Translyatsiya vaqtida ribosomaga aminokislotalarni tashib, aminokislota zanjirini hosil qilishga yordam beradi.
II BOB. RNK BOG’LOVCHI FUNKSIYALARGA EGA MULTIDOMEN OQSIL Biologiyaning markaziy dogmasi Polipeptidlarni kodlovchi genlar ikki bosqichda ifodalanadi (ekspressiyalanadi). Ushbu jarayonda axborot DNK →→right arrow RNK →→right arrow oqsil yoʻnalishida uzatiladi va bu yoʻnalishli bogʻlanish biologiyaning markaziy dogmasi deyiladi.
Genetik kod Genetik axborotni oʻqish jarayonining birinchi bosqichi transkripsiya boʻlib, bunda DNKdan RNKga nukleotidlar ketma-ketligi koʻchirib olinadi. Keyingi bosqichda aminokislotalar birlashib, oqsil hosil qiladi.Aminokislotalarning bir-biriga bogʻlanish tartibi oqsilning shakli, xususiyatlari va vazifasini belgilaydi.RNKning toʻrt asosi atigi toʻrtta nukleotid asoslaridan genetik kod hosil qiladi. Bular – adenin (A), sitozin (C), guanin (G) va urasil (U). Genetik kodning ketma-ket uchta nukleotid tartibida oʻqilishi kodonlar deb ataladi. Har bir kodon bitta aminokislotaga (yoki ketma-ketlikning boshlash yoki toʻxtash signallariga) mos keladi.
Genetik kod jadvali. iRNK nukleotidlarining uchta harfdan iborat ketma-ketligi maʼlum bir aminokislotaga yoki “stop” kodoniga mos keladi. UGA, UAA va UAG stop kodonlardir. AUG metionin aminokislotasining kodoni, shuningdek, “start” kodon ham hisoblanadi.
Kod tripleti jadvali. OpenStax, CC BY 3.0 dan olingan.[Kodon jadvalini qanday oʻqish mumkin?]Transkripsiya va translyatsiya
Markaziy dogmaning molekulalar ketma-ketligi koʻrsatilgan soddalashtirilgan sxema.
DNK qoʻsh zanjiri quyidagi ketma-ketlikka ega:
5ʼ-ATGATSTSGTAA-5ʼ 5ʼ-TASTAGAGSATT-5ʼ
DNK zanjirlaridan birining transkripsiyasida i-RNK hosil boʻladi va u ketma-ketlik boʻyicha DNKning boshqa zanjiriga mos tushadi. Lekin DNK va RNK oʻrtasida biokimyoviy farqlar mavjudligi uchun DNKdagi T i-RNKdagi U bilan almashtiriladi. i-RNK ketma-ketligi esa quyidagicha boʻladi:
5ʼ-AUGAUSUSGUAA-5ʼ
