məqsədilə istehsal olunan malların daşınmasıdır. Nəqliyyat yerli və beynəlxalq səviyyədə həyata
keçirilir və istifadə edilən vasitələrə əsasən siniflərə bölünür:
Avtomobil nəqliyyatı
- yük və insanların quruda bir nöqtədən başqa nöqtəyə daşınmasıdır. Qısa
məsafəli nəqliyyatda və ağır məhsulların daşınmasında effektiv sayılan avtomobil nəqliyyatı digər
nəqliyyat növlərinə
nisbətən daha çevikdir, ağır məhsulların nəqli üçün çox uyğundur.
Su nəqliyyatı
- Tranzit müddəti əhəmiyyətli deyil, üstünlüyü dəniz nəqliyyatının uzun məsafə
və ağır yük daşınması bu sahədə ən ucuz nəqliyyat metodudur. Əslində su nəqliyyatına növlərinə
çaylar, daxili dənizlər, göllər və su yolları da daxildir.
Hava yolu nəqliyyatı
- daşınma vaxtının
önəmli olduğu, uzun məsafəli və yüngül məhsulların
nəqlində üstünlük təşkil edir.
Dəmir yolu nəqliyyatı
- gediş dövrü əhəmiyyətli olmasa da, uzun məsafə və ağır mallar üçün
üstünlük verilən dəmir yolu nəqliyyatı xərcləri baxımından su ilə avtomobil nəqliyyatı arasındadır.
Boru kəmərinin nəqli
-
təbii qaz, su, neft daşınması üçün istifadə olunan nəqliyyat vasitəsi. Bu
nəqliyyat növünə Bakı-Tiflisi-Ceyhan neft boru xəttini nümunə gösdərmək olar. İdarə edilməsinə
görə yük daşımanın iki modeli vardır:
- Mərkəzləşdirilmiş daşıma modeli;
- Birbaşa daşıma modeli;
Müasir dövrümüzdə mərkəzləşdirilmiş daşıma modeli daha geniş yayılmışdır. Mərkəzləşdirilmiş
daşıma modelinin tətbiqi zamanı istehsalçılar daşıma işindən və nəqliyyat müəssisələrinin
yaradılmasından və onun daima saz vəziyyətdə saxlanması işindan azad
olunduğu üçün istehsala
daha çox vaxt ayırmaq olur. Daşıma prosesində yük göndərilən məntəqədən yük qəbul olunan
məntəqəyə qədər yükün təhlükəsiz və yüksək keyfiyyətlə çatdırılmasına daşıyıcı nəqliyyat müəssisəsi
məhsuliyyət daşıyır.
Birbaşa daşıma modelinin üstünlüyü nəqliyyat vasitələrinin növünün yükün xüsusiyyətinə daha
uyğun seçilməsi və daşıma xəclərinin azaldılmasına nail olunmasıdır.
Ancaq müəyyən məqamlarda
tətbiqində çətinliklər yaranır. Beləki, daşınma məntəqələri arasında məsafə çox olduqda, müxtəlif
növ nəqliyyat vasitələri tələb olunduqda və ya yükün xüsusiyyətləri nəqliyyatın növünə uyğun
gəlmədikdə.
Hal-hazırda yük daşımada
istifadə olunan dəniz yolu, dəmiryolu, hava yolu, avtomobil yolu
daşıma modelində istifadə olunan nəqliyyatın və digər növ nəqliyyat vasitələrinin daşımada
özünə
məxsus rolu vardır. Adları qeyd olunan nəqliyyat vasitələrinin hər növü beynəlxalq və ölkədaxili yük
daşımada iştirak etmə hüququna malik olsalarda , özlərinə məxsus üstünlükləri və çatışmazlıqları
mövcuddur.
Dostları ilə paylaş: 
