Milliy kurash turlari va uni o’qitish metodikasi” moduli bo’yicha o‘quv-uslubiy majmua farg ‘ona 2023

Sport maktablarida o’smir kurashchilar ko’p yillik tayyorgarligining taxminiy o’quv rejasi
(soatlar hisobida)

Guruhlar
Tayyorgarlik bo’limlari	Boshlang’ich tayyorgarlik			O’quv-mashg’ulot					Sport tako-millashuvi			Oliy sport mahorati
	1- yil	2- yil	3- yil		1- yil	2-yil	3-yil	4- yil	1- yil	2- yil	3- yil	1- yil	2- yil	3- yil
1. Nazariy tayyorgarlik	10	10	13		18	24	27	30	40	44	52	50	50	52
2. Umumiy jismoniy tayyorgarlik	90	90	107		150	190	215	228	229	250	320	312	312	312
3. Maxsus jismoniy tayyorgarlik	50	52	71		94	133	150	165	172	174	205	234	234	218
4. Texnik-taktik, ruhiy tayyorgarlik	130	132	179		250	350	411	482	532	609	704	758	756	760
5. Kurash bo’yicha musobaqaga tayyorgarlik	16	16	24		32	40	40	40	48	48	48	56	56	64
6. Yo’riqchilik va hakamlik qilish amaliyoti	–	–	–		16	16	16	18	20	20	20	22	22	22
7. Qabul qilish va ko’chirish sinovlari	16	8	10		12	12	10	10	8	8	8	8	8	10
8. Tiklanish tadbirlari	–	–	–		52	67	67	67	83	83	83	104	104	106
9. Tibbiy guruhlashtirilgan kompleks tekshiruv		8	12						12	12	16	16	16	16
Jami soatlar soni:	312	312	416		624	832	936	104 (0)	1144	124 (8)	145 (6)	156 (6)	1560	1560

O’smir sportchilar bilan ko’p yillik ish jarayonida mashg’ulot va musobaqa yuklamalarini qo’llash izchilligi tamoyiliga qat’iy amal qilish (5-jadvalga qarang).

5-jadval
Yillik bosqichda musobaqa yuklamalari ko’rsatkichlari

Son ko’rsatkichlari	Tayyorgarlik bosqichlari
	boshlang’ich	O’quv-mashg’ulot		sport takomil-lashuvi
	1-3-yillar	1-2-yillar	3-4-yillar	1-3-yillar
Musobaqalar	3	5	5	6
Musobaqa bellashuvlari	12–15	20–23	24–26	28–32

Sport maktablari o’quvchilarini o’qitish va tarbiyalash natijalarini kompleks baholashni hisobga olgan holda sportchilarning ko’p yillik tayyorgarligi to’g’ri tashkil qilinsagina, ushbu qoidalarni muvaffaqiyatli amalga oshirish imkoni tug’iladi.

BO’SM (BO’OO’M)da o’quv-mashg’ulot mashg’ulotlarining asosiy shakllari quyidagilardan iborat:
– jadval bo’yicha guruhlardagi nazariy va amaliy mashg’ulotlar;
– alohida reja bo’yicha mashg’ulotlar, uy vazifalarini bajarish;
– o’quv video va kinolavhalari hamda sport musobaqalarini tomosha qilish;
– sport maktabi qaysi tashkilotga qarashli bo’lsa, shu tashkilot tomonidan tasdiqlangan sport tadbirlarining taqvimi rejasiga muvofiq sport musobaqalari hamda uchrashuvlarda ishtirok etish. Butun yil davomida mashg’ulotlarni o’tkazish va yozgi hamda qishki ta’til davrlarida o’quvchilarning faol dam olishlarini ta’minlash maqsadida sport maktabida sog’lomlashtirish sport oromgohlari tashkil qilinadi.


Nazorat uchun savol va topshiriqlar

1. Turli miqyosdagi sport maktablarida zahira tayyorlashda asosiy uslubiy qoidalarni aytib bering.

2. BO’SM (BO’OO’M)da o’quv-mashg’ulot mashg’ulotlarining asosiy shakllari nimalardan iborat?


Milliy kurash gilami

Kurash gilami 8x8 m; 10x10 m; 12x12 m 16x16 m o’lchamda bo’ladi.

Milliy kurash bo’yicha sportchilarning musobaqalarda belashadigan yoshlari hamda vazn toifalari

№	Sportchilar yoshi	Sportchilar vazn toifalari
1	12-13 yosh	27, 30, 33, 36, 40, 44, 48, 52, 55, 55 dan yuqori
2	14-15 yosh	32, 35, 38, 42, 46, 50, 55, 60, 65, 65 dan yuqori
3	16-17 yosh	42, 46, 50, 55, 60, 65, 71, 77, 83, 83 dan yuqori
4	18-20 yosh	46, 50, 55, 60, 66, 73, 81, 90, 90 dan yuqori
5	20-35 yosh	60, 66, 73, 81, 90, 100, 100 dan yuqori
Faxriy sportchilar
1	35-45 yosh	65, 75, 85, 95, 95 dan yuqori
2	46-55 yosh	65, 75, 85, 95, 95 dan yuqori
3	56-65 yosh	65, 75, 85, 95, 95 dan yuqori
4	65 dan yuqori yoshlar	65, 75, 85, 95, 95 dan yuqori
Ayollar va qizlar
1	12-13 yosh	28, 30, 33, 36, 40, 44, 48, 52, 57, 57 dan yuqori
2	14-15 yosh	33, 36, 40, 44, 48, 52, 57, 63, 63 dan yuqori
3	16-17 yosh	36, 40, 44, 48, 52, 57, 63, 70, 70 dan yuqori
4	18 yoshdan yuqori	48, 52, 57, 63, 70, 78, 78 dan yuqori
Izoh: Sportchilar vazn toifalaridan qat’i nazar Bosh hakam ruxsati bilan mutlaq vazn toifasida ishtirok etishi mumkin.

10.9. Bellashuvlarni baholash

Ko’k kiyimli kurashchi	Yashil kiyimli kurshchi	Ballar nisbati	G’olib kurashchi
Halol	---------------------------------	6-0	Ko’k kiyimli kurashchi
2 ball, 2 ball, 2 ball	--------------------------------	6-0	Ko’k kiyimli kurashchi
--------------------------------	Jazo, Jazo, Jazo	6-0	Ko’k kiyimli kurashchi
2 ball	1 ball, 1 ball	1-0	Ko’k kiyimli kurashchi
1 ball	1 ball, Jazo	1-0	Ko’k kiyimli kurashchi
Jazo, 1 ball	---------------------------------	1-0	Ko’k kiyimli kurashchi
1 ball	1 ball	Halqa
Jazo	Jazo	Halqa
Izoh: (Halqa – kurashchining ikki mushti sig’adigan oraliqdagi dumaloq belbog’cha). Agarda ikkala kurashchining ballari teng bo’lib bellashuv vaqti tamom bo’lsa, kurashchilar halqa belbog’dan ushlab bir daqiqa davomida kurashadilar. Bir daqiqa ichida biror-bir kurashchi kurash gilamiga birinchi bo’lib yiqilsa, o’sha kurashchi mag’lubyatga uchraydi.

10.10. Kurash vaqti

№	Sportchilar yoshi	Kurash vaqti
1	12-13 yosh	Uch daqiqa
2	14-15 yosh	Uch daqiqa
3	16-17 yosh	Uch daqiqa
4	18-20 yosh	Uch daqiqa
5	20-35 yosh	To’rt daqiqa
Faxriy sportchilar
1	35-45 yosh	Uch daqiqa
2	46-55 yosh	Uch daqiqa
3	56-65 yosh	Uch daqiqa
4	65 dan yuqori yoshlar	Uch daqiqa
Ayollar va qizlar
1	12-13 yosh	Uch daqiqa
2	14-15 yosh	Uch daqiqa
3	16-17 yosh	Uch daqiqa
4	18 yoshdan yuqori	To’rt daqiqa

Nazorat uchun savol va topshiriqlar
1. Belbog’li kurash musobaqalarida hakamlar hay’atining tarkibiga kimlar kiradi?
2. Belbog’li kurashchilar sport formasini ta’riflab bering.
11- Maruza: Milliy kurashda Xotin-qizlar bilan o’tkaziladigan sport kurashi mashgulotlarining xususiyatlari.


Reja:

1. Ayollar organizmining yosh xususiyatlari tavsifi

2. Ayollar organizmining o’ziga xos biologik xususiyatlari tavsifi

3. Ayollar o’quv-trenirovka jarayonini tashkil etish xususiyatlari

Tayanch iboralar: Hozirgi paytda OMTS beshta fazaga ajaratiladi:1) menstrual
2) postmenstrual,3) ovulyator ,4) postovulyator,5) menstrual oldi.

Hozirgi paytda sport kurashining har xil turlari bilan nafaqat erkaklar, balki xotin-qizlar ham shugullanadi. Erkin kurash, sambo, dzyu-do va armrestling bo’yicha xotin-qizlar o’rtasida munt azam jahon chempionatlari o’tkazib kelinadi. Xotin-qizlar bilan ishlash trenerdan ayollar organizmi to’g’risida mahlum bir bilimga ega bo’lishni taqozo etadi. Ayollar organizmining xususiyatlarini trenirovka jarayonini tuzishda hisobga olish juda muhimdir.