O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov
SERTIFIKATLASH SXEMASI VA MUDDATLARI, MAJBURIY
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
5.5.
SERTIFIKATLASH SXEMASI VA MUDDATLARI, MAJBURIY SERTIFIKATLANADIGAN XIZMATLAR VA BUYUMLAR NOMLARI Sertifikatlashtirishning, standartlashtirish bo‘yicha xalqaro tashkilot ISO (International Organization for Standardization, ISO) tarkibidagi qo‘mita tomonidan tayyorlangan hujjatda uchinchi tomon tarafiga amalga oshiriladigan sakkizta sxemasi berilgan bo‘lib, respublikamizda ham aynan shu 8 ta sxema tadbiq etilgan. Birinchi sxema. Bu sxema bilan faqat mahsulot namunalari turlarini standartlar talablariga muvofiqligini maxsus tasdiqlangan sinov tashkilotlarida sinovdan o‘tkaziladi. Bu xildagi sertifikatlashtirishda sinovga taqdim etilgan namunani belgilangan talablarga muvofiqligi tasdiqlanadi, xolos. Bu yo‘l o‘zining soddaligi va unga ko‘p xarajat talab qilmasligi tufayli milliy va xalqaro savdo munosabatlarida muayyan darajada tarqalgan. Ikkinchi sxema. Bu sxemada mahsulotning namuna turlarini maxsus tasdiqlangan sinov tashkilotlarida sinovdan o‘tkazilib, so‘ngra uning sifatini savdo shaxobchalaridan vaqti-vaqti bilan olinadigan namunalar asosida nazorat qilib boriladi. Bu usul taqdim etilgan namunalar sifatini baholash bilan seriyali chiqayotgan mahsulotning sifatini ham baholash imkonini beradi. Usulning afzalligi uning soddaligidadir. Uning kamchiligiga esa nazorat sinovlar natijasiga qarab, agar mahsulot standart talablariga nomuvofiqligi aniqlanilsa, baribir uni savdo 235 shaxobchalaridan chiqarib tashlash mumkin bo‘lmaydi, yoki uni chiqarib tashlash uchun birmuncha qiyinchiliklar tug‘iladi. Uchinchi sxema. Mahsulot namunalarining turlarini maxsus tasdiqlangan sinov tashkilotlarida o‘tkazish, so‘ngra sotuvchi yoki iste‘molchiga yubormasdan turib vaqti-vaqti bilan namunalarning tekshiruvini nazorat qilishga asoslanadi. Ikkinchi sxemadan farqlanuvchi tomoni shuki, mahsulot savdo shaxobchalariga tushmasdan turib, sinov nazorati o‘tkaziladi va standartga muvofiqligi aniqlansa, mahsulotning iste‘molchiga jo‘natilishi to‘xtatiladi. To‟rtinchi sxema. Mahsulot namunalarining turlarini xuddi 1-3-sxemalardek sinovdan o‘tkazishga asoslangan bo‘lib, so‘ngra savdo shaxobchasidagi, hamda ishlab chiqarishdan olingan namunalarining tekshirish nazorati vaqti-vaqti bilan o‘tkazish orqali mahsulotning sifati hisobga olinadi. Bu holda mahsulot ishlab chiqarilgan bo‘lib, uning chiqarilishiga ma‘lum xarajatlar bo‘lgandan keyin standart talablariga nomuvofiqligi aniqlanadi. Beshinchi sxema. Bu sxema mahsulot namuna turlarini tasdiqlangan sinov tashkilotlarida o‘tkazishga va mahsulot ishlab chiqarishning sifatini baholashga asoslangan bo‘lib, so‘ngra savdo shaxobchasida va ishlab chiqarishda na‘munalar sifatini nazorat qilib boriladi. Bu sertifikatlashtirish usuli faqat mahsulotning sifatini nazorat qilibgina kolmay, balki korxonada chiqaziladigan mahsulotning sifatini kerakli darajada bo‘lishini ham nazorat qiladi. Tabiiyki, korxonada mahsulot sifatini ta`minlashda, tizimni baholashda va uning mezonini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Ushbu usul sanoati rivojlangan mamlakatlarida, hamda xalqaro sertifikatlashtirish tizimlarida eng ko‘p tarqalgan sxemadir. Birinchi-to‘rtinchi sxemalariga qaraganda bu sxema eng murakkab va nisbatan qimmatroq turadigan sxema bo‘lib, uning afzalligi iste‘molchi mahsulot sifat darajasini yuqori ekanligiga ishonch hosil qiladi, bu esa asosiy mezon hisoblanadi. Oltinchi sxema. Faqat korxonadagi mahsulotning sifatini ta`minlash bilan tizimni baholashni o‘tkazishga mo‘ljallangan. Bu usul ayrim vaqtda korxona- tayyorlovchini attestatlash deb ham yuritiladi. Bu xil sertifikatlashtirishda faqat korxonaning belgilangan sifat darajadagi mahsulotni chiqarish qobiliyati baholanadi. |