O‘lchash vositalarini qiyoslash va kalibrlash
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
N
П этилган рух X k = , bu erda: k p – qiyoslanayotgan asbob aniqligini sinfini ifodalovchi raqam; X N – qiyoslanayotgan asbob shkalasi normallashtiruvchi qiymatiga mos keluvchi namuna asbobi shkalasi bo‘limlarining soni. O‘lchanayotgan kattalikni o‘zgartirib, qiyoslanayotgan asbob ko‘rsatkichini shkalaning raqmli belgisiga o‘rnatiladi va namuna asbobi ko‘rsatkichini siljishi yuqoridagi formulalarda xisoblangan ruxsat etilgan belgidan oshib ketmasligini kuzatamiz. 103 Misol: 2.5 aniqlik sinfidagi qiyoslanayotgan voltmetr 50 V o‘lchov chegarasiga ega, 0.5 aniqlik sinfidagi namuna voltmetri 60 V o‘lchov chegarasiga ega va uning shkalasi 150 bo‘lakka bo‘lingan. Qiyoslanayotgan asbobning ruxsat etilgan xatolik chegarasi 1 , 3 100 125 5 , 2 100 . = = = N П этилган рух X k bo‘ladi SHunday qilib, qiyoslashdagi namuna asbobi ko‘rsatkichini nominal belgidan 3.1 bo‘limdan oshmasligi kerak. Aloxida o‘lchov o‘zgartirgichlari orqali ulanadigan asboblar odatda oxirgilardan qiyoslanadi. Bu xolatda xisob kitoblarda qiyoslanayotgan asbobning o‘lchov chegarasini o‘lchov o‘zgartirgichisiz olish kerak. Bunda qiyoslanayotgan asbob shkalasining raqamli belgisi namuna asbobi shkalasi raqamli belgilari doimo mos kelavermaydi. Misol. 2.5 aniqlik sinfidagi qiyoslanayotganampermetr 600 A o‘lchov chegarasiga ega va 600/5 tok transformatorlari orqali ulanadi. SHkalaning raqamli belgilari: 200, 300, 400, 500, 600 A. Ushbu belgilarga ikkilamchi toklar mos keladi 1.66; 2.50; 3.33; 4.17; 5.00 A. Asbobning ruxsat etilgan asosiy xatolik chegarasi. 125 , 0 100 5 5 , 2 . = = рух A Endi namuna ampermetri o‘lchov chegarasi 5 A, aniqlik sinfi 0.2 va shkala 100 bo‘lakga bo‘lingan deb olaylik. Namuna asbobi bo‘laklaridagi ruxsat etilgan asosiy xatolik chegarasi 5 , 2 100 100 5 , 2 . = = рух bo‘lak. Qiyoslanayotgan asbob shkalasining raqamli belgilaiga namuna asbobining 33,3; 50,0; 66,6; 83,3; 100 bo‘limlari mos keladi. SHunt orqali ulanish uchun va aloxida kiyoslanish uchun mo‘jalangan ampermetr shuntga ulangan o‘tkazgich yordamidi zanjirga ulash kerak boladi. Kup chegaraviy asboblarni kiyoslashda bitta o‘lchov chegarasida barcha rakamli belgilar uchun xatoliklarni aniklashga ruxsat beriladi. Bu xolatda o‘lchov chegarasining qolgan soxalarida shkalaning ikkita raqamli belgilarida xatoliklar aniqlanadi: oxirgi belgida va eng katta xatolik kutilayotgan belgida. Ushbu belgilar quyidagicha aniqlanadi. Bitta chegara xatoligini aniqlash natijalari bo‘yicha maksimal musbat va maksimal manfiy xatoliklar belgilarini ajratib olinadi. Ushbu chegarada shkalaning oxiridagi xatolikni aniqlanadi va birinchi chegarada olingan xatolik bilan solishtiriladi. Agar xatolik oshgan bo‘lsa (ifodani xisobga olib), xatolikni eng katta qiymatini eng katta musbat xatolik olingan dastlabki bo‘limda kutish mumkin. Agar xatolik kamaygan bo‘lsa (ishorani xisobga olib) eng katta manfiy xatolikga mos keluvchi belgini tekshirib ko‘rish kerak. Mexanik nol belgisiga ko‘rsatkichni qaytmasligini quyidagicha aniqlanadi. O‘lchanayotgan kattalikni (tok, kuchlanish) oxistalik bilan nol qiymatigacha kamaytiriladi. SHuni yodda tutish kerakki ayrim signal manbalarining chiqishlarida boshqaruv ruchkalarining to‘liq yopiqligida xam nol qiymati 104 bo‘lmaydi. SHuning uchun signalni to‘liq kamaytirish, zanjirni uzish maqsadga muvofiqdir. Ko‘rsatkichni mexanik nol belgisiga qaytmasligi quyidagidan oshmasligi kerak: γ=0,01 RL (bu erda – Ƴ ko‘rsatkichni qaytmasligi ruxsat etilgan chegarasi, mm; k –asbobni aniqlik sinfini belgilab beruvchi raqam; L – asbob shkalasining uzunligi, mm) – mexanik tasirlarga bardosh, miniatif va kichik gabaritli asboblar uchun, 120° burchakli shkalalar uchun, 0,5 sinf asboblar va xarakatlanuvchan qismli asboblar uchun; YUqorida ko‘rsatilgan qiymatlar yarmi – qolgan asboblar uchun. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|