Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa
Yüklə 1,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qanoat bo‘lmasa, ko‘p och bo‘lursiz.
Qanoatsiz kishi bag‘rini dog‘lar, Qanoatlik kishi og‘zini yog‘lar. Misralar muallifi kim? A) H.H.Niyoziy B) R.Hamzatov С) Behbudiy D) A.Avloniy 183. Mana, poliz o‘rtasidagi supachada o‘tiribmiz. Ushbu gapdagi aniqlovchini toping. A) o‘rtasidagi B) poliz o‘rtasidagi С) supchada D) aniqlovchi mavjud emas 184. Osmonda yulduzlar kul bosgan cho‘g‘dek miltillaydi. Ushbu gapdagi aniqlovchini toping. A) osmonda yulduzlar B) aniqlovchi mavjud emas С) kul bosgan cho‘g‘dek D) cho‘g‘dek 185. Hokim bo‘lakdan anglashilgan narsaning belgisini bildirgan bo‘lak ... t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 22 A) sifatlovchi aniqlovchi B) qaratqich aniqlovchi C) izohlovchi D) hol 186. Sifatlovchi aniqlovchi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kimning, nimaning, qachonning? B) qayerning, nimaning? С) qanday, kimning, nimaning? D) qanday, qanaqa, qaysi, nechta? 187. Hokim bo‘lakdan anglashilgan narsaning uch shaxsdan biriga qarashli ekanligini bildiradigan bo‘lak ... A) qaratqich aniqlovchi B) sifatlovchi aniqlovchi С) izohlovchi D) hol 188. Qaratqich aniqlovchi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) qayerning, nimaning? B) qanday, kimning, nimaning? C) kimning, nimaning, qayerning? D) qayerning, qayerning, qanday, qay holatda? 189. Qaratqich kelishigi o‘zidan keyingi so‘zning qaysi qo‘shimchadan bo‘lishini talab qiladi? A) tushum B) bosh kelishik С) zamon D) egalik 190. Qaratqich kelishigidagi so‘z nimaga bog‘lanadi? A) otga B) fe’lga С) ravishga D) olmoshga 191. Tushum kelishigidagi so‘z nimaga bog‘lanadi? A) o‘timsiz fe’lga B) o‘timli fe’lga С) egalik qo‘shimchasi olgan otga D) bosh kelishikdagi so‘zga 192. Qaratqich kelishigidagi so‘z bilan tushum kelishigidagi so‘zning farqi nima? A) qaratqich aniqlanmishga, tushum o‘timli fe’lga bog‘lanadi B) tushum o‘timsiz fe’lga, qaratqich otga С) qaratqich olmoshga, tushum fe’lga D) barchasi 193. Uzoq yillar davomida bu muammolarni hal qilish uchun jiddiy ish olib borishga yo‘l berilmadi. Ushbu gapda aniqlovchining qaysi turi ishtirok etgan? A) qaratqich aniqlovchi B) sifatlovchi aniqlovchi С) izohlovchi D) bu gapda aniqlovchi qatnashmagan 194. Do‘stlikning mehri bor, do‘stlikning sehri bor, Do‘stlikning gashti bor o‘zgacha. Do‘sti bor qarimas, quvonchi arimas Va yashar yuzgacha, minggacha. Misralar muallifi kim? A) S.Zunnunova B) Zulfiya С) K.Turdiyeva D) Zebo Mirzo 195. Bu bo‘limlarda respublika davlat tuzilishining asosiy yo‘riqlari, fuqarolarning huquq va burchlari, davlat hokimiyatining tashkil etilish va boshqa masalalar bayon etilgan. Ushbu gapdagi qaralmishlarni toping. A) tuzilishi, yo‘riqlari huquq, burchlari, davlat, masalalar B) yo‘riqlari huquq, burchlari, davlat, masalalar, bayon etilgan С) tuzilishi, yo‘riqlari, davlat, masalalar D) tuzilishi, yo‘riqlari, huquq, burchlari 196. Uyushiq bo‘laklar qanday xususiyatlarga ega bo‘lishi kerak? 1. Bir xil so‘roqqa javob bo‘ladi. 2. Bir xil sintaktik vazifa bajaradi. 3. Sanash ohangi bilan aytiladi. 4. Bog‘lovchi va ohang yordamida ajratiladi. 5. Bir xil grammatik shaklga ega bo‘ladi. A) 1, 2, 3, 4, 5 B) 1, 2, 3, 4 C) 1, 2, 3 D) 2, 3, 4, 5 197. Uyushiq gaplar bir-biridan qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? A) vergul B) nuqta С) ikki nuqta D) nuqtali vergul 198. Uyushiq bo‘laklar tarkibini qanday bog‘lovchi vositalar bog‘lashi mumkin? A) ko‘makchilar va yuklamalar B) teng bog‘lovchilar va teng bog‘lovchi vazifasini bajaruvchi birliklar С) teng bog‘lovchi vazifasini bajaruvchi birliklar, ko‘makchilar, yuklamalar D) ohang, ergashtiruvchi bog‘lovchilar 199. Sanalayotgan bo‘laklar ma’nosini jamlab ifodalagan so‘z qanday nomlanadi? A) umumlashtiruvchi so‘z B) kirish so‘z С) undalma D) undov so‘z 200. Uyushiq bo‘lak va umumlashtiruvchi bo‘lak qanday tinish belgilari bilan ajratiladi? A) ikki nuqta, nuqtali vergul B) nuqtali vergul, vergul С) tire, vergul D) ikki nuqta, tire 201. Qanday holatda uyushiq bo‘lak va umumlashtiruvchi so‘z orasida ikki nuqta ishlatiladi? A) umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakdan oldin kelsa B) umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakdan keyin kelsa С) umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakning o‘rtasida kelsa D) gap uyushiq bo‘lak bilan tugasa 202. Qanday holatda uyushiq bo‘lak va umumlashtiruvchi so‘z orasida tire ishlatiladi? A) umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakdan oldin kelsa B) umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakdan keyin kelsa С) umumlashtiruvchi so‘z uyushiq bo‘lakning o‘rtasida kelsa D) gap uyushiq bo‘lak bilan tugasa t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 23 203. Yaxshi xulqlar () diyonat, qanoat, shijoat, vijdon, Vatanni suymak va boshqalar insonni ulug‘laydi. Bu yerda qanday tinish belgisi ishlatiladi? A) vergul B) nuqtali vergul C) ikki nuqta D) tire 204. G‘azab, jaholat, adovat, g‘iybat, tama, zulm yomon xulqlar kishini tubanlik qa’riga tashlaydi. Ushbu gapda qaysi o‘rinda qanday tinish belgisi ishlatiladi? A) «zulm» so‘zidan oldin tire B) «zulm» so‘zidan oldin nuqtali vergul С) «zulm» so‘zidan so‘ng vergul D) «zulm» so‘zidan so‘ng tire 205. G‘azab, jaholat, adovat, g‘iybat, tama, zulm – yomon xulqlar kishini tubanlik qa’riga tashlaydi. Ushbu gapda umumlashtiruvchi so‘z qaysi so‘z turkumi bilan ifodalangan? A) sifat B) ravish С) ot D) olmosh 206. Quyosh, havo, suv – hammasi bizning do‘stimiz. Ushbu gapda umumlashtiruvchi so‘z qaysi so‘z turkumi bilan ifodalangan? A) sifat B) ot C) ravish D) olmosh 207. So‘zlovchining fikri qaratilgan shaxs yoki narsalarni bildiruvchi bo‘lak qanday ataladi? A) undalma B) kiritma С) so‘z-gap D) atov gap 208. Undalma boshqa bo‘laklardan qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? A) ikki nuqta B) vergul, ba’zan alohida hishayajon bilan aytilsa, undov С) vergul yoki nuqtali vergul D) faqat vergul 209. Undalma gapning qaysi o‘rinlarida keladi? A) barcha o‘rinlarida B) boshida C) o‘rtasida D) oxirida 210. Ey (1) o‘g‘lim (2) idishda nima olib borursan? Bu yerda qanday tinish belgilari ishlatiladi? A) 1. Hech qanday tinish belgisi ishlatilmaydi. 2. Vergul B) 1. Hech qanday tinish belgisi ishlatilmaydi. 2. Tire С) 1. Vergul. 2. Ikki nuqta D) 1. Vergul. 2. Nuqtali vergul 211. Undalma qaysi xususiyatiga ko‘ra yoyiq va yig‘iq kabi turlarga bo‘linadi? A) mustaqil qo‘llana olish-olmasligiga ko‘ra B) gap bilan ifodalanishiga ko‘ra С) atov gaplar bilan birgalikda kelishiga ko‘ra D) bitta yoki bir nechta so‘zdan iborat bo‘lishiga ko‘ra 212. Undalma qanday so‘roqqa javob bo‘ladi? A) ot so‘z turkumining so‘roqlariga javob bo‘ladi B) barcha ismlarning so‘rog‘iga javob bo ‘ladi С) gapdagi o‘rniga ko‘ra savol beriladi D) undalma tahlil qilinmaydi 213. Undalmaning ostiga qanday chiziladi? A) to‘g‘ri chiziq B) nuqtali chiziq С) 2 ta to‘lqinli chiziq D) undalamaning tagiga chiziq chizilmaydi 214. Men sizni quyosh deb atayman, onajon!.. Ushbu gapdagi undalma qaysi o‘rinda kelgan? A) gapning o‘rtasida B) gapning oxirida С) gapning boshida D) butun gap undalma ma’nosini tashkil etgan 215. Xush kelibsizlar qo‘noqlar poyqadamingizga hasanot!!! Ushbu gapdagi undalmani toping. Qanday tinish belgisi tushib qolgan? A) Qo‘noqlar. Qo‘noqlar so‘zining ikki tomonidan vergul qo‘yilishi kerak B) Qo‘noqlar. Qo‘noqlar so‘zidan so‘ng vergul qo‘yilishi kerak С) Qo‘noqlar. Qo‘noqlar so‘zidan so‘ng ikki nuqta qo‘yilishi kerak D) Qo‘noqlar. Qo‘noqlar so‘zidan oldin vergul qo‘yilishi kerak 216. «Qo‘noq» so‘zining ma’nosi nima? A) mehmon B) qo‘nuvchi С) mezbon D) kaptar 217. So‘zlovchining fikriga ishonch, gumon, taxmin singari ma’nolarni qo‘shadigan bo‘lak qanday bo‘lak? A) kiritma so‘z B) atov gap С) so‘z-gap D) kirish so‘z 218. Kirish so‘zlar boshqa bo‘laklardan qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? A) ikki nuqta B) vergul С) nuqtali vergul D) tire 219. Kirish so‘zlar gapning qaysi o‘rinlarida keladi? A) boshida B) o‘rtasida C) oxirida D) barcha o‘rinlarida 220. Kirish so‘zlarning tagiga qanday belgi chiziladi? A) to‘g‘ri chiziq ostiga to‘lqinli chiziq B) to‘g‘ri chiziq С) nuqtali chiziq D) to‘lqinli chiziq 221. Bunday paytlarda odamlar yordamga kelmasa, nozik niholchalarning ko‘pchiligi nobud bo‘lib ketishi mumkin- ku, axir! Ushbu gapdagi kirish so‘z qaysi o‘rinda ishlatilgan? A) gapning oxirida B) gapning o‘rtasida С) gapning boshida D) bu gapda kirish so‘z mavjud emas 222. Bu ariqlarning suvlari allaqachon, aniqrog‘i, bundan to‘rt yillarcha oldin qurib qolgandi. Ushbu gapdagi kirish so‘zni toping. A) allaqachon B) bundan С) bu D) aniqrog‘i 223. Fikrning to‘g‘riligini bildiruvchi kirish so‘zlarni ayting. t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 24 A) ehtimol, balki B) darhaqiqat, albatta С) albatta, shubhasiz, darhaqiqat D) shubhasiz, avvalo 224. Fikrning gumonligini ifodalaydigan kirish so‘zlarni ayting. A) darhaqiqat, albatta B) shubhasiz, avvalo C) albatta, shubhasiz, darhaqiqat D) ehtimol, balki 225. Yakuniy fikrni bildiruvchi kirish so‘zlarni toping. A) demak, xullas B) darhaqiqat, albatta С) albatta, shubhasiz, darhaqiqat D) shubhasiz, avvalo 226. Gaplar tuzilishiga ko‘ra necha turga bo‘linadi? A) 2 turga: sodda gaplar va qo‘shma gaplar B) 4 turga: darak gaplat, istak gaplar, buyruq gaplar, his-hayajonli gaplar С) 2 turga: sodda yig‘iq gaplar va sodda yoyiq gaplar D) 2 turga: his-hayajonli gaplar va his-hayajonsiz gaplar 227. Qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplarni bog‘lash uchun ishlatiladigan bog‘lovchi va bog‘lovchi vazifasidagi so‘zlarni aniqlang. A) va, ammo, lekin, shu tufayli, toki, faqat B) va, ammo, lekin, shuning uchun, shu sababli, chunki С) shuning uchun, shu sababli, chunki, go‘yo, xuddi D) chunki, negaki, xuddi, toki 228. Yozuvda qaysi bog‘lovchi vositalardan oldin vergul ishlatiladi? A) va, ammo, lekin, shu tufayli, toki, ammo, lekin B) hamda, shuning uchun, shu sababli, chunki С) lekin, ammo, biroq, shuning uchun, shu sababli D) chunki, negaki, xuddi, toki, avvalo 229. Ohang yordamida bog‘langan sodda gaplar bir-biridan qanday tinish belgilari bilan ajratiladi? A) tire, ikki nuqta B) vergul yoki tire С) vergul, ikki nuqta D) barchasi 230. Qanday holatlarda qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplar orasida vergul yoki tire ishlatiladi? A) ko‘makchilar yordamida bog‘lansa B) teng bog‘lovchilar yordamida bog‘lansa С) ohang yordamida bog‘lansa D) ergashtiruvchi bog‘lovchilar yordamida bog‘lansa 231. Vatan ko‘nglimizda bo‘la, Alloh ishimizga madadkor bo‘lgay. Bu gapning tuzilishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) qo‘shma gap B) sodda gap С) bir necha bosh gapli qo‘shma gap D) yig‘iq gap 232. Vatan hissi, Vatan tuyg‘usi barcha narsadan qadrliroqdir. Bu gapning tuzilishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) qo‘shma gap B) sodda gap С) bir necha bosh gapli qo‘shma gapD) yig‘iq gap 233. Zamonlar o‘taveradi, davrlar o‘zgaraveradi, ammo Vatan abadiydir. Bu gapning tuzilishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) qo‘shma gap B) sodda gap С) bir necha bosh gapli qo‘shma gap D) yig‘iq gap 234. Birovning aynan keltirilgan gapi qanday ataladi? A) muallif gap B) o‘zlashtirma gap С) ko‘chirma gap D) qo‘shma gap 235. Ko‘chirma gapli qo‘shma gap qanday gaplardan tashkil topadi? A) o‘zlashtirma va muallif gap B) qo‘shma va sodda gap С) o‘zlashtirma va ergashgan gap D) muallif gapi va ko‘chirma gap 236. Qanday gaplar qo‘shtirnoqqa olinadi? A) muallif gapi B) ko‘chirma gap С) o‘zlashgan gap D) ergashgan gap 237. So‘zlovchining gapi qanday ataladi? A) muallif gapi B) ko‘chirma gap С) gapning egasi D) o‘zlashtirima gap 238. Ko‘chirma gap gapning qaysi o‘rinlarida kelishi mumkin? A) muallif gapining boshida ham, o‘rtasida ham B) muallif gapining boshida С) faqat muallif gapining oxirida D) muallif gapining boshida ham, o‘rtasida ham, oxirida ham 239. Muallif gapi ko‘chirmadan oldin kelsa, undan so‘ng qanday tinish belgisi ishlatiladi? A) nuqta B) nuqtali vergul С) tire D) ikki nuqta 240. Ko‘chirma gap darak gap bo‘lsa, nuqta qaysi o‘ringa qo‘yiladi? A) qo‘shtirnoqdan so‘ng B) qo‘shtirnoqdan oldin С) gap oxirida D) qo‘shtirnoq ichiga 241. Muallif gapi ikki ko‘chirma gapning o‘rtasida kelganda qanday tinish belgilari ishlatiladi? A) «K, : m, : k». B) «K, – m, – k». С) «K – m – k». D) «K, – m, – k.» 242. Ko‘chirma gap o‘rtada kelsa, qanday tinish belgilari ishlatiladi? A) M: «K», : m. B) M, – «K», – m. С) M: «K», – m. D) M: K – m. 243. Muallif gapi ko‘chirma gapdan oldin kelganida qanday tinish belgisi ishlatiladi? A) tire B) vergul C) ikki nuqta D) nuqta t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 25 244. Ko‘chirma gap muallif gapidan oldin kelganida qanday tinish belgisi ishlatiladi? A) «K», – m. B) «K», : m. С) «K» – m. D) «K» – m. 245. Ingliz xalq maqollarida (1) «Ota – xazina, aka-uka – tayanch, do‘st esa har ikkovidir» (2) deyiladi. Bu yerda qanday tinish belgilari ishlatilishi kerak? A) 1. Ikki nuqta. 2. Tire B) 1. Ikki nuqta. 2. Vergul С) 1. Ikki nuqta. 2. Vergul, tire D) 1. Nuqtali vergul. 2. Vergul 246. Ikki kishining suhbati qanday ataladi? A) monolog B) suhbat С) polilog D) dialog 247. Insonning o’zi bilan suhbati qanday ataladi? A) monolog B) suhbat С) polilog D) dialog 248. Dialoglarda har bir gap qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? A) ikki nuqta B) hech qanday tinish belgi qo‘llanmaydi С) undov D) tire 249. Qaysi ijodkor o‘z asarida eng yaxshi va nuqsonsiz nom saxiylik ekanligini aytgan? A) A.Yugnakiy B) Yusuf Xos Hojib С) Rabg‘uziy D) Firdavsiy 250. «Odam tili bilan hayvondan ustun, ammo tildan nojoiz foydalansa, hayvondan battar». Ushbu fikr muallifi kim? A) A.Navoiy B) A.Yugnakiy С) Firdavsiy D) Sa’diy 251. «Bilmaganni so‘rab o‘rgangan olim, orlanib so‘ramagan o‘ziga zolim». Ushbu hikmatli so‘z muallifi kim? A) Bobur B) A.Navoiy С) Y.X.Hojib D) Rabg‘uziy 252. Qanday so‘zlar mustaqil so‘z turkumlariga kiradi? A) biror so‘roqqa javob bo‘lib, ko‘pincha atash ma’nosini bildiruvchi, gapda ma’lum bir gap bo‘lagi yoki undalma vazifasida keladigan so‘zlar B) biror so‘roqqa javob bo‘lib, ko‘pincha atash ma’nosini bildiruvchi, gapda ma’lum bir gap bo‘lagigina bo‘la oladigan so‘zlar С) atash ma’nosiga ega, biror so‘roqqa javob bo‘lib, undalma vazifasida kela oladigan so‘zlar D) so‘roqqa javob bo‘lmaydigan, atash ma’nosini bildirmaydigan so‘zlar 253. Qanday so‘zlar yordamchi so‘zlar deyiladi? A) biror so‘roqqa javob bo‘lib, ko‘pincha atash ma’nosini bildiruvchi, gapda ma’lum bir gap bo‘lagi yoki undalma vazifasida keladigan so‘zlar B) biror so‘roqqa javob bo‘lib, ko‘pincha atash ma’nosini bildiruvchi, gapda ma’lum bir gap bo‘lagigina bo‘la oladigan so‘zlar С) atash ma’nosiga ega, biror so‘roqqa javob bo‘lib, undalma vazifasida kela oladigan so‘zlar D) so‘roqqa javob bo‘lmaydigan, atash ma’nosini bildirmaydigan so‘zlar 254. Shaxs, narsa, joy nomlarini bildirgan so‘z turkumi qanday nomlanadi? A) son B) ot C) sifat D) olmosh 255. Ot qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kim, nima? B) kim, nima, nechta? C) qayer, qaysi, nima? D) kim, nima, qayer? 256. Ot so‘z turkumi oladigan xususiy qo‘shimchalar qaysilar? A) egalik, kelishik B) kelishik, egalik, zamon С) mayl, zamon, shaxs-son D) egalik, kelishik, son 257. Otlarning birlik shaklini keltiring. A) -ta, dona B) birlikda maxsus shakl yo‘q С) -lar D) litr, qism, bo‘lak 258. Otlarning son shakli qaysi? A) ko‘p B) juda, eng С) nihoyatda, bag‘oyat D) -lar 259. Ot gapda qaysi bo‘lak vazifasida kelishi mumkin? A) ega, to‘ldiruvchi B) barcha bo‘lak vazifasida kela oladi С) to‘ldiruvchi, ega, aniqlovchi, kesim D) faqat ega vazifasida 260. Bosh va ikkinchi darajali bo‘lak hamda undalma vazifasida kela oladigan so‘z turkumi qaysi? A) ot B) sifat С) son D) olmosh 261. Oyijon, chindan ham, shishaning ichida jin bormi? Ushbu gapdagi ot so‘z turkumiga oid so‘z qanday bo‘lak vazifasida kelgan? A) undalma, hol, ega B) undalma, aniqlovchi, ega С) undalma, aniqlovchi, kesim D) aniqlovchi, ega 262. Bir turdagi narsaning nomini bildirgan otlar qanday otlar sanaladi? A) atoqli otlar B) mavhum otlar С) turdosh otlar D) aniq otlar 263. Qanday otlar atoqli otlar deyiladi? t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 26 A) sezgi a’zolarimiz orqali his qilish mumkin bo‘lgan otlar B) sezgi a’zolarimiz orqali his qilish mumkin bo‘lmagan otlar C) ayrim shaxs yoki narsa-buyumga atab qo‘yilgan nomlar D) bir turdagi narsaning nomini bildirgan otlar 264. «Humoyunnoma» asari muallifi kim? A) Gulbadanbegim B) Abul Fazl С) Z.M.Bobur D) Sharafiddin Ali Yazdiy 265. «Akbarnoma» asari muallifi kim? A) Gulbadanbegim B) Abul Fazl С) Z.M.Bobur D) Sharafiddin Ali Yazdiy 266. Qanday otlar bosh harf bilan yoziladi? A) turdosh otlar B) mavhum otlar С) atoqli otlar D) aniq otlar 267. Qanday atoqli otlar qo‘shtirnoqqa olinadi? A) kitob, gazeta, jurnal, kinofilm, binolar hamda tashkilotlarga atab qo‘yilgan nomlar B) shahar va bayram sanalari nomlari С) jurnal, kinoteatr, jamoa xo‘jaligi nomlari D) kinoteatr, kitob, gazeta nomlari 268. Qanday atoqli otlar qo‘shtirnoqqa olinmaydi? 1. Shahar nomlari. 2. Kinoteatr, jamoa xo‘jaligi kishilar nomiga qo‘yilgan bo‘lsa. 3. Nomidagi, nomli so‘zlari ishlatilsa. 4. Shahar va bayram sanalari nomlari A) 1, 2 B) 2, 3, 4 C) 1, 2, 3 D) 1, 2, 3, 4 269. 1. Kachal polvon spektakli. 2. Cho‘lpon nomidagi kinoteatr. 3. Xamsa asari. 4. Navoiy shahri. 5. Mustaqillik kuni. 6. Bahor qahvaxonasi. 7. Navoiy romani. 8. Navoiy asarlari. 9. Nido dostoni. 10. Bobur nomidagi jamoa xo‘jaligi. Ushbu birliklarning qaysilarida qo‘shtirnoq ishlatilishi kerak? A) 1, 4, 8, 9 B) 1, 3, 7, 8, 9 С) 2, 4, 6, 8, 9 D) 1, 3, 6, 7, 9 270. 1. Kachal polvon spektakli. 2. Cho‘lpon nomidagi kinoteatr. 3. Xamsa asari. 4. Navoiy shahri. 5. Mustaqillik kuni. 6. Bahor qahvaxonasi. 7. Navoiy romani. 8. Navoiy asarlari. 9. Nido dostoni. 10. Bobur nomidagi jamoa xo‘jaligi. Ushbu birliklarning qaysi birlarida qo‘shtirnoq ishlatilmaydi? A) 2, 4, 5, 8, 10 B) 1, 3, 4, 6, 8, 10 С) 2, 4, 5, 9, 10 D) 3, 4, 5, 9, 10 271. Otlarga qo‘shilib ularni o‘zidan keyingi so‘zga tobelantiruvchi qo‘shimchalar … A) egalik qo‘shimchalari B) shaxs-son qo‘shimchalari С) kelishiklar D) ko‘plik qo‘shimchalari 272. O‘zbek tilida nechta kelishik mavjud? A) 5 ta B) 4 ta С) 7 ta D) 6 ta 273. Kelishik shakllarini ayting. A) 1. Bosh kelishik (–). 2. Qaratqich (-ning). 3. Tushum (-ni). 4. Jo‘nalish (-ga, -ka, -qa). 5. O‘rin-payt (-da) B) 1. Bosh kelishik (–). 2. Qaratqich (-ning). 3. Tushum (-ni). 4. Jo‘nalish (-ga, -ka, -qa). 5. O‘rin-payt (-da). 6. Chiqish (-dan) С) 1. Bosh kelishik (–). 2. Qaratqich (-ni). 3. Tushum (-ning). 4. Jo‘nalish (-ga, -ka, -qa). 5. O‘rin-payt (-dan). 6. Chiqish (-da) D) 1. Bosh kelishik (–). 2. Qaratqich (-ning). 3. Tushum (-ni). 4. Jo‘nalish (-dan). 5. O‘rin-payt (-da). 6. Chiqish (-ga, - ka, -qa) 274. Suvlar... tikilsam, ko‘zim yoshlanur, jarlar... egilsam, aylanur boshim. Qaysi kelishik shakli tushib qolgan? A) jo‘nalish (-ga) B) chiqish (-dan) С) qaratqich (ning) D) o‘rin-payt (-dan) 275. Otlarning uch shaxsdan biriga qarashli ekanligini bildirgan qo‘shimchalar qanday qo‘shimchalar deyiladi? A) egalik B) kelishik С) ko‘plik D) shaxs-son 276. Egalik qo‘shimchasini olgan ot o‘zidan oldingi otning qaysi qo‘shimchada bo‘lishini talab qiladi? A) chiqish kelishigida B) tushum kelishigida С) jo‘nalish kelishigida D) qaratqich kelishigida 277. Egalik qo‘shimchasi so‘zga qo‘shilganida qanday fonetik o‘zgarishlar kuzatiladi? A) 1. Tovush almashinishi. 2. Tovush tushishi B) 1. Tovush almashinishi. 2. Tovush tushishi. 3. Tovush ortishi С) tovush ortishi D) hech qanday fonetik o‘zgarish bo‘lmaydi 278. Egalik qo‘shimchasi qanday so‘zlarga qo‘shilsa, tovush almashinishi sodir bo‘ladi? A) k bilan tugagan so‘zlarga qo‘shilsa, k undoshi g ga, q bilan tugagan so‘zlarga qo‘shilsa, q undoshi g‘ ga o‘zgaradi B) undosh bilan tugagan bir bo‘g‘inli so‘zlarga qo‘shilsa С) kishilik olmoshlariga qo‘shilsa D) olmoshlarga qo‘shilsa t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 27 279. Egalik qo‘shimchasi so‘zga qo‘shilganida tovush almashinishi ro‘y beradigan so‘zlarga misol keltiring. A) qishloq, tirnoq, bilak, huquq, terak, quloq B) quduq, pichoq, bo‘taloq, etak, to‘garak, farq С) farq, ishtirok, idrok, huquq, tok D) qishloq, tirnoq, bilak, tuproq, terak, quloq, quduq, pichoq, bo‘taloq, etak, to‘garak 280. k va q undoshi bilan tugagan so‘zlarga egalik qo‘shimchasi qo‘shilganida tovush almashinishi sodir bo‘lmaydigan so‘zlarga misol keltiring. A) qishloq, tirnoq, bilak, huquq, terak, quloq B) mag‘iz, burun, og‘iz, shahar, ko‘ngil С) farq, ishtirok, idrok, huquq, tok D) qishloq, tirnoq, bilak, tuproq, terak, quloq, quduq, pichoq, bo‘taloq, etak, to‘garak 281. Egalik qo‘shimchasi qo‘shilganida qanday tovushlar tushib qoladi? A) i B) u, i С) hech qanday tovush tushib qolmaydi D) a, u, i 282. Egalik qo‘shimchasi qo‘shilganida tovush tushishi sodir bo‘ladigan so‘zlarga misol keltiring. A) qishloq, tirnoq, bilak, huquq, terak, quloq B) mag‘iz, burun, og‘iz, shahar, ko‘ngil С) farq, ishtirok, idrok, huquq, tok D) qishloq, tirnoq, bilak, tuproq, terak, quloq, quduq, pichoq, bo‘taloq, etak, to‘garak 283. Sifat qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) qanday, qayer? B) nechta, qancha? С) qanday, qanaqa? D) kim, nima, qayer? 284. Belgini bildiruvchi so‘z turkumlari … A) sifat, ravish B) ot, sifat С) ravish, fe’l D) olmosh, son 285. Sifat gapda qanday gap bo‘lagi vazifasida kelishi mumkin? A) kesim, ega, hol B) aniqlovchi, kesim (otlashsa to‘ldiruvchi, ega) С) to‘ldiruvchi, ega, kesim D) aniqlovchi, kesim 286. Belgi deganda qanday ma’nolar tushuniladi? A) shaxs, narsa, o‘rin-joy B) rang-tus, maza-ta’m, shakl-hajm, xil-xususiyat С) harakat, holat D) harakatning o‘rni 287. Sifat qanday holatda aniqlovchi vazifasini bajarishi mumkin? A) gapning oxirida kelganida B) songa bog‘lansa С) fe’lga bog‘lansa D) otga bog‘lansa 288. Sifat gapda qanday hollarda kesim vazifasini bajarishi mumkin? A) gapning oxirida kelganida B) songa bog‘lansa С) fe’lga bog‘lansa D) otga bog‘lansa 289. Sifat gapda aniqlovchi vazifasida kelgan gapga misol keltiring. A) Bu ko‘rkam bino – kasb-hunar kolleji B) Oq oltin yig‘imi yuqori bosqichga ko‘tarildi С) U kechagidan ko‘ra ko‘rkamroq ko‘rinar edi D) A va C 290. Sifat gapda kesim vazifasida kelgan gapga misol keltiring. A) Bu ko‘rkam bino – kasb-hunar kolleji B) Bugun men darsga kech keldim С) Bu gullar xushbo‘y D) A va C 291. Bir belgining narsa buyumlar orasida ortiq-kamligi jihatidan farqlanishi nima deyiladi? A) sifat darajalari B) sifatning ma’no turlari С) ravish darajalari D) fe’l zamonlari 292. Nechta sifat darajasi mavjud? A) 3 ta B) 5 ta C) 6 ta D) 4 ta 293. Narsa-buyumlar orasidagi belgi o‘zaro taqqoslanmasa, qanday daraja hosil bo‘ladi? A) qiyosiy daraja B) ozaytirma daraja С) oddiy daraja D) orttirma daraja 294. Qaysi daraja boshqa darajalar uchun asos vazifasini bajaradi? A) qiyosiy daraja B) ozaytirma daraja С) oddiy daraja D) orttirma daraja 295. Qaysi daraja daraja ko‘rsatish imkoniyatiga ega emas? A) qiyosiy daraja B) ozaytirma daraja С) oddiy daraja D) orttirma daraja 296. Go‘zal bir yigit eshikni ochdi. Ushbu gapda sifatning qaysi darajasi qo‘llangan? A) oddiy daraja B) ozaytirma daraja С) qiyosiy daraja D) orttirma daraja 297. Narsa-buyumdagi belgining boshqalarga nisbatan ortiq yoki kamligi qaysi darajani hosil qiladi? A) qiyosiy daraja B) ozaytirma daraja С) oddiy daraja D) orttirma daraja 298. Qiyosiy daraja qanday hosil qilinadi? A) -roq qo‘shimchasi bilan (aqlliroq, kattaroq) B) -mtir (-imtir) qo‘shimchasi bilan (ko‘kimtir) t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 28 С) -ish qo‘shimchasi bilan (qizg‘ish) D) nim, picha, sal kabi so‘zlar bilan (sal qora, nimpushti) 299. Belgining me’yordan kam ekanligini bildiruvchi daraja qanday ataladi? A) oddiy daraja B) orttirma daraja С) ozaytirma daraja D) orttirma daraja 300. Ozaytirma daraja qanday hosil qilinadi? A) -roq qo‘shimchasi bilan (aqlliroq, kattaroq) B) eng, nihoyatda, juda kabi so‘zlar bilan (juda hazilkash, nihoyatda tansiq, eng go‘zal) С) sifatning birinchi bo‘g‘inini ba’zi tovush o‘zgarishlari bilan takrorlash orqali (qop-qora, bus-butun) D) nim, picha, sal kabi so‘zlar bilan (sal qora, nimpushti) yoki -mtir (-imtir), -ish kabi qo‘shimchalar bilan (ko‘kimtir, qizg‘ish) 301. Belgining boshqa narsa-buyumlarga qaraganda ko‘pligini bidiruvchi daraja qanday ataladi? A) oddiy daraja B) orttirma daraja C) ozaytirma daraja D) orttirma daraja 302. Orttirma daraja qanday hosil qilinadi? A) eng, nihoyatda, juda kabi so‘zlar bilan (juda hazilkash, nihoyatda tansiq, eng go‘zal); sifatning birinchi bo‘g‘inini ba’zi tovush o‘zgarishlari bilan takrorlash orqali (qop-qora, bus-butun). 3. Birinchi yoki ikkinchi bo‘g‘indan keyin to‘xtam berish orqali (u:zun, katta) B) nim, picha, sal kabi so‘zlar bilan (sal qora, nimpushti) С) -roq qo‘shimchasi bilan (aqlliroq, kattaroq) D) -mtir (-imtir), -ish kabi qo‘shimchalar bilan (ko‘kimtir, qizg‘ish) 303. Biz kirgan xona dadam ishlaydigan hujradan ham tor, qorong‘iroq ekan. Ushbu gapda sifatning qaysi darajasi qo‘llangan? A) oddiy daraja B) orttirma daraja С) ozaytirma daraja D) qiyosiy daraja 304. So‘ng sirkka o‘tib eng uchqur otlardan birini tanlaysan, yo‘lga ravona bo‘lasan. Ushbu gapda sifatning qaysi darajasi qo‘llangan? A) oddiy daraja B) qiyosiy daraja С) ozaytirma daraja D) orttirma daraja 305. Usti yaltiroq, ichi qaltiroq. Ushbu gapda sifatning qaysi darajasi qo‘llangan? A) oddiy daraja B) qiyosiy daraja С) ozaytirma daraja D) orttirma daraja 306. Hayotda halol, to‘g‘riso‘z bo‘lish kerak. Ushbu gapda sifatning qaysi darajasi qo‘llangan? A) oddiy daraja B) qiyosiy daraja С) ozaytirma daraja D) orttirma daraja 307. Son qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) qanday, qanaqa? B) qancha, necha, nechanchi? С) kim, nima, qayer D) nechta, qaysi? 308. Narsalarning son-sanog‘i va tartibini bildirgan so‘zlar qanday ataladi? A) son B) ot С) sifat D) o‘lchov so‘zlar 309. Sonlar necha turga bo‘linadi? A) 3 B) 2 C) 4 D) 5 310. Nechanchi so‘rog‘iga javob bo‘lgan so‘zlar sonning qaysi turiga kiradi? A) chama son B) miqdor son С) tartib son D) dona son 311. Son qanday gap bo‘lagi vazifasida keladi? A) aniqlovchi, kesim (otlashsa ega) B) hol, kesim (otlashsa ega, to‘ldiruvchi) С) to‘ldiruvchi, kesim D) aniqlovchi, hol, kesim (otlashsa ega, to‘ldiruvchi) 312. Son qanday hollarda kesim vazifasida kelishi mumkin? A) fe’lga bog‘lansa B) gapning oxirida kelsa C) otga bog‘lansa D) otlashsa 313. Son qanday hollarda hol vazifasida kelishi mumkin? A) fe’lga bog‘lansa B) gapning oxirida kelsa C) otga bog‘lansa D) otlashsa 314. Son qanday hollarda aniqlovchi vazifasida kelishi mumkin? A) fe’lga bog‘lansa B) gapning oxirida kelsa C) otga bog‘lansa D) otlashsa 315. Son aniqlovchi vazifasida kelgan gapga misol keltiring. A) U olmadan beshta oldi B) Bilasanmi, o‘shandan beri ishlarim – besh С) Men yigirma uchinchi bo‘lib keldim D) Sinfimizda yigirma besh o‘quvchi bor 316. Son hol vazifasida kelgan gapga misol keltiring. A) U olmadan beshta oldi B) Bilasanmi, o‘shandan beri ishlarim – besh С) Men yigirma uchinchiman D) Sinfimizda yigirma besh o‘quvchi bor 317. Son kesim vazifasida kelgan gapga misol keltiring. t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 29 A) U olmadan beshta oldi B) O‘nning yarmi – besh С) Biz sinfimiz bilan yigirma tup ko‘chat o‘tqazdik D) Sinfimizda yigirma besh o‘quvchi bor 318. Opam sizga uzgan olmalaridan to‘rttadan berdi. Ushbu gapda son qaysi gap bo‘lagi vazifasida kelgan? A) hol B) aniqlovchi С) to‘ldiruvchi D) kesim 319. Mening kitoblarim hammasi bo‘lib yettita. Ushbu gapda son qaysi gap bo‘lagi vazifasida kelgan? A) hol B) aniqlovchi С) ega D) kesim 320. Bir daraxtda o‘n ikki shox, har shoxida o‘ttiz yaproq, yaprog‘ining bir yog‘i qora, bir yog‘i oq. Ushbu gapda son qaysi gap bo‘lagi vazifasida kelgan? A) hol B) kesim С) aniqlovchi D) to‘ldiruvchi 321. Sonning qaysi shakli tovush tushishiga sababchi bo‘ladi? A) chama son qo‘shimchalari B) dona son qo‘shimchalari С) taqsim son qo‘shimchalari D) jamlovchi son qo‘shimchalari 322. Qaysi qo‘shimchalar so‘zga qo‘shilganida tovush tushadi? A) -ala, -ov, -ovlon B) -tadan, -ta С) -larcha D) -inchi 323. Sonning qaysi turida chiziqcha (defis) ishlatiladi? A) chama sonda B) dona sonda С) taqsim sonda С) tartib sonda 324. Qanday hollarda tartib son qo‘shimchalari o‘rnida chiziqcha (defis) ishlatiladi? A) tartib son arab raqami bilan ifodalanganida B) tartib son rim raqami bilan ifodalanganida C) ot kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchalari ishlatilmasa D) son qo‘shimchalari belgisiz qo‘llansa 325. Qanday hollarda tartib son qo‘shimchalari o‘rnida chiziqcha (defis) ishlatilmaydi? A) tartib son arab raqami bilan ifodalanganida B) tartib son rim raqami bilan ifodalanganida C) ot kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchalari ishlatilmasa D) son qo‘shimchalari belgisiz qo‘llansa 326. Bir so‘ziga sonning qaysi shakli qo‘shilib tovush o‘zgarishiga sabab bo‘ladi? A) hech qanday tovush o‘zgarishiga uchramaydi B) -ta qo‘shimchasi qo‘shilsa, bitta yoziladi С) -tadan qo‘shimchasi qo‘shilsa bittadan yoziladi D) -larcha qo‘shimchasi qo‘shilsa, tovush o‘zgarishi kuzatiladi 327. Ot, sifat, son va boshqa so‘zlar o‘rnida qo‘llanib, ularga ishora qiluvchi so‘zlar qanday ataladi? A) yuklama B) ravish С) olmosh D) ko‘makchi 328. U o‘ymakor eshikni qiya ochib ichkariga kirdi. Bu gapda olmosh qaysi so‘zning o‘rnida kelgan? A) sifat B) ega С) ravish D) ot 329. O‘rtog‘ing yugurishda birinchi ekan, sen-chi, nechanchi o‘rindasan? Gapda olmosh qaysi so‘zning o‘rnida kelgan? A) otning, sonning B) otning, sifatning С) otning, fe’lning D) otning, ravishning 330. Cholning chaqqon, chapdast o‘g‘li bor ekan, mening ham shunday o‘g‘lim bo‘lsa edi. Gapda olmosh qaysi so‘zning o‘rnida kelgan? A) otning, sonning B) otning, sifatning С) otning, fe’lning D) otning, ravishning 331. Kishilik olmoshlariga qanday qo‘shimchalar qo‘shilsa, tovush tushishi kuzatiladi? A) egalik va otlarning qarashlilik qo‘shimchasi B) ko‘plik va otlarning qarashlilik qo‘shimchasi С) faqat kelishik D) kelishik va otlarning qaashlilik qo‘shimchasi 332. Qaysi kelishik qo‘shimchasi olmoshlarga qo‘shilsa, tovush tushadi? A) qaratqich B) jo‘nalish С) tushum va qaratqich D) chiqish, o‘rin-payt 333. Otlarning qarashlilik qo‘shimchasi qaysi? A) -i B) -lar С) maxsus qo‘shimcha mavjud emas D) -niki 334. Olmoshning qaysi turida qo‘shimcha qo‘shilishi natijasida tovush ortishi hodisasi kuzatiladi? A) ko‘rsatish olmoshlarida B) gumon olmoshi С) kishilik D) o‘zlik 335. Ko‘rsatish olmoshlariga qanday qo‘shimchalar qo‘shilganida tovush ortadi? A) -dek, -day, -aqa, -cha qo‘shimchalari B) jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish, tushum qo‘shimchalari С) tushum, qaratqich, otlarning qarashlilik qo‘shimchasi D) A va B 336. Ko‘rsatish olmoshlariga qo‘shimcha qo‘shilishi natijasida qaysi tovush ortadi? A) n undoshi B) i unlisi С) m undoshi D) tovush ortishi kuzatilmaydi 337. Shundaylar bo‘lmasa agar dunyoda, bunchalar muhtaram bo‘lmasdi ayol. Ushbu gapda nechta o‘rinda tovush ortgan? A) 1 o‘rinda (shundaylar) B) 1 o‘rinda (bunchalar) С) 2 o‘rinda (bunchalar, bo‘lmasdi) D) 2 o‘rinda (shundaylar, bunchalar) t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 30 338. Harakat va holatni bildiruvchi so‘z turkumi qanday ataladi? A) ravish B) sifat C) olmosh D) fe’l 339. Fe’l qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) nima qilmoq, nima bo‘lmoq? B) qachon, nechta? С) qay holatda, qanday qilib? D) kim, nima, qayer? 340. Fe’l qabul qila oladigan xususiy qo‘shimchalarni sanang. A) zamon, shaxs-son, egalik B) ko‘plik, shaxs-son, bo‘lishli-bo‘lishsizlik С) kelishik, egalik, bo‘lishsizlik D) zamon, shaxs-son, bo‘lishli-bo‘lishsizlik 341. Fe’l zamonlarini belgilayotgan paytda qaysi zamonga asoslaniladi? A) o‘tgan zamonga B) kelasi zamonga С) hozirgi zamonga D) hozirgi va o‘tgan zamonga 342. Fe’lda nechta zamon mavjud? A) 3 ta B) 5 ta C) 8 ta D) 12 ta 343. O‘tgan zamon qo‘shimchalarini sanang. A) -di, -ibdi (-bdi), -gan edi, -gan ekan B) -yap, -moqda, -yotir, -yotib С) -moqchi, -adi, -ur, -ar, -ajak D) -di, -ibdi (-bdi), -gan edi, -gan ekan, -ayotir, ayotgan 344. Tuslanish nima? A) fe’lning zamon qo‘shimchalari bilan qo‘llanishi B) fe’lning mayl qo‘shimchalari bilan qo‘llanishi С) fe’lning shaxs-son qo‘shimchalarini olishi D) ismning egalik va kelishik qo‘shimchalarini olishi 345. O‘tgan zamon qo‘shimchalarining qaysi biri tuslanadi? A) -di B) barchasi С) -gan D) -ib 346. Hozirgi zamon qo‘shimchalarini sanang. A) -di, -ibdi (-bdi), -gan edi, -gan ekan B) -yap, -moqda, -yotir, -yotib С) -moqchi, -adi, -ur, -ar, -ajak D) -di, -ibdi (-bdi), -gan edi, -gan ekan, -ayotir, ayotgan 347. Kelasi zamon qo‘shimchalarini sanang. A) -di, -ibdi (-bdi), -gan edi, -gan ekan B) -yap, -moqda, -yotir, -yotib С) -moqchi, -adi, -ur, -ar, -ajak D) -di, -ibdi (-bdi), -gan edi, -gan ekan, -ayotir, ayotgan 348. Ishlagan tishlar, ishlamagan kishnar. Ushbu maqol mazmun jihatidan qaysi zamonga tegishli? A) hozirgi zamon B) o‘tgan zamon С) kelasi zamon D) har uchala zamonga 349. Fe’ldan anglashilgan ish-harakat va holatning so‘zlovchi, tinglovchi yoki o‘zgaga tegishli ekanligini bildiruvchi qo‘shimchalarga qanday qo‘shimchalar deyiladi? A) egalik qo‘shimchalari B) shaxs-son qo‘shimchalari С) zamon qo‘shimchalari D) mayl qo‘shimchalari 350. So‘zlovchi nechanchi shaxs? A) I shaxs B) II shaxs С) III shaxs D) o‘zga 351. Tinglovchi nechanchi shaxs? A) II shaxs B) I shaxs С) III shaxs D) o‘zga 352. O‘zga nechanchi shaxs? A) I shaxs B) II shaxs С) tinglovchi D) III shaxs 353. Ravish qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) qay holatda, qachon? B) kim, nima, qayer? С) nechta, qancha? D) qanday, qaysi, qachon? 354. Harakatning holatini bildiruvchi so‘z turkumi qanday ataladi? A) ot B) sifat С) fe’l D) ravish 355. Ravish asosan qaysi so‘z turkumiga bog‘lanadi? A) sifatga B) olmoshga С) fe’lga D) otga 356. Ravish gapda qaysi gap bo‘lagi bo‘la oladi? A) hol, kesim (otlashsa qaratqich aniqlovchi, to‘ldiruvchi) B) hol, kesim, izohlovchi С) kesim, ega, otlashsa izohlovchi D) faqat kesim bo‘la oladi 357. Yurtimizni obod qilish uchun astoydil harakat qilmoqdamiz. Ushbu gapda ravish qaysi gap bo‘lagi vazifasida kelgan? A) kesim B) to‘ldiruvchi С) hol D) aniqlovchi 358. Qayerda ahillik bo‘lsa, o‘sha yerga qayg‘u yaqin kelolmaydi. Ushbu gapda ravish qanday ma’noni bildirgan? A) payt B) holat С) miqdor-daraja D) o‘rin 359. Yordamchi so‘z turkumlariga qaysilar kiradi? A) ko‘makchi, bog‘lovchi, yuklama B) ko‘makchi, bog‘lovchi, so‘z-gaplar С) bog‘lovchi, yuklama, modal so‘zlar D) so‘z-gap, atov gap, modal so‘z 360. Uyushiq bo‘laklarni va qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplarni bir-biriga bog‘lash uchun xizmat qiladigan so‘zlar qanday ataladi? A) ko‘makchilar B) bog‘lovchilar С) yuklamalar D) modal so‘zlar 361. Bog‘lovchilar qaysi gap bo‘lagi vazifasida keladi? A) kesim B) bog‘lovchilar gap bo‘lagi vazifasida kelmaydi С) faqat to‘ldiruvchi D) aniqlovchi t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 31 362. Tanalaridagi ozgina namlik bilan ularga hayot baxsh eta boshlashdi, ammo kunlar o‘tgan sari bargchalar kattalashib, ko‘proq suv, ko‘proq oziq-ovqat so‘ray boshlashdi. Ushbu gapdagi bog‘lovchilarni toping. A) bu gapda bog‘lovchi mavjud emas B) bilan, ammo D) ammo С) sari, bilan 363. Tanalaridagi ozgina namlik bilan ularga hayot baxsh eta boshlashdi, ammo kunlar o‘tgan sari bargchalar kattalashib, ko‘proq suv, ko‘proq oziq-ovqat so‘ray boshlashdi. Ushbu gapdagi ko’makchilarni toping. A) sari B) bilan, ammo C) ammo, sari D) sari, bilan 364. Tobelantiruvchi yordamchi so‘z turkumi qanday ataladi? A) ko‘makchi B) bog‘lovchi D) yuklama С) modal so‘z 365. Ko‘makchilar ko‘pincha otlarni nimaga bog‘lab keladi? A) otga B) fe’lga С) ravishga D) olmoshga 366. Ko‘makchi otni qaysi so‘zlarga tobelantirish imkoniga ega? A) ravishga, sifatga B) otga, sifatga, olmoshga С) son, fe’l, ravishga D) otga, sifatga, ravishga 367. Ona kabi mehribon. Ushbu gapda ko‘makchi nimani nimaga tobelantirgan? A) otni fe’lga B) otni sifatga С) otni ravishga D) egani kesimga 368. Ayrim gap bo‘lagi yoki butun gapning mazmuniga qo‘shimcha ma’no yuklash uchun xizmat qiluvchi yordamchi so‘zlar qanday ataladi? A) yuklama B) bog‘lovchi С) ko‘makchi D) modal so‘z 369. Qaysi yordamchi so‘zlarning ikki xil shakli mavjud? A) modal so‘z B) bog‘lovchi С) ko‘makchi D) yuklama 370. Yuklama qanday shakllarda bo‘ladi? A) so‘z holida B) faqat qo‘shimcha holida C) so‘z holida, qo‘shimcha holida D) so‘z holida, qo‘shimcha holida, so‘z birikmasi holida 371. So‘z-yuklamalarga qaysi yuklamalar kiradi? A) mi, -chi, -a, -ya, -da, -oq, sari B) hatto, faqat, atigi, xuddi, naq, hech, sira С) sari, sayin, kabi, singari D) xuddi, hatto, chunki, ammo 372. Qo‘shimcha-yuklamalarga qaysi yuklamalar kiradi? A) mi, -chi, -a, -ya, -da, -oq, sari B) hatto, faqat, atigi, xuddi, naq, hech, sira С) sari, sayin, kabi, singari D) xuddi, hatto, chunki, ammo 373. Qo‘shimcha-yuklamalarning qaysilari so‘zga qo‘shib yoziladi? A) -chi, -a, -ya, -da, B) u, -yu, -a, -ya С) -mi, -chi, -a, -ya, -da, -oq, -yoq, -gina D) -mi, -oq, -yoq, -gina 374. Qo‘shimcha-yuklamalarning qaysilari so‘zdan chiziqcha bilan ajratib yoziladi? A) -chi, -da, -u, -yu, -a, -ya B) -oq, -yoq, -gina C) -chi, -a, -ya, -da, -mi D) -mi, -oq, -yoq, -gina 375. So‘zlovchining his-hayajonini, shuningdek, hayvon, parrandalarni biror harakatga undashni ifodalovchi so‘zlarga qanday so‘zlar deyiladi? A) taqlid so‘z B) modal so‘z С) kirish so‘z D) undov so‘zlar 376. Ura, ey, eh, voy, obbo, hoy, oh kabi so‘zlar qanday so‘zlar? A) taqlid so‘z B) modal so‘z С) undov so‘z D) kirish so‘z 377. Hayvon, inson va narsalarning tovushi, holatiga taqlid so‘zlar qanday ataladi? A) taqlidiy so‘z B) modal so‘z С) undov so‘z D) kirish so‘z 378. So‘zlar tuzilishiga ko‘ra necha turga bo‘linadi? A) 3 turga B) 4 turga С) 2 turga D) 6 turga 379. Qanday so‘zlar qo‘shma so‘zlar deyiladi? A) ikki yoki undan ortiq asosdan tashkil topib, bitta so‘roqqa javob bo‘luvchi so‘zlar B) ikki har xil asosning juftlashishidan hosil bo‘lgan so‘zlar С) ikki bir xil asosning takrorlanishidan hosil bo‘lgan so‘zlar D) ko‘chma ma’noda ishlatiladigan yaxlitlanib qolgan so‘zlar 380. Qo‘shma so‘zlar qanday yoziladi? A) qo‘shib B) ajratib С) qo‘shib, ajratib D) chiziqcha bilan 381. Otquloq, Yurtboshi, oshpichoq, qo‘lqop, sadarayhon qo‘shma so‘zlari qaysi so‘z turkumiga oid? A) olmoshga B) sifatga С) ravishga D) otga 382. Otquloq, Yurtboshi, oshpichoq, qo‘lqop, sadarayhon qo‘shma so‘zlari qanday so‘zlar qo‘shilishidan hosil bo‘lgan? A) ot + sifat B) ot + ot С) ot + ravish D) ot + son 383. Qo‘shma fe’llarga misol keltiring. A) bordi-keldi, oldi-qo‘ydi, aytdi-qo‘ydi B) tinchliksevar, erksevar, bo‘ribosar С) yugurib kelmoq, kulib gapirmoq D) tamom bo‘lmoq, ta’sir etmoq, chirs etmoq t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 32 384. Qaysi so‘z turkumlarining qo‘shma shakli har doim ajratib yoziladi? A) fe’l, olmosh, son B) fe’l, sifat, ravish С) olmosh, son, ot D) sifat, ravish, olmosh 385. Umum, xush, xona kabi so‘zlardan yasalgan qo‘shma so‘zlar qanday yoziladi? A) qo‘shib B) ajratib С) qo‘shib, ajratib D) chiziqcha bilan 386. Ot + fe’l shaklidagi qo‘shma so‘zlarga misol keltiring. A) qozonkabob, Qatorterak, shalpangquloq B) ko‘ksulton, dona-dona, mayda-mayda C) tinchliksevar, bo‘ribosar, molboqar D) hayotsevar, otquloq, ko‘ksulton 387. Ma’nosi bir-biriga yaqin yoki qarama-qarshi ma’noli ikki asosning qo‘shiluvidan tashkil topgan so‘zlar qanday ataladi? A) sodda so‘zlar B) qo‘shma so‘zlar С) takror so‘zlar D) juft so‘zlar 388. Juft so‘zlar qanday yoziladi? A) qo‘shib B) ajratib С) chiziqcha bilan D) qo‘shib, ajratib 389. Juft so‘zlarda qaysi yordamchi so‘z ishlatiladi? A) yuklama (-oq, -yoq) B) yuklama (-mi, -chi) С) yuklama (-u, -yu) D) yuklamasiz yoziladi 390. Juft so‘zlarda yuklama ishlatilsa, qanday yoziladi? A) chiziqchasiz yoziladi B) chiziqcha ikki so‘zning o‘rtasiga ko‘chadi С) ikki o‘rinda chiziqcha ishlatiladi D) chiziqcha -u yoki -yu ning oldiga ko‘chadi 391. Bir asosning aynan yoki ba’zi tovush o‘zgarishlari bilan takrorlanishidan qanday so‘zlar hosil bo‘ladi? A) takroriy so‘zlar B) juft so‘zlar С) sodda so‘zlar D) qo‘shma so‘zlar 392. Takroriy so‘zlarda asosning ba’zi tovush o‘zgarishlari bilan takrorlanishida asosan qaysi tovushlar ortadi? A) -m, -p B) -d, -p С) -m, -d D) -p, -d 393. G‘ozpancha, shakarpalak, gulbeor qaysi so‘z turkumiga oid? A) son B) ot С) olmosh D) ravish 394. Tilning tovush tizimini qaysi bo‘lim o‘rganadi? A) leksikologiya B) orfografiya С) fonetika D) grafika 395. Leksikologiyada nimalar o‘rganiladi? A) so‘zning grammatik ma’nosi B) so‘zning atash ma’nosi С) harf D) lug‘at 396. So‘zning grammatik ma’nosi qaysi bo‘limda o‘rganiladi? A) morfologiyada B) leksikologiya C) sintaksisda D) orfografiya 397. Yozma nutqning harflar tizimini o‘rganadigan bo‘lim qanday ataladi? A) morfologiyada B) leksikologiya C) sintaksisda D) grafikada 398. Inson nutqini necha xil yo‘l bilan bayon qiladi? A) 18 xil B) 3 xil С) 4 xil D) 2 xil 399. Og‘zaki nutqning eng kichik, boshqa mayda bo‘laklarga bo‘linmaydigan qismi nima deyiladi? A) urg‘u B) bo‘g‘in C) tovush D) sintagma 400. Bir tovush ikki harf bilan ifodalanadigan harflarga misol keltiring. A) sh, ch, ng B) dj, j C) ya, yu, yo, ye D) darchasi 401. O‘pkadan chiqayotgan havoning og‘iz bo‘shlig‘ida to‘siqqa uchrash yoki uchraydigan tovushlar qanday ataladi? A) unli tovushlar B) undosh tovushlar C) sonorlar D) burun tovushlari 402. O‘pkadan chiqayotgan havo og‘iz bo‘shlig‘ida to‘siqqa uchramasa, qanday tovush hosil bo‘ladi? A) unli tovushlar B) undosh tovushlar C) sonorlar D) burun tovushlari 403. Tilimizda nechta unli tovush bor? A) 4 ta B) 8 ta C) 10 ta D) 6 ta 404. Tilimizda nechta undosh tovush mavjud? A) 23 ta B) 22 ta C) 26 ta D) 24 ta 405. Nutq a’zolariga qaysilar kiradi? 1. O‘pka. 2. Tog‘aylar. 3. Un paychalari. 4. Bo‘g‘iz bo‘shlig‘i. 5. Og‘iz bo‘shlig‘i. 6. Burun bo‘shlig‘i. 7. Til. 8. Lablar. 9. Tishlar. A) 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 10 B) 1, 2, 3, 6, 9 C) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 D) 1, 3, 4, 5, 6, 7, 9 406. Lab tovushlariga qaysi tovushlar kiradi? A) g, t, z B) l, m, n, ng, r C) h D) b, p, m, v, f 407. Lab-lab tovushlariga qaysi undoshlar kiradi? A) f, v B) b, p, m C) l, m, y D) n, ng, b 408. Lab-tish undoshlariga qaysilar kiradi? A) f, v B) b, p, m C) l, m, y D) n, ng, b t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 33 409. Tilning tanglay va tishga tegishidan qanday tovushlar hosil bo‘ladi? A) lab tovushlari B) burun tovushlari C) bo‘g‘iz tovushlari D) til tovushlari 410. Qaysi xususiyatiga ko‘ra til tovushlari turlarga bo‘linadi? A) til qismlarining harakatiga ko‘ra B) ma’no-mohiyatiga ko‘ra C) vazifasiga ko‘ra D) B va C 411. Til undoshlari til qismlarining harakatiga ko‘ra necha turga bo‘linadi? A) 4 tur B) 2 tur C) 6 tur D) 5 tur 412. Til oldi undoshlariga qaysilar kiradi? A) t, d, s, z, n, sh, r, l, j, ch B) y C) k, ng, g D) q, g‘, x 413. Til o‘rta undoshlari qaysilar? A) t, d, s, z, n, sh, r, l, j, ch B) y C) k, ng, g D) q, g‘, x 414. Til orqa undoshlarini ayting. A) t, d, s, z, n, sh, r, l, j, ch B) y C) k, ng, g D) q, g‘, x 415. Chuqur til orqa undoshlari qaysilar? A) t, d, s, z, n, sh, r, l, j, ch B) y C) k, ng, g D) q, g‘, x 416. To‘siqqa uchragan havoning burun orqali o‘tishidan qanday tovushlar hosil bo‘ladi? A) lab tovushlari B) burun tovushlari C) bo‘g‘iz tovushlari D) til tovushlari 417. Burun tovushlariga qaysilar kiradi? A) g, t, z B) l, m, n, ng, r C) n, m, ng D) b, p, m, v, f 418. O‘pkadan chiqayotgan havoning bo‘g‘izda qisilishidan qanday tovush hosil bo‘ladi? A) lab tovushlari B) burun tovushlari C) bo‘g‘iz tovushlari D) til tovushlari 419. Bo‘g‘iz tovushi qaysi? A) x B) l, m, n, ng, r C) h D) b, p, m, v, f 420. 1) ...unarli; 2) ...or; 3) ...ayol; 4) ...alq; 5) ...ayrli; 6) ...ullas; 7) osh...ona; 8) ...indiston; 9) a...loq; 10) ...ol- a...vol; 11) ...alokat; 12) e...timol; 13) ...ushyorlik; 14) ...atti-...arakat; 15) mu…lis; 16) ...abar; 17) ba...il; 18) ...asis; 19) ...asad; 20) go...-go...; 21) me...natkash; 22) ...ovuz; 23) ...osil; 24) ...uquq; 25) ...iylakor; 26) ...ato; 27) ...okkey; 28) ...o‘roz. Ushbu so‘zlarning qaysilarida chuqur til orqa undoshi ishlatiladi? A) 1, 8, 10, 11, 12, 14 (2), 19, 20, 21, 22, 23, 24 B) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 14 (1), 15, 16, 17, 18, 26, 27, 28 C) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 14 (1), 15, 16, 17, 18, 25, 26, 27, 28 D) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 13, 14 (1), 15, 16, 17, 18, 26, 27, 28 421. 1) ...unarli; 2) ...or; 3) ...ayol; 4) ...alq; 5) ...ayrli; 6) ...ullas; 7) osh...ona; 8) ...indiston; 9) a...loq; 10) ...ol- a...vol; 11) ...alokat; 12) e...timol; 13) ...ushyorlik; 14) ...atti-...arakat; 15) mu…lis; 16) ...abar; 17) ba...il; 18) ...asis; 19) ...asad; 20) go...-go...; 21) me...natkash; 22) ...ovuz; 23) ...osil; 24) ...uquq; 25) ...iylakor; 26) ...ato; 27) ...okkey; 28) ...o‘roz. Ushbu so‘zlarning qaysilarida bo‘g‘iz undoshi ishlatiladi? A) 1, 8, 10, 11, 12, 14 (2), 19, 20, 22, 23, 24 B) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 14 (1), 15, 16, 17, 18, 26, 27, 28 C) 1, 8, 10, 11, 12, 13, 14 (2), 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 D) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 13, 14 (1), 15, 16, 17, 18, 26, 27, 28 422. Nutq tovushlarining asosiy vazifasi nima? A) izohlash B) bo‘rttirish C) fikrni ifodalash D) ma’no farqlash 423. Yangi o‘zbek alifbosini ayting. A) Aa Bb Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Yy Uu Vv Xx Zz O‘o‘ G‘g‘ Shsh Chch Ngng B) Aa Bb Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Rr Qq Ss Tt Uu Vv Xx Yy Zz O‘o‘ G‘g‘ Shsh Chch Ngng C) Aa Bb Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Xx Yy Zz O‘o‘ G‘g‘ Shsh Chch Ngng D) Aa Bb Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Xx Yy Zz O‘o‘ G‘g‘ Chch Shsh Ngng 424. O‘zbek xalqi qadimda qaysi yozuvlardan foydalangan? A) oromiy B) so‘g‘d C) o‘rxun-enasoy D) barchasi 425. O‘zbek xalqi qaysi davrlarda arab yozuviga asoslangan eski o‘zbek yozuvidan foydalangan? A) 1930-yildan 1940-yilgacha B) VIII asrdan 1929-yilga qadar C) 1940-yildan boshlab D) VIII asrdan 1939-yilga qadar 426. O‘zbek xalqi qaysi davrlarda lotin yozuvidan foydalangan? A) 1930-yildan 1940-yilgacha B) VIII asrdan 1929-yilga qadar C) 1940-yildan boshlab D) VIII asrdan 1939-yilga qadar 427. O‘zbek xalqi 1940-yildan boshlab qaysi yozuvdan foydalangan? A) eski o‘zbek yozuvidan B) kirill yozuvidan C) lotin yozuvidan D) so‘g‘d yozuvidan 428. To‘g‘ri talaffuz me’yorlarini o‘rganuvchi bo‘lim qanday nomlanadi? A) grafika B) fonetika C) orfoepiya D) paremiologiya t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 34 429. To‘g‘ri yozish me’yorlarini o‘rganuvchi bo‘lim qanday nomlanadi? A) grafika B) fonetika C) orfografiya D) paremiologiya 430. Orfoepiya qanday ma’noni anglatadi? A) yunoncha, «orfo» – «to‘g‘ri», «epos» – «so‘zlamoq», «nutq» B) yunoncha, «orfo» – «to‘g‘ri», «grafo» – «chizmoq» C) yunoncha, «orfo» – «so‘z», «grafo» – «chizmoq» D) yunoncha, «orfo» – «to‘g‘ri», «epos» – «aytmoq» 431. Orfografiya qanday ma’noni anglatadi? A) yunoncha, «orfo» – «to‘g‘ri», «epos» – «so‘zlamoq», «nutq» B) yunoncha, «orfo» – «to‘g‘ri», «grafo» – «chizmoq» C) yunoncha, «orfo» – «so‘z», «grafo» – «chizmoq» D) yunoncha, «orfo» – «to‘g‘ri», «epos» – «aytmoq» 432. Qanday hollarda i unlisi bilinar-bilinmas talaffuz qilinadi? A) ikki undosh orasida kelsa B) so‘z boshida C) so‘z oxirida D) r va l undoshlaridan oldin kelsa 433. Qanday hollarda i unlisi u unlisiga monand aytiladi? A) ikki bo‘g‘inli so‘zlarning birinchi bo‘g‘inida lablangan u unlisi ta’sirida B) so‘z boshida C) so‘z oxirida D) r va l undoshlaridan oldin kelsa 434. Qaysi so‘zlarda a unlisi o unlisiga monand aytiladi? A) savob, zamon so‘zlarida B) tonna, noyabr C) qaynoq, ishlov, dumaloq, bo‘yoq D) A va C 435. Qaysi so‘zlarda o unlisi o‘ unlisiga monand aytiladi? A) savob, zamon so‘zlarida B) tonna, noyabr C) qaynoq, ishlov, dumaloq, bo‘yoq D) A va C 436. Adabiy me’yor asosida tovush o‘zgarishiga uchragan so‘zlarni keltiring. A) sana, angla, qaynoq B) ishlov, dumaloq, savob C) tonna, noyabr D) A va B 437. Qator kelgan unlilar orasiga bir undosh qo‘shib talaffuz qilish mumkin bo‘lgan so‘zlarga misol keltiring. A) doim, oila, soat, sharoit, maishat, doira B) shoir, toir, joiz, geolog, geometriya C) saodat, maorif, xushmuomala, muovin, muammo D) A va B 438. Qator kelgan unlilarning birini tushirib, boshqasini cho‘ziqroq talaffuz qilish mumkin bo‘lgan so‘zlarga misol keltiring. A) doim, oila, soat, sharoit, maishat, doira B) shoir, toir, joiz, geolog, geometriya C) saodat, maorif, xushmuomala, muovin, muammo D) A va B 439. o‘ unlisi qaysi so‘zlarda torroq talaffuz qilinadi? A) bo‘ri, qo‘ri, xo‘roz, ro‘mol B) ko‘l, o‘s, cho‘l, jo‘ra, mo‘tabar C) ko‘l, o‘s, qo‘ri, xo‘roz D) bo‘ri, qo‘ri, jo‘ra, mo‘tabar 440. o‘ unlisi qaysi so‘zlarda kengroq talaffuz qilinadi? A) bo‘ri, qo‘ri, xo‘roz, ro‘mol B) ko‘l, o‘s, cho‘l, jo‘ra, mo‘tabar C) ko‘l, o‘s, qo‘ri, xo‘roz D) bo‘ri, qo‘ri, jo‘ra, mo‘tabar 441. Qaysi so‘zlarda tutuq belgisi yozuvda tushirib qoldiriladi? A) mo‘jiza, mo‘tadil, mo‘tabar B) da’vat, mo‘tadil, mo‘jiza C) sur’at, san’at, mo‘tabar D) barchasi 442. Qaysi so‘zlarda e unlisi i ga monand aytiladi? A) telefon, teatr, okean, material B) kecha, ekran, ne’mat C) kecha, okean, material D) telefon, teatr, okean, ekran, ne’mat 443. Qaysi so‘zlarda e unlisi to‘liq talaffuz qilinadi? A) telefon, teatr, okean, material B) kecha, ekran, ne’mat C) kecha, okean, material D) telefon, teatr, okean, ekran, ne’mat 444. So‘z oxirida talaffuzda qanday hodisalar kuzatilishi mumkin? A) jarangli tovushlarning jarangsizlashuvi B) undosh tovushning tushib qolishi C) jarangsiz undoshning jaranglilashuvi D) A va B 445. Nechta jaranglining nechta jarangsiz jufti bor? A) 7 ta B) 10 ta C) 8 ta D) 9 ta 446. Jarangli undoshlarni sanang. A) p, f, s, k, t, ch, sh, q, h, x B) p, f, s, k, d, ch, sh, q, h, x C) m, n, ng, y, r, l, s, t, q, x» h D) b, v, z, g, d, dj, j, g‘, y, l, r, m, n, ng t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 35 447. Jarangsiz undoshlarni sanang. A) p, f, s, k, t, ch, sh, q, h, x B) p, f, s, k, d, ch, sh, q, h, x C) m, n, ng, y, r, l D) b, v, z, g, d, dj, j, g‘, y, l, r, m, n, ng 448. q va k undoshlari bilan tugagan so‘zlarga qanday qo‘shimchalar qo‘shilsa, har doim fonetik yozuv asosida yoziladi? A) jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasi B) k va q undoshi bilan boshlanuvchi qo‘shimchalar C) egalik qo‘shimchalari D) barchasi 449. Qanday hollarda til oldi undoshi lab-lab tarzida talaffuz qilinadi? A) so‘z oxirida B) so‘z boshida C) ikki unli o‘rtasida kelganida D) o‘zidan keyin lab-lab undoshi kelsa 450. n undoshi qachon m tarzida talaffuz qilinadi? A) so‘z oxirida B) so‘z boshida C) ikki unli o‘rtasida kelganida D) b va m harflaridan oldin kelganida 451. n undoshi m tarzida talaffuz qilinishiga misol keltiring. A) shanba, o‘n bir, yakshanba, bilganmi, bo‘linma B) manman, sunbula, tanbal C) otinbibi, Julqunboy, yo‘llanma, qo‘llanma D) barchasi 452. j va (dj)j undoshlari birbiri bilan qaysi xususiyatiga ko‘ra o‘xshash? A) til oldi undoshi ekanligi bilan B) jaranglilik xususiyatiga ko‘ra C) portlovchi va sirg‘aluvchiligiga ko‘ra D) A va B 453. j va (dj)j undoshlari birbiridan qaysi xususiyatlariga ko‘ra farqli? A) til oldi undoshi ekanligi bilan B) jaranglilik xususiyatiga ko‘ra C) portlovchi va sirg‘aluvchiligiga ko‘ra D) A va B 454. Sirg‘aluvchi j tovushi ishtirok etgan so‘zlarga misol keltiring. A) jurnal, vijdon, jirafa B) jurnal, vijdon, jo‘ra C) jo‘ja, jajji, jo‘ra, sajda D) jahon, jiyak, jirafa 455. Portlovchi j tovushi ishtirok etgan so‘zlarga misol keltiring. A) jurnal, vijdon, jirafa B) jurnal, vijdon, jo‘ra C) jo‘ja, jajji, jo‘ra, sajda D) jahon, jiyak, jirafa 456. 1) pa…ta; 2) ...atar; 3) no‘...at; 4) ta...ta; 5) ba...t; 6) sha...ta; 7) ogo...; 8) ...arf; 9) ...alol; 10) ...avaskor; 11) ...ayvonot; 12) ...ayot; 13) su...bat; 14) ...arom. Ushbu so‘zlarning qaysi birida chuqur til orqa undoshi ishlatilishi kerak? A) 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14 B) 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 C) 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 D) 1, 2, 3, 4, 5, 6 457. 1) pa…ta; 2) ...atar; 3) no‘...at; 4) ta...ta; 5) ba...t; 6) sha...ta; 7) ogo...; 8) ...arf; 9) ...alol; 10) ...avaskor; 11) ...ayvonot; 12) ...ayot; 13) su...bat; 14) ...arom. Ushbu so‘zlarning qaysi birida bo‘g‘iz undoshi ishlatilishi kerak? A) 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14 B) 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 C) 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 D) 1, 2, 3, 4, 5, 6 458. Qaysi so‘zlarda f undoshi v ga monand aytiladi? A) avtomobil, avtobus B) afzal, afg‘on C) Afrika, Afruz D) A va B 459. Qaysi so‘zlarda f undoshi p ga monand aytiladi? A) afzal, afg‘on B) fil, futbol C) forma, forum D) falokat, fursat 460. ng harf birikmasi asosidagi so‘zlarga misol keltiring. A) singil, ko‘ngil, dengiz, kelingiz, shudring, ingramoq B) kenglik, mingashmoq, tanga (pul birligi), jiringlamoq, alanga, sening, tonggi, dangasa C) shtanga, kongress, osmonga, menga, unga, tanga (tana), tungi, donga, jonga D) A va B 461. ng harf birikmasi ishtirok etmagan so‘zlarga misol keltiring. A) singil, ko‘ngil, dengiz, kelingiz, shudring, ingramoq B) kenglik, mingashmoq, tanga (pul birligi), jiringlamoq, alanga, sening, tonggi, dangasa C) shtanga, kongress, osmonga, menga, unga, tanga (tana), tungi, donga, jonga D) A va B 462. O‘zbek tilida nechta harf birikmasi mavjud? A) 4 ta (ch, sh, ng, dj) B) 3 ta (ch, sh, ng) C) 2 ta (ch, sh) D) 5 ta (ch, sh, ng, dj, tch) 463. s va h undoshlari yonma-yon kelganida ularning alohida tovush ekanligini bildirish maqsadida qanday belgi ishlatiladi? A) tutuq belgisi B) tire ishlatiladi C) hech qanday tinish belgisi ishlatilmaydi D) nuqtali vergul ishlatiladi 464. Jilmayadi o‘zida yo‘q shod Yangi oy ham ketmay qoshingdan. Etak-etak koinot Yulduzlarni sochar boshingdan. Misralar muallifi kim? t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 36 A) E.Vohidov B) A.Oripov C) M.Yusuf D) Zulfiya 465. Qanday undoshlar qo‘sh undosh deyiladi? A) tarkibida yonma-yon kelgan ikki har xil undosh B) tarkibida yonma-yon kelgan bir xil undoshlar C) bir bo‘g‘inda yonma-yon kelgan ikki bir xil undosh D) B va C 466. Qaysi so‘zlarda qo‘sh undoshlarning biri talaffuz qilinmaydi? A) ikki, chaqqon, quvvat, katta, qattiq, issiq, sodda, xuddi B) pochcha, karra, zarra, do‘ppi, avval, jajji, arra, taraqqiyot, minnatdor, marra, qassob, g‘ijjak C) million, artilleriya, gramm, metall, grammatika, tanaffus, kilogramm, milliard D) A va B 467. Qaysi so‘zlarda qo‘sh undoshlarning har ikkalasi ham talaffuz qilinadi? A) ikki, chaqqon, quvvat, katta, qattiq, issiq, sodda, xuddi B) pochcha, karra, zarra, do‘ppi, avval, jajji, arra, taraqqiyot, minnatdor, marra, qassob, g‘ijjak C) million, artilleriya, gramm, metall, grammatika, tanaffus, kilogramm, milliard D) A va B 468. Gramm, metall kabi so‘zlarga qanday qo‘shimcha qo‘shilsa, qo‘sh undoshlardan biri tushirib qoldiriladi? A) ko‘plik qo‘shimchasi qo‘shilsa B) egalik shakli qo‘shilsa C) istalgan qo‘shimcha qo‘shilsa D) so‘z yasovchi qo‘shimcha qo‘shilsa 469. Tutuq belgisi qachon cho‘ziqroq talaffuz uchun xizmat qiladi? A) undoshdan keyin kelsa B) unlidan keyin kelsa C) ikki undosh o‘rtasida kelsa D) ikki unli o‘rtasida kelsa 470. Tutuq belgisi qanday holatda ajratish vazifasini bajaradi? A) undoshdan keyin kelsa B) unlidan keyin kelsa C) ikki undosh o‘rtasida kelsa D) ikki unli o‘rtasida kelsa 471. Tutuq belgisi qanday vazifalarni bajaradi? 1. Unlini cho‘zadi. 2. Unlini undoshdan ajratadi. 3. Harflarni farqlaydi (s va h undoshini). 4. Ma’noni farqlash. A) 1, 2, 3 B) 2, 3, 4 C) 1, 3, 4 D) 1, 2, 3, 4 472. As’hob, is’hoq kabi so‘zlarda tutuq belgisi qanday vazifa bajargan? A) unlini cho‘zish B) unlini undoshdan ajratish C) ma’noni farqlash D) harflarni farqlash 473. Qaysi so‘zlarda tutuq belgisi tushib qolsa, uning paronimi hosil bo‘ladi? A) san’at, she’r B) sur’at, sa’va C) qal’a, ta’na D) barchasi 474. Bir havo zarbi bilan aytiladigan birlik nima deyiladi? A) bo‘g‘in B) tovush C) urg‘u D) to‘xtam 475. Bo‘g‘inlar qaysi xususiyatiga ko‘ra ochiq va yopiq turlarga bo‘linadi? A) unli va undosh bilan tugashiga ko‘ra B) unli va undosh bilan boshlanishiga ko‘ra C) tarkibiga ko‘ra D) tuzilishiga ko‘ra 476. Qanday bo‘g‘inlar ochiq bo‘g‘in deyiladi? A) unli bilan boshlangan bo‘g‘inga B) undosh bilan boshlangan bo‘g‘inga C) unli bilan tugagan bo‘g‘inlar D) undosh bilan tugagan bo‘g‘inlar 477 Qanday bo‘g‘inlar yopiq bo‘g‘in deyiladi? A) unli bilan boshlangan bo‘g‘inga B) undosh bilan boshlangan bo‘g‘inga C) unli bilan tugagan bo‘g‘inlar D) undosh bilan tugagan bo‘g‘inlar 478. Qanday hollarda so‘zlar qatordan qatorga ko‘chirilmaydi? 1. Bir unli yoki bir undosh ko‘chirilmaydi (o-i-la, mu-to-la-a). 2. Harflar birikmasi ajratilmaydi (ch, sh, ng). 3. Qisqartma so‘zlar ajratilmaydi (O‘zMU, BMT). 4. Sonlar o‘ziga tegishli izohi bilan qolishi kerak (9-sinf, XX asr). A) 1, 2, 3 B) 2, 3, 4 C) 1, 3, 4 D) 1, 2, 3, 4 479. So‘z bo‘g‘inlaridan yoki gapda ishtirok etayotgan so‘zlardan birining boshqalariga nisbatan kuchliroq talaffuz qilinishi nima deyiladi? A) bo‘g‘in B) tovush C) urg‘u D) to‘xtam 480. Urg‘u necha xil bo‘ladi? A) 2 xil B) 3 xil C) 4 xil D) 6 xil 481. So‘zning ma’nosini farqlashda qaysi urg‘u asosiy o‘rin egallaydi? A) so‘z urg‘usi B) mantiqiy urg‘u C) gap urg‘usi D) logik urg‘u 482. O‘zbek tilida so‘z urg‘usi so‘zdagi qaysi bog‘inga tushadi? A) 1-bo‘g‘inga B) 2-bo‘g‘inga C) oxirgi bo‘g‘inga D) urg‘uning o‘rni qat’iy emas 483. So‘zga qo‘shimcha qo‘shilsa, urg‘u qaysi bo‘g‘inda qoladi? A) 1-bo‘g‘inda B) oxirgi bo‘g‘inda t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 37 C) so‘zga qo‘shimcha qo‘shilishi bilan urg‘u ham oxiriga qarab ko‘chib boraveradi D) urg‘uning ko‘chishi so‘zga bog‘liq 484. Qaysi qo‘shimchalar urg‘u olmaydi? 1. Fe’lning bo‘lishsizlik shakli -ma. 2. Shaxs-son qo‘shimchalari. 3. Yuklamalar. 4. Ko‘makchilar. 5. Ravish yasovchi qo‘shimchalar (-dek, -day). 5. Son qo‘shimchasi (-ta). A) 1, 2, 3, 4 B) 1, 2, 3, 4, 5 C) 1, 2, 3 D) 2, 3, 4, 5 485. Tugma, olma, ko‘zlar, so‘zlar, suzma kabi ot so‘z turkumiga oid so‘zlarda urg‘u qaysi bo‘g‘inga tushadi? A) oxirgi bo‘g‘inga B) birinchi bo‘g‘inga C) urg‘uning o‘rni qat’iy emas D) to‘g‘ri javob yo‘q 486. Tugma, olma, ko‘zlar, so‘zlar, suzma kabi fe’l so‘z turkumiga oid so‘zlarda urg‘u qaysi bo‘g‘inga tushadi? A) oxirgi bo‘g‘inga B) birinchi bo‘g‘inga C) urg‘uning o‘rni qat’iy emas D) to‘g‘ri javob yo‘q 487. Taqdirni qo‘ling bilan yoz, Mehring bilan qishni qilgin yoz. Erkinlikning osmonida uch, Maqsad sari qanotingni yoz. Ushbu misralarda so‘zning shakl va ma’nosiga ko‘ra qaysi turi so‘z o‘yiniga asos bo‘lgan? A) sinonimlar B) paronimlar C) antonimlar D) omonimlar 488. So‘zning atash ma’nosi qanday ma’nosi sanaladi? A) so‘zlarning borliqdagi qanday narsa-hodisalar bildirishi B) so‘zlarning borliqdagi qanday belgi-xususiyatlarni bildirishi C) so‘zlarning borliqdagi qanday harakat-holatlarni bildirishi D) barchasi 489. Qaysi so‘z turkumlari atash ma’nosiga ega? A) mustaqil so‘z turkumlari, alohida so‘z turkumlari B) faqat mustaqil so‘z turkumlari C) mustaqil so‘z turkumlari, qisman yordamchi so‘z turkumlari D) mustaqil so‘z turkumlari va taqlidiy so‘zlar 490. Atash ma’nosiga ega bo‘lmagan mustaqil so‘z turkumi qaysi? A) ot B) olmosh C) son D) ravish 491. Nutqiy jarayonda bir necha ma’nolarda ishlatiladigan so‘zlar qanday ataladi? A) ko‘p ma’noli so‘zlar B) shakldosh so‘zlar C) ma’nodosh so‘zlar D) bir tovush bilan farqlanuvchi so‘zlar 492. Og‘iz, qo‘l, oyoq, maktab, bo‘g‘in, tom, o‘tmas, dasturxon, kitob, non, iflos, yo‘l, sovuq, chuqur, xira, tish, quloq, burun, yuz, bel, peshana, etak, er, qosh, ko‘z. Bular qanday birliklar? A) shakldosh so‘zlar B) bir ma’noli so‘zlar C) ko‘p ma’noli so‘zlar D) eskirgan so‘zlar 493. Tobe so‘z ko‘chma ma’noda ishlatilgan birliklarga misol keltiring. A) iliq munosabat, chuqur tekshirmoq B) xira odam, sovuq xabar C) istiqlol yo‘li, mehr tafti D) A va B 494. Hokim so‘z ko‘chma ma’noda ishlatilgan birliklarga misol keltiring. A) iliq munosabat, chuqur tekshirmoq B) xira odam, sovuq xabar C) istiqlol yo‘li, mehr tafti D) A va B 495. So‘zning nutq jarayoniga bog‘liq bo‘lmagan ma’nosi uning qanday ma’nosi sanaladi? A) o‘z ma’nosi B) ko‘chma ma’nosi C) majoziy ma’nosi D) B va C 496. So‘zning nutqda boshqa so‘zlarga bog‘lanib hosil qiladigan ma’nosi qanday ma’no sanaladi? A) o‘z ma’nosi B) ko‘chma ma’nosi C) majoziy ma’nosi D) B va C 497. O‘z va ko‘chma ma’no birikib qanday so‘zni hosil qiladi? A) ko‘p ma’noli so‘zni B) shakldosh so‘zni C) ma’nodosh so‘zni D) bir tovush bilan farqlanuvchi so‘zni 498. Aytilishi va yozilishi bir xil so‘zlar ... A) shakldosh so‘zlar B) ma’nodosh so‘zlar C) zid ma’noli so‘zlar D) bir tovush bilan farq qiluvchi so‘zlar 499. Ko‘p ma’noli so‘z va shakldosh so‘zning bir-biridan farqi nima? A) ko‘p ma’noli so‘zlar har xil so‘z turkumi doirasida bo‘ladi, shakldosh so‘zlar bir xil so‘z turkumi doirasida bo‘ladi B) shakldosh so‘zlarga bir xil so‘roq beriladi, ko‘p ma’noli so‘zlarga har xil so‘roq beriladi C) ko‘p ma’noli so‘zlarda so‘zlar tarixan bir so‘z bo‘ladi, ularning ma’nolari bir-biriga yaqin, ma’no ipi uzilmagan. Shakldosh so‘zlar esa shakli bir xil bo‘lib qolgan har xil so‘zlar. Ma’nolarining bir-biriga umuman aloqasi bo‘lmaydi D) shakldosh so‘zlarda so‘zlar tarixan bir so‘z bo‘ladi, ularning ma’nolari bir-biriga yaqin, ma’no ipi uzilmagan. Ko‘p ma’noli so‘zlar esa shakli bir xil bo‘lib qolgan har xil so‘zlar. Ma’nolarining bir-biriga umuman aloqasi bo‘lmaydi t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 38 500. Yoshliging g‘animat, bolam, o‘sib, un, Chiqarma behuda sado hamda un. Ko‘r, quyosh tig‘ida va tegirmonda Ezilib, so‘ng aziz bo‘ldi bug‘doy, un. Ushbu tuyuqdagi omonim so‘zlar qaysi turkumga oid? A) ot va fe’l B) fe’l va sifat C) ot va sifat D) ot 501. Qorong‘u kechada ko‘kka ko‘z tikib, Eng yorug‘ yulduzdan seni so‘rayman. Ushbu misralarda so‘zning shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra qaysi turlari mavjud? A) zid ma’noli so‘z, shakldosh so‘z B) shakldosh so‘zlar C) zid ma’noli so‘zlar, ma’nodosh so‘zlar D) zid ma’noli so‘zlar 502. Qanday so‘zlar uyadosh so‘zlar deyiladi? A) ma’nosi qarama-qarshi bo‘lgan so‘zlar B) ma’nosi bir xil so‘zlar C) ma’nosi bir-biridan tubdan farq qilgan shakldosh so‘zlar D) bir mazmuniy uyaga mansub so‘zlar 503. Bir tovush bilan farq qiladigan so‘zlar qanday nomlanadi? A) sinonimlar B) paronimlar C) antonimlar D) omonimlar 504. Nutqda qanday so‘zlarni almashtirib qo‘llash katta xatolikka olib kelishi mumkin? A) shakldosh so‘zlar B) ma’nodosh so‘zlar C) zid ma’noli so‘zlar D) bir tovush bilan farq qiluvchi so‘zlar 505. Abzal nima? A) ustun B) ot-ulovni egarlash yoki aravaga qo‘shish uchun zarur asboblarning jami C) poyabzal D) razm 506. Bir umumiy ma’noni bildiruvchi ikki va undan ortiq so‘zlar qanday ataladi? A) shakldosh so‘zlar B) ma’nodosh so‘zlar C) zid ma’noli so‘zlar D) bir tovush bilan farq qiluvchi so‘zlar 507. Ma’nodosh so‘zlar qanday holatlarda ishlatiladi? 1. Bir ma’noni xilma-xil so‘zlar orqali nozik ma’nolarni ifodalashda. 2. So‘z sehrini namoyish qilishda. 3. Nutqni bezashda, ta’sirchanligini ta’minlashda. A) 1, 2 B) 1, 2, 3 C) 2, 3 D) 1, 3 508. Dominant so‘z so‘zning shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra qaysi turida uchraydi? A) shakldosh so‘zlar B) ma’nodosh so‘zlar C) zid ma’noli so‘zlar D) bir tovush bilan farq qiluvchi so‘zlar 509. Bayon etmoq, irod etmoq so‘zlari qaysi uslubga xos? A) yozma uslubga B) kitobiy uslubga C) rasmiy uslubga D) A va B 510. Baqirmoq so‘zi shivirlamoq, gapirmoq so‘ziga nisbatan qaysi xususiyatiga ko‘ra faqrlanadi? A) uslubiga ko‘ra B) ovozning baland-pastligiga qarab C) salbiy-ijobiy bo‘yoqdorligiga ko‘ra D) barchasi 511. Oq kun – baxt-u saodat, Qora kun – g‘am, musibat. Ushbu misralar so‘zning shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra qaysi turidan tarkib topgan? A) shakldosh so‘zlar B) ma’nodosh so‘zlar C) zid ma’noli so‘zlar, ma’nodosh so‘zlar D) bir tovush bilan farq qiluvchi so‘zlar 512. Ilgari – hozir, tonggi – tungi, kecha – kunduz, avval – keyin kabi zid ma’noli so‘zlar qanday mazmunni ifoda etgan? A) xil-xususiyat B) o‘lchov-hajm C) makon-zamon D) payt 513. Yo‘g‘on – ingichka, katta – kichik, ozg‘in – semiz, baland – past kabi zid ma’noli so‘zlar qanday mazmunni ifoda etgan? A) xil-xususiyat B) o‘lchov-hajm C) makon-zamon D) payt 514. O‘zbek tili leksikasi necha xil yo‘l bilan boyiydi? A) 2 xil B) 3 xil C) 4 xil D) 6 xil 515. O‘zbek tili leksikasining ichki boyish yo‘llari nimalarga asoslanadi? 1. Shevalardan so‘z olish. 2. So‘z yasash imkoniyatlaridan foydalanish 3. Eskirgan so’zlarga yangi ma’no berib qabul qilish A) 1 B) 1, 2 C) 1, 2, 3 D) 2, 3 516. Qanday so‘zlar olinma so‘zlar deyiladi? A) boshqa tillarga o‘tgan so‘zlar B) boshqa tillardan olingan so‘zlar C) yangilik bo‘yog‘iga ega so‘zlar D) eskirgan so‘zlar 517. O‘zbek tilidan boshqa tillar leksikasiga o‘zlashgan so‘zlarga misollar keltiring. A) kurash, yonbosh, chala, halol B) birja, fermer, kollej, litsey C) usturlob, handasa, fiqh, jo‘g‘rofiya, riyoziyot, falakiyot D) qozi, jallod, mingboshi, yuzboshi 518. Tilimizning ma’lum davrida qo‘llanib, hozirgi kunda foydalanilmaydigan so‘zlar qanday ataladi? A) eskirgan so‘zlar B) atamalar C) tasviriy ifodalar D) shevaga oid so‘zlar 519. So‘zlar necha xil yo‘l bilan eskiradi? A) 2 xil B) 3 xil C) 4 xil D) 6 xil 520. So‘z o‘zi ifodalagan tushuncha bilan birga eskirsa qanday so‘z hisoblanadi? A) arxaik B) atama C) tasviriy ifoda D) tarixiy so‘z t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 39 521. Tarixiy so‘zlarga misol keltiring. A) usturlob, handasa, fiqh, jo‘g‘rofiya, riyoziyot, falakiyot B) qozi, jallod, mingboshi, yuzboshi C) birja, fermer, kollej, litsey D) A va B 522. Qanday so‘zlar arxaik so‘zlar deyiladi? A) so‘z o‘zi ifodalagan tushuncha bilan birga eskiradi B) so‘z eskirib, tushuncha saqlanadi va u boshqa so‘z bilan almashtiriladi C) yangilik bo‘yog‘iga ega bo‘lgan so‘zlar D) ma’lum hududda ishlatiladigan so‘zlar 523. Arxaik so‘zlarga misol keltiring. A) usturlob, handasa, fiqh, jo‘g‘rofiya, riyoziyot, falakiyot B) qozi, jallod, mingboshi, yuzboshi C) birja, fermer, kollej, litsey D) A va B 524. Hozirgi kunda yangilik bo‘yog‘iga ega so‘zlar qanday nomlanadi? A) arxaik so‘zlar B) tasviriy ifodalar C) iboralar D) neologizmlar 525. Birja, fermer, kollej, litsey. Bular qanday birlik? A) neologism B) olinma so‘zlar C) atamalar D) A va B 526. Ma’nosi, odatda, bir so‘zga teng keladigan so‘zlar qo‘shilmasi nima deyiladi? A) arxaik so‘zlar B) tasviriy ifodalar C) iboralar D) atamalar 527. Qaysi birliklarga bitta so‘roq beriladi va ular bitta gap bo‘lagi bo‘ladi? A) ibora va tasviriy ifoda B) ibora va so‘z birikmasi C) ibora va matal D) tasviriy ifoda va so‘z birikmasi 528. Nutqni ta’sirchan qilish uchun ishlatiladigan birliklar … 1. Ma’nodosh so‘zlar. 2. Iboralar. 3. Tasviriy ifodalar. A) 1, 2 B) 2, 3 C) faqat 1 D) 1, 2, 3 529. 1. Burni ko‘tarilgan. 2. Og‘zi qulog‘ida. 3. Oyog‘ini qo‘liga olib kelmoq. 4. Yog‘ tushsa yalagudek. 5. Tilining uchida turmoq. 6. Tishining kovagida saqlamoq. 7. Tilidan bol tommoq. 8. Ilonning yog‘ini yalagan. 9. Qo‘li kaltalik qilmoq. 10. Yetti o‘lchab bir kesmoq. 11. Mum tishlamoq. 12. Belni bog‘lamoq. 13. Do‘ppisini osmonga otmoq. 14. Tirnoq ostidan kir qidirmoq. 15. Ko‘kka ko‘tarmoq. 16. Tomdan tarasha tushganday. Ushbu iboralar qanday ma’nolarda ishlatiladi? A) 1. Mag‘rur. 2. Xursand. 3. Tez kelmoq. 4. Toza. 5. Eslolmaslik. 6. Asramoq. 7. Shirinso‘z. 8. Ayyor. 9. Gapirolmaslik. 10. O‘ylab ish qilmoq. 11. Gapirmaslik. 12. Biror ishga kirishmoq. 13. Xursand. 14. Ayb qidirish. 15. Maqtamoq. 16. Birdan B) 1. Mag‘rur. 2. Xursand. 3. Tez kelmoq. 4. Toza. 5. Eslolmaslik. 6. Bekitmoq. 7. Shirinso‘z. 8. Ayyor. 9. Kambag‘al. 10. O‘ylab ish qilmoq. 11. Gapirmaslik. 12. Biror ishga kirishmoq. 13. Xursand. 14. Ayb qidirish. 15. Maqtamoq. 16. Birdan C) 1. Mag‘rur. 2. Xursand. 3. Tez kelmoq. 4. Toza. 5. Eslolmaslik. 6. Asramoq. 7. Shirinso‘z. 8. Ayyor. 9. Kambag‘al. 10. O‘ylab ish qilmoq. 11. Gapirmaslik. 12. Biror ishga kirishmoq. 13. Xursand. 14. Ayb qidirish. 15. Maqtamoq. 16. Birdan D) 1. Mag‘rur. 2. Xursand. 3. Tez kelmoq. 4. Toza. 5. Eslolmaslik. 6. Asramoq. 7. Shirinso‘z. 8. Ayyor. 9. Kambag‘al. 10. O‘ylab ish qilmoq. 11. Gapirmaslik. 12. Belini bog‘lamoq. 13. Xursand. 14. Ayb qidirish. 15. Maqtamoq. 16. Birdan 530. Biror narsa va hodisani boshqa narsa va hodisaga o‘xshatish orqali tasvirlab ifodalash qanday so‘zlarni vujudga keltiradi? A) arxaik so‘zlar B) tasviriy ifodalar C) iboralar D) atamalar 531. 1. O‘rmon podshosi. 2. Mo‘yqalam sohibi. 3. Salomatlik posbonlari. 4. Charm qo‘lqop ustalari. 5. G‘azal mulkining sultoni. 6. Hayotimiz qomusi. 7. Zangori ekran. 8. Qora oltin. 9. Qanotli do‘stlar. 10. Kumush tola. 11. O‘rmon malikasi. 12. Aql gimnastikasi. 13. Oltin boshoq. 14. Samo lochini. 15. Kumush choyshab. 16. Po‘lat ot. 17. Zangori olov. Ushbu tasviriy ifodalar kimlarga yoki nimalarga nisbatan ishlatiladi? A) 1. Sher. 2. Rassom. 3. Shifokor. 4. Bokschilar. 5. Alisher Navoiy. 6. Konstitutsiya. 7. Televizor. 8. Neft. 9. Qushlar. 10. Paxta, pilla. 11.Archa. 12.Shaxmat, matematika. 13.Bug‘doy. 14.Samolyot. 15.Qor. 16.Traktor. 17. Gaz B) 1. Sher. 2. Rassom. 3. Shifokor. 4. Bokschilar. 5. Alisher Navoiy. 6. Konstitutsiya. 7. Televizor. 8. Neft. 9. Qushlar. 10. Paxta, pilla. 11. Ohu. 12. Shaxmat, matematika. 13. Bug‘doy. 14. Samolyot. 15. Qor. 16. Traktor. 17. Gaz t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 40 C) 1. Sher. 2. Rassom. 3. Shifokor. 4. Bokschilar. 5. Alisher Navoiy. 6. Konstitutsiya. 7. Televizor. 8. Neft. 9. Qushlar. 10. Paxta, pilla. 11. Archa. 12. Shaxmat, matematika. 13. Bug‘doy. 14. Qushlar. 15. Qor. 16. Traktor. 17. Gaz D) 1. Sher. 2. Rassom. 3. Shifokor. 4. Bokschilar. 5. Alisher Navoiy. 6. Konstitutsiya. 7. Televizor. 8. Neft. 9. Qushlar. 10. Paxta, pilla. 11. Archa. 12. Shaxmat, matematika. 13. Bug‘doy. 14. Samolyot. 15. Qor. 16. Traktor. 17. Neft 532. Ma’lum bir fan yoki kasb-hunarga oid maxsus so‘zlar qanday ataladi? A) arxaik so‘zlar B) tasviriy ifodalar C) iboralar D) atamalar 533. Atamalar necha xil yo‘l bilan olinadi? A) 2 xil B) 3 xil C) 4 xil D) 6 xil 534. 1. Umumxalq tilidagi so‘zlarning ma’nosi maxsuslashtirib olinadi. 2. Boshqa tillardan olinadi. Ushbu ma’lumotlar qaysi birlikka tegishli? A) ibora B) tasviriy ifoda C) atamalar D) yangi so‘zlar 535. Ot, fe’l, hol, ildiz kabi atamalar qaysi yo‘l bilan olingan? A) umumxalq tilidagi so‘zlarning ma’nosi maxsuslashtirib olingan B) boshqa tildan olingan C) arxaik so‘zlarga yangi ma’no berib qabul qilingan D) B va C 536. Musbat, kasr, manfiy kabi atamalar qaysi yo‘l bilan olingan? A) ichki omil asosida hosil qilingan B) boshqa tildan olingan C) arxaik so‘zlarga yangi ma’no berib qabul qilingan D) B va C 537. Antropologiya qanday fan? A) xalqning kelib chiqishi, urf-odatlari, bayramlarini o‘rganuvchi fan B) odamning qiyofasini suyak qoldiqlariga qarab o‘rganuvchi fan C) tangalarni o‘rganuvchi fan D) A va B 538. Etnografiya nimani o‘rganadi? A) xalqning kelib chiqishi, urf-odatlari, bayramlarini B) odamning qiyofasini suyak qoldiqlariga qarab o‘rganuvchi fan C) tangalarni o‘rganuvchi fan D) A va B 539. Qadimshunoslik qaysi fan? A) antropologiya B) etnografiya C) arxeologiya D) numizmatika 540. Sharq, ibtidoiy to‘da, qabila kabi so‘zlar atamaning qo‘llanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) ilmiy atama B) kasbiy atama C) olinma atama D) arxaik atama 541. Pushta, jiyak, o‘g‘it kabi so‘zlar atamaning qo‘llanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? A) ilmiy atama B) kasbiy atama C) olinma atama D) arxaik atama 542. Bir tilning faqat ma’lum hududiga xos bo‘lib, boshqa joylarda o‘zgacha nom bilan yuritiladigan so‘zlar qanday ataladi? A) arxaik so‘z B) tasviriy ifoda C) ibora D) shevaga oid so‘z 543. Do‘ppi so‘zining sheva variantlarini keltiring. A) takya B) qalpoq C) kallapo‘sh D) barchasi 544. Qarindja nima? A) yosh B) tuxum C) tom D) chumoli 545. Tuxum qipchoq shevalarida qanday ataladi? A) yumirta B) mayak C) tom D) mo‘rcha 546. Tuxum Xorazmda qanday ataladi? A) yumirta B) mayak C) tom D) mo‘rcha 547. Chumoli Samarqand, Buxoroda qanday ataladi? A) shoti B) inak C) tom D) mo‘rcha 548. Uchak nima? A) narvon B) sigir C) tom D) quyon 549. Sigir Buxoroda qanday ataladi? A) shoti B) inak C) tom D) mo‘rcha 550. Narvon Farg‘ona shevasida qanday ataladi? A) shoti B) inak C) tom D) mo‘rcha 551. Choy so‘zi qaysi tildan olingan? A) xitoycha B) forscha C) yunoncha D) turkiycha 552. Radio, televizor, tramvay, kollej, litsey, stadion, elektronika, biznes, avtomobil, menejment, futbol, faks, magistr, voleybol, broker, internet, trolleybus, birja, xokkey... Ushbu birliklar qanday birlik? A) olinma so‘z B) yangi paydo bo‘lgan so‘z C) atama D) A va B 553. So‘zlarni alifbo tartibida joylashtirishni, lug‘at va lug‘atshunoslikni o‘rganuvchi bo‘lim qanday nomlanadi? A) leksikologiya B) paremiologiya C) leksikografiya D) orfografiya 554. Tildagi barcha so‘zlarning qanday ma’nolarni bildirishini ko‘rsatadigan lug‘at qanday ataladi? A) imlo lug‘ati B) tarjima lug‘at C) izohli lug‘at D) qomusiy lug‘at 555. Bir tildagi so‘zning boshqa bir tildagi muqobilini ko‘rsatadigan lug‘at qanday ataladi? A) imlo lug‘ati B) tarjima lug‘at C) izohli lug‘at D) qomusiy lug‘at t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 41 556. So‘zlarning to‘g‘ri yozilishini ko‘rsatadigan lug‘at qanday ataladi? A) imlo lug‘ati B) tarjima lug‘at C) izohli lug‘at D) qomusiy lug‘at 557. Lug‘atlar qaysi xususiyatiga ko‘ra izohli, tarjima, imlo lug‘ati kabi turlarga bo‘linadi? A) tarkibiga ko‘ra B) tuzilishiga ko‘ra C) oldiga qo‘ygan maqsadiga ko‘ra D) ishlatilishiga ko‘ra 558. «Huvnon» qanday birlik? A) atama B) arxaik so‘z C) tarixiy so‘z D) shevaga oid so‘z 559. «O‘rama» qanday birlik? A) atama B) arxaik so‘z C) tarixiy so‘z D) shevaga oid so‘z 560. Ibora va qo‘shma so‘z bir-biridan qanday farq qiladi? 1. Qo‘shma so‘z leksikologiyada o‘rganiladi, ibora frazeologiyada o‘rganiladi. 2. Qo‘shma so‘z o‘z ma’nosida ishlatiladi, ibora ko‘chma ma’noda ishlatiladi. 3. Ibora tarkibidagi so‘zlar ajratib yoziladi, qo‘shma so‘z tarkibidagi so‘zlar ham ajratib, ham qo‘shib yoziladi. A) 1, 2, 3 B) 2, 3 C) 1, 3 D) 1, 2 561. Qo‘shma so‘z va iboralar qaysi xususiyatiga ko‘ra o‘xshash? 1. Ibora ham, qo‘shma so‘z ham bitta so‘roqqa javob bo‘ladi. 2. Ibora tarkibidagi so‘zlar ham, qo‘shma so‘z tarkibidagi so‘zlar ham o‘z mustaqil ma’nosini yo‘qotadi. 3. Har ikkala birlikda ham grammatik aloqa sezilmaydi. 4. Har ikkala birlik orasiga so‘z qo‘yib bo‘lmaydi. 5. Har ikkala birlik tarkibidagi so‘zlar yaxlitlanib qolgan A) 1, 2, 3, 4 B) 2, 3, 4 C) 1, 3, 4, 5 D) 1, 2, 3, 4, 5 562. Ibora so‘z birikmasidan qaysi xususiyatiga ko‘ra farqlanadi? 1. Ibora leksik hodisa, nutqqa tayyor kirib keladi, so‘z birikmasi grammatik hodisa. 2. Ibora ko‘chma ma’noda ishlatilsa, so‘z birikmasi o‘z ma’nosida ishlatiladi. 3. Ibora tarkibidagi so‘zlar ma’no mustaqilligini yo‘qotgan, so‘z birikmasidagi har bir so‘z ma’no mustaqilligiga ega. 4. Iboraga bitta so‘roq beriladi, so‘z birikmasidagi har bir so‘zga alohida so‘roq beriladi. 5. Ibora bitta bo‘lak vazifasini bajaradi, so‘z birikmasidagi har bir so‘z alohida- alohida bo‘lak vazifasini bajarishi mumkin A) 1, 2, 3, 4 B) 2, 3, 4 C) 1, 3, 4, 5 D) 1, 2, 3, 4, 5 563. Olmoshlar qanday so‘roqqa javob bo‘ladi? A) qaysi, nechta, qanday? B) qaysi so‘zning o‘rnida qo‘llansa o‘sha so‘zning so‘rog‘iga javob bo‘ladi C) kim nima, qayer D) B va C 564. Ishning ko‘zini bilishini qarang-a! Ushbu gapdagi ko‘chma ma’nodagi so‘z qaysi? A) ko‘zini B) qarang C) ishning D) bilishini 565. To‘ng‘illamoq, ming‘irlamoq, vaysamoq, javramoq kabi so‘zlar qaysi uslubga xos? A) badiiy uslubga B) ilmiy uslubga C) publitsistik uslubga D) so‘zlashuv uslubiga DARSLIKLARDA BERILGAN ALLOMA VA IJODKORLARNI ANGLATUVCHI TASVIRIY IFODALAR Yüklə 1,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|