Həyat -lə sağlam və gözəl Заболевания молочной железы. Причины и способы защиты Süd vəzisi xəstəliyi səbəbləri və qorunma sağlamliq və GÖZƏLLİk jurnali sayı: 19 2014

16

www.avismed.az

avis > Test

Hansı  duza üstünlük verir-

siniz?

А)

Dəniz.

B)

Adi.

C)

Hər hansı bir.

1. Какую соль вы предпочитаете?

А)

Морскую.

Б)

Обычную.

В)

Любую.

Dostlarınızın, duz qatmadan,

yedikləri yeməklər  sizə  çox

duzsuz gəlirmi?

А)

Nadir hallarda.

B)

Vaxtaşırı.

C)

Hər zaman yalnız belə olur.

2. Как часто блюдо, которое ваши

друзья  едят  без  соли,  кажется

вам недостаточно соленым?

А)

Не часто.

Б)

Периодически.

В)

Всегда только так и бывает.

Böyrək  xəstəliyindən  əziyət

çəkirsinizmi?

А)

Xeyir.

B)

Bilmirəm.

C)

Bəli, problemlər var.

3. Страдаете ли вы заболеванием

почек?

А)

Нет.

Б)

Не знаю.

В)

Да, проблемы есть.

Önünüzdəki yeməyə duz qa-

tırsınız, çünki...

А)

O, bəzi səbəblərə görə dadsızdır.

Daha dadlı olsun deyə.

B)

Ailəmdən gələn alışqanlıqdır.

C)

Mənə duzsuz gəlir. Yemədən öncə

duz qatıram.

4. Вы досаливаете пищу, потому

что…

А)

Она невкусная по каким-то

причинам. Чтобы улучшить.

Б)

По привычке, так всегда делали

в моей семье.

В)

Кажется, что несоленая. И солю

прежде, чем попробую.

Ẅgər kafedə (restoranda) si-

zə tomat soku gətirdilərsə,

siz mütləq:

А)

Olduğu kimi içərəm.

B)

Ẅdviyyat qataram.

C)

Duz əlavə edərəm, yoxsa dadsız

olar.

5. Если  в  кафе  (ресторане)  вам

принесли  бокал  с  томатным  со-

ком, вы обязательно:

А)

Выпью его в таком виде.

Б)

Добавлю специй.

В)

Посолю, иначе невкусно.

6. Yolda atışdırmaq üçün siz

mütləq:

А)

Quru meyvələr götürərəm.

B)

Duzlu kurabiyə götürərəm.

C) 

Duzlu çərəz və cips götürərəm.

6. В дорогу для перекуса вы неп-

ременно возьмете с собой:

А)

Сухофрукты.

Б)

Соленое печенье.

В)

Соленые орешки или чипсы.

Kababın yanına nə cür qarnir

seçərsiniz?

А)

Təzə tərəvəz və ya közlənmiş

tərəvəz.

B)

Bişmiş kartof.

C) 

Tomat, xiyar,  sarımsaq v.s turşu-

su.

7. Выбравшись на пикник, какой

гарнир вы выберете к шашлыку?

А)

Свежие овощи или овощи

гриль.

Б)

Печеную картошку.

В)

Соленые огурцы (помидоры,

маринованный чеснок и т. п.)

Səhərlər bədəninizdə şişlik-

lər olurmu?

Невозможно  представить  себе  приготовление  пищи  без  соли.  Но

многие  из  нас  чересчур  налегают  на  солененькое,  что  чревато

серьезными заболеваниями. Проверьте себя, насколько вы зависи-

мы от белого яда?

ЗЛОУПОТРЕБЛЯЕТЕ

ЛИ ВЫ СОЛЬЮ?

1

2

3

4

5

6

7

8

Bir yeməyin duzsuz hazırlanmasını təsəvvür etmək çox çətindir. Lakin həd-

dən artıq çox duz qəbul etmək də orqanizm üçün zərərlidir. Çoxumuz duz-

dan həddindən artıq istifadə edirik. Bu da ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər.

Bu bəyaz zəhərə  nə  qədər bağlı olduğunuzu ölçmək  istəyirsinizmi? O

zaman aşağıdakı testlərə diqqət yetirin! 

Duzdan çox istifadə

edirsinizmi?

www.avismed.az

17

А)

Çox nadir.

B)

Zaman-zaman (vaxtaşırı) olur.

C)

Mütəmadi olaraq, lakin keçir.

Как часто утром вы замечаете, что у вас поя-

вились отеки?

А)

Очень редко.

Б)

Периодически бывает.

В)

Регулярно, но это проходит.

9. Hipertoniyadan  (yüksək qan  təzyiqi)  əziyyət  çəkir-

sinizmi?

А)

Xeyir.

B)

Arada təzyiqim oynayır.

C)

Bəli, tez-tez təzyiqim yüksəlir.

9. Страдаете ли вы гипертонической болезнью?

А)

Нет.

Б)

Иногда давление скачет.

В)

Да, у меня часто повышается

давление.

Если больше ответов «А».

Вы явно не любитель

пересола, и это замечательно. Суточная потреб-

ность в соли здорового человека составляет 15

г. А выдержать полное отсутствие соли в пи-

тании человек, по мнению ученого Ж. Мед-

ведева, может не более 11 суток. Соблюдать

золотую середину-залог здоровья, и вам это

удается. 

Если больше ответов «Б».

Вы частенько

злоупотребляете солью. Но не потому, что не

можете без нее обойтись, а, скорее, по инерции.

Таким образом вы не только наносите вред

своему организму, но и лишаете себя возмож-

ности ощутить настоящий вкус многих продук-

тов. Попробуйте солить через раз не пожалеете!

Если больше ответов «В».

В вашем случае

налицо настоящая зависимость от соли: вы не

досаливаете, наверное, только десерты. Пора

проконсультироваться с врачом, сдать необхо-

димые анализы и жестко ограничить себя в

соли: насыпайте каждый день в солонку не

больше 1 ч. л. соли - это ваша норма до следу-

ющего дня.

Подводим итоги

Ẅgər “A” bəndi cavabı daha çoxdursa. Siz duzlu

yemək həvəskarı deyilsiniz və bu ən doğrusudur.

Sağlam bir insanın gündəlik duz tələbatı 15 qr-dır.

Tamamən duzsuz isə, alim J. Medvedevin fikrinə

görə, insan 11 gün dayana bilər. ən doğrusu orta

qərarda qalmaqdır və siz bunu bacarırsınız.

Ẅgər “B” bəndi cavabı daha çoxdursa. Siz duzdan

tez-tez sui-istifadə edirsiniz. Amma duzu sev-

diyinizdən deyil, vərdiş olaraq. Beləliklə siz or-

qanizminizə zərər verməklə yanaşı yeməklərin

gerçək ləzzətindən də özünüzü məhrum edirsiniz.

Duzdan bir az istifadə edin – peşman olmazsınız.

Ẅgər “C” bəndi cavabı daha çoxdursa. Sizin halda

ortada ciddi duz asılılığı var: bir tək disertləri duz-

lamırsınız, yəqin. Həkimlə məsləhətləşməyin,

gərəkən təhlilləri etdirməyin və özünüzə duzdan

məhdudiyyət qoymağın tam zamanıdır. Duz qabına

1 çay qaşığı duz əlavə edin – bu sizin sabaha qədər

normanız olsun.

Yekun nəticəyə baxaq:

dünyada

nəfərbaşı 

ortalama

sərfi.

среднее 

в мире

потребление 

на человека

dünyada nəfər-

başı, hipertoniya

xəstələrinin, 

ortalama sərfi

среднее в мире

потребление

на человека,

больного

гипертонией

tövsiyə edilən

norma.

рекомендуемая

норма

Rusiyada

nəfərbaşı 

ortalama sərfi.

среднее

потребление

в России

9

18

www.avismed.az

• 

Kecirilmış xəstəlikdən sonra bər-

pa dövrü.

• 

Zəifləmiş immunitetin korrek-

siyası.

• 

Uzun müddətli antibiotik tera-

piyası.

• 

Fiziki və zehini yorğunluq zamanı 

• 

Vitamin və mineral catışmamaz-

lığında.

• 

Qadınlarda menopoz zamanı

• 

Endokrin sistemin fəaliyyətini

normallaşdırır.

• 

Antioksidant  təsirə malikdir.

İstifadə qaydası:

• 

Profilaktika məqsədilə 1tablet-

dən gündə 1 dəfə

• 

Müalicə məqsədi ilə 2 tabletdən

gündə 1 dəfə

• 

Ẅgər 5Prevemax ağızda əriyərsə

daha effektiv nəticə verər.

Makromole-

kulyar üzvi birləşmədir. Hər

hansı bir heyvan hüceyrə-

lərində, bitkilərin və suyun

tərkibində olur.

Nukleotid

(Askorbin turşusu)-

Metobolik təsirə malikdir. İnsan

orqanizmində yaranmır və yalnız qi-

da ilə mənimsənilir.

Vitamin C

İnsan orqanizmində

müxtəlif liposaxoridlərin, zülalların

və fermentlərin fəaliyyəti üçün mü-

hüm rol oynayır. Cox güclü antikan-

serogen təsirə malik olmaqla

müxtəlif bəd xassəli şişlərin yaran-

masının və inkişafının qarşısını alır.

Selen

Yağ və

lipid mübadiləsində iştirak edir, doy-

mamış yağ turşularının mənim-

sənilməsini yaxşılaşdırır. Ürək

xəstəliklərinin risk faktorunu orqan-

izmdən xaric edir. B 6 vitamininin

catışmamazlığında qan qatılaşır,

laxtalanma əmələ gəlir o da öz

növbəsində arteriaların tıxanmasına

səbəb olur.

Vitamin B6 (piridoksin)

Beta qlukan göbələk-

dən izolyasiya olunmuş  ən yaxşı im-

munostimulyator təsirə malikdir.

Beta qlukanın əsas mexanizmi on-

dan ibarətdir ki, o immun sisteminin

hüceyrələrini stimulyasiya edir.

Beta glukan

Sinir sisteminin nor-

mal fəaliyyət göstərməsini təmin

edir, qanyaranmada iştirak edir.

Sümük iliyinin, qaraciyərin və bağır-

sağın funksiyasını gücləndirir.

Fol turşusu

HANSI HALLARDA 

QẄBUL EDİLMẄLİDİR? 

20

www.avismed.az

avis > Hamiləlik

Uşaq düşürmə - düşük nədir?  

Hamiləliyin, birinci yarısında son-

lanmasına 

düşük

deyilir. İkinci yarı-

sında hamiləliyin sonlanması isə

vaxtından qabaq doğuş adlanır.

Düşüklər səbəbinə, vaxtına görə

bir-birindən fərqlənirmi? 

Düşükləri iki böyük qrupa bölürük:

sporadik  və  təkrar. Bir dəfə baş

verən düşüyə sporadik deyirik. İki və

daha çox halda baş verərsə, bu, tək-

rar düşük adlanır. Belə ki, xəstəliyə

yanaşma bu iki halda bir-birindən

fərqlənir.

Düşüklərin səbəbi nə olur? 

Səbəblər də sporadik və təkrar dü-

şüklərdə fərqlidir. Onu deyim ki, xalq

arasında zənn edilən düşük səbəb-

lərinin (ağır qaldırma, psixi gərginlik

və s.) heç bir elmi əsası yoxdur. Spo-

radik düşüklərin səbəbi 70 – 80 %

hallarda rüşeymdə olan xromosom

anomaliyalarıdır. Xromosom ano-

maliyaları anadan və atadan irsən

keçməyən, təsadüfi meydana çıxan

anomaliyalardır. Belə anomaliyası

olan rüşeymlər erkən hə ələrdə

düşdüyünə görədir ki, xromosom

anomaliyası olan uşaq doğulması

700 – 800 doğuşda bir rast gəlinir.

Xromosom anomaliyası olan

Что такое выкидыш?

Завершение беременности в

первом триместре называется

выкидышем. Завершение бере-

менности во втором триместре

называется преждевременными

родами. 

Различаются  ли  выкидыши

друг от друга по причинам и вре-

мени? 

Выкидыши делятся на две боль-

шие  группы:  спорадический  и

повторяющийся. Единичный слу-

чай называется спорадическим.

Если выкидыш повторяется более

двух раз, он называется повтор-

яющимся. Таким образом, эти два

случая различаются в подходе к

болезни.

Rəşad Sultan

Ginekoloq

HB Güvən klinikası

Qanın laxtalanma

qabiliyyətində artışla 

əlaqədar problemi olan

qadınlara da hamiləlikdən

qorunma həbləri qəbul

etmək olmaz.

“

”

Son  illər bütün  dünyada olduğu

kimi, ölkəmizdə  də uşaq düşürmə

halları artıb. İlk baxışdan sadəcə

xoşagəlməz bir hadisə  kimi  qəbul

etdiyimiz, ancaq ata-ana üçün faciə

sayılan bu halın qarşısı  necə  alın-

malıdır? Müsahibimiz Ginekoloq

Rəşad Sultandır.

Повтор-

ные 

ВЫКИ

ДЫШИ

DÜŞÜK 

Təkrar uşaq düşürmə 

halları

-

www.avismed.az

21

www.avismed.az

23

uşaqlar hamiləliyin əvvəlində düşməsəydi, belə uşaqlar

qat-qat çox doğulardı. Başqa sözlə desək, təbiət özünü

xromosom anomaliyası olan uşaqlardan təmizləyir ki,

bu prosses də bizim qarşımıza düşük şəklində çıxır.

Buna görə də, bir dəfə düşük keçirən qadınlarda hər

hansı bir infeksiya və ya başqa bir patologiya axtar-

mağa, çoxsaylı, məqsədi, obyekti, hədəfi bilinməyən

analizlər verməyə ehtiyac yoxdur.

Bəs təkrar düşüklər? Onlar da infeksiyalarla əlaqə-

dar deyil?

Ẅlbəttə ki, yox. 50 %-dən artıq hallarda təkrar düşük-

lərin səbəbi bilinmir. Səbəblər arasında uşaqlıq ano-

maliyaları, qanın laxtalanma pozğunluqları, hormonal

pozğunluqlar və bəzi xromosom anomaliyaları qeyd

olunur. Xəstələrin sonrakı müayinə metodları da bu

səbəbləri aşkara çıxarmağa istiqamətlənməlidir. İlk

hamiləlikdə düşük təhlükəsi olanda, bir düşük keçirmiş

qadınlarda, hətta heç bir problemi olmayanlarda belə

çoxsaylı bahalı analizlərin verdirilməsi ilə qarşılaşırıq ki,

bu məsələyə aydınlıq gətirmək istərdim. Ẅvvəla, yuxarı-

В чем причина выкидышей?

И при спародических, и при повторяющихся выки-

дышах причины разные. Надо отметить что, счита-

еющиеся в народе причины выкидыша (поднятие

тяжести, психическое напряжение и др.), не имеют

научной основы. 70 – 80% причин спорадических

выкидышей являются хромосомные аномалии в

эмбрионе. Хромосомные аномалии – это аномалии

неунаследованные от матери и отца, а возникшие

случайным образом. Благодаря тому, что аномаль-

ные эмбрионы выпадают в раннем сроке, числен-

ность детей рождённых с аномалиями встречается в

каждые 700 – 800 родов. Если бы дети с хромосом-

ными аномалиями не выпадали бы вначальных

сроках беременности, то такие дети рождались бы

на много больше. Другими словами, природа очи-

щает себя от детей с аномальными хромосомами,

что предстаёт перед нами в виде выкидыша. Поэто-

му, женщинам, перенёсшим оди раз выкидыш, не

нужно делать многочисленные, непонятные анлизы

или искать какую-либо патологию.

22

www.avismed.az

А  как  же  повторные  выкидыши?  Они  тоже  не

связаны с инфекциями?

Конечно же нет. Причина более 50% выкидышей

неизвестна. Среди причин отмечаются: маточные

аномалии, нарушения свертываемости крови и не-

которые аномалии хромосом. Следующие методы

обследования пациентов направлены на выяснение

причин. Хотелось бы прояснить, почему и перенёс-

шим выкидыш при первой беременности, и перенёс-

шим выкидыш всего один раз, и даже тем у кого нет

никаких проблем делаются многочисленные и доро-

гие анализы. Во-первых, как уже упоминалось выше,

анализ должен быть направлен на конкретную цель.

Тоесть, врач должен знать какой анализ и для выяс-

нения какой болезни он просит сдать и об этом

проин-формировать пациента. В противном случае,

пациенты, не получившие никаких результатов после

многочисленных дорогостоящих анализов, теряют

всякую веру во врача и в  медицину. Таким образом,

хотелось бы перечислить методы обследований при

повторных выкидышах. Как уже упоминалось выше, у

многих пациентов причины не выявляются. В осталь-

ных случаях, большинством из причин является

быстрое врождённое или приобретенное свёрты-

вание крови–тромбофилия. Для выявления врож-

дённой или приобретенной тромбофилии  сущест-

вуют определённые анализы диагностические

критерии которых в современной медецине показаны

достаточно точно и просто. Неуместное исследова-

ние, гипердиагностика и ненужное лечение приоб-

ретённой тромбофилии (антифосфолипидный синд-

ром) хорошо известный читателям, встречается

больше чем сама болезнь.

Второе место занимают гормональные факторы,

среди которых самым главным является понижение

функции щитовидной железы–гипотиреоз. Для

диагностики этого заболевания необходимо изучить

уровень гормонов в этой железе. Другая эндокринная

причина, как сахарный диабет, тоже способствует

повторным выкидышам, что можно выявить пос-

мотрев на уровень сахара в крови натощак.

Третьей наиболее распространенной причиной являют-

ся врожденные и приобретенные дефекты матки.

Среди врожденных аномалий наиболее встречаемой

причиной повторного выкидыша является внутри-

маточная перегородка. А среди приобретенных анома-

лий наиболее встречаемой причиной является миома

матки. Чтобы обнаружить эти болезни иногда обычные

гинекологические обследования и УЗИ бывают недос-

таточны, поэтому необходимо пройти такие инва-

зивные методы обследования, как гистеросаль-пингог-

рафия, гистероскопия. 

А чтобы выявить хромосомные аномалии, являющи-

еся причиной повторных выкидышей, и мужчине и

женщине нужно сдать анализ на кариотип. 

(Продолжение в следующем номере)

da qeyd etdiyim kimi, analizlər müəyyən məqsədə

yönəlmiş olmalıdır. Yəni həkim bilməlidir ki, hansı ana-

lizi hansı xəstəliyi aşkara çıxarmaq üçün verdirir, xəstəni

də bu barədə məlumatlandırılmalıdır. Ẅks halda, çox-

saylı bahalı analizlərdən sonra heç bir nəticə əldə et-

məyən xəstələr həkimə, ümumilikdə, tibb elminə

ümidlərini itirirlər. Beləliklə, yuxarıdakı təkrari düşük

səbəblərini aşkara çıxartmaq üçün müvafiq müayinə

metodlarını sadalamaq istərdim. Qeyd etdik ki, xəstə-

lərin çoxunda təkrar düşüklərin səbəbi tapılmır. Qalan

hallarda ən çox səbəb kimi qanın laxtalanma qabiliyyət-

inin anadangəlmə və ya qazanılma artışı–trombofiliyalar

qeyd olunur. Həm anadangəlmə, həm də qazanılma

trombofiliyaların təyin edilməsi üçün müəyyən analizlər

var ki, müasir tibb elmində bu xəstəliklərin diaqnostik kri-

teriyaları kifayət qədər dəqiq və sadə şəkildə göstəril-

mişdir. Qazanılma trombofiliya olan Antifosfolipid Anti-

cisim Sindromu (qısaca, Antifosfolipid Sindrom) oxucu-

larımıza yaxşı tanış olsa da, bu xəstəliyin yeri gəldi-

gəlmədi araşdırılmasına, hiperdiaqnostikasına və yersiz

müalicəsinə xəstəliyin özündən daha çox rast gəlirik. 

İkinci yeri hormonal səbəblər tutur ki, bunların da ara-

sında ən önəmlisi qalxanabənzər vəzi çatışmazlığı –

hipotiroidizmdir. Bu xəstəliyin diaqnozunu qoymaq üçün

həmin vəzin hormonlarını qanda araşdırmaq lazımdır.

Digər endokrinoloji səbəb kimi şəkərli diabet də təkrar

düşüklərə səbəb ola bilər ki, aclıq qan şəkərinə bax-

maqla bu xəstəliyin də diaqnozunu qoymaq olar.

Üçüncü ən çox rast gəlinən səbəb uşaqlığın anadan-

gəlmə və qazanılma qüsurlarıdır. Anadangəlmə ano-

maliyalar içərisində ən çox təkrar düşük səbəbi uşaqlıq-

daxili arakəsmədir. Qazanılma xəstəliklərdən ən çox

səbəb kimi uşaqlığın miomasını göstərmək olar. Bunları

aşkara çıxarmaq üçün bəzən adi ginekoloji müayinə və

ultrasəs müayinəsi yetərsiz qalır, histero-salpinqo-

qrafiya, histereskopiya kimi invaziv müayinə metod-

larından istifadə etmək lazım gəlir. 

Təkrari düşüklərə səbəb olan xromosom anomaliya-

larını aşkara çıxarmaq üçün isə, həm qadından həm də

kişidən kariotip analizi götürülməlidir. 

(ardı gələn sayımızda)

Q

araciyər qarın nahiyəsinin

sağ üst hissəsində, ağciyərin

sağ lopunun altında yerləşən

təqribən 2 kq ağırlığında orqandır.

Eyni vaxtda bir neçə funksiyanı hə-

yata keçirən, bədənin ən “ağıllı”

orqanıdır.

Qaraciyər zülal sintez edir, zərərli

maddələri bədəndən xaric edir,

yaxşı xolesterolu meydana gətirir,

qan şəkəri vasitəsi ilə enerji topla-

yar və ya sərbəst buraxar. İstifadə

edilən dərmanı metabolizə edər,

bağırsaqlarda qidanın sorulmasına

kömək edən öd mayesini ifraz edər.

Qaraciyərin xüsusiyyətlərindən biri

də odur ki, ziyan görsə və ya bir

hissəsi qismən alınsa, özü-özünü ye-

niləşdirmə xüsusiyyətinə sahibdir.

Qaraciyərə iki fərqli mənbədən qan

gəlir:

biri ürəkdən, digəri isə bağır-

saqlardan gələn qaraciyərə xas

damar sistemidir. Bağırsaqlardan

keçən qanın hamısı mütləq qara-

ciyərdən keçir. Bütün bunlara görə

Antik Çin mədəniyyətində bədənin

mərkəzi qaraciyər hesab edilirdi.

Sarılıq nədir?

Sarılıq xəstəlik deyil. Hepatit və bəzi

xəstəliklər zamanı cilddə və gözlər-

də meydana gələn saralmadır. Bir

çox xəstəlik əsnasında sarılıq mü-

şahidə olunur. Məsələn öd axışının

çətinləşməsi (öd daşı, şiş nəticəsin-

də) zamanı. Ancaq bunun viral he-

patitlərlə heç bir əlaqəsi yoxdur və

keçici deyil. 

www.avismed.az

23

Xalq arasında “hepatit” dedikdə

əsasən mikroblar vasitəsi ilə

meydana gələn qaraciyər xəstə-

likləri nəzərdə tutulur. Ancaq əs-

lində mikroblardan başqa təsirlər

də qaraciyərin iltihabını meydana

gətirir. 

Bunlar:

Viruslar:

- Hepatit A virusu,

- Hepatit B virusu,

- Hepatit C virusu,

- Təsadüfən qarşılaşdığımız E, F,

G virusları.

- Qaraciyərdə  problem yaradan

bəzi kimyəvi maddələr

- Bəzi dərman preparatları (məs:

bəzi  narkoz preparatları, tuber-

kulyoz müalicəsində istifadə edi-

lən bəzi dərmanlar və s.)

- Alkoqol

-Mikroblar (Tuberkulyoz, brusel-

lioz və s.)

- Radiasiya

- Genetik olaraq keçən xəstəlik-

lər:

Hemokromatozis (dəmir topla-

ma), Wilson xəstəlyi (mis topla-

ma) və s.

Qaraciyər iltihabını meydana gə-

tirən əsas faktor viruslardır. Di-

gərləri nadir rastlanır.

Virus təməlli hepatitlər xalq ara-

sında “sarılıq” adlandırılır. Vi-ral

hepatit  ilə sarılıq səhvliklə  bir-

birinə qarışdırılır.

Dr. Nuri Beslen

Mütəxəssis Hepatoloq, İnfeksionist

Hepatitlərin müalicəsi

Qaraciyər qarın nahiyəsinin 

sağ üst hissəsində, 

ağciyərin sağ lopunun altında 

yerləşən təqribən 2 kq ağırlığında

orqandır. Eyni vaxtda bir neçə

funksiyanı həyata keçirən, 

bədənin ən “ağıllı” orqanıdır.

“

”

Hepatit ümumi olaraq qaraciyərdə müəyyən

səbəbdən meydana gələn iltihabi reaksiyadır.

Latın dilində qaraciyər mənasına gələn “hepar”

və iltihab mənasına gələn “titis” sözlərinin 

birləşməsindən meydana gəlmişdir.

“Xroniki hepatitlər müalicəsi

mümkün olan xəstəliklərdir”

DOSY

A

Eyni zamanda yeni

dünyaya gələn uşaqlarda

meydana gələn sarılıq da viral he-

patitlərdən fərqlidir və keçici deyil.

Hepatit bəzən viruslar tərəfindən

meydana gətirilir, bəzən isə başqa

təsirlərlə meydana gəlir. Bəzi toksik

dərmanlar və immun sistemdə

meydana gələn problemlər də qara-

ciyər iltihabını yaradır. Ẅn çox rast-

lanan hepatit növü, viruslar tərəfin-

dən yoluxan formalardır. 

“Hepatit termi-

ni ilə deyilmək is-

tənilən viruslara bağlı

hepatitdir. Qaraciyərin yeni,

atəşli iltihabına, qısaca viral hepatit-

lər, virusların bədənə daxil olması

nəticəsində qaraciyərdə meydana gələn

bir xəstəlik növüdür.

VİRAL HEPATİTLẄRİN

QARACİYẄRDẄ MEYDANA

GẄTİRDİYİ DẄYİŞİKLİKLẄR

Hepatit viruslarının kliniki inkişafı

fərqli olsa da, nəticə əslində qara-

ciyərdə meydana gətirdikləri dəy-

işikliklə əlaqədardır. Xroniki hal al-

ma nisbəti daha az olan və kliniki

nəticələri daha yüngül olan hepatit

A (nadir görünən Fulminan hepat

adlanan ölümcül formadan başqa)

virusu əsasən qaraciyər toxuma-

sında qalıcı bir dəyişiklik yaratmaz.

Ancaq xroniki hala gəlmə ehtimalı

yüksək olan B və C virusları qara-

ciyərə bulaşdıqdan sonra burada

müxtəlif dəyişikliklərə səbəb olur.

Bunlar başlanğıcda hər hansı bir

toxumaya bulaşan  bir mikrobun

meydana gətirdiyi dəyişikliyə bənzə-

yir. Virüs qaraciyərə tam bulaşdıq-

dan sonra qaraciyərin iltihabı

prosesi başlayır. Bu proses infla-

masiya adlanır. Bundan sonra virüs

bədəndən xaric edilməzsə, “fibrozis”

adlanan, heç bir funksiyası olmayan

hüceyrələr qaraciyəri işğal etməyə

başlayar.

Bu zaman xəstə müalicə olunmazsa

yavaş-yavaş qaraciyər çatışmazlığı

və serroz meydana gəlir.

Serroz, qaraciyər toxumasının de-

formasiya olması nəticəsində qara-

ciyərin quruluşunun və funksi-

yalarının pozulması halıdır. Serroz

nəticəsində qaraciyər hüceyrələri-

nin normal forması və inkişafı dəyiş-

ir, bağırsaqlardan qaraciyərə qan

nəqli dayanır, dərmanların işlənmə-

si, zülalların sintezi və s. funksiyaları

artıq yerinə gətirilmir.

Xroniki hepatit

Serroz

Qaraciyər xərçəngi