QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ AQROEKOLOJİ  

RAYONLAŞMASI

 

 

Aqroek

oloji 

sinif

Aqroek

oloji 

vilayət

Aqroekoloji  

Rayonlar 

Aqroekoloji 

yarımrayonlar 

Aqroekoloji 

qruplaşma 

1. 

Dağlıq 

A. 

Böyük 

Qafqaz 

4. Üzümçülük 

Ağ-şanı, qara-

şanı və s. 

I. Əla torpaqlar 

80 baldan 

yuxarı 

  

5. 

Tərəvəzçilik 

Kələm, pomi-

dor, xiyar və s. 

 

B. 

Kiçik 

Qafqaz 

6. Meyvəçilik 

Alma, armud və 

s. 

II. Yaxşı 

torpaqlar, 60-80 

bal 

  

8. 

Taxılçılıq 

Bərk buğda, 

yumşaq buğda 

və s. 

 

 

V. Nax-

çıvan 

MR 

3. Tütünçülük 

Trobzon və s. 

III. Orta 40-60 

bal 

 

Q. Talış 

7. Subtropik 

bitkilər 

Nar, feyxoa, ən-

cir və s. 

IV. Aşağı 20-40 

bal 

  8. 

Çayçılıq  

   9. 

Otlaq Qış və yay 

  10. 

Meşə 

Palıd, vələs, 

fıstıq və s. 

---

 

17 

 

II. 

Düzən 

D. Kür, 

Araz 

ovalığı 

1. Pambıqçılıq Zərif lifli 

V. şərti 

yararsız, 20 

baldan aşağı 

 

Qeyd: Hər rayon və yarımrayon torpaq xassələrinə görə 5 qrupa bölünür. 

 

AQROEKOLOGİYA, AQROSENOLOGİYA, aqrorekologiya, 

mədəni fitosenologiya – aqrosenozlar və ya mədəni ekosistemlər 

haqqında elm. A. aqrosenozlarda birgə  məskunlaşmağa uyğunlaşan 

orqanizmlər arasındakı  əlaqəni, bir-birinə  təsirini, mühitin onlara 

təsirini, hər hansı bir biosenoloji mühitin yaranmasında orqanizmlərin 

rolunu, həmçinin aqrosenozların strukturunu, tiplərini, məhsuldarlığını 

və rayonlaşdırılmasını tədqiq edir. A-nın ümumi məqsədi – biosenoloji 

qanunauyğunluqlardan istifadə etmək, mədəni bitkilərin məhsuldarlığını 

və keyfiyyətini yüksəltməkdir. 

AQROEKOSİSTEM – kənd təsərrüfat məhsulları əldə etmək üçün 

becərilən bitkilərin altında olan ərazi sahələrini birləşdirən ekoloji 

sistem. Aqroekosistemin tərkibinə daxildir: canlı aləmi ilə birlikdə 

(heyvanat aləmi, yosun, göbələk, bakteriyalar) torpaq; tarlalar – 

aqrosenozlar; heyvanlar; təbii və yarımtəbii ekosistemlər (meşə, təbii 

yem sahələri, su hövzəsi); insan. 

AQROEKOSİSTEMİN QİDA SAHƏSİ  – Becərilən bitkinin bir 

fərdinə düşən orta sahə. 

AQROİQLİM EHTİYATI  – k.t.-nın inkişafı üçün tələb olunan 

iqlim elementlərinin göstəriciləri. 

AQROİQLİMŞÜNASLIQ – iqlimi kənd təsərrüfatı (k.t.) 

istehsalatının tələblərinə uyğun öyrənən elm. Kənd təsərrüfatı 

bitkilərinin istilik və rütubətlə  tə’min olunma dərəcəsinin müəyyən 

edilməsi, aqrotexniki qaydaların, meliorasiya tədbirlərinin 

əsaslandırılması, mikroiqlimin yaxşılaşdırılması, xarici mühitin məhsula 

tə’siri məsələləri ilə məşğul olur. A. eyni zamanda quraqlıq, donvurma 

və s. zərərli təbii hadisələri öyrənir və onlara qarşı mübarizə tədbirlərini 

müəyyən edir. A-ın son məqsədi k.t.-nın ayrı-ayrı sahələrinin 

planlaşdırılmasına, düzgün yerləşdirilməsinə, məhsuldarlığın 

artırılmasına kömək etməkdir. 

AQROKİMYA – Torpağın kimyəvi tərkibi ilə  kənd təsərrüfatı 

bitkiləri arasındakı  əlaqəni öyrənən elmi fənn. A.-nın məqsədi kənd 

təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını artırmaq və alınan məhsulun 

keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqdır. 

 

---

 

19