Microsoft Word Materiallar Full Mənim gənclərə xüsusi

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

582 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Təklif olunan metodların sayı onlarla olması səbəbindən ən çox istifadə olunan protokollar üzərində analiz aparılmışdır. 

Analizin nəticəsi Cədvəl 1-də verilmişdir. 

 Cədvəl 1. Simsiz şəbəkələr üçün hazırlanmış protokollarının analizi 

Xüsusiyyətlər 

West

w

ood 

West

w

ood+ 

M

u

lt

iPath

 

Freeze TCP 

Indi

rect

 TC

P

 

Wirel

es

s TC

P 

Naqilli Şəbəkə dəstəyi 

Göndərən tərəfdə modifikasiya 

Qəbulecidi tərəfdə modifikasiya 

Faster Recovery (Çevik Bərpaetmə işləri) 

ssthresh (slow start limiti) 

RTT (gediş-dönüş zamanı) 

Pəncərənin ölçüsü (congestion window size - 

cwd) 

Duplikat ACK-lər (acknowledgement-lər) 

Üçlü yenidən əlaqənin ACK-ləri (TR-ACKs) 

Zaman aşımı (Timeout) 

Əlaqəsizlik (Disconnect) 

Münasib Nisbət (Eligible Rate) 

Paket itkisi (Packet Loss) 

Bantın gecimə məhsuldarlığı (Bandwidth delay productivity) 

Bant zolağının təxmin edilməsi (Bandwidth estimation) 

Bant zolağının ölçüsü (Bandwidth measurement) 

Ötürmə qabiliyyəti (throughput) performansı 

Ədalətlilik (Fairness) 

TCP uyğunluğu (TCP friendliness) 

Toplamalı artırma, vurmalı azaltma (AIMD) 

Əks multiplikseləmə (reverse multiplexing) 

Transport protokolu 

Transport protokolu modifikasiyası 

Yaddaş verilənləri paketləri (Buffer Data Packets) 

İtmiş paketlərin yenidən göndərilməsi ( Retransmit Lost Packet) 

QEYD: 

 

Üzərində dəyişiklik edilən xüsusiyyət 

 

 

Dəyişiklik nəticəsində yaxşılaşdırma əldə edilən xüsusiyyət 

Cədvəldə görüldüyü kimi simsiz şəbəkələr üçün təklif edilən protokolların əksəriyyəti məlumatın ötürmə qabiliyyətinin 

performansının artırılması istiqamətində çalışılıb. Bundan əlavə 

Bandwidth estimation, Retransmit Lost Packet,Eligible 

Rate kimi bəzi xüsusiyyətlərin üzərində  dəyişiklik edilərək  ssthresh,  cwd,  timeout kimi parametrlərində müxtəlif 

səmərəlilik əldə edilmişdir. Bu nəticələr isə simsiz şəbəkələr üçün çox əhəmiyyət kəsb edir. 

 

 

WORDPRESS CMS PLATFORMASI ÜZƏRINDƏ ONLINE IMTAHAN 

SERTIFIKALAŞDIRMA SISTEMININ LAYIHƏNDIRILMƏSI 

 

Gülnaz HƏSƏNOVA 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail]

 

AZƏRBAYCAN

 

 

Giriş 

Müasir zamanda qlobal internet şəbəkəsinin bütün dünyada , o cümlədən Azərbaycanda geniş şəkildə qurulması insanın 

fiziki  əməyini dəfələrlə azaltmağa , vaxt itkisini minumuma endirməyə,məsrəfləri azaltmağa imkan verir.Bu məqam 

təhsildə də özünü göstərir.Belə ki internet vasitəsi ilə müəyyən bilikləri məsafə qət etmədən də əldə etmək mümkündür. 

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

583 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Lakin hazırda Azərbaycan təhsili bir çox istiqamətələrdə kompyuterin,internetin imkanlarından lazımi qədər faydalan-

mır. Məsələn , aydındır ki hazırda ölkəmizdə bir çox məktəblərdə müəllimlərin kompyuterləşmə istiqamətində biliklərində 

əksikliklər var.Bu əksiklikləri aradan qaldırmaq üçün Təhsil nazirliyi hər müəllimi kursa göndərməli , təlim keçməli və 

təlimin nəticəsində sertifikat verməlidir.Lakin internetdən istifadə etməklə bunu asan şəkildə , vaxt itkisi olmadan , 

sərfiyyatı azaltmaqla həyata keçirmək olar. 

Saytın ümumi strukturu 

Web sayt Administrativ panel və istifadəçi interfeysindən ibarətdir . 

Administrativ paneldə imtahan variantlarının yaradılması ( suallar,cavablar,düzgün cavablar , fənnin-mövzunun adı, 

imtahanın tipi, verilən vaxt, balın hesablanma qaydası və.s. ) 

İstifadəçilərin imtahanda iştirakını təmin etmək . 

Nəticələri imtahandan dərhal sonra və ya fərdi yoxlanmadan sonra istifadəçilərə elan etmək . 

Nəticələri saxlayıb müxtəlif statistik məlumatlar çıxarmaq . 

Modulun üstünlükləri və yenilikləri: 

Azərbaycan təhsil sistemi üçün bu sistemin bir sıra faydaları olacaq . Belə ki , 

Modul web platformasında (http) çalışdığından hər hansı instalyasiya işlərinə gərək duymur, internet bağlantının olması 

kifayət edir . 

Moduldan bütün ölkəboyu istifadə etmək mümkündür və bu məsafə, regionlarda təşkilati işlər, yol xərcləri və.s. 

amilləri aradan qaldırmağa səbəb olur . 

Moduldan həm ölkəboyu tələbələr və ya şagirdlər arasında hansısa imtahan/yarışma keçirmək, həm də müəllimlər üçün 

hər hansı sertifikatlaşdırma keçirmək mümkündür. 

Modul təhlükəsiz WordPress Codex qaydalarında proqramlaşdırıldığından daim inkişafa açıq və kollektiv redaktə üçün 

anlaşılan struktura malikdir.Modulun perspektiv tətbiqinə dair şərti nümunə: 

İnformatika fənnindən müəllimlər sertifikasiyadan keçməlidir. Bunun üçün verilmiş 1 saat ərzində 100 suala cavab 

verilməlidir. Suallar test formatındadır ( Gələcəkdə açıq suallarınn da daxil edilə bilməsi mümkün olacaq ) . İki cür 

realizasiya mümkündür : 

1. Müəllimlər hər biri öz evindən daxil olaraq imtahanın aktiv olma intervalında özlərinə uyğun saatı seçərək imtahana 

başlayır və öz unikal İD-sini daxil edərək imtahana start verir. Hər İD bir dəfə istifadə edilə bilər deyə təkrar cəhd mümkün 

deyil və müəllim məhz verilmiş 1 saat ərzində mütləq testləri cavablandırıb nəticəni göndərməlidir. Nəticələr avtomatik 

hesablanır bazada saxlanılır. Daha sonra administrator nəticələri emal edir. 

2. Daha obyektiv imtahan təşkil etmək üçün imtahana giriş yalnız xüsusi parolla mümkün olur, o parolu da ancaq 

məktəblərdə xüsusi auditoriyalarda təşkil edilmiş imtahan nəzarətçiləribilir. Müəllimlər də oraya qrup halında daxil olaraq 

kompüterlərdə onlara orada verilən parolu daxil edərək imtahana start verir və 1 saat müddətində cavabları göndərib 

təsdiqləyir. Administrator daha sonra avtomatik hesablanmış nəticələri emal edir. 

Nəticə 

Modul təhsil sektorunda geniş sferada tətbiq edilə bilər. Hazırki işlənilən ilkin versiyada nisbətən sadə forma , online 

imtahan prosesi və sadə sertifikatlaşdırma sistemi həyata keçiriləcək. Gələcəkdə isə modulun imkanları genişləndirilərək 

daha böyük detalları özündə ehtiva etmiş olacaq. 

Layihələndirilən onlayn imtahan sertifikatlaşdırma saytı Azərbaycan Təhsil sistemində olan bir sıra əksiklikləri aradan 

qaldıracaq.Saytın qurulmasında əsas üstünlüklər sertifikatın alinmasının hər bir müəllim üçün əlçatan olması , qısa zamanda 

Təhsil Nazirliyinin daha çox müəllim üçün imtahan kecirməsinin mümkünlüyüdür.Bunlardan başqa moduldan təhsil 

yönümlü digər saytlarda da bir ayrıca bölmə olaraq istifadə edilə bilər. Məsələn: hər hansı təhsil yönümlü saytda viktorina, 

sınaq testi, imtahan və.s. 

 

 

TƏLƏBƏLƏRİN BİLİKLƏRİNİN AVTOMATİK QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ 

SİSTEMLƏRİNİN QURULMASINDA ANTİPLAGİAT PROQRAM                         

PAKETLƏRİNDƏN İSTİFADƏ İMKANLARI 

 

Əminə AĞAZADƏ  

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Elm və texnikanın inkişafı hazırda cəmiyyətin yeni bir formasını - 

intellektual cəmiyyət yaratmışdır. İKT cəmiyyətin 

bütün təbəqələrində - adi məişətdən tutmuş insanların sosial, siyasi və digər fəaliyyətlərini də əhatə edir. Bu, ilk növbədə 

 Qafqaz Uni

özünü elm v

üçün - həm

texnologiyala

qədər demək

kurs, diplom

“Findsame” 

“Foreksis”  ş

Universiteti, 

hazırladığı  y

üçün tətbiq e

digər məqsəd

Məlumdur ki

cavabın bu v

elektron vəsa

Qeyd e

qiymətləndir

Müəyyə

elmi-nəzəri  ə

variantlarda t

Bəzi sis

paketi85-dən

əsaslanır.  Ə

alqoritmlərdə

(məsələn DE

formada rəqə

formulla

Burada 

N — kol

tf — mə

df — ver

dl — mə

dl

avg

 — m

Beləliklə

alqoritmlərin

deyil, həm  d

araşdırmalar 

1)  Bu 

Tələbələrin y

elektron baza

2)  Hər

tapılması üçü

3)  İmta

4)  Cav

mühazirədə o

5)   Qiy

Tədqiqat

istifadə edilə

(bu metodlar

lazımdır. Bu 

F(qiymə

Qeyd etm

 

II INTER

versity           

ə təhsildə gös

m  təhsil pro

arından müha

k olar ki, bütün

m işlərinin və r

proqram  məh

şirkətinin “An

Moskva  İqti

yoxlama, kurs

edilir. Lakin b

dlər üçün də, m

i, imtahan sua

vəsaitdə konkr

aitdə yerinin u

dilənləri nəz

rməsində bu si

n edilmişdir  k

əsaslara da m

təklif edilir. 

stemlər təkcə 

n çox dil üzr

Əksər sistemlə

ən istifadə edi

ESCRİPTİVE 

əmsal obrazı y

 

arı ilə hesablan

lleksiyada mə

tndə sözlərin 

rilmiş sözün r

ətnin uzunluğu

mətnlərin koll

ə, hər bir m

n bu universal

də  tələbələrin

aşağıdakı işlə

sistemlər əksə

yazılı imtahan

asını götürmək

r bir sual və 

ün istifadə edi

ahan cavabı su

vabların yerləş

onun oxşarı ax

ymətləndirmə 

tlarla müəyyə

ən sözlərin və 

rda cümlələrin

metodların bi

ətləndirmə) = 



mək lazımdır 

RNATIONA

              

stərir. Müasir 

sesində, həm

azirə  və semi

n tədris proses

referatların ha

hsulu Kalifor

ntiplagiat” si

sadiyyat, Men

  və diplom iş

bu proqram m

məsələn tələb

alları və cavab

ret yeri məlum

uyğunluğunu m

zərə alaraq, t

istemlərdən is

ki, bu sisteml

malikdirlər. Pr

ingilis və ru

ə yoxlama im

ər mətnlərin 

ir. Araşdırma

WORDS, . S

yaradılır. Mətn

nmış qiymətlə

ətnlərin sayı; 

tezliyi; 

rast gəlindiyi m

u; 

leksiyada orta

mətnin rəqəms

l xüsusiyyətin

n  imtahan cav

ərin həyata ke

ər hallarda mö

n cavablarının

k olar.  

onun cavabı

ilir. 

ualla birlikdə 

şdiyi  mətnin 

xtarılır.  

oxşarlıq faizl

ən edilmişdir 

ya cümlələrin

n leksik qurul

irlikdə istifadə

*sintaksis (q

ki, qiymətlənd

L SCIENTIF

tələbə indi İK

m  də  təhsildə

inar  məşğələl

sində istifadə 

azırlanmasında

rniya, Stenfor

istemi isə  Ru

necment və  H

şlərində digər

məhsullarından

bələrin yazılı c

bları fənnin m

mdur. Bu halda

müəyyən etmə

təqdim edilən

stifadə imkanl

lərin hər birin

roqram  təmin

s dillərində  d

mkanına mali

eyniliyini  y

alar nəticəsind

SİM, HEAVY

nin rəqəmsal o

əri əsasında he

mətnlərin sayı

a uzunluğudur

sal obrazı  on

ndən istifadə e

vablarının yo

çirilməsini mü

övcud axtarış 

n yoxlanılması

ı xüsusi üsull

mətn faylı şək

rəqəmsal obr

lərinə görə mü

ki, eyniliyin 

n sintaksis –qr

luşunun eynil

əsi xüsusi tənz

qiymətləndirm

dirmə aralığın

FIC CONFER

584 

KT texniki va

ənkənar fəali

lərdən başlam

edilir. Dünyan

a plagiatlıq ha

rd və Berkli 

usiya Federas

Hüquq  İnstitu

r  mənbələrdən

n təkcə plagia

cavablarının il

mühazirə və ya

a yuxarıda qey

ək üçün istifad

n  işdə ali m

arı araşdırılmı

nin güclü inter

natı kimi bu s

deyil, həm də

ikdir) işləyə  b

yoxlamaq üç

də məlum olm

Y SENT, LEX

obrazı əsasən 

eş funksiyalar

ı; 

r. 

nun hansı dil

edərək onlard

xlanılması  üç

üəyyən etmişd

sistemlərində

ı üçün axtarış 

la kodlaşdırıl

klində kompü

razı yaradılır  v

üəyyən edilir. 

müəyyən edi

rammatik quru

liyi ilə yanaşı

zimləyici 

 pa

mə)+(1-

)*lek

nın müəyyən e

RENCE OF Y

 

sitələrindən v

iyyətlərində

mış, tələbələri

nın müxtəlif tə

allarının müəy

universitetləri

siyasının Mo

utu və s. kimi

n istifadənin 

atlıq hallarının

lkin qiymətlən

a elektron tədr

yd edilən anti

də etmək olar

məktəb tələbə

ışdır.  

rfeysi və xüsu

sistemlər həm

ə digər dillərd

bilirlər. Bu s

çün klassik ş

muşdur ki, möv

X RAND və di

sözlərin çəki 

 

rı vasitəsi ilə y

ldə verilməyi

dan təkcə ənən

çün  də istifad

dir:  

 (Google, Alt

sistemi əvəzi

ır. Bu kodlar

üterə daxil edil

və yuxarıda  q

 

lməsində  təkc

uluşunun eyni

ı, semantik-m

arametrinin da

ksik(qiymətlən

edilməsi istiqa

YOUNG RES

        18-19 A

və proqram təm

istifadə edir

in test imtaha

əhsil müəssisə

yyənləşdirilm

i kimi dünya

oskva Dövlət 

i 180-dən çox

qanuni olub-o

n müəyyən ed

ndirilməsində

ris vəsaitinə ə

plagiat sistem

. 

ələrinin yazıl

usi  məlumat  b

m kommersiya

də  də (məsələ

sistemlərin nə

şinql üsulu 

vcud alqoritm

igər alqoritml

əmsallarının 

yaradılır.  

indən asılı  o

nəvi qaydada 

də etmək olar

aVista, Yahoo

inə imtahan k

rdan sualın  e

lir.  

qeyd edilən  a

cə sintaksis m

iliyinə əsaslan

məna tutumu d

axil edilməsi i

ndirmə) 

amətində tədq

SEARCHER

April 2014, B

minatından m

. Hazırda  tə

anlarının qiym

ələrində bu sis

məsində istifad

anın  məşhur  u

Universiteti,

x ali məktəbl

olmamasını  m

dilməsində dey

də istifadə et

əsaslanaraq tər

mlərindən məh

lı imtahan c

bazası olmaql

a  əsasında, hə

ən, Advego P

əzəri  əsasları 

əsasında yar

mlərin demək 

lərdə) mətnlər

olmayaraq qu

plagiatlığın y

r. Bu istiqam

o və s.) mətni

keçirilən fənni

elektron müha

alqoritmlər va

metodlardan  d

nır), həm də le

da  nəzərə alın

ilə əldə edilir:

qiqatlar aparılır

RS 

aku, Azerbai

müxtəlif məqsə

əhsildə komp

mətləndirilmə

stemlərdən ad

də edilir. Məsə

universitetləri

 Sankt-Peterb

ərində  tələbəl

müəyyənləşdir

yil, eyni zama

tmək mümkün

rtib edilir. Hə

hz cavablarla o

cavablarının  i

la yanaşı, həm

əm də açıq  d

Plagiatus proq

Zipf qanunla

radılmış müx

olar ki hamıs

rin bu və ya d

urula bilər.  M

yoxlanılması ü

mətdə apardığ

n oxşarını axt

n mühazirələr

azirələrdə yer

asitəsi ilə elek

deyil (bu meto

eksik metodla

nır) istifadə  et

 

r. 

ijan 

ədlər 

püter 

əsinə 

dətən 

ələn, 

ində, 

burq 

lərin 

rmək 

anda 

ndür. 

ər bir 

onun 

ilkin 

m  də 

demo 

qram 

arına 

xtəlif 

sında 

digər 

Məhz 

üçün 

ımız 

tarır. 

rinin 

rinin 

ktron 

odlar 

rdan 

tmək 

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

585 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

ELEKTRON TİCARƏTİN İNKİŞAFI VƏ ELEKTRON TİCARƏT MODELLƏRİ 

 

Səba NƏSİBİ 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Elektron ticarət ticarətin ən yeni informasiya texnologiyaları tətbiq edilərək aparılan formasıdır. Müasir elektron ticarət 

özünün  ən yüksək inkişaf mərhələsindədir və müştərilərə internetdən istifadə etməklə  ən rahat şəkildə sifariş  və ödəniş 

etmək imkanı verir.  

Elektron ticarət anlayışı 1980 – ci ildə yaranmışdır, lakin bu sahənin inkişafı internetin inkişafına paralel aparıldığından 

internet vasitəsilə ilk alqı – satqı prosesi 1995 – ci ilə təsadüf edir. Təhlükəsizlik protokollarının (HTML) və DSL (rəqəmsal 

abunə xətti) yaradılması və inkişafı ilə əlaqədar bu sahə 2000 – ci ildən daha geniş tətbiq olunmağa başladı.  

Elektron ticarətin inkişafı dedikdə əsasən orada tətbiq olunan vasitələrin inkişafı nəzərdə tutulur. Bütün bu vasitələrin 

bir arada formalaşması ilə elektron ticarət modelləri yaranır. 

Elektron  əməliyyatlar firmalarla firmalar , firmalarla istehlakçılar, firmalarla dövlət orqanları, firmalarla xarici 

vətəndaşlar arasındakı əlaqələri ifadə etməkdədir. Bütün bu  üsullara və əlaqələrə  e – ticarətin modelləri deyilir. Elektron 

ticarətin məqsədi və strukturu eyni olan, iştirak edən tərəflərə görə fərqlənən bir neçə modelləri var. Bu modellərə qısaca 

baxaq: 

1.

 B2B (business to business) modeli – “firmadan firmaya” adlanan bu model firmalar arasında mövcud olur. Bu 

modelin fərqi ondan ibarətdir ki, məhsul birbaşa istehlakçıya satılmır. Bir şirkətdən alınan məhsul digər  şirkətə satılır və 

həmin şirkət məhsulun son stifadəçilərə çatdırılmasına xidmət edir. 

2.B2C (business to consumer) modeli – “firmadan istehlakçıya” modelində  fəaliyyət göstərən sistem firmanın 

məhsullarını birbaşa müştərilərə satır. Əlavə əlaqələndirici firma iştirak etmir.                                                                                                  

 3.C2C (consumer to consumer) modeli- “müştəridən müştəriyə” modelinin iş prinsipi alqı – satqı prosesinin istehsalçı 

ilə istehlakçı arasında aparılmasıdır. Məhsullar saytda reklamlar, elanlar şəklində yerləşdirilir, istehlakçı  məhsulla tanış 

olduqdan sonra istehsalçı ilə əlaqə saxlayaraq məhsulu əldə edir. Məhsulu yerləşdirən tərəf adi müştərilər olur. 

4.C2B (consumer to business) modeli  –“müştəridən firmaya” modeli çox istifadə edilmir. Bu modelin əsas xüsusiyyəti 

göstərilən müştəri xidmətlərinə uyğun firmaların ondan istifadə etmələridi.               

5.B2G (business to government) modeli- “ firmadan dövlətə” adlanan bu model B2B modelinin bir növüdür. Fərqli 

cəhət ondadır ki, bu modeldə firmalardan biri rolunda dövlət çıxış edir. 

6.G2B (government to business) modeli- “dövlətdən firmaya” modelində əsas təklif edən tərəf dövlət hesab edilir. Belə 

model dövlət tərəfindən şirkətlərin cəlb olunduğu auksion, tender və digər bu kimi təkliflərdən ibarətdir.

 

Elektron ticarət prosesini həyata keçirmək üçün təklif olunan xidmətlərə uyğun modelin qurulması vacibdir. Təklif 

etdiyim elektron sifariş modeli  B2C modelinə aiddir. Çünki su sifarişləri üçün nəzərdə tutulmuş bu modeldə ticarət 

əlaqələri firma ilə müştəri arasında aparılır. Sistemin layihələndirilməsi zamanı ilk öncə firmanın bütün şərt və qaydaları 

nəzərə alınmışdır.  

Model baza, qeydiyyat, giriş, sifarişlər, hesabat və hesablar hissələrindən ibarətdir. Bütün bu hissələr  bir – biri ilə 

əlaqələndirilir. Ümumiyyətlə sistemin admin və istifadəçi tərəfləri olur ki, admin sistemdə  hər cür dəyişiklər etmək 

,məlumatları silmək imkanlarına malik olduğu halda istifadəçi tərəfdə bu hüquqlar məhduddur. Belə ki, qeydiyyatdan 

keçmiş müştərilər yalnız öz məlumatlarında təkrar dəyişikliklər edə ,sifariş verə və öz hesablarını görə bilərlər. 

Ümumilikdə modelin şirkət üçün ən böyük üstünlükləri ondan ibarətdir ki, şirkət haqqında bütün məlumatlar qurulmuş 

sistem vasitəsilə birbaşa müştərilərə çatdırılır. Həmçinin müştərilər bütün məlumatları elektron görə bilmək imkanına malik 

olduqlarından hər hansı bir səhv məlumat daxil olarsa elektron şəkildə şirkətə müraciət edə bilirlər. 

Təklif olunan model istifadəçilər üçün rahat və aydın istifadə imkanları yaradır. Sistemə daxil olan müştərilər 

qeydiyyatdan keçdikdən sonra çox rahat şəkildə istədikləri məhsulu sifariş edə bilərlər. Çatdırılma prosesindən sonra 

nəticələr operator tərəfindən sistemdə müştərinin hesabına daxil edilir. Sifarişlər çatdırıldıqdan sonra təkrar hesabına daxil 

olan müştəri burada etdiyi alış – verişin nəticəsini görə bilər. Hər bir müştəri üçün bazada müvafiq yer ayırmış sistem,  

istifadəçilərə abunəlik dövründəki bütün sifariş və çatdırılmalarının siyahısını görməyə imkan verir. 

Ünvan , telefon nömrəsi və s. kimi şəxsi məlumatları  dəyişmiş müştərilər özləri hesablarına daxil olaraq müvafiq 

dəyişiklikləri edə bilərlər.  Optimal çatdırma problemlərinin həlli üçün isə sistemdə xüsusi xidmət mövcuddur ki , oradan 

müüntəzəm olaraq müştərilərə sifarişlərinin çatdırılma vaxtı haqqında məlumat  SMS və ya email vasitəsilə göndərilir. 

Beləliklə  də elektron ticarət təmin edən bu model həm müştərilərin rahat istifadəsinə   şərait yaradır, həm də şirkətin 

satış imkanlarını genişləndirir. Bütün məlumatların elektron şəkildə müştərilərə  təqdim edilməsi  şirkətlə müştəri arasında 

yarana biləcək anlaşılmazlıqları aradan qaldırır.