Psixologik maslahat

OTA-ONALAR GURUHLARI

O ta- onalar bilan ish olib borishning individual shakllari bilan birga guruhiy shakli rahbarlik qilish ham foydali hisoblanadi. Bolaning ota- onasi shaxslararo muloqotda qiynalishini tan olganlari
holda, ular bunday guruhlar tarkibiga kiritilishi tavsiya etiladi.
Ota-onalar guruhlariga rahbarlik qilish, bola taraqqiyotining asosiy dalillarini, ularga mos ravishda m unosabatlarningo‘zgarishini ota- onalar tushunmaganliklarida, o ta- onalar va bolalar o ‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilashni o ‘z oldiga m aqsad qilib q o ‘yadi. Ota- onalar guruhlariga rahbarlik qilish xususiy m u am m o la r b o ‘yicha maslahat berish shaklida va maxsus o ta- o n a la r treninglari shaklida amalga oshirilishi m u m k in . Zaruriyat t u g ‘ilganda, o ta- o n a la r o ‘z la r in in g p s ix o lo g ik m u a m m o l a r in i h a l qilish i u c h u n psixoterapevtik guruhlardagi mashg‘ulotlarga tavsiya etish mumkin, bunday mashg‘ulotlar om m aviy m aslahat berish doirasida keng tarqalgan. Alohida masalalar b o ‘yicha maslahat berish guruh a ’zoiari uchun, umumiy b o ‘Igan, munozarali m u h o k a m a qilish asosida ota- onalar va bolalar o‘rtasidagi m unosabatlarni yaxshilashni o ‘z oldiga maqsad qilib q o ‘yadi.
Ota-onalar treninglari bola xulq-atvoridagi yashirin m a ’noni tushunish asosida u larn in g hissiyoti va k e c h in m a la r ig a o ta - onalarning sezgirligini oshirishni o ‘zi oldiga m aqsad qilib q o ‘yadi. Ota-onalar va bolalar o ‘rtasidagi yom on m unosabatlarning sababi bolalikda o ‘zlashtirgan tarbiyaning xato illatlari ( stereotiplari) bo'iishi mumkin.
Ota-onalar guruhlarida mashg‘ulot!ar o ‘tkazish h ar xil turda bolsa, bu ishni tashkil etishning qator um um iy qoidalarini ko‘rsatish mumkin. Amerikalik olim S.Slavson 3 asosiy qism ni o ‘z ichiga oladigan guruhning dastlabki qoidasi tushunchasini kiritadi:

1. 
   munozara predm eti - bolalar va ular bilan ota- onalarning o ‘zaro harakat usullari;
   
2. 
   guruhning h am m a a ’zoiari m unozarada erkin ishtirok etish huquqiga egadir;
   
3. 
   m unozarani olib boruvchi g u ru h n in g h a m m a a ’zoiari tomonidan majburiy qabul qilinadigan yagona obroMi kishi emas. Y uqorida s a n a b o ‘t i lg a n q o id a l a rg a a s o s l a n ib , m i jo z - markazlashgan davolash prinsipi asosida tuzilgan ota- onalarga maslahat berish, bola m uam m osida m arkazlashgan prinsipidan uzoqlashadi. Maslahat berish jarayonining m arkazi faqat bolagagina qaratilmasdan, balki bola m uam m osidan, o ta - o n a la r va bolalar
   

• 
  ‘rtasidagi m unosabat muammosiga, ota- onalar muammolariga
  

o kzgarib turadi, shu bilan birga ota- onalarning o ‘zIarini davolashni amalga oshiradi. Maslahatchi bola xulq-atvorining xususiyatlarini ota-onalarga ochib beradi va muam moni hal qilishning ikki qarama- qarshi usulini bayon qiladi. U yoki bu usulni tanlash ota- onalar hukmiga havola qilinadi.
Maslahatchining, ota-onalar guruhlari olib boruvchisiningasosiy o‘mi shundan iboratki, muammoni qo ‘yish, munozarani rivojlantirish va uni ha) qilish uchun guruh a ’zolari izidan hamma narsani oynaga

• 
  ‘xshab aks ettirishi, takrorlashi va tanlab berishi zarur. Boshqacha so'zlar bilan aytganda, maslahatchining roli, qo‘yi!gan muammoli vaziyatlarni hal qilish jarayonida ota-onalarni to ‘g‘ri yo‘lga solishni tashkil etishdan iborat. Ota-onalarda bola tarbiyasi bo‘yicha chuqur bilimga egalikni shakllantirishning psixologik sharoiti bo‘lib, bolalar aloqalarini tushunish va empatik muloqot usullarini o‘zlashtirish zarurligini o ta- onalar anglashi hisoblanadi.
  

A m erik a l ik psixolog X . D ja y n o tn in g fikricha, teng aloqa muloqotning 3 asosiy qoidasiga asoslanadi. Birinchidan, ota- onalar barcha vaziyatlarda boladagi ijobiy o ‘zgarishni m a ’qullashga intilishlari kerak, h ar qanday holatda ham uni kamsitmaslik, bolada ijobiy Men siymoni qollab- quw atlashdan iborat. Ikkinchidan, bola bilan uning qilgan ishi, bu ishning oqibati, vaziyat haqida gaplashish mumkin, bolaning xarakteri, shaxsi haqida gapirmaslik kerak, uning shaxsini salbiy baholashdan qochish kerak.
Kattalarning bolalar haqida flkri, bolaning kelajakdagi taqdiriga tashxis qo‘yishga, uni oldindan aytib berishga qaratilmasligi kerak. Maqtash va tanbeh berish ham o ‘sha qoidaga asosan tuzilishi kerak: tayyor baholash o'rniga, qilingan harakatlarva ular natijasini keng yoritib berish kerak, xulosa chiqarish va baho berishni bolaning

• 
  ‘ziga q o ‘yib berish kerak. Uchinchidan, aloqa jarayonida kattalar taklif kirituvchi tashabbuskorbo‘lishlari kerak. Bunda harakat usuli to ‘g‘ridan to ‘g ‘ri k o crsatib berilmasligi kerak, balki m uam m oli vaziyatni hal qilish imkoniyatlarini bola oldiga shunday q o ‘yish kerakki, bolaning o ‘zi eng to ‘g‘riroq usulni tanlashni mustaqil amalga oshirsin.