Əlisahib ƏROĞUL

Yurd-
 
Soyqırım 
mərhələləri 
 
 
Dağılan 
Qırğın törədilən 
Qətlə 
yuvasından 
      Tarix 
  Bölgələrin adı 
kəndlərin 
Ģəhərlər 
yetirilənlər 
didərgin 
 
 
 
sayı 
 
(nəfərlə) 
salınanlar 
 
 
 
 
 
 
(nəfərlə) 
 
1905-1907-ci 
Ġrəvan 
 188 
Ġrəvan, Naxçıvan, 
94.000 
 
     I 
illər 
quberniyası 
 
Tiflis, Ordubad 
 
350.000 
 
 
Yelizavetpol 
(Gəncə) 
quberniyası 
112 
Bakı, Gəncə, ġuĢa 
56.000 
 
 
1914-1918-ci 
Cənubi 
 
Xoy, Urmiya, Əhər, 
150.000 
10 minlərlə 
 
illər 
Azərbaycan 
vilayətləri 
100-lərlə 
Səlmas, Təbriz, 
Maku, Marağa, 
Dilman, Həmədan 
 
 
 
 
Ġqdır qəzası 
60 
Qars, Ġqdır, Van, 
200.000 
100 minlərlə 
 
 
Qars vilayəti 
ġərqi 
Anadolunun 
digər bölgələri 
82  
 
100-lərlə 
Ərzurum, 
Ərzincan, Bayburt 
(Burada Osmanlı 
türklərinin  qətliamı 
nəzərə alınmayıb) 
 
 
1918-1920-ci 
illər 
 
Çuxursəd, 
ġörəyel, 
211 
Ġrəvan, Gümrü, 
132.000  
 
 
 
Ağbaba, 
 
Böyük Qara kilsə, 
 
 
 
Loru-Pəmbək, 
Borçalı bölgələri; 
 
Arpaçay, Tiflis 
 
 
     II 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Vedibasar bölgəsi 
Sürməli qəzası 
Üçmüəzzin qəzası 
Yeni 
Bəyazit 
qəzası 
Zəngəzur qəzası 
Dərələyəz bölgəsi 
Göyçə nahiyəsi 
 
 
 
 
118  
96  
60  
 
84  
127 
74 
22 
 
207.000    
500.000 

---

293 
 
 
1918-1921-ci 
illər 
 
Naxçıvan 
bölgəsi (ġərur 
nahiyəsi, 
Gilançay və 
Əlincəçay 
hövzələri) 
156 
Naxçıvan,Culfa, 
Ordubad 
73.727 
 
 
 
1918-1920-ci 
illər 
 
 
 
mart 
1918-
sentyabr  1918-
ci il 
ġuĢa, 
Cəbrayıl, 
CavanĢir  qəzaları 
və 
Gəncəbasar 
bölgəsi 
 
Bakı  Ģəhəri  və 
ətraf kəndləri 
 
ġamaxı qəzası 
Quba qəzası 
Salyan qəzası 
Lənkəran qəzası 
 
 
Ərəc qəzası və 
Kürdəmir, 
Hacıqabul, Göyçə 
nahiyələri 
157 
 
 
 
 
20 
 
 
58 
122 
12 
5 
 
 
 
10-larla 
ġuĢa, Gəncə 
 
 
 
 
Bakı 
 
 
ġamaxı. 
Quba, Xaçmaz 
Salyan, Neftçala 
Lənkəran 
 
 
Kürdəmir, 
Hacıqabul, 
Göyçay, Oğuz, 
Qəbələ 
25.000 
 
 
 
 
30.000 
 
 
10.000   
19.000 
3.000 
4.000 
 
 
 
10.000 
10 minlərlə 
 
 
 
 
Əhalinin 
böyük bir qismi 
AĢqabada 
köçür 
 
 
 
 
10 minlərlə 
       
 
 
    III    
1948-1953-cü 
illər 
Ermənistan SSR 
229 
Ermənistan 
SSR-in 
bütün 
Ģəhərindən 
azərbaycanlılar 
deportasiya olunub 
30.000  deportasiya 
zamanı aclığa və 
iqlimə 
uyğunlaĢmayıb 
tələf oldular 
144.654 
      
 
 
      IV 
1988-1991-ci 
illər 
 
 
1988-1994-cü 
illər 
Qərbi  Azərbaycan 
(Ermənistan SSR) 
 
DQMV, 
Laçın, 
Kəlbəcər,  Ağdam, 
Füzuli,  Cəbrayıl, 
Zəngilan,  Qubadlı 
və Qazax bölgəsi 
279  
 
 
 
890 
Ġrəvan  və  Ermənistan 
SSR-in bütün Ģəhərləri 
 
 
ġuĢa,Xocalı,Laçın, 
Kəlbəcər,Ġstisu, Ağdam, 
Füzuli, Cəbrayıl, 
Zəngilan, Qubadlı 
460
*
  
 
 
 
30.000
**
 
265.000  
 
 
 
735.000 
                            Cəmi qətlə yetirilənlər və didərgin salınanlar 
       1.064.187 
    2. 00.000 
 
                                                           
*
 
Bu  rəqəm  bir  çox  müəlliflər  tərəfindən  və  statistik  bülletenlərdə  216  və  ya  229  kimi 
göstərilir.  Bu,  çaĢqınlıqdan  baĢqa  bir  Ģey  deyildir.  Çünki  həmin  müəlliflər  və  statistik  bülletenlərin 
tərtibçiləri  1988-ci  illərdə  erməni-daĢnak  terrorçuları  tərəfindən  Hamamlı  Ģəhərində  87-yə  yaxın  türk 
mənĢəli  uĢaqların  müxtəlif  üsullarla  həyata  keçirilən  qətliamları,  rayonlararası  nevroloji  və  ya  psixi 
xəstəxanalarda  müalicə  alan  türk  mənĢəli  onlarca  ruhi  xəstələrin  suda  boğulmaları,  habelə  qaçqın 
düĢərək  MDB  ölkələrində  özlərinə  sığınacaq  tapan  Azərbaycanlı  ailələrin  qətlə  yetirilən  qohum-
əqrəbalarının  sayını  nəzərə  almamıĢdılar.  Habelə  tərəfimizdən  qaçqınlıq  həyatına  dözüm  tapmayaraq 
həyatlarını itirən minlərlə azərbaycanlının sayı buraya daxil edilməmiĢdir. 
**
 
1988-94-cü illərdə əsir və girov götürülərək sonradan qətlə yetirilənlərin, atəĢkəs dövründə 
mütəmadi olaraq döyüĢ bölgələrində Ģəhid olanların sayı da bura daxil edilmiĢdir. Onu da qeyd edək ki, 
məcburi  köçkünlüyə  dözməyib,  ilan  mələyən  düzlərdə  salınan  çadır  Ģəhərciklərində  həyatlarını  itirən 
insanların sayı isə bura daxil edilməmiĢdir. 
 

---

294 
 
HaĢiyə  1:  Uydurma  «erməni  soyqırımı»  əfsanəsi  cəfəngiyatdır.  Erməni-
daĢnak  faĢistlərinin  Azərbaycan  türkünə  qarĢı  apardıqları  etnik  təmizləmə  və 
soyqırımı siyasəti isə reallıqdır. Hər iki tərəfin iddiası tarixçilər tərəfindən təhlil və 
tədqiq edilməli, ekspertlər hər iki tərəfin arqumentlərini tarixin süzgəcindən keçirib 
son  nəticəyə  gəlməlidilər.  Bu  zaman  məsələnin  çözülməsində  Türkiyə  erməniləri 
ilə Qərbi Azərbaycan türklərinin ortaq talelərində oxĢar bənzəyiĢi olan iki nüansa, 
həm  də  müqayisəli  Ģəkildə  diqqət  yetirilməsi  mahiyyət  etibarı  ilə  kimin  haqlı, 
kimin  haqsız  olduğunu  bəri  baĢdan  göstərəcək  bir  məsələdir.  Atalar  demiĢkən, 
görsənən  dağa  bələdçi  nə  lazımdır:  (1)  Erməni-daĢnak  faĢistlərinin  iddiasında 
olduqları  Türkiyə  torpaqlarında  hal-hazırda  bir  nəfər  də  olsun  erməni  mənĢəli 
kimsə  yaĢamır.  Çünki  hələ  1877-1878-ci  illərdə  baĢ  verən  rus-türk  müharibəsi 
zamanı  Türkiyənin  yerli  erməni  əhalisinin  Rusiyanın  xeyrinə  casusluq  etmələri, 
ölkə  daxilində  iğtiĢaĢlar  törətmələri,  rus  ordusunun  tərkibində  150000  erməni 
əsgərinin,  baĢ  komandanın  və  üç  ordu  komandirinin,  erməni  mənĢəli  çar 
generalının  türklər  əleyhinə  döyüĢməsi  türklər  üçün  bir  həyəcan  siqnalı  oldu. 
Bununla  kifayətlənməyən  erməni  terror  qrupları  tez-tez  üsyanlar  etdilər,  qiyamlar 
qaldırdılar. 
Ermənilər  Rusiya  azmıĢ  kimi,  Türkiyənin  çökdürülməsi  zəminində 
Ġngiltərənin,  Fransanın  da  agentlərinə  çevrildilər.  I  Dünya  müharibəsində  isə 
250000  erməni  əsgəri  Rusiya  ordusunun  tərkibində  türklərə  qarĢı  vuruĢmalarda 
iĢtirak  edir  və  əliyalın,  dinc  əhaliyə  qarĢı  vəhĢiliklər  törədirlər.  Xüsusilə  rus 
ordusunun  qələbələri  erməni-daĢnak  faĢistlərinin  iĢtahını  daha  da  artırır.  Onlar 
ġərqi  Anadoludakı  türk  kəndlərinin  əhalisini  qəddarcasına  və  son  nəfərinədək 
məhv  etmək  fikrinə  düĢürlər.  Erməni-daĢnak  faĢizminin  bu  məkrli  niyyətindən 
xəbər  tutan  Osmanlı  hökuməti  öz  təhlükəsizliyini  təmin  etmək  üçün  vəziyyətdən 
çıxıĢ  yolunu  15  may  1915-ci  il  tarixli  köçürmə  qanununa  imza  atmaqda  görür. 
Həm  də  Türkiyə  torpaqlarında  erməni  dövləti  qurmaq  istəyən  erməni-daĢnak 
faĢistləri  qəbul  etmək  istəmirlər  ki,  bu  baĢ  tutan  sövda,  mümkün  olan  iĢ  deyil. 
Çünki  həmin  ərazilərdə  ermənilər  ümumi  əhalinin  heç  zaman  20%-dən  çoxunu 
təĢkil etməyib və etməmiĢdi də. 
Qərbi  Azərbaycanda  (indiki  Ermənistanda)  isə  türklər  ümumi  əhalinin 
1905-ci  ilədək  70-80%-ni  təĢkil  edib.  Halbuki  XIX  əsrdə  baĢdan-baĢa  həmiĢə  bu 
ərazilərə  Türkiyə  və  Ġrandan  erməni  ailələri  köçürülüb.  Erməni-daĢnak  faĢistləri 
Qərbi    Azərbaycanda  erməni  əhalisinin  üstünlüyünü  Rusiyanın  himayəsi  altında 
1905-1907, 1918-1920, 1948-1953, 1988-1991-ci illərdə mərhələlərlə Azərbaycan 
türklərinə  qarĢı  apardıqları  etnik  təmizləmə  və  soyqırımı  siyasəti,  habelə 
deportasiya və  sıxıĢdırmalar  nəticəsində nail olublar. Azərbaycan türkləri XX  əsri 
baĢdan-baĢa  həyatlarının  ən  dəhĢətli,  faciəvi  dövrlərini  yaĢayıblar.  Qırğınlara, 
deportasiyalara,  soyqırıma,  mənəvi  genosidə  məruz  qalıblar.  Əzab  çəkiblər, 
iĢgəncələr  görüblər.  Halbuki  onlar  heç  zaman  qonĢularına  qarĢı  üsyankar 
münasibət  bəsləməyiblər.  DüĢmən  mövqeyi  tutmayıblar.  Müstəqillik,  hakimiyyət 

---

295 
 
uğrunda  nə  dinc,  nə  də  silahlı  yolla  mübarizə  aparmaq  fikrində  belə  olmayıblar. 
Sadəcə  erməni-daĢnak  faĢizminin  «Türksüz  Ermənistan  dövləti»  qurmaq 
siyasətinin  günahsız  qurbanlarına  çevriliblər.  Bu  gün  Ermənistan  ərazilərindəki 
tarixi  torpaqlarında  həm  fiziki,  həm  də  mənəvi  kökü  kəsilən  bir  etnik  halına 
düĢüblər; (2) I Dünya müharibəsində 2,5 milyon türk, 300000 erməni həlak olub. 
Ermənilər isə iddia edirlər ki, guya bu «erməni soyqırımıdır» və həmin dövrdə 2,5 
milyon erməni qətlə yetirilib. Halbuki həmin dövrdə bir o qədər erməninin qırıldığı 
güman  edilən  ərazilərdə  tarixi  faktlar  göstərir  ki,  cəmi-cümlətanı  1,3  milyon 
erməni  əhalisi  yaĢamıĢdır.  XX  əsrdə  isə  Qərbi  Azərbaycanda  yaĢayan  1,5  milyon 
türk  erməni-daĢnak  faĢizminin  etnik  tənzimləmə  siyasətinin  və  soyqırımının 
zərərçəkəni olmuĢdur. Onlardan 500000 nəfəri qətlə yetirilmiĢ, 1 milyonu isə dədə-
baba torpaqlarından didərgin salınmıĢdır. Bütövlükdə isə XX əsrdə erməni-daĢnak 
faĢistləri tərəfindən 1064187 Azərbaycan türkü qətlə yetirmiĢ, 2,2 milyon nəfəri isə 
yurd-yuvasından didərgin salınmıĢdır. 
HaĢiyə  2:  Mən  hər  deyəndə  ki,  «Erməni-daĢnak  faĢizmi  və  Azərbaycan» 
kitabı üzərində iĢləyirəm, bu zaman iki mövqedən dostlarımın təklif və iradları ilə 
rastlaĢıram.  Ġrad  tutanlar  deyirlər  ki,  erməni-daĢnak  faĢizminin  əməllərini  təhlil, 
tədqiq  etməyin  bundan  belə  nə  əhəmiyyəti  var?  Daha  da  aradakı  düĢmənçilik, 
intiqam, qisas hisslərini qızıĢdırırsan. Guya gələcəyimizi təhlükə altında qoyuram. 
Ġkinci mövqeyin tərəfdarları isə deyirlər ki, erməni-daĢnak murdarlığını faĢist sözü 
ilə  yüngülləĢdirmək  olmaz.  Heç  faciə  sözünün  özü  də  erməni-daĢnak  vəhĢətini 
mahiyyət etibarı ilə özündə tam əks etdirmək gücünə malik deyil. Daha tutarlı söz 
tapmağımı  təklif  edirlər.  Birincilər  nə  qədər  haqsızdılarsa,  ikincilər  bir  o  qədər 
haqlıdırlar. 
Ġfrat  faĢist  partiyası  kimi  formalaĢan  DaĢnaksutyunun  ideya  daĢıyıcıları 
iĢğal etdikləri ərazilərdə öz hakimiyyətini qurmaqla kifayətlənmirlər. Ġlk növbədə 
əhalini  qırır,  ərazini  canlı  aləmdən  təcrid  edirlər.  Etnik  təmizləmə  və  soyqırımı 
siyasəti  aparırlar.  Adi  faĢistlər  isə  ancaq  onların  hakimiyyətinə  qorxu  törədənlərə 
qarĢı döyüĢürlər və erməni-daĢnak faĢistlərindən fərqli olaraq daha yüngül cəzalar 
tətbiq  etməklə  kifayətlənirlər.  Kütləvi  qətliamları  iĢgəncələrlə  deyil,  güllə  atəĢləri 
ilə  yerinə  yetirirlər.  Ġnsan  meyitlərini  təhqir  etmək  kimi  ağlasığmaz  əməllərdən 
uzaqdılar. 
Bəli,  keçmiĢi  yada  salmamağın  özü  bir  cinayətdir.  Tarixi  yaddaĢdan 
məhrum olmaq deməkdir. Uzun əsrlər boyu ulu tarixindən, ulu kökündən bu və ya 
baĢqa  Ģəkildə  ayrı  salınmıĢ  Azərbaycan  xalqı  da  özünü  dərk  etməkdən  məhrum 
olub.  Çar  Rusiyasının,  totalitar  Sovet  rejiminin  himayəsi    və    havadarlığı  altında 
erməni-daĢnak    faĢizminin  apardığı  uzunmüddətli,  çirkin,  azğın  təxribat  və 
böhtanlar  artıq  öz  iĢini  görmüĢdür.  Azərbaycan  türkləri  pillə-pillə  erməni-daĢnak 
faĢizminin  etnik  təmizləmə  və  soyqırımı  siyasətinin  günahsız  qurbanlarına 
çevrilmiĢlər. Heç Ģübhəsiz  ki,  mayası  məkr  və  hiylə  acıtmasından tutulan, xəmiri 
xəyanət ləyənində yoğurulan DaĢnaksutyun partiyası var, nə qədər onun bizə qarĢı 

---

296 
 
yönəlmiĢ  ideologiyası  mövcuddur,  onun  soyqırımı  törətməsi  təhlükəsi  də  bir  o 
qədər bizimlə baĢ-baĢa qalacaqdır. 
Erməni-daĢnak  faĢistlərinin  istəklərini,  vəhĢətlərini  unutmaq,  cinayətlərinə 
görə  cəzasız  buraxmaq,  onları  gələcəkdə  daha  böyük  vəhĢanəliklərə  əl  atmağa, 
azğınlıqlar törətməyə sövq və səfərbər edir. Yüz illərdir ki, bu proses davam edir. 
Nə qədər ki erməni-daĢnak faĢistləri cəzasız qalır, öz fəaliyyətini davam etdirir, biz 
rahatçılıq  tapa  bilmərik.  Axı,  tarix  qanlı  cinayətləri  bağıĢlamır.  Erməni-daĢnak 
faĢizminin  rus  müstəmləkəçiliyinin  himayəsi  və  havadarlığı  altında  Azərbaycan 
türkünə  qarĢı  törətdikləri  fəlakətlərin,  amansızlıqların,  qəddarlıqların,  vəhĢət  və 
vəhĢanəliklərin  ancaq  bir  adı  var  –  Azərbaycan  türkünün  soyqırımı!!!  Əfsuslar 
olsun  ki,  erməni-daĢnak  faĢizminin  bəĢəriyyətə,  insanlığa  qarĢı  çevrilmiĢ 
«azərbaycanlıların soyqırımı» cinayəti orta əsr vandalizmi deyil, sivil dünyamızın 
reallığıdır!!! 
HaĢiyə 3: Bu gün erməni diplomatları humanist insan mövqeyindən çıxıĢlar 
edir,  əməli  fəaliyyətdə  isə  daĢnakcasına  hərəkət  edirlər.  Dünyanın  70  ölkəsində 
bərqərar  olan,  xüsusilə  ABġ,  Fransa,  RF  kimi  nəhəng  dövlətlərdə  böyük  maliyyə 
ehtiyatına  və  bu  ölkələrin  dövlət  siyasətinə  təsir  etmə  gücünə  malik  olan  erməni 
diasporu və lobbilərinin, beynəlxalq erməni təĢkilatlarının dayaq durduğu erməni-
daĢnak faĢistlərinin iç üzünü, mənfur niyyətlərini bütün dünyaya açıb göstərə və ya 
ifĢa edə bilməməyimiz yolverilməzdir. 
Erməni-daĢnak  ideoloqları  Azərbaycan  gerçəkliklərini  qəsdən  təhrif  edir, 
saxtakarlıq edərək tarixlər boyu uydurduqları çeĢid-çeĢid yalanlarını sübut etməyə 
çalıĢırlar.  Bəzən  buna  heç  ehtiyac  belə  duymurlar.  Yalanlarını  dünya  birliyinə 
həqiqət  kimi,  tutarlı  fakt  kimi  sırıyırlar.  Həm  də  onların  bu  yalanları  müəyyən 
mənada  super  güclərə  sərf  edir.  Bu  cılız  və  zəif  görkəmli  millət  məhz  super 
güclərin köməyi ilə istəklərini həyata keçirir. 
Erməni-daĢnak  faĢistlərinin  Azərbaycana  qarĢı  olan  ərazi  iddiaları  bitib-
tükənmək  bilmir.  Azərbaycan  türklərinə  qarĢı  zaman-zaman  həyata  keçirdikləri 
etnik təmizləmə və soyqırımı siyasətlərinin tədqiqi, təhlili, xəyanət və fitnə yolu ilə 
Azərbaycan  ərazilərini  özününküləĢdirmək,  mənimsəmək  cəhdləri  bəhrə  verdikcə 
iĢtahları  artır.  Ümumiyyətlə,  erməni  milli  hərəkatının  tarixinə  nəzər  salmaq 
kifayətdir ki, onun saxtalığından söz aça biləsən. Bu tarixin öyrənilməsi göstərir ki, 
erməni-daĢnak faĢistləri qeyri-insani hərəkətlərini, cinayət əməllərini yerli əhalinin 
genosidi hesabına qurmaq istədikləri və hələ bir neçə əsr bundan öncə xülyasında 
olduqları  qondarma  «Böyük  Ermənistan»  sayıqlaması  ilə  düĢünülmüĢ  bir 
hiyləgərliklə pərdələyirlər. 
Bu  gün  Qarabağ  problemində  vilayətin  bir  ovuc  erməni  əhalisinə  öz 
müqəddəratını  təyin  etmənin  Ģamil  edilməsinə  yönələn  cəhdlər,  Azərbaycan 
Respublikasının  ərazi  bütövlüyü  prinsiplərinin  danıĢıq  masasında  hansı  nisbətdə 
aparılmasına aydınlıq gətirilməməsi, erməni əhalisinin Azərbaycan vətəndaĢı kimi 
burada yaĢamalarının qeyri-mümkünlüyü kimi eybəcər, irqçilik mahiyyəti daĢıyan 

---

297 
 
fikirlərin  ortaya  atılması  faktları  onu  göstərir  ki,  danıĢıqların  uzadılması 
fırıldaqçılıqla  vaxt  qazanmaqdan,  baĢ  qatmaqdan  baĢqa  bir  Ģey  deyildir.  Çünki 
ermənilər  artıq  öz  müqəddəratlarını  bir  dəfə  təyin  etmiĢlər  və  həm  də  tarixi 
Azərbaycan torpaqlarında Ermənistan Respublikası qurmuĢlar. Bu problem heç də 
öz  müqəddəratını  təyin  etmə,  «siyasi  müstəqillik»  və  ya  «ayrılma»  mahiyyəti 
daĢımır.  Əsas  məqsədi:  Azərbaycan  torpaqlarının  ilhaqıdır.  «DQ»-da  beynəlxalq 
terrorçular,  ekstremistlər  və  separatçılar,  bir  sözlə,  erməni-daĢnak  faĢistləri  azad 
Ģəkildə fəaliyyət göstərir. Bu terror dalğası atəĢkəslə sönmür, sona çatmaq bilmir. 
DQ-da və iĢğal olunmuĢ ətraf rayonlarda terror zorakılığı elə bir həddə çatmıĢ, elə 
geniĢ  vüsət  almıĢdır  ki,  bu  gün  bütöv  vilayət  deyil,  onunla  həmsərhəd  olan  və 
olmayan 7 bölgənin əraziləri terrorçuların nəzarəti altında saxlanır. 
DüĢmənlə təmas xəttində baĢ verən gündəlik atıĢmalar, atəĢkəsin pozulması 
bizə  heç  cür  rahat  oturmağa  Ģans  verə  bilməz.  Elə  bir  gün  yoxdur  ki,  atəĢkəs 
pozulmasın, günahsız  yerə qan qardaĢlarımızın, soydaĢlarımızın qanı axıdılmamıĢ 
olsun.  Azərbaycan  Respublikasının  təhlükəsizliyi,  suverenliyi,  ərazi  bütövlüyü, 
torpaqlarının  toxunulmazlığı  Ermənistan  Respublikası  tərəfindən  daim  təhlükə 
altında saxlanır. 
Bizim üçün ən təhlükəli və acınacaqlı haldır ki, ER-nın timsalında erməni-
daĢnak  faĢizmi  dövlətləĢib.  Bugünkü  ER  1918-ci  ildə  yaradılan  erməni-daĢnak 
hökumətindən  heç  nəylə  fərqlənmir.  Əksinə,  ondan  daha  üstün,  geniĢ  Ģəkildə 
Azərbaycan  türkünə  qarĢı  etnik  təmizləmə  və  soyqırım  siyasəti  aparır.  Naxçıvan 
MR və digər həmsərhəd bölgələri əhatə edən daha geniĢ ərazilərdə həyata keçirir. 
Yüz illik təcrübə əsasında bizə qarĢı lokal terror müharibəsi aparır. Dünya ictimai 
fikrini öz qafil təbliğatları ilə əsl həqiqətdən uzaqlaĢdırıb əks məcraya yönəldirlər. 
Erməni-daĢnak fasistlərinin XX yüzillikdə Azərbaycan türklərinə qarĢı apardıqları 
soyqırımını  türklərin  ermənilərə  qarĢı  apardıqları  soyqırımı  kimi  qələmə  verirlər. 
Bizi hələ də fil qulağında  yatızdırırlar, vəziyyətdən çıxıĢ  yolunu tapmaqda acizlik 
göstəririk. 
1918-ci  ilin  iyun  ayında  9  min  km-ə  yaxın  ərazinin  Azərbaycan 
torpaqlarından  qoparılaraq  paytaxtı  olmayan  Ermənistan  daĢnak  hökumətinə 
verilməsindən baĢqa qalan bütün torpaqlar və Ġrəvan Ģəhəri ancaq qəsbkarlıq yolu 
ilə əldə edilmiĢdir. Bu gün tərəfimizdən erməni-daĢnak faĢistlərinin hüquqi bazaya 
malik  olduqları  9,8  min  km
2
-lik  əraziyə  sıxıĢdıra,  beynəlxalq  aləmdə  ermənilərə 
bundan  artıq  torpaq  verməyə  haqqımız  yoxdur,  deyə  bilməməyimiz,  hələ  də 
gücsüzlüyümüzdən  qaynaqlanır.  Günü  bu  gün  də  ədalətli  haqqımızı  erməni 
beyninə diqtə edə bilməməyimiz, görünür, bizə hələ də çox baha baĢa gələcəkdir. 
Hələ  də  çox  baha  baĢa  gəlməkdə  davam  edir.  Erməni-daĢnak  faĢizminin  terror 
zorakılığına  son  qoya  bilmirik.  Ərazi  bütövlüyümüzü  bərpa  etməkdə  güc  göstərə 
bilmirik.  Bu  terror  zorakılığının  baĢında  erməni-daĢnak  faĢistləri,  beynəlxalq 
terroru  və  separatizmi  müdafiə  edən  iĢğalçı  ER,  onun  himayəçisi  və  havadarı 
rolunda çıxıĢ edən RF-nın qəsbkar ordusu durur. 

---

298