Эя я ч, fQ andaM,J
Yüklə 114,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Divanü lüğat-it-türk 115 ÜÇ HƏRFLİLƏR BÖLMƏSİ
- Divanü lüğat-it-türk 117 B U B A B IN M Ə N Q U S 103
- > ‘ıc- j) l£j! jljH ji
- Divanü lüğat-it-türk 119
- D ivarıü lüğat-it-türk 123 ORTASI HƏRƏKƏLİLƏR BÖLMƏSİ
- V jl t-SLLS------------ L ı—ıL liü j
- Divanü lüğat-it-türk 125 Ö 1
|
95 jl Ə r r ə: sidik. Eşşək cütləşdirm ək istəndiyi zam an bu söz iki-üç dəfə s ö y b n ir , eşşək cü tb şir. Bu söz ərəbcəyə uyğun gəlir. Ç ün- ki kişinin q a d ın la cütləşməsinə «'J эггэ» deyilir. 'J U г г а: kişilərdə olan q asıq yarıqlığı, qrıja. Oğuzea. 'J I r r a: u ta n m a (şəddəli və şəddəsiz də ola b ib r). BU B A B IN D Ö R D H Ə R F L İ S Ö Z L Ə R İ 96 i' A: çaşqmlığı bildirir. Ü J** Jİ ol məni a kıldı = о məni çaşdırdı». jjf U d h u: yuxu. «fJjjf u d h ıd ım = u y u d u m » . Əliflə j dh arasın d akı j vav hərfi bir zəm m ə və bir kəsrə arasında olduğu ü çü n atılm ışdır. Ij( U v a: çağıran a d a m a c a v a b üçün işbdilir. Bir adamı «hey, fılankəs» deyə ç ağ ırd ıq d a, o n u n «uva» deyə çağırana hay verməsi kimi, «nə b u y u ru rsan ?» dem əkdir. läjf О к a: zam in o lm aq , kəfıl d u rm a q . ^ 6* mən am o k a al- dım = m ən o n a zam in oldum ». j ' A v: (qalın əliflə) əm r verənin əmrini saya salm amağı bildirən ədat. ay bitigi = əsgərlərin adlarının vo azuqəsinin qeydiyyat dəftəri». А у: tu ru n cu rən g d ə bir q u m a ş, parça. 95 Bəsim Atalayın qeydi: «Kaşğarinin tərtibatından anlaşıldığına göro, buradakı s ö z b r iki hərfli olmalıdır, ancaq эггэ, urra, ırra sözbri iki hərfli dcyildir. Əg.ır onların sonun- dakı h ə rə k ə b r doğru qoyulmamışsa, о zaman bu bab m üzaəf olmaz» (DLT, 1, s. 39). % Burada yanlışlıq var. Ç ünki v erib n s ö z b r d ö r d hərfdən ibarət deyil. Bəsim Atalay da bunu nəzərdə tutaraq haşiyə qeydində sözbrin sonunda əlif, vav və ye hərfbrinin gəl- diyini yazmışdır (DLT, I, s. 39). M ahm ud K aşğ ari is' А у97: «av» sözi'ı kimi əm ri tanım am ağ ı bildirən bir ədatdır. B U B A B I N Ğ Ü N N Ə L İ L Ə R İ •-*-31 A n q 98: yanaq. JjŞ kızıl an q = qırmızı yanaq». ‘-S-j' A n q: yağından d ərm a n düzəldilən bir quş adı. Onun yağı ovucun içinə sürtüləndə arxasına d a keçirmiş. A n q: «yox, deyil» dem əkdir. O ğuzcadır. Bir şeyi etmək üçün əm r alan a d a m «<-SJ <-£-3 an q -an q » desə, «yox-yox» deməkdir. Ö n q: «ıs 6 3** ol m əndən ö n q d in b a r d ı^ o rnəndən öncə getdi». Ö n q: rəng, bir şeyin rəngi. ^ № -i yaşıl önqliıg ton = yaşıl rəngli d on, paltar». О n q: « l A j ' ^ o nq ış= asan iş». on q ay » sözünün ixtisarıdır. ^ О n q: « ^ ' ^ onq əlig = sağ əl». Çigilcə. İki hərflilər bitdi. 41 Çinlilər bu sözü «ey» kimi transkripsiya etınişlər (DLT-Çin, I cild, s.45). щ Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtscvər bu sözü lıaqlı olaraq «ənq» kimi (DLT-2005, s.258) oxumuşlar. Çinlilər də «ənq» kimi vermişlər (DLT-Çiıı, I cild, s.45). Həmin söz hazırda dilimizdə «əng» şəklində mövcuddur. yəni «ənq» sözünün tərkibindəki sağır nun iki müstəqil səsə - n və g-yə çevrilmişdir. Divanü lüğat-it-türk 115 ÜÇ HƏRFLİLƏR BÖLMƏSİ H Ə R N Ö V H Ə R Ə K Ə İLƏ O R T A S I S Ü K U N L U A 1 p: igid, alp, bahadır. H əm in söz bu atalar sözündə də işlənmiş- (jir; «I jj İ a (jaJl uJI alp yağıda, alçak çoğıda = alp a d am düşmən qarşısında, ağciyər ad am isə döyüşdə bəlli olar». Bu b ənddə də işbnmişdir: ^ l Uİİ 15 ü j J lj J А !& Üjj' (j3>j( uSJÜ «A lp Ər T o n q a öldimü? Isız 100 ajun kaldımu? Ö dhlək öçin aldımu? Ə m di yürək yırtılur». A lp Ər T o n q a öldüm ü? [Bu] pis d ü n y a qaldımı? Folok ö cü n ü aldımı? '>'> Burada fo’l. fu'l, fc’l babları iki şcyi göstorir: 1) nlifb başlanan sözlnrı, 2) bu sozlərın ortasındakı horfbrin sükunlu olmasını. __ "*> Bəsim Atalayın fikrincə, bu sö/. « > - ' ısız», ynnt tərbıyosız monasında dcyıl, məhz «ırsız» (odəbsiz, utanmaz) mənasındadır. Alimə görn. «ırsız» sözündokı r ərımış və soz «ısız» şoklino düşmüşdür (D L T . 1, s. 42). 116 M ahm ud K aşğari İndi ürək yırtılar. (X a q a n Alp Ər T o n q a [Əfrasiyab] ö ldüm ü? Zalım dünyanın cam on- d a n q u rtu ld u m u ? Fələk o n d a n qisasını aldımı? Fələyin bu hərəkətinə qarşı qəzəbdən ü rək indi parçalanacaq). A r t : «£*- a rt saç= arx a saç, g ərd an saçı». Çünki «‘ j j ! a r t» bo- y u n dem əkdir. A r t : d ağ beli, təpə. « j j 4 ərməgükə eşik art b o l u r = tənbələ a s ta n a dağ beli olar» deyimində də işlənmişdir. U r t: iynənin sap keçən deşiyi, iynə ulduzu. Ö r t: y an an nəsnə, yanğm. A s t: küçə. Çigilcə. ^ A n d: and. «A nd iç» əvəzinə « J . ^ a n d ık » 101 deyilir. tə m ü r arkı = d ə m ir pası». i$J U r k: «tjji u ru k » sö zünün ixtisarıdır. Ərəb dilindəki « Jh®' u n u k » və «< 3 ^ un k » sözləri kimi. J j ! I r k: falçılıq, kahinlik; a d a m ın q əlbindəkibri bilmək, fikrindən keçənləri oxum aq; telepatiya. •A j ' Ə r k: səltənət və sözü keçərlilik102. Ö r k: heyvanın çənəsi altın d an keçirilərək bağlanan cilov; atın ayağına bağ lan an cidar. ‘-SJ İ r k: d ö rd y a ş a r qoyun. ^ 1 İ 1 k: ilk, hər şeyin əvvəli. « d f-Ji С у * ilk sən barğıl = əvvəlcə sən get». H,i Bəsim Atalayın qeydinə görə, « 102 «Ərk» sözünün əski siyasi səltənət sürmək, hökmranlıq etmək mənası arxaikləşmiş və həmin söz müasir dilimizdəki mənasını saxlamışdır. Divanü lüğat-it-türk 117 B U B A B IN M Ə N Q U S 103 O L A N L A R I ıjji ö p - ö p 104: bir a d a m özünü çox öyüb dediyini isbat edə bilmir- sə, о a d a m üçün deyilir. О t: od, atəş. Bu məsəldə də işlənir: «о*Ч£ Ь-ш ^ j t ot tesə, ağız k öy m ə s= o d dem əklə ağız yanmaz». Bu, dediyi sözü da- nanlar üçün işbdilir. Ö t : 105 ( j vav hərfı incə tələffüzlə) divarda, ta x ta d a olan dəlik. Ö t: öd kisəsi, acılıq, ( j vav hərfi yuxarıd ak ınd an d a h a incə tələf- füz edilir). £ j ' Ö ç: qisas, intiqam , kin. Bu şeirdə də işbnmişdiir: <-£— ü İr*3 £ j ' ' > ‘ıc- j) l£j!& jljH ji Jjfi pjXi ı-S_L5üi «Öç, кэк k a m u ğ kişininq Y a ln q u k üzə alım bil, E d h g ü lü k ü g uğança Əliginq b i b təlim kıl». Bil ki, qisas b aşqasın dan alınacaq bir borc kimidir, G ücün yetən q əd ər qonağa, qəribə yaxşılıq eb. 11,1 Ərob dilində bir fe’lin üç hərfi do sam itbrdon ibarotdirso (mnsobn. dxl = J iJd ə x ə lə , daxil olmaq kimi) ona sohih və ya salim fe’l deyilir. F e ’lin hərfbrindan biri əlif, vav və ya ye-dirso, ona monqus fc’l deyilir. 104 Seçkin Ərdi ib Sorap T u ğ b a Yurtsevar bu sözü «ob-ob» kimi (DLT-2005, s.351) oxumuşlar. Ifts Seçkin Ərdi ib Sarap T u ğ b a Yurtsevər bu sözü «üt» kimi (DLT-2005, s.642) oxu- muşlar. 118 M ahm ud K aşğari (Qisas, kin-küdurət alacağın bore kimi bir şeydir, o nd an çəkin, vaz keç, qəriblərə, q o n ağ a gücün yetən qodər hörm ət elə). £ jt U ç: bir şeyin ucu. « ^ j ' b u ta k u ç ı= b u d a q ucu». £ j ' U ç: «еУ uç el = uc el, ucdakı, sərhəddəki el». £ j ' U ç: bir şeyin tükənməsi. Oğuzca. «J-i £ j ' boy d a пэ uç b a r 106 = boyda, x alq d a çoxluğu səbəbilə tü kənm ə yoxdur». Jj' Ö d: ( j vav hərfı incə tələffüzlə) zam an, zəmanə, dövr. Bu atalar sözündə də işlənmişdir: СИ 1 ------ 4Jh> ( j j U f i j S i L ı * tjlc- j l ( j j S L l L « Ö d keçər, kişi tuymas, Y a ln q u k oğlı m ə n q g ü kalmas». Z a m a n keçər, insan bilməz, A d ə m oğlu əbədi qalmaz. Jj' U d: çigil dilində «sığır». Türklərin m ə şh u r on iki ilindən birinə də ud yılı = inək ili» deyilir. j j ' О r: o r at = tü k ü n ü n rəngi qırmızı ilə sarı arasında olan at». j j ' Ö r: ( j vav incə tələffüzlə) kaftan ın q o ltu q altı. j j I g r ıо?: deşik açm aq ü çü n işlənən alət, burğu. E r: yer. « ja yer» də deyilir. j j ' Ö z: (incə tələffüzlə) «<_$ özlüg aş = yağlı y em ək » 108. j j ' Ö z: kar. j j ' öz kişi = kar adam ». Wfi Bəsim Atalayın verdiyi məlumata göro, bu söz basnıa niisxədə « j ' j var», yazma nüs- xədə « j W bar» şəklindədir. Ümumən, bıı cü m b n in orəbcosindo dolaşıqlıq var (DLT, I, s. 44). 107 Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevor bu sözü həm «ir» (DLT-2005, s.260), həm dn «er» kimi (DLT-2005, s.290) oxumuşlar. 1118 Bu maddə yazma nüsxədə olsa da, basma nüsxədə yoxdur. Bəsim Atalay əlavə ct- mişdir. Çinlibr bu və bundan sonrakı baş maddəni «Uz», misalları iso «üzlüg aş» vo «üz kişi» şəklində oxumuşlar (DLT-Çin, 1 cild. s.50). Divanü lüğat-it-türk 119 j j ' Ö /:. öz. özü, nəl's. Homin söz bu şeirdə do işbnm işdir: ^ '*~iJj' uSjJS Jj-S l tij Л İV' t *1 IÜ j J j l İÜ j İ». (jj « K ö rk lü g tonuğ özünqgə, Tatlığ aşığ adhınka. Tutğıl konuk ağırlığ, Y ad h su n çawınq budhunka». Yaxşı paltarı özünə al, D adlı aşı başqasına ver. Q onağı əzizb, ağırla ki, Yaysın ününü eb . (Yaxşı paltarı özün gey, dadlı yeməyi başqalarına yedirt, q o n a ğ a yaxşı h ö rm ət e b ki, adını-sanını el-obaya yaysın). j j ' Ö z: iki dağ arasın da k ı ərazi, dərə. «ı$ j j ' tağ özi = d ağ vadisi». j j ' Ö z: « i f ^ j j ' öz k işil(W= d o ğ m a adam». « Jjt j j i bu biz- ninq öz kişi = bu bizim q o h u m d u r, yaxın adam dır». j j l Ö /:. ürək və qarın bölgəsindəki b ü tün o rqanlar. « ı ( O j ' özim ağrıdı = q a rn ım ağrıdı». j j ' Ö z: ağacın özoyi. « ts jj ' ç 1" yığaç özi» do deyilir. Xurırıa ağacının lap başında peyda olan, xurm a göboyi d e y ib n və dadı sü- də bonzoyən püsə. j j ' U z: « i f ^ j j ' uz kişi = əli qızıl olan, bacarıqlı a d a ın » 110. I,w İki maddn ovvoldo iso «öz kişi= kar adaın» monasındadır. Dcmoli, çinlibr düz oxu- muşlar: «öz kişi=doğma adam», «üz kişi=kar adam» olmalıdır. 110 Salih Mütallibov bu maddəni «öz kişi» şaklinda vermiş, «qolu işo qovuşan [əli işə yatan|, öz hünnrino (sonatinə| m ahir kişi» kimi çcvirmişdir (TSD, I tom. bet 81). Səh- vdir. «uz» sözü çağdaş türkcədo «uzman=mahir. mütoxnssis» moııasında hazırda da işbnir. 120 M ahm ud K aşğ ari j j ' Ö z: «yiiäjjl öz k o n u k ı 111 = bədənin içində qım ıldayan nəsnə, ruh». Bu bənddə də işlədilmişdir: и ---------- b ji j»JJJ-5 J и---------- ls J— Я (j------- £ ------------ L>' j j j f r jjl (jjjjt ıj^--------- .1 «Bardı k ö zü m yarukı, Aldı ö zü m konukı. K a n d a ərinç kanıkı, Əmdi u d h m 112 u d h ğ u ru r» . G etdi g ö zü m ü n n u ru , Aldı canım ın ru h u n , H a r d a d ır о diləyinə v aran , İndi y u x u d a n oyadır? (G ö z ü m ü n nuru, sevgilim getdi, r u h u m u d a ö zü ilə apardı. Görəsən, о a rzu sun a çatan y ar h ard ad ır? O n u n yoxluğu mənim yu- x um u ərşə çəkib y a tm a ğ a qoy m u r). cAä' I ş: iş. « j V U пэ ışınq b a r = пэ işin var». l M E ş : eş, yoldaş; эг. G ən c q a d ın la rd a n eşi, əri olana « eşlig» [eşli=ərli] deyilir. Bu şeirdə də işlədilmişdir: (jxüijl l SJ u ) Ц) ö —xuul ü?j' (jjj iS JJİ «Anınq ışın keçürdüm , 111 Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər bu sözü belə çevirmişbr: «bədənin həyatı tə- min edən ünsürü - özün qonağı. Bu, «ruh» deməkdir» (DLT-2005. s.383). 112 Bəsim A talay bu sözün ərəb hərfləri ilə imlasında bəzi dolaşıqlıqlar olduğunu, doğru variantının udhın» olacağını göstərmişdir (D L T . I, s.46). Divanü lüğat-it-türk 121 Eşin yəmə kaçurdum . Ö lüm otın içürdüm, İçti, bolup yüzi t ü r ü 11:’». O n u n işini bitirdim, Eşini də qaçırdım. Ö lüm ağısını içirdim, Ü zünü bü rüşd ü rü b içdi. (Ö ldürərək o n u n işini bitirdim, y an m d ak ı yoldaşını d a qaçırtdım. Ö lü m zəhərini içirtdim, üzü n ü bürüşdürərək içdi. Bu da « ölüm şərbətini daddırdım » deməkdir). £ j U ğ: çadırın üst tərəfındəki künclərdən hər biri. J j ! О к: m irasda düşən pay. « j ü a n q a r bir ok təgdi = o n a m irasd an bir pay düşdü». Ö k: ağıl, zəka, anlayış. Ağıllı, dərrakəli ad am lara ökə» deyi lir. Ö k: d örd yaşını d o ld u rm u ş ata « ^ i -S j I İ g: iy. İp sarım aq üçün işlənən a b t . H əm in monada « yig» də deyilir. <^4 İ g: xəstəlik. J j ' U 1: divar təməli. Bu m ən ad a « ^ j ' ^ tam ulı» deyilir. öjj öl ton» deyilir ki, «yaş paltar» demokdir. Bunu oğuz- lar bilm əzbr. 111 Bəsim Atalay bu sözün do imlasında qarışıqlıq olduğunu ya/.ınış, ərəb hərfləri ilə « ö > t+ r+ n » kimi yazılan sözün «tiiri» olacağını bildirmişdir (DLT. 1, s.47). Seçkin Ərdi i b Sorap Tuğba Yurlsevər bu sözü «turı» (DLT-2005. s.267), Salih Mütəllibov «tərin» (TSD, 1 tom, bct 82), çinlilər iso «türiin» kimi oxumuşlar (DLT-Çin, I cild, s.54). 122 M ahm ud K aşğari 6i\ E 1: vilayət, el. ^ bəg eli = bəyin h a k im olduğu vilayət». 6i\ E 1: açıqlıq, boşluq. « < ^ 1 k a p u ğ eli = q ap ı ön ü n d ək i açıq, boş sahə, meydança». J j ) E 1: a t bildirən bir isimdir. Çünki a t tü rk ü n qanadıdır. A tla ra b axan seyizə [=mehtərə] Ji' elbaşı» deyirlər ki, «vilayətin ba- şı, başçısı» dem əkdir. Bu sözlə a ta b ax an a d a m qəsd edilir. 6i\ E 1: iki Ьэу arasın d a barışıq. « j Jİ# Jtri Vj* tJo iki bəg birlə el boldı =iki Ьэу bir-birilə barışdı». 6i\ E 1: Ji\ el kişi = y aram az, dəyərsiz adam ». 6i\ E 1: Jj) el kuş = q a r ta la bənzər alacalı b ir quş». U m: qarın şişliyi, mədə pozuqluğu. «<$■»& fjl J эг um boldı = çoxlu ət yem əkdən a d a m ın mədəsi p o zu lu d u , ürəyi bulandı». ü jl О n: sayda on. ü j ' Ü n: səs (ü uzun və ya qısa tələffüz edilə b ib r). üj! U n: un. E n: « jjj CA en yer = çuxur yer». « öi\ E n: yan tərəfdə olan genişlik. «I^j j j j j j bu böz eni neçə = bu bezin eni пэ qədərdir». lh! İ n: aslanm, tü lk ü n ü n yuvası, b ü tü n yırıtıcı heyvanların hini, yu- vası. « 6 й yin» də deyilir. Сн\ İ n: qoyıın qığı. « ö a yin» də deyilir. B U B A B I N D Ö R D H Ə R F L İ L Ə R İ 114 ls j ' О у: yerdəki oyuq, çuxur. j j \ О у: и jl oy at = yağız at». O rtası sükunlu olan q is ın b r bitdi. 114 T ərtibat yanlışlığı var. Çünki bu s ö z b r arob əlifbası i b iiç hərfdən ibarətdir. D ivarıü lüğat-it-türk 123 ORTASI HƏRƏKƏLİLƏR BÖLMƏSİ H Ə R N Ö V H Ə R Ə K Ə İ L Ə O R T A S I H Ə R Ə K Ə L İ F Ə ’İL, F Ə ’U L , F Ə ’Ə L BABI Ö ç ü t 115: öc. xınc, qisas, intiqam. Bu sözün əsli « £ j ' öç»dür. A d h u t: ovuc. üii jx. bir a d h u t nənq = bir ovuc nəsnə». A r u t: « |— 'I ^ J a r u t ot = keçən ildən artıq qalan o t » 116. U ğ u t: içki çəkilən bir xəmir n ö vü n ü n ad ıd ır117. Resepti: m üxtəlif o tla r bir yerdə isladılır, a rp a unu i b qarışdırılıb yoğrulur, ə m ə b g ə b n xəmir fındıq b o y d a kəsilərək to p a h ald a sax- la m r və q u ru d ulu r. O rtay a çıxan maya a rp a i b birlikdə ayrıca xaşlanan buğdanın üzorino [bir b a tm a n buğdaya əzilmiş bir fındıq dənəsi nisbotində ufalanaraq] səpilir. B undan sonra bu b u ğ d a təmiz bir şeyo bükülərək yetişmə- si [yəııi acıması, qıcqırm ası| üçıin üç gün bir yerdə sax- lanır. Ü çüncü gü/ı küpo tökülür, d aha yaxşı yetişməsi üçün on gün do küpdo saxlanıb mayalandırılır. On gün 115 Ç inlibr bu sözü birinci dcyil. «adhııt» v.ı «arııt» s o z b rim b n sonra üçüncü yerdə vcrm işbr (DLT-Çin, 1 cild, s.57). ||Л Scçkin Ərdi i b Sərap Tuğba Yurtsevor bu sözii «orııt» kımı (DLT-2ÜÜİ, s .lb l) oxuınuş vo «bir illik qurum uş ot» kimi monalandırmışlaı. 117 Scçkin Ərdi i b Sorap T uğba Yurtsevor bu cümbııi b e b çcvirmişbr: «pıvə istehsalm- da istifadn olunan bir nıaya» (DLT-2005, s. 618). IIK Mötarizə içiııdəki bu qism Seçkiıı Ərdi i b Sərap Tuğba Yurtsevərin tərcuməsındən alınmışdır (DLT-2005, s. 618). 124 M ahm ud Kaşğari sonra o n u n üstünə su əlavə edilir, süzülür və içki əldə olunur. «Buğda içkisi » 119 bax budur. 0 w э t: «bəli», «oldu» m ən asın da bir sözdür. B u nu n üç cür tələf- füzü var. Y ağ m a, toxsı, qıp çaq boyları «£& əwət», oğuzlar əmətA^j' əvət», digər tü rk lər yəmət» deyirbr. ^ U w u t: u ta n m a , sıxılma. ^ U w u t: yeməyə və ya bəyin yanına çağırm a, dəvət etmə. Ə g i t: gözdəym ədən q o r u m a q ü çün uşaq ların üzünə s ü r tü b n bir d ərm an. Bu d ə rm a n zəfərana bəzi ş e y b r qarışdırılaraq ha- zırlanır. Ö g ü t: öyüd. Bu beytdə də işbnm işdir: J Jjb f (j j V ı* CjSİ JjxIİ V jl t-SLLS------------ L ı—ıL liü j «Alğıl ögüt məndin, oğul, ərdəm ti b , Boyda uluğ bilgə b o lu p bilginq ü b » . Ey oğul, m əndən öyüd al, fəzib t d i b , Boyda böyük alim olub biliyini payla. (Ey oğul, m ən d ən öy üd al, ədəb və ərdəm ö yrən ki, ulusun böyüyü olasan, xalq arasın d a hikmətin, biliyin yayıla). Ü g i t 120: buğda və taxıl üyütm ək. Ü g i t ç i: un üyü d ən adam . Ə g э t: xidm ət üçün gərdək gecəsi gəlinlə birlikdə göndərilən qadın. İ к i t 121: yalan. Oğuzca. ikit söz = yalan söz». Ö 1 ü t: bir-birini öldürm ə. Ö ldürənə, q a t i b « < > ^ 1 ölütçi» deyilir. 114 Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər «buğda içkisi» yerinə «buğda şərabı» yaz- mışlar (DLT-2005, s. 618) 12(1 Seçkin Ərdi ilə Sarap Tuğba Yurtsevər bu sözü «ögit», bundan sonıakı sözü iso «ögitçi» kimi (DLT-2005, s.370) oxumuşlar. 121 Ç inlibr bu sözü yanlışlıqla «igit» kimi oxumuşlar (D LT-Çin, I cild, s.58). Divanü lüğat-it-türk 125 Ö 1 ü t: « J ölüt ər = gücsi'ız. yaşlı, q o c a a d a m » 122. gjl A t a ç: özü n ü xalqın böyııyü kimi a p a r a n uşağa «Jjfrf @31 ataç oğul» deyilir. g? Ə t ə ç: u şaq ların cöyüz-cöyüz 123 o ynadıqları çökək. A ş ı ç 124: qazan , tava. Bu atalar sözündə də işbnir: ÜJJ-Й <43^ j j $ İ JJİ t^A JJJİ «Aşıç ayur: tü bü m altun, K am ıç ayur: mən k ay d a mən». Q a z a n deyər: dibim altm , Ç ö m çə deyər: mən hardayam ? (Bu söz o n u ta n ıy an la rın yanında özünü öyən adam h aq d a söybnir). j i i Ə к э ç: ö zü n ü h am ıy a bacı kimi sevdirən, uşaqlıqdan d ərrakə və zirəklik göstərən qız. Bu söz qız uşağına bir sevgi izharı o la ra q deyilir. p i A m a ç: m əqsəd, hədəf, nişangah. A m a ç: cüt [əkin] öküzü, əkinçilik a b t b r i . U 1 ı ç: oğlan u şaqlarına bəslənən sevgini bildirmək üçün s ö y b n ən bir söz. ulıçım = oğlum». K arluq dilində. £-3! A n a ç: ham ının anasıymış kimi özünü sevdiron, uşaqlıqdan böyük bir dorrakə göstərən qız uşağı. Bu söz qız uşağına bir sevgi izharı o la ra q deyilir125. 122 Müasir dilimizdə bu m ənada «ölük, ölüvay» sözii var. Ancaq Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər bu sözü «olut» kimi oxunıuş, «olut or» birbşmosini «yetkin, olğun- lııq dövrünü yaşayan adam» kimi (DLT-2005, s.267) çcvinnişbr. Salih Mütəllibovun tərcümosi iso belədir: «gücii və qüvvəsi gednıı çox yaşlı adam» (7 SD, 1 tom, bet 86). 121 K n n d b rd ə «beşdaş», «qəbm daş», «qərcmo-qaya» adı veribn oyun. 124 Ç in lib r bu sözü Yüklə 114,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|