sovuq jismdir, o‘zidan nur sochmaydi; quyosh nurlari kometada aks etib qaytishi natijasidagina biz ularni ko‘ra olamiz. Kometalar dumli yulduzlar ham deb ataladi.
Qiziqarli ma’lumotlar
So'rov savollari: •
Quyosh sistemasi deganda nimani tushunasiz? • Osmon jismlarini o‘rganishda hissa qo‘shgan qaysi olimlarni bilasiz? • Qanday yulduz turkumlarini bilasiz? • Quyoshning Yer yuzi tabiatiga ta’siri haqida nimalarni bilasiz? • Yerning tabiiy yo‘ldoshi nima?
Qiziqarli boshqotirma oshqotirma. Savollar. 1. Shishani sindirmay uyga kira oladi. 2. O`z aksingizni ko`ra olasiz. 3. Quyoshdan kelib olamni yoritadi. 4. Issiqlik uzatishning bir turi. 5. Rasmingizni oladigan optik qurilma. 6. Spektrdagi ranglardan biri. 7. Vatandoshlarimizdan biri. 8. Ko`zoynakning asosiy qismi. 9. Yorug`likning to`g`ri chiziq bo`ylab tarqalishidan hosil bo`ladi.
Boshqotirma javobi.
1. Nur 2. Ko`zgu 3. Yorug`lik 4. Nurlanish 5. Fotoapparat 6. Zarg`aldoq 7. Beruniy 8. Linza 9. Soya
