Sportva harakatli o’yinlar o’qitish metodikasi
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Psixologik tayyorgarlik
Yosh sportchilar bilan o’tkaziladigan mashg’ulotlarda yuksak axloqiy sifatlarni, O’zbekistonga sadoqat ruhini, jamoa bilan ishlash, mehnatsevarlik va tartib-intizom qadriyatlarini tarbiyalash asosiy vazifa hisoblanadi. Yosh sportchilarni ma’naviy tarbiyalashda bevosita sport faoliyati muhim rol o’ynaydi, zero bu faoliyat ma’naviy sifatlarni tarbiyalashda katta imkoniyatlarga ega. Jamiyat oldidagi yuksak mas’uliyat hissi, yosh sportchilar shaxsiyatidagi ma’naviy sifatlarni shakllantirish sportchining irodaviy sifatlarini rivojlantirish bilan bir vaqtda amalga oshirilishi lozim, bunda psixologik tayyorgarlikni yosh sportchilar shaxsini rivojlantirish va takomillashtirishga yo’naltirilgan tarbiya jarayoni sifatida tushunish lozim. Bunda davomiy mashq jarayoniga psixologik tayyorgarlik sport faoliyati motivlarini to’xtovsiz rivojlantirish va mashq jarayonining turli tomonlariga qulay munosabatlar hisobiga amalga oshiriladi. Yosh sportchilarni psixologik tayyorlash shaxsning o’ziga xos xususiyatlarini shakllantirishga yo’naltirilgan bo’lib, bu xususiyatlar muayyan sharoitlarga moslashish va musobaqalarning ekstremal shart- sharoitlariga moslashish hisobiga musobaqalarda muvaffaqiyatli qatnashish imkonini beradi. Psixologik tayyorgarlik bu o’rinda tarbiyaviy va o’z-o’zini tarbiyalash jarayoni sifatida maydonga chiqadi. Bu jarayonda murabbiy-pedagog markaziy figura hisoblanadi, murabbiy- pedagog sportchilarning mashq mashg’ulotlari va 86 musobaqalardagi xulq- atvorini boshqarish bilangina cheklanib qolmaydi. Yosh sportchilarni tarbiyalashning muvaffaqiyati ko’p jihatdan murabbiyning sport tayyorgarligi va umumiy tarbiya vazifalarini kundalik uyg’unlashtirib borishi bilan belgilanadi. Intizomlilikni tarbiyalashni ilk mashg’ulotlardan boshlash maqsadga muvofiqdir. Mashq mashg’ulotlari va musobaqalarda qatnashish qoidalariga qat’iy rioya qilish, murabbiy ko’rsatmalarini aniq bajarish, mashq mashg’ulotlarida, maktab va uyda o’zini a’lo darajada tutish- bularning barchasiga murabbiy doimo e’tibor qaratishi lozim. Sport mashg’ulotlarining boshidanoq mehnatsevarlik va qiyinchiliklarni engib o’tish qobiliyatini tarbiyalash muhimdir, bunga esa mashq vazifalarini muntazam ravishda bajarib borish orqali erishiladi. Yosh sportchini aniq misollar bilan shunga ishontirish lozimki, zamonaviy sportda muvaffaqiyat mehnatsevarlikka bog’liqdir. Yosh sportchilar bilan mashg’ulotlar jarayonida intellektual (aqliy) tarbiya muhim ahamiyat kasb etadi. Aqliy tarbiyaning asosiy vazifasi o’quvchilar tomonidan sport trenirovkasi, gigiena va boshqa sohalarga xos maxsus bilimlarning egallanishi hisoblanadi. Stol tennisi kabi zamonaviy sport o’yinlari uchun mashq va musobaqa yuklamalarining yuqori darajasi xosdir. Tayyorgarlikning barcha bosqichlarida juda qattiq saralashdan faqat yaxshi jismonan sog’lom va kerak bo’lganda o’z imkoniyatlarini maksimal darajada yuzaga chiqara oladigan sportchigina o’ta oladi. Bu natijaga erishishning yuqori manfaatdorligi mavjud bo’lgandagina mumkindir. Eslatib o’tamizki, motiv - bu muayyan ehtiyojlarni qondirish bilan bog’liq faoliyatga undashdir. Ehtiyoj - inson holati bo’lib, unda insonning muayyan yashash sharoitlariga bog’liqligi ifodalanadi. Natijaga erishish istagi sifatida belgilanadigan yutuqlarning yuqori motivatsiyasi sportchining imkoniyatlarini bir joyga yo’naltiradi, ijodiy salohiyatni ochib beradi, sportchini xulq-atvorning eng qiziq variantlarini izlash va topishga majbur qiladi, me’yor va mas’uliyat hissini hamda birdaniga bo’lmasa-da, muayyan vaqt o’tib yuqori natijaga erishish uchun kerak bo’lgan 87 barcha narsani beradi. Sportchi ichki tomondan o’zgaradi, rekord natijalar ko’rsatishga loyiq bo’lib boradi, o’zining eng yaxshi jihatlarini namoyon qiladi. Albatta, bu o’rinda so’z qoidalar va oliy ahloqiy g’oyalardan chetga chiqmagan holda g’alabaga erishish istagi haqida boradi. Sportchi imkoniyatlarini safarbar qilish darajasi uning oldga qo’yilgan vazifani bajarish istagining ko’rsatkichidir va, shunga mos ravishda, bu istagi (motivatsiya) ga ta’sir ko’rsatib, imkoniyatlarni safarbar qilish darajasini oshirish mumkin. Inson muayyan natijaga erishishni qanchalik ko’p xohlasa, u shunga muvofiq natijaga erishish uchun shuncha ko’p harakat qiladi. Stol tennisi amaliyotida motivatsiya muammosi ikkita yo’l bilan hal qilinadi: yuqori motivatsiya darajasiga ega sportchilarni saralab olish va bu darajani rag’batlantirish (moddiy va ma’naviy), jazo, ishontirish, majburlash va h.k.lar hisobiga yanada oshirish. Bunda sportchidagi oldindan yuqori ahamiyatga ega bo’lgan motivatsiyani maxsus ta’sir o’tkazish yo’li bilan oshirish samarali yo’l hisoblanadi. Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|