Sportva harakatli o’yinlar o’qitish metodikasi
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Egiluvchanlik
Egiluvchanlik-bo’g’imlarning katta amplitudali va maksimal darajada keng diapazondagi turli-tuman harakatlarni bajarishga imkon beradigan harakatchanligidir. Egiluvchanlik tushunchasi elastiklik, mushaklarning tarangligi hamda mushaklarning bo’shashish qobiliyati (relaksatsiyasi)ni o’z ichiga oladi. Egiluvchanlik asosan bo’g’im yuzasining shakliga, umurtqa pog’onasining harakatchanligiga, bog’lam, pay va mushaklarning cho’ziluvchanligiga, mushak tonusiga ta’sir qiluvchi markaziy nerv sistemasining holatiga bog’liq. Jismoniy madaniyat amaliyoti harakatlarni to’g’ri bajarish yaxshi egiluvchanlikka bog’liqligini tasdiqlaydi. Egiluvchanlikning etarli bo’lmasligi tezlik va chaqqonlik rivojlanishini chegaralab qo’yadi. Harakat diapazoni qanchalik ko’p chegarlangan bo’lsa sportchining tezligi shuncha past bo’ladi. Sportchi katta kuch bilan ishlashga majbur bo’ladi va shu sababli, u tez charchaydi. Egiluvchanlikning etarli darajada bo’lmasligi tez-tez jarohatlanishlar (mushaklar, boylamlar cho ‘zilishi va uzilishi)ga sababi boTadi. Harakatlarni tez, to’g’ri va maksimal diapazonda bajarish qobiliyati: ❖ mushaklar, boylamlar, paylarning elastikligiga; ❖ bo’g’imlar va umurtqa pog’onasining harakatchanligiga; ❖ mushak tonusiga ta’sir qiluvchi markaziy nerv sistemasining umuiy holatiga ko’p jihatdan bog’liq. Maksimal diapazonda harakat qilishda antagonist mushaklarning elastikligi etarli bo’lmasligi bo’g’imlar harakatchanligini chegaralab qo’yadi. Mushak tolalarining elastikligini mashqlar orqali yaxshilash mumkin. Bunda albatta mushak tolalarining o’zini dastlabki holatiga qaytish qobiliyati pasayishiga yo’l qo’ymaslik lozim. Mushaklar harakatchanligini rivojlantirishga qaratilgan maxsus mashqlarni kuch mashqlari bilan birga qo’shib olib borish kerak. Chunki kuch egiluvchanlikning tarkibiy qismi hisoblanadi. Egiluvchanlikni rivojlantirish butun yil davomidagi tayyorgarlikning majburiy elementi hisoblanadi. Bunda maksimal 85 yuklama umurtqa pog’onasi, son, tizza, boldir, bo’yin sohalariga, elka kamari mushaklariga tushishi zarur. Egiluvchanlikni rivojlantirish uchun kattalashgan amplitudali harakatlar, ya’ni cho’zilish mashqlaridan foydalaniladi. Ular ikki guruhga bo’linadi: faol va sust harakatlar. Faol mashqlarda ayrim olingan bo’g’imdagi harakat hajmini oshirishga aynan shu bo’g’imdan o’tayotgan mushaklarning qisqarishi orqali erishiladi. Sust mashqlarda esa tashqi kuchlardan foydalaniladi. Faol mashqlardan keyin egiluvchanlikning oshgan ko’rsatkichlari passiv mashqlarga qaraganda uzoqroq saqlanadi. Bolalik va o’smirlik davrida egiluvchanlikni rivojlantirish doimo osonroq bo’ladi. Shu sababli egiluvchanlikni rivojlantirish bo’yicha asosiy ishlarni aynan shu davrga rejalashtirish lozim. Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|