"Gənc Psixoloqlar" İctimai Birliyi "Psixoloji tədqiqatlar" işçi qrupu
Yüklə 349,13 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tədqiqat zamanı tətbiq edilmiş metodika
- DEVALVASİYA NƏTİCƏSİNDƏ SAHİBKARLARDA YARANAN STRESS SƏVİYYƏSİNİN TƏDQİQİ
- Tövsiyələr.
- Mövzunun aktuallığı.
- YENİYETMƏLİK VƏ ERKƏN GƏNCLİK DÖVRÜNDƏ SİQARET ASILILIĞINA TƏSİR EDƏN PSİXOLOJİ AMİLLƏRİN ÖYRƏNİLMƏSİ
- İstifadə olunmuş ədəbiyyat
- Tədqiqatın keçirilməsi.
- Tədqiqat nəticələrinin şərhi.
|
Mövzunun aktuallığı. Stress insanın yaşaması üçün vacib olan emosional halətdir, insanı stressdən kənar təsəvvür etmək olmaz. Stress – insanın fəaliyyət və ünsiyyət prosesində çətin və mürəkkəb fiziki, zehni işlər görərkən, eləcə də təhlükə zamanı təcili və məsuliyyətli qərar qəbul etmək zərurəti qarşısında qaldıqda keçirdiyi psixi vəziyyətdir. Qısa desək, stress insanın öz üzərində hiss etdiyi təzyiq və gərginlik vəziyyətidir. Bu mənada, stress gündəlik həyatın bir parçası sayıla bilər. Dünyada artan əhali sayı, sıxlıq, təbii fəlakətlər stressi alovlandıran amillərdən ən birincisidir. Stress həm yaxşıdır, həm də pisdir. Stress hər fərdin adaptasiya qabiliyyətinə görə göstərdiyi reaksiyadır və ətrafdakı reaksiyalara qarşı daha yaxşı davranma fürsətini verir. Sıfır stress ölümdür. Çünki bu vəziyyətdə insan ətrafdan gələn reaksiyalara cavab vermək enerjisindən məhrum olur. Həddindən artıq stress də ölümcül ola bilər. Stress insanı həm yaşadan, həm də məhv edən qüvvədir.Yəni onun dərəcəsinin tənzimlənməsi fərdin yaş, cins, peşə, ailə və s. kimi xüsiyyətlərindən aslı olaraq dəyişir. Tədqiqatımızı son dövrlərdəki devalvasiya hadisəsindən sonra sahibkarların stress səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi üzərində qurmuşuq. Maliyyə böhranına səbəb olan bu hadisənin sahibkarlara təsir səviyyəsinin araşdırılması zənnimizcə olduqca aktualdır.
Stress səviyyəsini öyrənən Test (Boston Universiteti) və tərəfimizdən hazırlanmış anket sorğusundan istifadə olunmuşdur. Sahibkarlar, ustalar, satıcılar olmaqla, ümumilikdə 20 nəfər üzərində apardığımız test və anket sorğusu zamanı on kişi və on qadın iştirak etdi. Bu tədqiqatda 20-25, 26-30, 31-35, 36-40 əsas yaş qrupları idi, intervalları bu qədər yaxın götürməyimizin səbəbi isə son illərdə devalvasiyanın daha sürətlə baş verməsi idi. Güman olunur ki, hər bir yaş qrupuna təsir etmə dərəcəsi və forması fərqli olmuşdur. Anket sorğusu devalvasiya nəticəsində yaranan bəzi situasiyaları əks etdirir və tədqiq olunanlardan bu situasiyanın doğurduğu distress səviyyəsini 0-10 bal arasında qiymətləndirmək xahiş olunurdu. İlk öncə tədqiqatda iştirak edən qadın və kişilərin yaş intervalına uyğun sayını qeyd edək,qadınlarda 5 nəfər 20-25 yaş aralığında, 3 nəfər 25 -30 yaş aralığında, 30-35 yaş aralığında isə 2 nəfər. Aşağıdakı diaqramda bu aslılığı göstərməyə çalışmışam ..
DEVALVASİYA NƏTİCƏSİNDƏ SAHİBKARLARDA YARANAN STRESS SƏVİYYƏSİNİN TƏDQİQİ “Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupunun üzvü Məmmədova Arzu İstifadə olunmuş ədəbiyyat: 1. Allahveridyev İ.R., Tağıyeva G,B.,Cavadov R.Ə,Ekstremal şəraitdə davranışların bəzi məsələri BDU-nun elmi xəbərləri. Sosial-siyasi elmlər seriyası 3-4, 2000, 77-81 s.
Ə.S., Əlizadə.Ə.Ə Psixologiya Bakı ,500 s 3. Bayramov Ə.S., Əlizadə
Ə.Ə. “Psixologiya”. Bakı 2006.
3. Əliyev R. Psixologiya . Bakı 2003 4. Андреева Г.М. Социальная психология. Учебник для высших учебных заведений. 5 изд. М.: Аспект Пресс, 2003. 364 с.
5. Андреева Г.М. Социальное познание: проблемы и перспективы. М.: Московский псих.-соц. Институт, 1999. 416 с.
6. Андреева Г.М., Богомолова Н.Н., Петровская Л.А.
Зарубежная социальная психология XX столетия. М.: Аспект-Пресс
7. Василюк Ф.В. Жизненный мир и кризис: типологический анализ критических ситуаций //
Психологический журнал. 1995. № 3. С. Şəkil
1. Tədqiq olunanların yaş intervalının onların sayından aslılığı
Buraxılış №1
Daha sonra isə qadınlarda və kişilərdə yaşdan aslı olaraq stress səviyyəsinin dəyişməsini təyin etməyə çalışdıq.Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi 20-25, 26-30, 31-35 yaş aralığındakı kişi və qadınlar üzərində aparılan stress sorğusu ilə nəticələri aşağıdakı açar variantlarla izah etmək olar.Test sorğusuna görə əgər tədqiq olunan 20 baldan aşağı bal toplayıbsa, stressə qarşı dayanıqlılğı olduqca yüksəkdir.O stressin təsrinin qarşısını ala bilir. Əgər 20 baldan yuxarı nəticə göstərilibsə, stressli situasiyalar tədqiq olunanın həyatına kifayət qədər təsir göstərib və tədqiq olunan belə şəraitlə bir o qədər mübarizə aparmır. Tədqiq olunanın nəticəsi 50 balı keçibsə, psixoloji vəziyyəti barəsində ciddi düşünməlidir, eləcə də psixoterapevtik dəstək alması tövsiyə olunandır.
Bunları nəzərə alaraq qadınların yaşları ilə onların stress səviyyəsi arasındakı asılılığı müəyyən etməyə çalışdıq və yaş artdıqca stressin artdığını gördük, fikrimizcə özünü müəyyənləşdirmə zərurəti, təhlükəsizlik tələbatının aktual olması ilə əlaqədardır. Belə ki, qadınlar ailədən iqatisadi asılılığı nə qədər azaldırlarsa, stress səviyyəsi də bir o qədər artır. Devalvasiyanın baş verməsi də bu şkaladakı aslılığı bir daha təsdiq etməyə imkan yaratdı.
Şəkil 2 Tədqiq olunanların yaşı və stress səviyyəsi 8. Василюк Ф.В. Психология переживания. М.: МГУ, 1984. 85 с. 9. Вильперт Бернхард. Психология в системах повышенного риска: обеспечение безопасности и надежности // Прикладная психология. 1999. №2. С 67- 76.
10. Водопьянова Н.Е, Старченкова С.Е.
Стратегии и модели преодолевающего поведения // Практикум по
психологии менеджмента и профессиональной деятельности: Сб.
Методик /Отв.ред. Г.С. Никифоров. СПб.: Речь, 2001. С. 301 -322.
11. Волович В.Г. Человек
в экстремальных условиях природной среды. М.: Мысль, 1980. 190 с.
Buraxılış №1
Münasibət şkalası beş açıq sualdan ibarətdir, tədqiq olunandan xahiş olunur ki, həmin vəziyyətin doğurduğu distressi 0-10 bal arası qiymətləndirsinlər. Suallardan biri itirilən biznes planla bağlı idi, yəni tədqiq olunan itirdiyi biznes planı ilə yaratdığı stress səviyyəsini 0-10 bal arası qiymətləndirməlidir. Buradan belə nəticəyə gəlirik ki, qadınlarda bu itki 46% ,onlarda yaranan stress səviyyəsi isə 20%dir (orta səviyyə), kişilərdə isə itirilən biznes plan 55%dir, onlarda yaranan stress səviyyəsinin göstəricisi isə 88%dir (orta yüksək). Buradan alınan nəticəni ümumiləşdirsək, kişilərdə biznes plan itkisi daha çox stress yaradır, bunu fərdi səbəblər və ailə yükünun daha çox onların üzərinə düşməsi ilə bağlamaq olar. Aşağıdakı qrafikdə itirilən biznes plan ilə bağlı yaranan stress səviyyəsi əks olunmuşdur. Tədqiqat zamanı irəli sürdüyümüz fərziyyə öz təsdiqini tapdı. İqtisadi vəziyyətdən aslı olaraq stress səviyyəsi də dəyişir.Bu dəyişimi yaşla, cinslə, dini inancla əlaqələndirərək stress səviyyəsinin dəqiq göstəricisini müəyyən etmək olar. İqtisadi durumundakı hadisələr birbaşa olaraq insanların ölkə iqtisaiyyatına, ona münasibətinin və hətta inaclarının da dəyişilməsinə səbəb olur.
8. Василюк Ф.В. Психология переживания. М.: МГУ, 1984. 85 с. 9. Вильперт Бернхард. Психология в системах повышенного риска: обеспечение безопасности и надежности // Прикладная психология. 1999. №2. С 67- 76.
10. Водопьянова Н.Е, Старченкова С.Е.
Стратегии и модели преодолевающего поведения // Практикум по
психологии менеджмента и профессиональной деятельности: Сб.
Методик /Отв.ред. Г.С. Никифоров. СПб.: Речь, 2001. С. 301 -322.
11. Волович В.Г. Человек
в экстремальных условиях природной среды. М.: Мысль, 1980. 190 с. Şəkil 3. İtirilmiş biznes planın yaratdığı stress səviyyəsi Buraxılış №1
Tədqiqat zamanı irəli sürdüyümüz fərziyyə öz təsdiqini tapdı. İqtisadi vəziyyətdən aslı olaraq stress səviyyəsi də dəyişir.Bu dəyişimi yaşla, cinslə, dini inancla əlaqələndirərək stress səviyyəsinin dəqiq göstəricisini müəyyən etmək olar. Qadınlarda və kişilərdə yaş artdıqca ailə mənsubiyyəti, irəliləyən karyerada olan addımlar və onların doğurduğu məsuliyyət və s. səbəblərdən stress səviyyəsi artır. İtirilən biznes plana görə isə kişilərdə bu daha çox stress yaratdığı məlum olmuşdur, bu kişilərin daha çox sahibkarlıqla məşqul olduqları üçün desək yanılmarıq. Qadınlarda biznes planla bağlı yaranan stress səviyyəsi isə daha aşağı olmuşdur bu isə onların sahibkar olmamasından və digər fərdi səbəblərdən irəli gəlir,yəni ailənin iqtisadi təminatı kişilərin üzərinə dah çox düşdüyündən onlarda stress səviyyəsinin orta olması normaldır.
sağlamlığı sahəsində aparıla biləcək təkliflər və tövsiyələr planının hazır- lanması baxəmdan olduqca dəyərlidir. Belə ki, iqtisadi prosesin keşməkeşləri hər bir dövr üçün qaçılmazdır. Emosional proseslərin yeni nəzəriyyələrindən biri olan koqnitiv yanaşmaya əsasən stress və distress kimi psixoloji gərginlik halları situasiyaya dair informasiyadan asılıdır. Sahibkarlıqla məşğul olan insanlarla bir sıra psixoloji və iqtisadi maariflənmə işinin aparılmasının zəru- riliyi onların stress dayanıqlılığına müsbət təsir göstərəcəkdir.
Müəyyən dövr üçün spesifik olan belə tədqiqatlar əksərən səmərəli psixoloji yardım proqramlarnın təklifinə zəmin yaradır. Psixoloji tədqiqatlar işçi qrupu olaraq əhalinin stress dayanıqlılığını dəstəkləmək məqsədli proqram işləyib hazırlamağı qarşımıza məqsəd qoyuruq.
“Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupunun üzvü Məmmədova Arzu 8. Василюк Ф.В. Психология переживания. М.: МГУ, 1984. 85 с. 9. Вильперт Бернхард. Психология в системах повышенного риска: обеспечение безопасности и надежности // Прикладная психология. 1999. №2. С 67- 76.
10. Водопьянова Н.Е, Старченкова С.Е.
Стратегии и модели преодолевающего поведения // Практикум по
психологии менеджмента и профессиональной деятельности: Сб.
Методик /Отв.ред. Г.С. Никифоров. СПб.: Речь, 2001. С. 301 -322.
11. Волович В.Г. Человек
в экстремальных условиях природной среды. М.: Мысль, 1980. 190 с.
Buraxılış №1 Mövzunun aktuallığı. Fər din ontogenezdə inkişafında 11 yaşdan 14- 15 yaşadək olan inkişaf mərhələsi yeniyetməlik dövrü adlanır. Yeniyetməlik dövrü anatomik-fizioloji, psixoloji və sosial keyfiyyətlər baxımından həyatın bir mərhələsindən digərinə uşaqlıqdan yaşlılığa keçid dövrü kimi xarakterizə olunur. Yeniyetməlik dövrünü bir çox müəlliflər “keçid dövrü”, “çətin dövr” (müəllimlər və valideynlər üçün), “dönüş dövrü”, “böhran dövrü” adlandırırlar. Bu dövrün ən əhəmiyyətli əlaməti anatomik və fizioloji inkişafın təsiri ilə dəyişən psixikada baş verən struktur dəyişiklikləridir. Yeniyetməlik dövründə aşağıdakı bacarıqlar formalaşır: 1. Bioloji yetkinləşmə; 2. şəxsi ünsiyyət; 3. özünüqiymətləndirmə tələbatı; 4. özünü başqaları ilə müqayisə etmə; 5. mənlik şüuru; 6. özünü dərketmə; 7. ictimai-əxlaqi münasibət formaları; 8. Real və ideal “Mən”in formalaşması; 9. Müstəqilliyini qoruyub saxlama refleksi; 10. Ünsiyyət tələbatı.
Bu dövrdə aparıcı fəaliyyət – ünsiyyət fəaliyyəti hesab olunur. Bura daxildir: əmək, tədris, ictimai-təşkilati işlər, şəxsi ünsiyyət, idman və bədii fəaliyyət. Şəxsi ünsiyyət zamanı yeniyetmədə şəxsi münasibətlər dəyişir, onda – Mənlik şüuru formalaşır. Yeniyetmə ünsiyyət prosesində müxtəlif şəraitdə ünsiyyət tərzlərinə yiyələnir. Bu dövrdə diqqəti cəlb edən cəhətlər özünü qiymətləndirmə, ətrafdakı adamlara tənqidi münasibət, müstəqillik və “yaşlılığa meyl”, kollektiv həyat normalarına tabe olmaq bacarığından ibarətdir. Onların xüsusi fəallığı nəzərə çarpır və meylləri geniş olur. Yeniyetməlik dövrü təlimin bu və ya digər növünə yiyələnmək üçün zəruri olan həssaslıq və yüksək qavrama qabilliyyəti keyfiyyətləri kimi inkişaf edir.
İnsan ömrünün gənclik dövrü onun özünüdərketməsinin, dünyagörüşünün formalaşması, peşə seçmək və gələcək həyata hazırlanmaq dövrüdür. 15-18 yaşları əhatə edən bu dövr yaşlılıq və yetkinlik dövründə özünü göstərən yeni psixi keyfiyyətlərin dolğunlaşması və tamamlanması ilə səciyyələnir.Erkən və ya ilk gənclik dövrü adlandırılan bu yaş dövrü orta məktəbin IX- XI siniflərində təhsil illərinə təsadüf edir. Bir sıra psixoloqlar ilk gənclik dövrünü müxtəlif adlarla adlandırırlar. Məsələn, Rus psixoloqlarından L.S.Viqotski bu yaş mərhələsini pubertat yaş dövrü, D.B.Elkonin isə böyük yeniyetməlik dövrü kimi xarakterizə edirdi. İlk gənclik dövründə aparıcı fəaliyyət növü təlim-peşə fəaliyyəti hesab edilir.
SİQARET ASILILIĞINA TƏSİR EDƏN PSİXOLOJİ AMİLLƏRİN ÖYRƏNİLMƏSİ “Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupu Yusubova Səyyarə və Hümbətova Ülviyyə İstifadə olunmuş ədəbiyyat: 1. Mirələm Vəliyev, Azər Mustafayev “İnkişaf və yaş psixologiyası” Bakı 2013
2. 3. Игумнов С.А. Психотерапия и психокоррекция детей и подростков. М.,2000 4.
5. Кон И.С. Психология юношеского возраста. М.,1979 6. 7. http://narco.mcvita.ru/smoke/psiho.html Buraxılış №1
Siqaret çəkmək vərdişi təkcə neyrokimyəvi deyil, həm də psixoloji bir problemdir. Beləliklə siqaret çəkməyinizdən və ya atmağınızdan asılı olmayaraq bu problem insanda qalmaqda davam edir. Bundan tamamilə qurtulmaq üçün insan ilk növbədə özü öz üzərində işləməlidir. İnsanın siqaret çəkməsinə və ya siqaret çəkməyə başlamasına müxtəlif amillər səbəb ola bilər. Gəlin onları qısa şəkildə nəzərdən keçirək: Siqaret çəkmək ünsiyyət zamanı fasilələri mənalı doldurmaq üçün bir vasitədir. Bəzi insanlar üçün digər insanlarla normal ünsiyyət böyük çətinlik yaradır: bununla da qrup daxilində susqun iştirak “ ağız üçün hər hansı məşğuliyyət” fürsəti yaradır.Belə insanlar ilk fürsət kimi siqareti dəyərləndirirlər. Beləliklə də, ünsiyyət tələbatı yaranan kimi siqaret çəkmək istəyi də meydana gəlir.
Siqaret çəkməyə başlamağın digər bir səbəbi də “ böyük kimi görünmək” istəyidir. Bir çox insanlar siqaretçəkməyə yeniyetməlik dövründən başlayırlar. Bu zaman onlar öz valideynlərini və yaxud böyükləri təqlid edirlər. Yeniyetməlik dövrü elə bir dövrdür ki, bu zaman yeniyetmə tez bir zamanda düşdüyü qeyri müəyyən situasiyadan çıxmaq istəyir. Axı yeniyetməlik dövrü artıq uşaqlıq dövrü deyil, amma bununla belə o,hələ yetkin insan da sayılmır. Bu zaman yeniyetmə bu qeyri müəyyən vəziyyətdən çıxmaq üçün ilk növbədə siqarete əl atır.
Siqaret çəkməyə başlamağın bir səbəbi kimi yüksək özünütəlqini də göstərə bilərik. Hər bir insan öz yaşadığı sosial mühitin mədəniyyət və davranışlarını özündə əks etdirir və onlara uyğun yaşayıb hərəkət edir. Yaşadığımız mühitin insanlarında isə belə bir fikir formalaşıb ki, əgər insanın hər hansı dərdi, və yaxud problemi varsa bir siqaretlə onlar hamısı həll olunacaq və ya insan siqaret çəkəndən sonra rahatlaşacaq. Əslində isə rahatlaşan sadəcə insan beyni olur. Çünki bu zaman baş verən psixoloji yüngülləşmə insanın öz-özünə etdiyi təlqin nəticəsinədə baş verir.
Buraxılış №1 Siqaretə çəkməyə başlamağın bir səbəbi kimi də ana sevgisinin çatışmamasını göstərmək olar. Psixodinamik yanaşma siqaret asılılığını oral dövrün (0-2 yaş) psixotravmaları ilə əlaqələndirir. Körpənin anası ilə vasitəsiz emosional ünsiyyəti aparıcı olduğu bu dövrün emosional deprivasiya travmaları sonralar insanın bütün həyatına təsirsiz ötüşmür. Ana döşünü əmmək ilk və ən erkən baş verən insan instinktidir. Ana – körpə üçün lazım olan hər şeyin daşıyıcısıdır. Ana- istilikdir, qayğıdır, rahatlıqdır, qidadır, incəlikdir. Ana və ana döşü körpə üçün eyni səviyyədə qəbul edilir. Əmzik da həmçinin uşaq üçün ananı əvəz edir. Uşaq onu əldə etdikdə sakitləşir. Siqaret də öz növbəsində qeyri-şüuri səviyyədə simvolik bir əmzik rolunu oynayır. Psixoanalitik konsepsiyaya görə anaya tələbatın ödənilməməsi nə qədər çox olarsa, siqaretdən asılılıq da o qədər çox olar. Həyat nə qədər çətin və ağır olarsa “ana döşü”nə və ya”əmziyə”tələbat da o qədər çox olar. Siqaret çəkməyin səbəblərindən biri də psixosesusal gərginliyi aradan qaldırmaqdır. Psixoloji və ya əsəb gərginliyi insanda bir çox səbəbdən yarana bilər: bunlardan biri də psixoseksual xarakterli gərginlik, yəni cinsi tələbatın özünü göstərməsidir. Yetkin insanlar bu gərginliyi cinsi əlaqə zamanı reallaşdırmaqla aradan qaldırırlar. Lakin psixoseksual gərginlik yeniyetməlik dövründə də yarana bilər. Bu, cavan orqanizmdə ilkin hormonal yerdəyişmə haqqında xəbər verir və bunun seksual həyatla heç bir əlaqəsi yoxdur. Belə gərginlik yeniyetmələr üçün ağır keçir və onlar bu gərginliyi aradan qaldırmaq üçün instrumental yollar axtarmağa başlayırlar. Kimi bunu idmanla, kimisi çox şokolad yeməklə, kimisi musiqi ilə çıxarır. Lakin, təəssüflər olsun ki, bunu siqaret vasitəsi ilə çıxaran yeniyetmələr də az deyildir.
keçirilməsi. Məxfi
(anonim) şəkildə
keçirdiyimiz sorğunun iştirakçılarının əksəriyyətini 16-18 yaşlarında oğlanlar əhatə etmişdir. Tədqiq olunanların 90%-i tam ailədə yaşayır. Böyük siniflərdə və ya universitetin ilk kursunda təhsil alan gənclər də, yeniyetməlik dövründə (10-12 yaş) olanlar da sorğumuzu cavablandırmışlar. Sorğu vasitəsilə ailə üzvləri və dostlar arasında siqaret çəkənlər, eləcə də siqaretə başlama yaşı, bu adəti tərgitmək istəyinin olub-olmaması, siqaretin yararlı və zərərli tərəfləri, ələlxüsus siqaret çəkməyə tələbatı hansı stimulların qıcıqlandırdığını və necə hisslər yaratdığını öyrəndik.
Buraxılış №1 Tədqiqat nəticələrinin şərhi. Bizim ar aşdırmamız göstər di ki, siqar et çəkən yeniyetmə və gənc oğlanlar bu adətə maraq və sosial təhrik nəticəsində başlayıblar. Onların çoxusu bu marağı böyüklərdən rəğbət bəslədikləri kiməsə oxşamaq istəyi və ya siqaret çəkmə davranışını problemlərdən uzaqlaşdıran bir simvolik davranış modeli olması ilə əlaqələndirirlər. Siqaret çəkən zaman onlar tənhalıq hissinə qalib gəldiklərini, əhvalı yaxşılaşdırdığını, dərdləri unutduqlarını, əsəbləri sakitləşdirdiyini vurğulayırlar. Buna müvafiq olaraq, tədqiq olunanların əksəriyyəti siqareti sağlamlıq üçün zərərli, ömrü qısaldan, xülyalı əhvala və iradə zəifliyinə səbəb olan və iqtisadi baxımdan xərclər yaradan xoşa gəlməz bir adət kimi təsvir etmişlər. Tədqiq olunanların bir çoxu siqaret asılılığından qurtulmaq istəyir. Sorğunun hazırlanması və tədqiqatın keçirilməsində “Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupunun digər üzvlərinə (Rövşən Hümbətov, Afət İsrafilova, Səbinə Məmmədzadə, Firəngiz Məmmədova və b.) də minnətdarlığımızı bildiririk. Tövsiyələr. Yeniyetməlik və er kən gənclik dövr lər ində ünsiyyət və sosial özünü təsdiqin əhəmiyyəti demək olar ki, psixoloji problemlərin əsasını təşkil edir. Bizim nəzərimizcə bu yaşlarda artıq adiləşmiş, lakin olduqca zərərli fəsadlara səbəb olan siqaret alışqanlığının profilaktikası üçün bir çox işlər görmək mümkündür. Elmi ədəbiyyatın və bizim İşçi qrupumuzun keçirdiyi pilotaj sorğunun nəticələrinə görə simvolik- instrumental davranış modeli kimi siqaret asılılığı əslində dərin psixoloji tənhalığın, həll olunmayan travmatik situasiyaların və məhdud özünüdərkin, şəxsiyyətdaxili konfliktlərin sıxışdırılmasıdır. Bu baxımdan psixoloji yardım növü kimi yeniyetməlik və erkən gənclik dövrlərində sosial-psixoloji treninqlər, psixodramalar və qrup terapiyaları ünsiyyət bacarıqlarının və problem situasiyaların həllində səmərəli olacaqdır. Şəxsiyətin özünüdərki və Mənlik şüurunun tam formalaşması baxımdan belə psixoloji məşqlər alışqanlıqların əsasında duran yetkinləşməmiş müdafiə mexanizmlərinin də daha yetkin mexanizmlərə keçidini mümkün edəcəkdir.
“Psixoloji tədqiqatlar” işçi qrupu Yusubova Səyyarə və Hümbətova Ülviyyə
Yüklə 349,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|