O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi andijon mashinasozlik instituti «umumtexnika fanlari»

Yechish:
Aralashmaning gaz doimiysi:
Massasi:
bu yerda: T₁ =t₁+273=50+273=323 K.
Gazlar aralashmasining issiqlik sigʻimi:

Gazni qizdirishga issiqlik sarfi:



2-masala.Issiqlik sigʻimini haroratga bogʻliq ravishda oʻzgarishi chiziqli boʻlmagan holat uchun, oʻzgarmas bosim ostida, tarkibi r_co2 = 0,145, r_o2 = 0,065, rn₂ = 79,0% boʻlgan 1m³ gazlarning aralashmasini 200⁰S dan 1200⁰S gacha qizdirish uchun kerak boʻlgan issiqlik miqdori topilsin.


Yechish
Qizdirish uchun kerak boʻlgan issiqlik miqdori quyidagi tenglamadan topiladi.

Bu tenglamaga ilovada berilgan 4,5 va 8 jadvallardan issiqlik sigʻimlarining qiymatlarini quysak, kerak boʻlgan issiqlik miqdori topiladi.

NAZORAT TOPSHIRIQLARI

Sigʻimi V=2m³ boʻlgan idishda massaviy tarkibi: O₂, CO va N₂ kislorod gazlaridan iborat aralashmaning bosimi R₁=0,6 MPa va temperaturasi t₁ boʻlib, u oʻzgarmas bosimda t₂ temperaturagacha qizimoqda. Aralashmaning gaz doimiysini, massasi va qizdirishga sarflangan issiqlik miqdorini aniqlang.

Variant		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
t1, ^0C		10	20	30	40	50	60	70	80	90	100
t2, ^0C		110	120	130	140	150	160	170	180	190	200
Gazlar	O2	20	10	25	40	70	50	30	20	30	40
	CO	30	50	25	40	20	30	30	50	10	30
	N2	50	40	50	20	10	20	40	30	60	30

4 - AMALIY MASHGʻULOT.


GAZLARNING ISSIQLIK SIGʻIMI.


Nazariy ma‘lumotlar

Termodinamikaning birinchi bosh qonuni issiqlik - harakat muhim oʻrin tutadigan sistemalar uchun energiyaning saqlanish va aylanish qonunining tatbiqidir.

Agar 1 kg ishchi jism AV-termodinamik protsessni amalga oshirib (3.4-rasm), a-v elementar uchastkada cheksiz kichik energiyani-dq issiqlik miqdori shaklida uzatsa, uning temperaturasi va hajmi mos ravishda cheksiz kichik miqdor dT va dV ga oʻzgaradi.

R
A

a
v
d V

Jism temperaturasi dT ga ortganda molekulalar harakati tezligi va uning ichki kinetik energiyasi ortadi. Jism hajmi dV ga ortganda molekulalar orasidagi masofa uzoklashadi, bu uning ichki potentsial energiyasini ortishiga olib keladi.

Ichki kinetik va potentsial energiyaning oʻzgarishi jismning solishtirma ichki energiyasi du ning toʻliq oʻzgarishiga teng. Hajm dV ga ortganida ishchi jism tashqi kuchlarga qarshi dl ish bajaradi.
U holda energiyaning saqlanish va aylanish qonuniga koʻra:


(4.1)
yoki qaytar protsesslar uchun :
(4.2) .
MASALALAR YECHISH NAMUNALARI

1-Masala.Massasim = 2 kg boʻlgan azot gazi oʻzgarmasP₁= 0,3 MPa bosimda kengay­moqda va uning temperaturasit₁=100 ⁰C dant₂=300 ⁰Cgacha oshmoqda. Azot gazining oxirgi hajmini, bajarilgan ishni va berilgan issiqlik miqdorini aniqlang.

Yechish:

Azotning solishtirma gaz doimiysi:

Azotning boshlangʻich hajmini holat tenglamasidan aniqlaymiz:

Gey – Lyussak qonunidan gazning oxirgi hajmini aniqlaymiz:

Gazni kengayishida bajargan ishi:

Oʻrtacha massaviy izobarik issiqlik sigʻimini aniqlaymiz:

Gazga berilgan issiqlik miqdori:

2-Masala.Sigʻimi 40 l boʻlgan ballondagi vodorodning ortiqcha bosimi qizdirish natijasida 100 bar. dan 152 bar. gacha ortganda vodorod tomonidan olingan issiqlik miqdorini, temperaturasi va ichki energiyasi oʻzgarishini aniqlang. Barometrik bosim R = 750 mm.sim.ust., boshlangʻich temperatura t₁ =17 ⁰C.
Yechish:
Atmosfera bosimini Pa.da ifodalaymiz:
R_a = 750133,322 = 99990 Pa  10⁵ Pa
Qizdirishdan oldingi va keyingi absalyut bosim:


SHarl qonuniga koʻra:

Holat tenglamasidan vodorodning massasini aniqlaymiz:

Vodorod tomonidan olingan issiqlik miqdori:

bu yerda: vodorodning izoxorik issiqlik sigʻimi.

Izoxorik protsessda ish bajarilmaydi va L = 0
ga koʻra
Vodorodning ichki energiyasining oʻzgarishi: