M. T. Gulamova analitik kimyo fanidan ma’ruza matni buxoro-2011 Taqrizchilar

Masalan:
HSO₃^- + H⁺  H₂SO₃ HSO₃^-  H⁺ + SO₃^2-
(kislota) (asos) (kislota) (asos)

8 - oksihinolin muvozanatda ham kislota

O

OH
N
ham asos bo’lib reakciyaga kirishadi:

neytralanish reakciyasining sodir bo’lishi.

CH₃COOH  CH₃COO^- + H⁺

NH₃ + H⁺  NH₄⁺
CH₃COOH^- + NH₃  CH₃COO^- + NH₄⁺
1-kisl 2-asos 1-asos 2-kisl

Agar erituvchi suv bo’lsa, bu erda avvalo uning elektrolit sifatidagi ikki yoqlama harakteriga ahamiyat berish kerak.

Suv kislota: H₂O  OH^- + H⁺
hamda asos bo’lishi mumkin
H₂O + H⁺  H₃O⁺
Bu ikkala tenglamani birlashtirib quyidagicha yozish mumkin
2H₂O^-  H₃O⁺ + OH^-
Suvli eritmada kislota va asoslapHing ta`sir reakciyasini ko’raylik:
HCl + H<sub>2</sub>O  H<sub>3</sub>O<sup>+</sup> + Cl<sup>-</sup>
k-ta-1 аsоs-2 k-tа-2 аsоs-1
KOH + H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>  K<sup>+</sup> + H<sub>2</sub>O
аsоs-3 k-tа-2 k-tа-3 аsоs -2
HCl + ROH  KCl + H<sub>2</sub>O
Kislota - asosning o’zaro ta`siri qaytar bo’lib proton kislota molekulasidan asos molekulasiga o’tadi.
Kislota - asoslapning protolitik muvozanat nazariyasi Arreniusning elektrolitik dissocilanish nazariyasiga asoslangan qarashlarga nisbatan ancha umumiy nazariyadir.
Kislota - asoslardagi muvozanatni hisoblash 2 ta vazifani hal qilishga olib keladi:
1) Erigan moddani muvozanat koncentraciyasidagi pH ini aniqlash.
2) pH ma`lum bo’lganda modda tarkibini yoki muvozanatdagi koncentraciyani aniqlash.
HisoblashlapHi olib borish uchun quyidagilapHi bilish shart.
Protolitlar (elektrolitlar) kuchi dissocilanish konstantasi bilan harakterlanadi.

1. 
   Kislotaning dissocilanish konstantasi
   

HX + SH  SH₂⁺ + X^-
kislota erituvchi

a - molekuladagi ionlapHing aktivligi.
2.Asosning dissocilanish konstantasi
X + HS  XH⁺ + S
asos erituvchi-

2. 
   Erituvchining dissocilanish konstantasi
   

SH + SH  SH₂⁺ + S^-
erituvchi erituvchi
K_SH = 
K_SH - avtoprotoliz konstantasi

Bu formula yordamida 2 moddaning dissocilanish konstantasining qiymati ma`lum bo’lsa, 3- chisining qiymatini topish mumkin.
Demak, kislota va asosning kuchli yoki kuchsizligi erituvchining kislota-asos hossasiga bog’liq.