О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati

+
4
va NO
-
3
ionlarini 
o’simlik o’zlashtira olar ekan. Azot, atmosfera va tuproq, o’simlik orasida aylanib 
yuruvchi juda beqaror elemen hisoblanar ekan. 

Molekulyar azotni kimyoviy va biologik bog‟lanish yo‟li. Azotni o’simlik 
o’zlashtirish uchun qulay shakilga o’tishini ikki yo’li mavjud. Bu kimyoviy va 
biologik azotofiksatsiya. Azotni ammoniy ioni (NH
+
4
) yoki nitrat ioni (NO
-
3
)
shakliga kimyoviy bog’lanishi atmosferada fotokimyoviy jarayonlar va elektr 
zaryadlari natijasida ozroq miqdorda hosil bo’ladi.Bog’langan azot miqdori shuning 
bilan atmosferadan tuproqqa tushayotgani nisbatan oz va yer sharini turli zonalarida 
yiliga 1-30 kg/ga o’zgarib turadi. 

---

Hozirgi davrda rivojlangan davlatlar miqyosida havodagi azotdan nitrat kislota
va ammik olish yo’lga qo’yilgan. Molekulyar azotni kimyoviy bog’lanib ammiak 
hosil bulishi uchun katalizatorlar va 500
0
yuqori harorat 35 MP bosim bilan 
ammoniy o’g’itlarini sintezlasa bo’ladi. Biroq mineral o’g’itlardagi bu azotni 
miqdori, faqat hosil bilan chiqib ketyotgan azotni bir qisminigina qoplaydi xalos. 
Azotni asosiy massasi bizni planetamizda yashayotgan trik organizmlar atmosferdagi
molekulyar azotgani assimlyatsiya qilib, ammiakgacha qaytarib, o’simliklar 
o’zlashtirishi uchun qulay holatga olib kelayotga noyob hususiyatli 
mikroorganizmlar gruxining faoliyati orqali amalga oshiriladi. Bu organizmlar orqali 
amalga oshirilayotgan atmosferadagi molekulyar azotni bog’lanish jarayonini 
biologik azotofiksatsiya deb yuritladi.
Azotni fiksatsiya qiluvchi mikroorganizlar.
 
Biologik azotofiksatsiya qiluvchi mikrooranizmlarni ikkita asosiy gruxga bo’lish 
mumkin: a) erkin yashovchi azotofiksatorlar va b) yuqori o‟simliklar bilan 
simbioz yashovchi mikroorganizmlar. Birichi anaerob azotni fiksatsiya qilish 
xusiyatiga ega bo’lgan sporali erkin yashovchi bakteriyalarni 1893 yilda rus olimi 
S.N. Vinogradskiy tamonidan ajiratib olinib , L.Paster sharafiga Clostridium