Pedaqoji ünsiyyət və onun quruluşu. Pedaqoji unsiyy
Yüklə 353,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
T
əlqinin növləri. T əlqinin müxtəlif növləri var.Əsaslanmalara görə təlqinin növlərini bu cür təsnif etmək mümkündür,yəni aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: 1.T əlqinedici təsirin mənbəyindən asılı olaraq təlqin 2 növdə olur : A) təlqin-hərəkət.Bu başqası tərəfindən edilir. B) özünütəlqin-burada təqinin obyekti və subyekti üst-üstə düşür,yəni,təlqin edən də,olunan da eyni adamdır.Özünütəlqin özünütərbiyənin mühüm vasit əsidir və şəxsiyyətin inkişafında əsas yer tutur. 2.T əlqin edənin (subyektin) vəziyyətindən asılı olaraq təlqin 3 növdə olur: a) ayıq vaxtında təlqin, b) yuxuda təlqin (hipnopediya – xarici dillərin öyrənilməsi zamanı istifade edilir), c) hipnozla t əlqin Pedaqoji sah ədə çalışdığımız üçün bizi daha çox ayıq vaxtında aparılan təlqinin xüsusiyyətləri maraqlandırmalıdır. 3.T əlqin edənin məqsədinin olub-olmamasından asılı olaraq təlqin 2 növdə olur: a) m əqsədli təlqin, b) məqsədsiz təlqin. M əqsədli təlqin zamanı müəllim qoyulmuş məqsədə çatmaq üçün uşağa psixoloji təsiri m əqsədli şəkildə və şüurlu olaraq təşkil edir.Məqsədsiz təlqində isə təlqin edən şəxs qarşısında heç bir məqsəd (fikir,hərəkət,davranış və s.) müəyyənləşdirilmir. 4.T əsirin nəticələrinə görə təlqin a) müsbət və b) mənfi növlərdə olur. Birincinin n əticələrinə görə uşaqda ən yaxşı,müsbət psixoloji keyfiyy ətlər(adətən,maraqlar,baxışlar,münasibətlər,davranışlar,hərəkətlər) formalaşır. Pis,m ənfi təsirin gedişatında isə şüurlu və ya şüursuz,məqsədli və ya məqsədsiz olaraq adama m ənfi,pis psixoloji keyfiyyətlər,xüsusiyyətlər,hallar (aşağı özünüqiymətləndirmə,məsuliyyətsizlik və s.) təlqin edilir. 5.M əzmunundan asılı olaraq təlqin 2 növdə olur: a) açıq təlqin, b) qapalı təldin.Açıq t əlqində onun məqsədi ilə forması tam uyğun gəlir. T əlqin edən şəxs (subyekt) təlqin olunanı (obyekti) müəyyən hərəkətlərin edilməsinə və ya on ları etməməyə çağırır. M əsələn,”Sən həmişə yaxşı oxuyacaqsan”,”Sən bir də heç vaxt siqaret çəkməyəcəksən” deməklə müəllim konkret uşağa öz konkret fikrini açıq şəkildə bildirir.Qapalı və ya bilavasitə təlqində isə məqsəd açıq deyil,qapalı,maskalanmış şəkildə verilir,birbaşa deyilmir (“Qızım,sənə deyirəm,gəlinim sən eşit” atalar sözündə deyildiyi kimi),olunan h ərəkətə,davranışına işarə olunur. T əlqin və relaksasiya Biz buraya q ədər adi pedaqoji fəaliyyət şəraitində yerinə yetirilən təlqindən söhbət aç- mışıq. Lakin təlqin və özünütəlqin təlqinə məruz qalan adamın psixi və fiziki fondunda realllaşdırıldıqda, onun effektivliyi əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlir. Pedaqogikada relakso- pediya adlanan bu metod son ill ər daha geniş tətbiq olunmaqdadır. Relaksopediya ən m əsuliyyətli və mürəkkəb situasiyalarda, xüsusilə, pedaqoji cəhətdən başsız buraxılmış, antisosial meyilli, ictimai davranış normalarının müxtəlif pozulma halları özünü göstərən şagirdlərlə iş zamanı daha effektli təsir göstərir. Adi təsir metodları da burada çox vaxt az effektli olur. Uşağın təlqinə meyilliliyi yüksəldiyi zaman relaksasiya fondunda təlqinin t ətbiq edilməsi çox vaxt müsbət nəticələr verir. Məsələ burasındadır ki, relaksasiya ha- lında məlumatın daxil olmasının daxili və xarici kanallar sürətlə azalır, yalnız bir şey - pedaqoqun t əlqindedici səsi qalır ki, onun da təsirinin effektivliyi yüksəlir. Əzələ relaksiyası vəziyyətində təsirlilik və özünütəlqin də yüksəlir. Ona görə də özünü- t əlqin üçün ən yaxşı vaxt əsasən yuxudan qabaqkı və oyanmadan qabaqkı mərhələlər- dir. Özgə vaxt şüurun rasional komponenti təlqinedici təsirə mane olur, məlumatın qiy- m ətləndirilməsində tənqidilik yüksəlir. Relaksopediyanın didaktik məsələlərlə tətbiq edilməsi də geniş yayılmışdır. Təlimin bu metodu informasiyanın daxil edilməsində suqqestopediyaya (təkliflər, təklif vermək. Г.Лозанов “Основньı суггестолочкий” Sofiya – 1973) əsaslanır və bunun da nəticəsin- d ə mənimsənilmiş biliklərin kəmiyyəti və keyfiyyəti sürətlə yüksəlir. |