O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

1-rasm. Sathlar va o‘qlar.

1–vertikal (bo‘ylama) o‘q; 2–frontal sath;

3–gorizontal sath; 4–ko‘ndalang o‘q; 5–sagittal 

o‘q; 6–sagittal sath.

---

11

ga), frontal – ko‘ndalang (o‘ngdan chapga), sagittal (oldindan or-

qaga) o‘qlar ajratiladi. Bu o‘qlardan bo‘g‘imlar harakatini aniq-

lashda foydalaniladi.

Gavda qismlari va a’zolarning joylashi shini aniqlashda butun 

dunyoda qo‘llaniladigan lotin anatomik terminlari qabul qilingan. 

Hozirgi vaqt da qo‘llanilayotgan o‘zbek tilidagi Xalqaro anatomik 

terminologiya 2004-yil 7–8-oktabrda Samarqand shahrida bo‘lib 

o‘tgan O‘zbekiston Morfologlarining III syezdida tasdiqlangan.

Tananing va a’zolarning joylashishini o‘rganishda anatomik ter-

minologiya tarkibiga kiruv chi quyidagi nomlardan foydalaniladi:

Medialis – medial, ichki (o‘rtaliqqa yaqin turuvchi);

Lateralis – lateral, yondagi, o‘rtadan chetdagi;

Intermedius – oraliqdagi;

Internus – ichki;

Externus – tashqi;

Profundus – chuqur;

Superficialis – yuzaki;

Proximalis – proksimal, tanaga yaqin;

Distalis – distal, tanadan uzoq;

Anterior – oldingi;

Posterior – orqa, orqadagi;

Superior – yuqorigi;

Inferior – pastki, pastda turuvchi;

Transversus – ko‘ndalang;

Ventralis – oldingi tomonga (qorin tomonga) qaragan;

Dorsalis – orqa; orqa tomon; dorsal;

Dexter – o‘ng;

Sinister – chap; 

Longitudinalis – bo‘ylama;

Cranialis – bosh tomon, cranial tomon;

Caudalis – quyruq (dum) tomon.

Ba’zi a’zolar (yurak, o‘pka, plevra va boshqalar)ning ta-

na yuza sidagi proyeksiyasini aniqlash uchun tana bo‘ylab verti-

kal yo‘nalgan shartli chiziqlar o‘tkaziladi. Bularga to‘sh chizig‘i 

(linea sternalis) to‘sh suyagi chekkasi bo‘ylab o‘tadi; o‘rta o‘mrov 

chizig‘i (linea medioclavicularis);  oldingi qo‘ltiq osti chizig‘i 

(linea axillaris anterior); o‘rta qo‘ltiq osti chizig‘i (linea axillaris 

media);  orqa qo‘ltiq osti chizig‘i (linea axillaris posterior);  ku-

rak chizig‘i (linea scapularis); umurtqa yon chizig‘i (linea para-

vertebralis) kiradi.

---

12