Romatoid Artrit. Hayatı aktif yaşamak
Yüklə 200,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sözlük.
- Daha fazla bilgi. Romatoid Artrit. Hayatı aktif yaşamak.
|
bedensel hareket ve spor “İşleyen demir pas tutmaz“ – Bu atasözü özellikle romatizma hastaları için de geçerlidir. Hedefli egzersizler sayesinde vücudun hareket sisteminin öğeleri (kemikler, kıkırdaklar, adaleler) daha iyi bir kan dolaşımına kavuşmakta ve beslenmekte ve böylece adalelerin gücü ve dayanıklılığı artırılmaktadır. Bu ise, bedensel ve ruhsal memnuniyeti artırır. Bedensel aktivitenin ayrıca çok olumlu psikolojik etkileri bulunmaktadır. bilgi Eklemlerin katılaşmasını önlemek, adale ve kasları (eklemlerin yükünü hafifletmek üzere) güçlendirmek ve deformasyonlara yol açmamak için düzenli hareket etmek özellikle romatizma hastalığında gerekli ve amaca uygundur. Bu, hastalığa yakalanmış eklemler için de geçerlidir. Jimnastik de dahil olmak üzere her türlü egzersiz, hastanın sağlık ve egzersizlere alışkanlık koşullarına uygun olmalıdır. Bazen, örneğin özellikle belirgin hastalık aktivitesinde ve akut ataklarda yalnızca pasif egzersizler mümkün olmaktadır. Hastalığın seyri yoğun değil ve hastanın genel sağlık durumu iyiyse, hedefli bir dayanıklılık ve / veya güç egzersizi yapılabilir. Ancak bunlar, önceden doktor veya fizyoterapist ile görüşülmelidir. Romatoid artrit ile yaşamak 54
Daha fazla Balık yiyin. Balık yağlarının içerdiği doymamış Omega-3-yağ asitlerinin iltihap önleyici bir etkisi olduğu bilinmektedir. Bu asitler özellikle somon ve uskumru gibi yağlı deniz balıklarında bulunmaktadır. Bu nedenle sofranızda haftada bir veya iki kez deniz balığı yemekleri bulunması tavsiye edilmektedir. Doktora danışıldıktan sonra Omega-3 yağ asitlerine ilişkin beslenme takviyesi de (somon yağı kapsülleri) yapılabilir. Eklemleri aşırı yük altında bırakmamak için mutlaka fazla kilolardan kaçının. Kilo veriyorsanız, kilonuzu yavaş bir şekilde azaltmanız gerekir.
sağlayabilir. Ancak diyet girişimleri mutlaka doktora danışılmalı, aşırı kilo kaybına yol açmamalı ve sağlık durumunu olumsuz etkilememelidir.
Alkolün iltihap tetikleyici olması nedeniyle, aşırı alkol tüketiminden kaçının.
hastalığın daha ağır seyri, kalp ve kan dolaşımı komplikasyonları ve romatizma nodülü oluşması açısından daha büyük bir risk taşırlar. Romatoid artrit ile yaşamak Bunun içerisinde bol taze meyve ve sebzeler, salatalar, hububat ürünleri (tam taneli), baklagiller ve (az yağlı) süt ürünleri yer almaktadır. Bunun dışında aşağıda sunulan öneriler yararlı olabilir:
Bitkisel gıdaları tercih edin. Et ve salam tüketiminizi haftada en fazla iki sefere indirin. Hayvansal yağlar yerine geniş ölçüde bitkisel yağlar kullanın.
Bugüne değin beslenmenin RA hastalığının oluşması ve seyri üzerinde belirleyici bir etkide bulunduğuna dair bilimsel olarak kanıtlanmış bir bilgi yoktur. Bu nedenle özel bir romatizma diyeti söz konusu değildir. Buna rağmen bazı romatizma hastaları belli gıda maddelerinin tüketilmesiyle şikâyetlerinin artması veya azalması arasında bir bağlantı gözlemlemektedir. Bu bağlamda bazen fındık, süt ürünleri, tatlılar, yağlı yemekler veya et özellikle yüksek miktarlarda dokunmaktadır. Burada kesin bir reçete yoktur. Neyin size iyi gelip neyin iyi gelmediğini ve vücudunuzun belli gıda maddelerine nasıl bir tepki gösterdiğini deneyerek öğrenin. Bazı gıda maddelerinin size iyi gelmediğini saptadıysanız, bun- lardan uzak durmanız her halükarda daha doğru olacaktır. İlkesel olarak dengeli ve sağlıklı bir beslenme tarzı tavsiye edilmektedir. 56
58 58 Sözlük Sözlük.
Analjezik (çoğul: Analjezikler) ağrı kesici Anamnez tıbbi geçmiş Ankiloz kemik sertleşmesi Ankilozan spondilit (= Bechterew Hastalığı) kronik iltihaplı bir eklem hastalığının belli bir türü Antagonist belli bir etki veya yapıya karşı (örneğin reseptör) yönelik olan madde antiinflamatuar İltihap önleyici Antifilojistik iltihap önleyici Antijen bağışıklık sisteminde bir tepki tetikleyebilen vücuda ait veya vücuda yabancı madde Antikor (= İmmünglobulin) bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak meydana gelen ve spesifik bir şekilde belli bir madde veya yapıya (antijen) karşı yönelen bir protein. Antiromatizmal (çoğul: Antiromatizmaller) romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılan ve farklı etkiler gösteren ilaçlar Artrit bir eklemin iltihabı Artrografi bir eklemin kontrast maddeli röntgeni Artropati bir eklemin (iltihaplı veya dejeneratif) hastalığı Artroskopi bir eklemin endoskopi yardımıyla görüntülenmesi Artroz (aşırı zorlama veya yükleme nedeniyle oluşan) kronik-dejeneratif eklem bozukluğu
b Bağışıklık sistemi vücudun korunma sistemi; organizmadaki yabancı maddelerin (antijenler) veya bozulmuş vücut hücrelerinin (kanser) savuşturulmasından sorumlu olan tüm yapıların toplamı (hücreler, antikorlar, haberci maddeler vs.) Biyolojik ilaç (çoğul: Biyolojik ilaçlar; İngilizce: Biologics, Biologicals) biyoteknolojik yöntemlerle elde edilen maddeler, “biyolojik maddeler” Bechterew hastalığı bkz. Ankilozan spondilit; Morbus (Latince) = Hastalık
C-reaktif Protein (CRP) kan serumunda oluşan belli iltihaplı süreçlerde, yoğunluğu birkaç saat içerisinde 1000 katına çıkabilen bir protein
D Diferansiyel teşhis birbirine benzer hastalık görüntülerinin ayırt edilmesi ve birbirine karşı sınırlandırılması DMARD bkz. hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaç
Efüzyon sıvı birikmesi, örneğin eklemde; dışarıdan şişme olarak gözükür ve yan bölgelerin sinirlerine baskı uygulandığında ağrıyabilir Ekstraartiküler eklemler haricindeki organlarla (organ sistemleriyle) ilgili Endoprotez vücudun bir uzvunun yerine konan ve yapay bir malzemeden üretilmiş parça, örneğin eklem protezi Entezit tendon bağlantı yerinin iltihabı Eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) Bir kan numunesi (pıhtılaşmayı önleyici bir madde katılarak) bir-iki saat dinlenmeye bırakıldığında, kan hücrelerinin (kan yuvarları) yerçekimi gereğince çökme hızı. Yüksek bir ESR, vücuttaki akut veya kronik bir iltihabın göstergesi olabilir.
Hastalığı modifiye eden antiromatizmal tedavi (DMARD = Disease Modifying Antirheumatic Drug) uzun süre etkili, hastalığı modifiye edici antiromatizmal ilaç
İmmünoloji bağışıklık sisteminin yapısı ve fonksiyonuyla ilgilenen bilim dalı İmmünosupresif bağışıklık sisteminin tepkisini önleyici veya zayıflatıcı İmmünosupresif ilaç bağışıklık sisteminin tepkisini önleyen veya zayıflatan ilaç
Interlökinler (İL) Lökositlerin (akyuvarlar) ürettiği ve bağışıklık sisteminin içerisinde bilgi alışverişini sağlayan, başka hücreleri aktive eden ve ayrıca hormon benzeri etkileri bulunan haberci maddeler. İnterlökinler türüne göre (İL-1 – İL-18) çok farklı etkiler gösterir. İntraartiküler eklem içine, içinde
Jüvenil İdiopatik Artrit ağırlıklı olarak çocuk ve / veya gençlerin yakalandığı kronik bir eklem iltihabı
K Kan tablosu kanın bileşenlerinin (yuvarlar, renk) belirlendiği laboratuvar incelemelerine verilen genel ad Kortiko(stero)idler (Glukokortikoidler) kortizondan türemiş ve ağırlıklı olarak iltihap önleyici bir etkiye sahip olan, ancak bunun ötesinde de başka etkileri de bulunan ilaç grubu Kortizon böbreküstü bezinde üretilen kortizol hormonunun yapay olarak elde edilen bir türevi
l Lenfosit akyuvarların (Lökosit), bağışıklık sisteminde önemli bir rol oynayan alt çeşidi Lökosit akyuvar
M Makrofajlar Bağışıklık sistemine dahil olan akyuvarların (lökosit) bir alt çeşidi. Makrofajlar yabancı maddeleri “sindirebilmekte” ve bu nedenle yiyici hücreler olarak da adlandırılmaktadır. Medyatörler hücreler arası iletişimi sağlayan haberci maddeler Monoartiküler tek bir eklemle ilgili Monoartrit tek bir eklemin iltihabı Monoklonal tek bir hücreden türeyen veya bir hücre tarafından oluşturulan Monoterapi tek bir ilaçla veya etkin maddeyle yapılan tedavi
N Non-Steroidal Antiromatizmal (NSAR) kortizondan (Steroid) türetilmeyen, ağrı ve iltihap önleyici etkisi olan ve prostaglandin üretimine dayanan bir etkin madde
O Oligoartiküler birkaç eklemle ilgili
60 60 Sözlük Oligoartrit birkaç eklemin iltihabı Oral ağızda, ağızdan Otoantikorlar vücudun kendi dokusuna karşı yönelen antikorlar; otoantikorlar otoimmün hastalıklarında görülmektedir
Pannus kıkırdak ve kemiklere girip bunları tahrip eden sinovyal hücre kütlesi, RA hastalığı için karakteristik Parenteral ilacın ağız yoluyla değil başka yollardan (örn. damardan, deriden) uygulanması Patogenez Hastalıkların meydana gelmesi ve gelişmesi Plasebo yalancı ilaç Poliartiküler birkaç veya çok sayıda eklemle ilgili Poliartrit birkaç veya çok sayıda eklemin iltihabı Proinflamatuar iltihap tetikleyici Prognoz bir hastalığın veya durumun tahmini seyrinin değerlendirilmesi progredient ilerleyen, progresif Progresyon ilerleme (bir hastalığın veya bir değişimin) Protein
amino asitlerinden oluşan organik bileşikler Protez
yapay vücut uzvu Psoriasis sedef hastalığı Psoriasis artriti genellikle deri ve / veya tırnaklarda görülen, psoriasis (sedef hastalığı) ile birlikte gelişen kronik iltihaplı bir eklem hastalığı
R Rehabilitasyon eski haline getirmek, sağlık bozukluklarını gidermek üzere yeniden entegre etmek veya önleyici tedbirler almak Remisyon hastalık belirtilerinin kalıcı veya geçici olarak yok olması; şikâyetlerin olmadığı durum Reseptör Çoğunlukla bir hücrenin yüzeyinde bulunan ve haberci maddeler tarafından iletilen sinyalleri alarak hücrenin merkezine aktaran hücre yapıları. Reseptörler belli haberci maddeler üzerinde uzmanlaşmıştır ve hücreye, söz konusu haberci maddeye tepki verme kabiliyeti kazandırırlar. Romatizmal faktör (RF) vücutta üretilen proteinlere karşı etkide bulunan antikorlar; bunlar bazı kronik-romatizmal hastalıklarda, özellikle romatoid artritte ve daha nadiren olmak üzere sağlıklı kişilerde kanıtlanabilir (“pozitif”) Romatoid artrit (RA) eklemlerin kronik iltihaplı hastalığı, halk arasında romatizma olarak da adlandırılır, eski adı: kronik poliartrit
Siklooksigenaz (COX) prostaglandin üretiminde anahtar bir rol oynayan enzim kompleksi Sinovyal eklem içerdiği kemik yüzeyleri bir eklem kıkırdağı zarıyla kaplı olan ve boşluğunu sinovyal sıvıyla dolu olup, bir sinovyal zar tarafından sarılan ve bir bağdoku kapsülü ve bağlarla güçlendirilmiş eklem Sinovyal zar (= Sinovialis) eklem boşluğunu kaplayan ve sinovyal sıvıyı üreten eklem kapsülünün bağ dokusundan oluşan iç zarı Sinovit (= Sinovialitis) sinovyal zarın iltihabı Sinovyal sıvı = Sinovya kemik yüzeylerinin sürtünmesini azaltmaya katkıda bulunan ve eklem boşluklarında (sinovyal boşluklar) bulunan koyu sıvı Sistemik bir organ sistemiyle veya (geniş anlamda) organlar sistemiyle, yani tüm organizmayla ilgili Sitokin Bağışıklık sisteminin hücreleri ile başka hücreler arasında sinyaller ileten ve böylece immün sistem tepkilerinde önemli bir rol oynayan çok sayıdaki doğal haberci maddeye verilen ortak ad. Sitokinler iltihap tetikleyici (proinflamatuar), bağışıklık sistemini düzenleyici ve kan üretimini yönlendirici çok farklı fonksiyonlara sahiptir. Sitokinlere örneğin interlökinler veya TNF-a dahildir. Steroid
bkz. Kortikosteroidler Subkutan (s. c.) deri altı
T TNF-a-İnhibitörü TNF-a-antagonisti (karşıt) Tümör Nekroz Faktörü (TNF) alfa (a) bağışıklık sisteminde çok farklı etkilere sahip olan ve pek çok iltihaplanma sürecinde merkezi bir rol oynayan doğal bir haberci madde (sitokin)
62 Daha fazla bilgi Kitap önerileri
Diagnose Rheuma. Lebensqualität mit einer entzündlichen Gelenkerkrankung (Romatizma teşhisi. İltihaplı bir eklem hastalığında yaşam kalitesi) Daniela Loisl ve Rudolf Puchner Springer Vienna Yayınevi, 2. Baskı, 2008 ISBN-13: 978-3211756379
Rheuma – ein Patientenlehrbuch. (Romatizma – Hastalar için bir ders kitabı.) Wolfgang Miehle Rheumamed-Yayınevi, 2007 ISBN-13: 978-3981096002
Entzündliches Gelenkrheuma. Rat, Hilfe und Informationen (İltihaplı eklem romatizması. Tavsiyeler, Yardım ve Bilgiler) Wolfgang Miehle Rheumamed-Yayınevi, 4. Baskı, 2005 ISBN-13: 978-3980660761
Rheumatoide Arthritis – alles was hilft. Therapien und Tipps für Menschen mit Gelenkrheuma (Romatoid Artrit – Yardımcı olan her şey. Eklem romatizmalılar için tedavi ve tavsiyeler) Michaela Sievers Govi-Yayınevi, 1. Baskı, 2003 ISBN-13: 978-3774109940
Kursbuch Rheuma. Neue Wege der Schmerzlinderung und Heilung (Romatizmaw Kurs Kitabı.) Dr. med. Susanne Holst ve Ulrike Preußiger-Meiser Südwest Yayınevi, 2. Baskı, 2004 ISBN-13: 978-3517067544
www.rheumanet.org Das Deutsche Rheumahaus (Alman Romatizma Evi) romatizmal hastalıklar hakkında çeşitli bilgi ve linkler sunmaktadır
www.rheuma-online.de Romatizma hakkında A’dan Z’ye bilgiler. Hastalık ve tedavi olanaklarıyla ilgili güncel bilgiler. Hastalar arasında deneyim alışverişi olanağı.
Rheumazentrum München (Münih Romatizma Merkezi): A’dan Z’ye romatizma, psoriasis artriti ile ilgili sayısız resim, doktor bulma olanağı
www.rheuma-wegweiser.de Romatizmal hastalıklarla ilgili tavsiye edilebilir nitelikli web sitelerinin bir listesi.
Deutsche Rheuma-Liga Bundesverband e. V. Maximilianstr. 14 53111 Bonn Tel.: 02 28 / 7 66 70 80 Faks: 02 28 / 7 66 06 20 www.rheuma-liga.de
Deutsche Rheuma-Liga Bundesverband e. V. (Federal Alman Romatizma Birliği) yaklaşık 250.000 üyeyle sağlık alanındaki en büyük özyardım kuruluşudur. Sunulan hizmetler arasında hastalar için yardım ve özyardım, bedensel hareket olanakları, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve romatizma hastalarının çıkarlarının temsil edilmesi bulunmaktadır. Daha fazla bilgi. Romatoid Artrit. Hayatı aktif yaşamak. Hastalar için danışma el kitabı. Pfizer Pharma GmbH Telephone 030 - 55 00 55 01 Fax 030 - 55 00 54 99 999 Monday – Friday 8:00 a.m. – 6:00 p.m.
62 33 1/ Ve rs. 1/ 04
2 Yüklə 200,47 Kb. Dostları ilə paylaş:
|