Maden Terimleri Sözlüğü -a abataj

STADYA, Topografik ölçme için imal edilmiş alet dürbünlerinin gözleme (optik) eksenlerine dik olarak konulan ve birbirine dik olacak şekilde yerleştirilmiş kıl şebekesi düzeni. Stadyalar daire şeklinde bir halkaya birbirine dik gerilmiş ince iki madeni tel germek veya bunun yerine bir cam üzerine çizilmiş çok ince çizgilerden de yararlanarak yapılır.

STAMP, Kuyu, kör kuyu, sondaj vb. yerlerde geçilmiş jeolojik formasyonları, yatım hakkında bilgi vermeksizin, bir ölçek dahilinde gösteren kesit.

STANDART HOBEL İŞLETMECİLİĞİ, —> Hobel işletmeciliği.

STANDART KATOT BAKIRI, Bakır muhtevası % 99,9’dan aşağı olmayan ve gümüş muhtevası da bakırdan sayılan elektrolitik bakır. —> Katot bakırı.

STANDART KUYU KAZI METODU, Tabanında yapılan ateşlemeden sonra çıkan postası kürekle veya mekanik bir araçla kovaya yüklenip dışarı alındıktan sonra gerekirse muvakkat tahkimat yapılarak derinleştirilen ve belirli derinleştirmeden sonra ilerleme durdurularak beton veya tuğla ile daimi tahkimatı yapıldıktan sonra kazıya devam olunan; su geliri 2 m3/dk’ya kadar olan ve sağlam kayaçlarda uygulanan kuyu kazı usulü.

STANDART TOPOĞRAFİK HARİTA (ST), Ülke pafta bölümleme sisteminde üretilen ve yükseklik bilgilerini içeren 1/5000 ölçekli pafta.

STANDART TOPOĞRAFİK KADASTRAL HARİTA (STK), Kadastral bilgilerin bulunduğu standart topoğrafik harita.

STANDARTLAŞMA (Standardizasyon), 1) Sanayide isimlendirme, işaretleme, çeşitler, sayısal değerler, şekiller, boyutlar gibi çok sayıda zuhur eden hususların bir sisteme oturtulup basitleştirilmesi işlemi. Standartlaşmanın amacı; üretimin basitleştirilmesi, ucuzlatılması, çeşitlerinin ve stoklarının azaltılması, teslim süresinin kısaltılması, yedek parçaların birbirleri yerine ikamesinin sağlanması vb’dir. 2) Normlaşma. 3) Örnek ve temel olarak alma. Yeryüzünde uluslararası, ulusal, bölgesel ve branş içi etkisi olan çok çeşitli standartlar mevcuttur: DIN (Alman), (BS) İngiliz, GOST (Sovyetler Birliği), TSİ (Türkiye) standartlarının bazıları ülkelerinin dışında da tanınmaktadır. API (American Petroleum Institute) standartları petrol sondajları sanayiinde, DCDMA (Diamond Core Drill Manufacturers Association) maden sondajları sanayiinde yaygın ve geçerli standartlardır. Kimya sanayii içinde de bu sanayiye yön veren standartlar mevcuttur. Daha birçok ülkenin kendi etki alanı izinde uyguladığı, bu terim çerçevesine sığmayan, standartları mevcuttur. Ülkemiz standrdizasyon II. Beyazıt zamanında başladı. Kanunname-i İhtisabı Bursa (1502) fermanında bazı gıda maddeleri, dokuma, deri, kösele, ayakkabı, tarım araçları gibi şeylerin hammadde özellikleri, saflık derecesi, yapım usülleri, yapımın denetleme düzeni ilgililere duyuruldu. Cumhuriyet döneminde 1930’da Ticarette Hile ve Tağşişin Men-i ve İhracatın Murakabesi Kanunu, 1936’oa 3018 sayılı yasa çıkarıldı. Bu yasayla Standardizasyon Dairesi kurulmuş oldu. 1954 yılında Türk Standartları Enstitüsü kuruldu ve nihayet 1960’da 132 sayılı yasayla bugünkü statüye kavuşturuldu.

STANDART TİP GALERİ, Tahkimat malzemesi ikmalinde, ilerleme için gerekli araç ve gerecin temininde, kullanılmasında vb. işlerde kolaylık sağlamak için boyutlar itibariyle standartlaştırılmış galeri.

Türkiye’de standartlaştırılmış galeri kesitleri şöyledir:

Kazı Kesitleri

            Fay-    Tahki- Made-       Be-

            dalı      mat-   ni tah ton

            Kesiti   sız      m²     m²

Galeri tipi          m2      m2

B5         5        5.5     6.8    7.8

B8         8        9        10.2  11.4

B10       10       11      12.5  13.75

Tip III    12       13.3    14.8  17.6

B14       14       15.5    17.3  20.5

Tip IIIA  16       17.8    19.7  22.4

B18       18       20      22.2  25.2

TipIV     21       23.3    25.9  29.4

STANDART TİP KALAY, Rafine kalay muhtevası % 99,75 olup, ağırlıkları 12 kg’dan az veya 50 kg’dan çok olmayan külçe veya kütük kalay.

STARYA, Navlun mukavelesi ile yük taşımağa bağlanan bir gemiye tanınan yükleme, boşaltma günleri sayısı. İstarya, ıstalya veya astarya olarak da kullanılır. Starya, geminin her bakımdan yükleme veya boşaltmaya hazır olduğunu bildiren hazırlık (ihbar) mektubunun kaptan tarafından kiracıya verilmesi ile başlar. Mukavelede tersine hüküm bulunmadığı, kiracı da bu günleri kullanmadığı takdirde pazar ve tatil günleri staryaya sayılmaz. Yükleme veya boşaltma günlerinin sayısı navlun sözleşmesiyle tesbit edilmiştir. Bu süre, yükün miktarına, limanda bu iş için kullanılan araç ve gereçlerin kapasitelerine ve dolayısıyla sağladıkları kolaylıklara göre değişir. Starya günleri, belirlenen hafta içi günler, havanın çalışmağa uygun olduğu günler, hava bakımından çalışmağa elverişli hafta içi günler gibi özellikleriyle belirtilir.

STATİK AĞIR ORTAM (AĞIR MAYİ) AYIRICILARI, Ayırma hücresine akıtılan ağır mayi içine verilen malzemenin yoğunluğu ağır mayi yoğunluğundan az olanlarının ortamın tabii akışı ile veya taraklar yardımı ile ayrılması, batan kısımların da sistemden uzaklaştırılması prensibine dayanan zenginleştirme üniteleri.

 Statik ağır ortam ayırıcıları derin ve sığ ayırıcılar olarak iki grup halinde toplanabilir. Bunlar arasında en önemli farklılık derin ayırıcılardan üç ürün almanın daha kolay olmasıdır. Sığ ağır ortam ayırıcılarında yoğunluk kontrolü çok önemlidir. Derin ağır ortam ayrıcılarında ise ağır ortamı sağlamak için kullanılan katı madde kayıpları fazla olabilmektedir. 6-300mm kömürler statik ayırıcılarla zenginleştirilebilirler.

Chance kum konisi, Wemco konik ayırıcısı, Derin tromp ayırıcısı derin ayırıcıların; DSM ayırıcısı, Tromp ayırıcısı, Drewboy ayırıcısı, Teska ayırıcısı, Norwald ayırıcısı, Wemco Tambur ayırıcısı, ise; sığ ayırıcıların tipik örnekleridir. —> Ağır mayi ile ayırma, Ağır mayi, Kömür yıkama yöntemleri.

STATİK DEPRESYON, Boru-, galeri-, ocak dışında ve içinde ölçülen statik basınçlar arasın-daki fark. Bu farka üfleyici havalandırmada “Kompresyon = p–p_Bar” veya “Statik Yukarı Basınç” emici havalandırma da “—> Depresyon = p_Bar – p” veya “Statik aşağı basınç” denir. —> Total depresyon.

STEATİT, —> Sabun taşı.

STERLİNG SİLVER, —> Gümüş.

STİBİN (Sb₂S₃), En çok bulunan bir antimuan cevheri. Pirit, galen ve arsenik mineralleri ile birlikte nadiren de saf olarak bulunur. Düşük ısıda (100-200°C) epitermal yataklarında filonlarda teşekkül eder. Çelik grisi renginde ve parıltısı metalik olup, sertlik derecesi 2, özgül ağırlığı 4,5 gr/cm³tur. Ekseriya bükük, eğri kristaller halinde bulunur. Antimuan matbaa harflerinde, kurşun, kalay ve diğer alaşımlarda kullanılır.

STİM, 1) Buhar. 2) —> Basınçlı hava.

STOCK, Batolite benzer ama ondan küçük intruzif kütle. Dairevi, eliptik yahut muntazam olmayan kesite sahip olup normal durumda, kenar cıdarları düşeye yakındır.

STOCK PILE, 1) Gemi nakliyatı aksadığında stok yerinde biriken maden. 2) Birikme. 3) Maden fiyatları aşırı ucuzladığında veya fiyatları  makul seviyelerde tutmak için gerektiğinde satışa çıkarmak üzere madeni satmayıp stokta tutma şeklindeki satış politikasına verilen ad.

STOK, İşletmenin normal faaliyet döneminde satılacak, tüketilecek veya faaliyetler içinde değişime uğrayacak maddi mallar.

STOKERLİ KAZANLAR,—> Mekanik beslemeli ızgaralı yakıcılar.

STOKERLİ YAKICILAR, —> Mekanik beslemeli ızgaralı yakıcılar.

STOKVERK, Her istikamette, mineralize olmuş, ince çatlakları bulunan cevherleşmiş kayaç.

STOP, —> İşaretleşme.

STRATİGRAFİ, Jeolojik devirlerde tortul tabakaları meydana getiren çökellerin düzenli bir şekilde istiflenme durumunu inceleyen bilim dalı.

STRATİGRAFİK BİRİM, Jeolojik zamanların belirli bir döneminde oluşmuş kayaç sisteminin bir parçası. Büyük birimlerden küçüğe doğru sistem, seri vb. olarak isimlendirilir.

STRASS, En saf malzemeden oluşan ve yontulduğu zaman elmas görünüşü veren bir —> Kristal(2).

STRİPA PROSESİ, Ağır ortamda +0,5 mm’ye kadar olan ağır minerallerin zenginleştirilme-sinde uygulanan bir metod. Bu proseste titreşimli bir tekne içerisine, tabandan basınçlı su verilmek suretiyle, cevherin tabana oturması önlenir. İlk kez İsveç demir cevheri konsantrasyonunda uygulanmıştır. Şimdiye kadar imal edilen en büyük “stripa” teknesi 6 m boyunda ve 1,25 m eninde olup kapasitesi 100-150 t/saat demir cevheridir (1996). —> Şekil.

STRİPPİNG ŞOVEL,—> Aktarıcı kazıcı.

STRONSİYUM (Sr), İskoçyanın “ Strontian” kurşun ocaklarında çıkarılan bir mineral içinde keşfedildiği için bu ismi alan, doğada karbonat (stronsiyanit-Sr CO₃) ve sülfat (sölestin-SrSO₄) şeklinde bulunan bir toprak alkali element. Stronsiyumun özgül ağırlığı 2,5gr/cm³ olup, 800°C de erir ve atom ağırlığı 87,63 dür. Stronsiyum hidroksit, şekeri melastan ayırmak için kullanılır ve şekerle çözünmeyen birbırleşik meydana getirir. Stronsiyum, baryum karbonatla birleştirilerek, vakum lambalarının oksit katotlarının yapımında kullanılır; bu lambalarda stronsiyum regulatör rolü oynar.—> Sölestin.

ABD ve Japonya’da üretilen renkli TV tüplerinde yüksek voltajlar uygulandığından Sr kullanılmaktadır. Yüksek voltajda, daha çok x-ışını yayılımını, atom çapı geniş olan Ba ve Sr elementleri emebilmektedir ve belirli bir frekansta yayılan x-ışınları için stronsiyumun daha koruyucu olduğu düşünülmektedir. Avrupa’da daha düşük voltajlı renkli TV’ler üretilmekte ve genelde Ba kullanılmaktadır.

Stronsiyumun diğer bir kullanım alanı ferritlerdir. Ferritler otomotiv sanayiinde, demir cevheri seperatörlerinde, fotokopi makinalarında ve özel alaşımlarda kullanılmaktadır. Ayrıca aleve verdiği kırmızı renk dolayısıyla havai fişekler ve sinyal maddeleri üretiminde; cam, boya, ilaç sanayiinde; çinko elektrolizinde kullanılmaktadır. Genelde stronsiyum tüketimi stronsiyum karbonat şeklinde olmakta ve karbonata dönüşüm işlemi Almanya, ABD ve Japonya tarafından yapılmakta olup, bu ülkeler önemli sölestin ithalatçılarıdır.

Stronsiyum karbonatın %69 kadarı renkli TV tüpü, % 15 kadarı elektroseramik olarak, %3 kadarı çinko rafinasyonunda, %5 kadarı piroteknikte, %1 kadarı seramik ve cam endüstrisinde, % 3 kadarı havai fişek vb. imalatında kullanılır.

STRÜKTÜR, 1) Jeolojide, bir bölgenin jeolojik yapısını oluşturan kayaçların durumları, özellikleri ve varsa deformasyonlarını ifade eden kavram. 2) Petrografide, kayaç kitlesinin yataklanma, sürüklenme, birleşme, kırılma, kaynaşma gibi belirginliklerini açıklayan kavram. 3) Yapı. —> Tekstür, Doku.

STUP, Cıva üretiminde ara ürün olarak elde edilen ve içinde metalik cıva bulunan koyu gri veya siyah renkli çamur. Bu çamur, cıva buharının kükürt ve organik maddelerle birleşmesinden ve baca gazlarında mevcut toz, arsen ve antimon oksitleri vb. maddelerin toplanmasından oluşur. Stup sönmemiş kireç ilave edilerek, mekanik karıştırıcılarla karıştırılır ve böylece organik maddeler bağlanır. Ağırlığı dolayısıyla stuptan ayrılan metalik cıva, deliklerden geçerek, hemen yakında olan hazneye akar.

SUB (Sab), —> Redüksiyon.

SU ALTI İŞLETME, Bir üretim katının altında teşkil edilen veya bir ayakta alt taban yolunun altında, ayağa ilave olarak çalışılan üretim yeri. Buralardan yapılan üretim üst kata nakledilir ve havalandırmaları da yukarıdan aşağıya doğrudur. Bu durum drenaj, suyun yukarıya pompalanması suretiyle yapılır.

SU AYIRICI, Basınçlı havadan randımanlı bir şekilde yararlanmak için —> Basınçlı hava şebekesinin uygun yerlerine monte edilen düzen.

SU BARAJI, —> Bekleme barajı.

SU BAŞLIĞI , 1) Devridaim sıvısını pompanın basma hortumundan alıp, döner vaziyetteki tijlerin en üst noktasından tijlerin içine naklini sağlayan düzen. 2) Svivel. —> Şekil s. 356.

SU BUHARI (H₂O), Suyun ısı etkisiyle dönüştüğü renksiz ve kokusuz gaz hali. Ocak havasına karışan çeşitli gazlar arasında özellikle yoğunluğu 0,598 kg/m³ olan su buharı önemli rol oynar. Ocak havasındaki su buharı miktarı havanın  basıncına   ve   ısı  derecesine  bağlıdır. —> Hava.

Doymuş hâlde su buharı içeren hava ısısının azalmasıyla, su buharı, sis ve nisbeten soğuk yüzeylerde damlacıklar halinde çöker.

Ocak havasında su buharının azlığı veya fazlalığı çalışanların iş kabiliyeti ve iş verimi üzerinde iyi ve kötü etkiler yaratmakta olduğundan ocağa verilen taze havanın mümkün olduğu kadar kuru hava olarak gönderilmesi gerekir. Buna karşılık ocak havasının kuruluğu veya kurutulması, kömür tozunun patlama imkân ve tehlikelerini artıracağından bu gibi ocaklarda durumun ayrıca göz önünde bulundurulması gerekir.

SU BORUSUNUN TAKOZA ALINMASI, Basınç kaybının az olması ve kullanım ömrünün uzun olması için, açık ocak sularının drenajında kullanılan su borularının direksiz ve düzgün döşenebilmesini temin amacı ile boru bağlantı altlarının takoz ile beslenmesi.

SUYA DAYANIKLI JEL FİTİL, (Water Gel Explosive), Detonasyon hızı 4500-5400 m/sn olan, 15 m veya daha uzun plastik tüplerde makaralara sarılı olarak satılan, bulamaç tipi bir —> Lineer patlayıcı fitil.Bileşimindeki okside edici tuzlar genellikle amonyum veya kalsiyum nitrat olabilir, alüminyum gilsonit ve yağlar yakıt maddesi olarak kullanılır. Duyarlılık, nitrat tuzları, organik aminler, alkollerin nitrat esterleri, perklorat tuzlar veya küçük alüminyum parçaları ile sağlanır. Raf ömrü üretici firmalar tarafından farklı olarak belirtilmekte ve 1 ile 5 yıl arasında değişmektedir —> (Şekil).

SU DÜZECİ, Yeraltı ocaklarında, hassas yükseklik ölçmelerinde kullanılan hortumlu düzeç. Hortumun boyu 25m, çapı 1cm civarındadır ve her iki ucunda mikrometre vidalı küçük şişeler bulunur. —> Şekil.Tesviye ruhu.

SU GAZI,—> Jeneratör gazı.

SU JETİ, Yüksek hızlı (50m/sn) su gücüne dayalı olarak işlev gören ve özel pompa sistemleri ile donatılmış ve granit de dahil bir çok kayacın üretilmesinde kullanılan mekanizasyon aşaması. Su jeti makineleri hemen hemen tüm endüstri ve mühendislik hizmetlerine girmiştir. Bir su jeti ünitesi; bir pompa ve buna bağlı pompa hortumları veya boruları; tij, basınçlı suyun çıktığı meme, kontrol panosu, basınçlı su, su devridaim ve temizleme kısımları ve yardımcı ünitelerden oluşur.

SU TERAZİSİ, —> Tesfiye ruhu.

SUBATAN, Karst çukurlarının tabanında veya yamaçlarının eteklerinde akarsuların yeraltına girerek kaybolduğu oyuklara verilen ad. Subatanlar “ Düden” veya “ Dolin” diye de adlandırılır. Bunlar genellikle geçirimsiz katmanların kalkerle kesiştiği bölgelerde yer alır.

Akasuların taşıdığı tortulların subatanlarda birikmesi ve onları tıkaması, kapalı havzalarda göllenmelere neden olur. Alüvyonla kaplı karstik arazilerin ortasında bulunan subatanlarlarda tıkanmalara daha çokraslanır. Konyanın beyşehir ilçesindeki “ Suğla Gölü” bu duruma iyi bir örnektir.

SUBMARJİNAL POTANSİYEL, —> Potansiyel.

SU ENJEKSİYONU, 1) Üretime alınan bir kömür damarında, üretim sonucunda oluşacak ince toz konsantrasyonunu azaltmak, kömürün kolay kazılmasını sağlamak ve —> Degaj önlemi olarak yararlanmak için delinen sondaj deliklerine (180-270, 270-360, 360-450 atü) yüksek basınçlı su verme. Bu yöntem bir damardan başka bir damara su emdirme; derin emdirme (tabanda 20-50 m aralıkla ve 30-40 mboyunda, arında 12-20 m boyunda); orta emdirme (arında 6-12 m boyunda) ve ön emdirme (arında 2-6 m boyunda) şeklinde uygulanır. 2) Su emdirme.

SU FİSKETESİ, Delik delme, galeri açma ve kömür kesme makinelerinin çalışması sırasında, ateşlemelerden sonra ve aktarma yerlerinde çıkan tozları bastırmak için kullanılan su püskürtmeye yarayan düzen. Su fisketeleri, ateşlemelerde kullanılan basınçlı havalı —> Sis fisketelerinden sonra, emici havalandırmada emiş borusunun içine ve diğer toz çıkan yerlerde galeri içinde uygun yerlere konur.

SUFLAN, Üfleyen.

SUFLAN PERVANE, 1) —> Üfleyici. 2) Suflan.

SUGAZI, Kızgın kömür üzerinden su buharı geçirilerek elde edilen gaz. Su gazı % 50 CO ve % 50 H2 ihtiva eder. Kalorifik değeri 2800 kcal/m3’dür. Su gazının içinde % 0,3 civarında CO2 de bulunur.

SU İHRACI, Genel olarak ocak içine gelen suların dışarıya atılması işlemi. Kapalı işletmelerde bu iş için ana kuyu dibine veya yakınına özel havuzlar ve tulumba daireleri yapılarak su ihraç tesisleri kurulur. Su havuzu genellikle 24 saatlik su gelirini toplayacak hacimde yapılır ve tulumba kapasitesi ise havuzu 8 saatte boşaltabilecek debide seçilir.

SU KANALI, 1) Ocağa sızan suların toplanıp havuza akıtılmasını sağlamak üzere galeri tabanında yan veya ortada açılan arık. ––> Şekil. 2) Açık işletmelerde; yağmur sularının ocağa gelmesini önlemek amacıyla, en üst kotlarda ve arazide açılan, ocağı çevreleyen arık.

SU KOVASI, —> Fonsaj kovası.

SULAMA KAMYONU, Açık ocak nakil, servis ve ulaşım yollarının özellikle yaz aylarında toz oluşturmaması için sulanması işinde kullanılan özel tanker.

SULANDIRILMIŞ PATLAYICI MADDE , Gücü hafifletilmiş bir patlayıcı maddenin ticari ismi (Dilute explosive file). Bu patlayıcı maddenin infilak basıncının ihtiyaca göre 3-50 kbar arasında değiştirilebileceği, düşük infilak hızına sahip olduğu (2500 m/sn), daha uzun infilak süresinin bulunduğu ve duraylı yani raf ömrünün uzun olduğu ifade edilir.

SULARIN ASİDİTESİ, Sularda serbest halde ulunan CO₂, H₂SO₄, HCl, HBr gibi asit bileşiklerinin suya verdiği asit özelliği. Suların asit ve bazik özellikleri PH değeri ile ölçülür (PH 0-7 asidik, PH 7-14 bazik).

SULARIN SERTLİĞİ, Suların içinde bulunan kalsiyum ve magnezyum iyonlarının miktarını belirleyen ölçü sistemi. Suda erimiş bütün anyonların ve dolayısı ile bunlarla birleşmiş olan katyonların verdiği sertliğe genel sertlik, CO₃ anyonlarının verdiği sertliğe geçici sertlik, SO₄ anyonlarının verdiği sertliğe de kalıcı sertlik denir.

Genel sertlik = geçici sertlik + kalıcı sertlik.

Sularda genel sertlik ve geçici sertlik ölçülür. Aradaki fark kalıcı sertliği verir.

SULARIN SERTLİK DERECESİ, 1 lt suda bulunan iyon miktarı ile ifade edilen ölçü birimi. 1 lt suda 10,3 mg CaCO₃ veya 8,7 mgr MgCO₃ veya 14,00 mgr CaSO₄ veya 12,40 mgr MgSO₄ veya 5,15 mgrCaCO₃ + 4,35 mgr CaSO₄ iyonu bulunursa bu suyun sertliği 1 Fransız sertlik derecesi ile ifade edilir.

1 Fransız sertlik derecesi = 0,7 İngiliz sertlik derecesi = 0,56 Alman sertlik derecesi.

Fransız sertlik derecesine göre sular;

0½-7½ Çok yumuşak

7½-14½ Yumuşak

14½-22½ Orta sertlikte

22½-32½ Epeyce sert

32½-54½ Sert

>54½ Çok sert diye sınıflandırılır.

SULU DELİK DELME, Delik delme esnasında çıkan, sağlık için zararlı tozların havaya karışmasını önlemek ve kırıntıların delik dışına taşınmasını sağlamak için özel olarak hazırlanmış içi delikli burgunun dip kısmına su başlığı takmak suretiyle lağım deliklerinin açılması. Arazi çatlaklı olursa bu tür delik delme esnasında çatlaklardan su kaçması nedeniyle kırıntılar tam olarak dışarı taşınamayacağı için, burgu sıkışmasına karşı dikkatli olunması gerekir.

SU MERMERİ, —> Oniks mermeri.  —> Kaymaktaşı.

SUN’İ TENEFFÜS, Zehirli gazlarla zehirlenmiş veya oksijen yetersizliği nedeniyle boğulmuş kazazedeleri tekrar hayata döndürmek için kazazedeye uygulanan nefes aldırma işlemi. Sun’i teneffüs elle ve insan gücü ile yaptırıldığı gibi sun’i teneffüs cihazları kullarılanak da yaptırılabilir.

SUN’İ TOPUK, 1) İstihsal galerileri boyunca yapılan ve taş ile teşkil edilen geniş dolgu duvar. —> Taş topuk.

SU PATLAMASI, Yeraltı işletmelerinde yapılan galeri ilerlemeleri veya üretim çalışmaları sırasında doğal boşluklarda, katmanlarda bulunan veya eski imalattan kalan boşluklarda birikmiş suyun kontrolsuzbir şekilde ocak boşluğuna akması olayı.

SU TABLASI, Yeraltı su sevişesinin yüzeyi. Hareket halinde olan yeraltı suları, su geçirmez tabakaya rastlayınca, bu tabaka üzerinde belli bir seviyeye kadar birikerek (—> Akifer), yeraltı su tablasını meydana getirir. Yeraltı su tablasının bulunduğu derinlik sabit olmayıp, iklim ve jeolojik şartlara göre birkaç metre ile birkaç yüz metre arasında değişir. —> Yeraltı suyu. Formasyon suyu.

SU TERAZİSİ, —> Tesviyeruhu.

SU VERME, —> Isıl işlem.

SUYA BOĞMAK, 1) Ocaklarda su patlaması, sel vb. herhangi bir nedenle ocağa fazla miktarda su girmesi durumunda mevcut su ihraç tesislerinin yetersizliği sonucu, ocağın su ile dolması. 2) Ocakta çıkan yangını söndürmek amacıyla yangın çıkan kısmı su ile doldurma olayı.

SU YATAKLARI, Su geçiren bir tabakanın taneleri arasındaki boşlukları dolduran su topluluğu.

SUYUNA KESİM, Mermer işletmeceliğinde, taşın yatak yüzeyine paralel kesimi.

SÜLEYMAN TAŞI, —> Grena.

SÜLFATLAYICI KAVURMA, Oksit halindeki cevheri sülfat haline getirmek için düşük suhunette ve SO3 konsantrasyonu altında yapılan kavurma işlemi.

SÜLÜĞEN, Boyacılıkta demiri paslanmadan korumak için kullanılan, kırmızı renkli, formülü Pb₃O₄ olan kurşun bileşiği. Kırmızı kurşun da denilen bu bileşik, sülüğen imalatı için en az  % 72 Pb₃O_4; sızdırmazlık sağlayıcı madde imalinde (derz dolgusu) enaz % 44 Pb₃O₄ ve beton prizini geciktirici madde olarak % 93,15 Pb₃O₄ oranları ile üç cins malzeme olarak pazarlanır.

SÜNGERTAŞI, —> Pomza taşı.

SÜNGERSEL TEKSTÜR, 1) Soğuma sırasında içinde, gazların, bazan mikroskobik, bazan da büyük olarak bıraktığı boşluklar bulunan kayaçların (tekstürü) dokusu. Bu boşluklar diyabaz türü kayaçlarda olduğu gibi, silisli suların çökelmeleri ile dolar ve oralarda değişik renkli kalsedon, agat, opal ve zeolitler, bademsi şekilde teşekkül ederler. 2) Süngersel doku.

SÜNGÜ, —> Sivriç.

SÜNGÜLEME, —> Şişleme (3).

SÜPER BİLGİ İLETİŞİM AĞI, Çeşitli teknolojilerinden oluşan ve her çeşit bilginin (resim, yazı vb.) komputerlere ve televizyonlara taşındığı elektronik yollar (fiber hat). Yani bugünkü telefon hatlarının yaklaşık 1250, 37500 ve daha yüksek katında kapasiteli hatlar.

SÜREKLİ DÖKÜM, Ergimiş metalin üstü açık bir kalıba devamlı olarak dökülüp, katılaşmış ürünlerin şerit veya çubuklar halinde, sürekli olarak dışarıya atılmasını sağlayan döküm usulü.

SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK, Geçici iş göremezlik sonunda sağlık kurulları tarafından verilecek raporlarda belirtilen arızalara göre, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu, meslekte kazanma gücünün en az % 10 azalmış olduğunun saptanması hali.