Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
downloaded from KitabYurdu.org Şəkil 4
Yüklə 4,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12.10. Tənəffüs hərəkətlərinin mexanikası
- Şəkil 6.
- Şəkil 7.
- Şəkil 9. Tənəffüs aktlarının mexaniki nümayişi üçün Donders modeli.
- Şəkil 10. Qüvvənin tənəffüs tsiklinin axınına doğru istiqaməti. 12.11. Tənəffüsün tipləri
- 12.12. Ağciyərlərin ventilyasiya həcmi
- 12.13. Alveollarda qazların mübadiləsi
|
159 downloaded from KitabYurdu.org Şəkil 4. İnsanda ağciyərlərin traxeyadan bronxiollara qədər sürətini görmək olar.
rusu; 3 - bronxlar; 4 - alviollara keçən bronxlar; 5 - alveol. 160 downloaded from KitabYurdu.org Məməlilərdə nəfəs yollarının daxili səthləri selikli qişa ilə örtülmüşdür. Selikli qişada 2 tip hüceyrələrə rast gəlinir. Onlardan biri titrəyən kirpikli epitel hüceyrələri, digəri isə selik və seroz maye ifraz edən vəz hüceyrələridir. Sekretor hüceyrələri tərəfindən ifraz edilən maye nəfəs yollarına girən havanı nəmli edir, selik və havadakı tozu və digər hissəcikləri tutub saxlayır, havanı yad cisimciklərdən təmizləyir. Epitel hüceyrələrinin kirpiklərinin birtərəfli titrək hərəkətləri isə nəfəs yollarında yığılan çirkli selik tullantılarının nəfəs yollarından xaric edilməsinə xidmət edir. Nəfəs yollarından keçən hava, həm də bədən temperaturu səviyyəsində qızır. Nəfəs yolları sisteminin başlıca vəzifəsi, qəbul edilən havanın ağciyərlərdə qaz mübadiləsi aparan səthə çatdırmaqdır. Nəfəs yolları belə səthlərə malik deyil və qaz mübadiləsində iştirak etmir, ona görə də onlara anatomik ölü sahə deyilir. Onun hava tutumu 150 ml-ə yaxındır. İnsanda traxeyadan başlayaraq ağciyərlərin qaz mübadiləsi səthinə (alveollara) qədər olan şaxəli bronxial sistemdə (E.R.Weibel, 1963) 23 dərəcəyə ayrılır. Bu dərəcələr iki zonaya bölünür. Biri hava daşıyıcı zona, digəri keçid və tənəffüs zonası adlanır. Birinci sahə 0-16, ikinci sahə 14-23-ə qədər olan pillələri əhatə edir. Alveol- lar olan və qaz mübadiləsi orqanı son sahə tənəffüs sahəsi adlanır. Burada ağciyərlərin elementar anatomik vahidləri- asinuslar yerləşir. Onlar alviol salxımları şəklində formalaşmışdır. Bronxiolun sonu ilə salxımdakı axırıncı alveol arasındakı məsafə təxminən 5 mm-ə bərabərdir.
Tənəffüs hərəkətləri nəfəsalma və nəfəsvermə aktlarından ibarətdir. Ağciyərlərə hava diffuziya yolu ilə dolub- boşalır. Fəal diffuziya üçün ağciyər alveollarındakı havanın təzyiqi ilə xarici mühit arasındakı havanın təzyiqi artıb-azalmalıdır. Nəfəsalma zamanı atmosfer havası ağciyərlərə daxil olur, nəfəsvermə zamanı ağciyərdəki hava atmosferə qaytarılır. Nəfəsalma bir çox hallarda orqanizmdən fəal tənəffüs hə 161 downloaded from KitabYurdu.org rəkətlərinin icrasını tələb edir, nəfəsvermə aktı isə bir qayda olaraq passiv prosesdir. Nəfəsalma zamanı döş qəfəsinin həcmi üç istiqamətdə: frontal (yanlara), sagital (öndən arxaya) və vertikal (yuxarıdan aşağıya) istiqamətlərdə böyüyür. Nəfəsvermə zamanı isə həmin istiqamətlərdə kiçilir (şəkil 6).
döş qəfəsi və diafraqmanm vəziyyəti: 1-xarici qabırğaarası əzələlər; 2-daxili qabırğaarası əzələlər; 3-diafraqma.
Bu proseslərdə xarici və daxili qabırğaarası və diafraq- ma əzələləri əsas rol oynayır. Belə ki, MSS-nin təsiri ilə tənəffüs əzələləri yığılır, nəticədə döş qəfəsinin həcmi frontal və sa- kital istiqamətlərdə böyüyür. Bunu qabırğaların təsir sxemini göstərən dörd oxlu çərçivə (şəkil 7,8) və diafraqmanm rolunu nümayiş etdirən Donders modelində müşahidə etmək olar (şəkil 9). Bunu müşahidə etmək üçün şüşə balon götürüb əvvəlcə onun dibini rezin pərdə ilə əvəz edirik. Şüşə balonun ağzına şüşə boru keçirilmiş mantar tıxac keçirilir. Şüşə borunun balon- dakı ucuna isə dovşanın ağciyəri ilə birlikdə nəfəs borusunu bağlayırıq. Sonra balonun dibinə bağlanmış rezin pərdənin düyməsindən tutub aşağı dartdıqda balonun həcmi böyüdüyü üçün onda təzyiq atmosfer təzyiqindən az olduğu üçün, hava ağciyərlərə daxil olur və o böyüyür. Yəni nəvəsalma baş verir.
downloaded from KitabYurdu.org Rezin pərdəni buraxdıqda o əvvəlki vəziyyətinə qayıdır. Bu anda balonda təzyiq atmosfer havasındakı təzyiqdən yüksək olduğu üçün, ağciyərlər sıxılır və ona dolmuş hava xaric olur. Yəni nəfəsvermə baş verir.
Xarici qabırğaarası əzələ təqəllüsü zamanı qabırğalar yuxarı və irəli yerini dəyişir. Nəticədə döş qəfəsi həm eninə, həm də uzunu istiqamətdə böyüyür. Daxili qabırğaarası əzələlər yığılanda əksinə proses baş verir. 163 downloaded from KitabYurdu.org Şəkil 9. Tənəffüs aktlarının mexaniki nümayişi üçün Donders modeli. Ağciyər tənəffüsü həyata keçirən orqanizmlərdə nəfəs- alma aktlarının mexanikası bəzi fərqli xüsusiyyətlərə malikdir. Dəri tənəffüsü ilə yanaşı, ağciyər tənəffüsü edən yerüstü qurbağalar atmosfer havanı udma hərəkətləri ilə qəbul edir, havanı ağız boşluğuna alır və ağız boşluğunu sıxmaqla onu ağciyərlərə itələyir. Bu, havaya artıq təzyiq edilməsi hesabına baş verir. Bir çox reptililərdə havanın ağciyərlərə keçməsi döş boşluğu sayəsində baş verir. Nəfəsalma (inspirasiya) hərəkətinin icrası üçün diafraqmanm böyük əhəmiyyəti vardır. Bu ən mühüm inspirator (nəfəsalma üçün cavabdeh olan) əzələsidir. Döş və qarın boşluqları arasında yerləşən bu güclü əzələ pərdəsinin tağı döş boşluğuna tərəf yerləşir. O yığılanda, adi halda 1, ekster hallarda 4-5, bəzən də 10 sm-ə qədər aşağı enir, qarın boşluğu orqanlarını aşağı sıxaraq döş boşluğunun həcmini artırır. Xarici qabırğaarası əzələlər yığıldıqda qabırğalar yuxarı və önə dartmır, bu zaman döş boşluğu yan və ön-arxa istiqamətlərində genəlir. Diafraqma və qabırğalararası əzələlərdən başqa nəfəsalma aktlarında yardımçı inspirator əzələlər (məsələn, döş sümüyünü qaldıran döş sümüyü-körpücük sümüyü - məməyə- bənzər əzələ) iştirak edir. Onların nəfəsalmada rolu fiziki və idman hərəkətləri zamanı daha fəallaşır. Sakit tənəffüs zamanı nəfəsvermə (ekspirasiya) passiv baş verir. Ağciyərlər və döş qəfəsi gərilmə xassəyə malikdir və
downloaded from KitabYurdu.org ona görə də nəfəsalma zamanı onlar fəal olaraq genişləndikdən sonra tezliklə əvvəlki vəziyyətə qayıdırlar. Bu, vaxt etibarilə dia- fraqma və xarici qabırğaarası əzələlərin boşalması fazasına düşür. Fiziki iş və ya ağciyərlərin iradi hiperventilyasiyası nəfəs- verməni fəallaşdırır. Nəfəsalma zamanı xarici qabırğalararası əzələlər yığılır, qabırğalar qalxır və önə dartılır, döş boşluğu bu zaman genişlənir, onun döş qəfəsinə doğru köndələn tağı aşağı, qarın boşluğuna tərəf enir, nəticədə döş boşluğu genəlir, onun ardınca isə döş boşluğunun daxili səthinə plevra pərdəsi ilə bitişik olan ağciyərlər genəlməyə başlayır. İnsanda diafraqmanın lsm aşağı enməsi nəticəsində döş boşluğunun həcmi 250-300 ml artır. Döş boşluğu genişləndikcə ağciyərlərin həcmi də artır, onlar döş qəfəsinin divarına sıxılırlar. Ağciyərlərin həcmi artdıqca bronx və alviollarda təzyiq azalır və ona görə də atmosfer havası təzyiqlə ağciyərlərə dolur. Nəfəsvermə aktı zamanı qabırğalararası əzələlər və dia- fraqma əzələləri boşalır, nəticədə qabırğalar aşağı enir, dia- fraqmanın tağı yuxarı qalxır, genəlmiş ağciyərləri geriyə doğru basır. Bu halda ağciyərlərin həcmi kiçilir, onlarda havanın təzyiqi atmosfer təzyiqə nisbətən artır, alviolyar havanın çox hissəsi nəfəs yolları ilə xaric edilir. Sakit halda nəfəsvermə əsasən passiv gedir, bəzi hallarda isə bu, fəal xarakter daşıyır. Qarın divarı əzələlərinin yığılması, qabırğaların enməsi və döş sümüyünün fəqərə sütununa doğru dartılması nəticəsində fəal nəfəsvermə baş verə bilər. Nəfəsalma və nəfəsvermə aktlarının icrasında ağciyərləri əhatə edən plevra pərdəsi ilə ağciyərlərin səthi arasında qalan sahədə yaranan mənfi təzyiqin dinamik dəyişilməsi müəyyən rol oynayır (şəkil 10). Plevraarası mənfi təzyiq ontogenez prosesində döş qəfəsinin əzələ və sümüklərinin ağciyərlərə nisbətən tez böyüməsi, ağciyərlər tərəfindən döş boşluğunu tamamilə tuta bilməməsi nəticəsində əmələ gəlir. Plevradaxili boşluq həm atmosfer mühitindən, həm də ağciyərlərin daxili toxuma sahəsindən təcrid olunduğuna görə onda mənfi təzyiq (boşluq təzyiqi) yaranır. Nəfəsalma zamanı plevradaxili mənfi təzyiq aşağı düşür, nəfəsvermə zamanı, əksinə, artır. İnsanda 165 downloaded from KitabYurdu.org nəfəsvermə vaxtı onun qiyməti atmosfer təzyiqdən 7mm, nəfə- salma vaxtı isə 9 mm civə sütunu qədər aşağı olur. Döş qəfəsi zədələnmiş insanda atmosfer havası plevral boşluğa keçir. Bu hadisəyə pnevmatoroks deyilir. Pnevamatoroks zamanı tənəffüs hərəkətləri dayanır, çünki ağciyərlərin daxilində və xaricində atmosfer təzyiq tarazlaşır, ağciyərlər artıq hava qəbul edə bilmir. İkitərəfli pnevmatoroks zamanı insan və heyvana vaxtında yardım edilməzsə ölüm baş verir. transpulmona l lozyiq Nəfəs alana qədər Elastiki dartılma qüwosi Plevradaxili təzyiq monfıdir Alviolarada almasfer lozyiqi
Nəfəs alanda Nəfəs verəndə Ağciyərin elastiki dartılma qüvvəsi azalır Döş divarının əzlisinin yığılması Alviol təzyiqi atmasferdən azdır Diafraqmanın yığılması Ağciyərin elastiki dartılma qüvvəsi azalır
Plevradaxili təzyiq daha az mənfidir Alviol təzyiqi atmasferdən çoxdur Diafraqmanın boşalması Şəkil 10. Qüvvənin tənəffüs tsiklinin axınına doğru istiqaməti. 12.11. Tənəffüsün tipləri Uşaq anadan olandan sonra göbək çiyəsi kəsilən kimi, döl qan dövranı, daimi qan dövranı ilə əvəz olan andan tənəffüs əzələsi yığılır və ilk tənəffüs - nəfəsalma baş verir. Sonrakı inkişaf dövründə yaşdan, cinsdən, fiziki işdən asılı olaraq müxtəlif tənəffüs tipi üstünlük təşkil edir. Kişilərdə daha çox dia- fraqma, qadınlarda qabırğaarası əzələlər, uşaqlarda hər ikisi tənəffüsdə daha üstünlük təşkil edir. Tənəffüsdə hansı əzələlərin iştirak etməsindən asılı olaraq a) qabırğa və ya döş, b) dia- fraqma və ya qarın, v) qarışıq tənəffüs tipləri ayırd edilir. 166 downloaded from KitabYurdu.org Fiziki əməklə məşğul olan qadınlarda döş tipli tənəffüs qarın və ya qarışıq tipli, hamilə qadınlarda isə döş tipli tənəffüslə əvəz olunur.
O 2 və CO 2 qazlarının ağciyərlərdə mübadiləsinin insan və ya heyvan orqanizmi üçün müstəsna həyat əhəmiyyəti vardır. Ağciyərlərdə havanın dinamik və statik vəziyyətləri tənəffüsdə mühüm rol oynayır. Bu vəziyyətlərin bəzi göstəricilərini spirometr adlanan cihazın köməyilə təyin etmək olar. Qeyd edilmişdir ki, bu cihaz vasitəsilə ancaq ağciyərlərin ümumi tutumu, tənəffüs tutumu və həyat tutumu haqqında nisbi təsəvvür əldə edilir, amma ağciyərlərin funksional qalıq tutumu və ölü qalıq tutumu təyin etmək üçün əlavə üsul - qazın (əsasən helium qazının) durulaşdırılması metodunu tətbiq edirlər. „ Spirometr vasitəsilə ağciyərlərin hava tutumlarının Öl- çülməsi, nəfəsvermə və nəfəsalma aktları zamanı həyata keçirilir. Ölçmə aparmaq üçün tədqiq edilən adamın xarici nəfəs yolları spirometr ə birləşdirilir. Spirometr içərisində su olan və o suya üstdən zəngvarı qapaq geydirilmiş şilindir və ona birləşdirilmiş özüyazan aparatdan ibarətdir (şəkil 11). Ağciyərlərin həyat tutumu təyin edilən adamın xarici nəfəs yolları spirometrin borusu ilə birləşdirilir. Nəfəsvermə zamanı spirometrin qapağı yuxarı qalxır, özüyazan aparatın qələmi aşağı düşür. Sakit tənəffüs zamanı aparatın kağız lentinə yazılan tezlik amplitudu ağciyərlərin tənəffüs həcmini ifadə edir. Əgər tədqiq edilən şəxs maksimal dərindən nəfəs alarsa və sonra maksimal dərindən nəfəs verərsə, onda qeyd edilən həcm ağciyərlərin həyat tutumuna müvafiq gəlir. Yəni dərindən nəfəs aldıqdan sonra dərindən nəfəs verən zaman ağciyərlərə daxil və xaric olan havanın cəminə - ağciyərlərin həyat tutumu deyilir. Bura tənəffüs havası 500 sm-
5 , əlavə hava 1500 sm 3 , ehtiyat hava 1500 sm 3 daxildir. Ümumi həyat tutumunun üzərinə qalıq havanı da əlavə etsək (3500+1500) onda ağciyər 167 downloaded from KitabYurdu.org lərin ümumi həyat tutumu 500 000 ml təşkil edir. Lakin maksimal nəfəsalma və nəfəsvermə aktlarından sonra da ağciyərlərdə müəyyən qədər hava qalır. Ona qalıq həcm (100-1500 ml) deyilir. Adi (normal) nəfəsvermə aktından sonra ağciyərlərdə qalan qazların həcmi funksional qalıq tutumu adlanır.
İnsanda hər bir sakit nəfəsalma (adi, normal nəfəsalma) aktı zamanı ağciyərlərə 500 ml-ə yaxın hava daxil olur. Adi nəfəsvermədə o qədər hava ağciyərlərdən xaric olur. Bu ağciyərlərin tənəffüs həcmi hesab olunur. Tənəffüsün dərinliyindən asılı olaraq müxtəlif adamlarda onun qiyməti 300-800 ml arasında dəyişə bilər. Normal nəfəs alandan sonra adam dərindən maksimum nəfəs alsa, ağciyərlərə əlavə olaraq 1500 ml hava daxil olur, ona əlavə hava deyilir. Dərindən maksimum nəfəsvermə zamanı isə ağciyərlərdən 1500 ml hava xaric olur, ona isə ehtiyat hava deyilir. Tənəffüs, əlavə və ehtiyat 168 downloaded from KitabYurdu.org havada ağciyərlərin ümumi həyat tutumu və ya dəqiqlik həcmi deyilir. Ağciyərlərə daxil olan havanın ümumi həcmi, xaric olan havanın ümumi həcmindən bir qədər artıqdır. Belə ki, al- veollardan qana sorulan O 2 qandan alveollardan keçən CO 2 nisbətən çoxdur. Adi halda qəbul edilən havanın miqdarı 500 ml-ə bərabərdirsə və 150 ml hava anatomik ölü zonada qalırsa, onda ağciyərlərin tənəffüs səthinin (alviollara) (500-150) ■ 15=5250 ml atmosfer havası keçir. Buna aveolların ventilya- siyası deyilir. Ağciyər tənəffüsünün effektivliyi başlıca olaraq bu həcmdən asılıdır, çünki onun qiyməti alveollarda qazlar mübadiləsi üçün yararlı olan «təzə hava»nm miqdarını əks etdirir. Əslində, alveolyar ventilyasiya qəbul edilən havanın miqdarı ilə deyil, xaric edilən havanın miqdarı ilə ölçülür. Hərçənd ki, bunlar arasındakı fərq minimaldır.
Qazların atmosferdən alveollada və əsksinə hərəkəti xarici tənəffüs kimi təzahür edir. Aralıq tənəffüs isə ilk olaraq alveollara daxil olan atmosfer havası və alveollarm divarlarına vena kapillyarları ilə gələn qan arasında başlanır. İnsanın ağciyərlərində 300 mln-a qədər alvol olir. Hər bir alveolun diametri 0,3mm-ə yaxındır, onların ümumi sahəsi (tənəffüs səthi) 50-100 m 2 -ə çatır. Bu insan orqanizmində ayrılıb xarici hava mühiti ilə təmasda olan ən geniş səthdir. İnsanın dəri səthi bundan 50 dəfə azdır. Ağciyərlərin qan damarları bronxlar kimi sıx şaxələnən və getdikcə nazikləşən borucuqlar sistemidir. Ağciyər arteriyaları (onlarda CO 2 ilə zəngin olan venoz qanı axır) arteriya ka- pillyarlarına qədər bölünürlər, sonra isə birləşərək ağciyər vena kapilyarlarım əmələ gətirir (onlarda artıq O 2 ilə zəngin olan və CO 2
təmizlənmiş arteriol qanı axır). Ürəkdən ağciyərlərə gələn bronx arteriyaları ilə axan arterial qan ağciyər toxumasının hüceyrələrini qidalandırır və oksigenlə təmin edir. Beləliklə, ağciyərlərə hər iki - həm kiçik, həm də böyük
downloaded from KitabYurdu.org qan dövranı ilə qan daxil olur. Kiçik qan dövranı ağciyər arteriyaları ilə ağciyər alveolların kapillyarlarına qaz mübadiləsi üçün venoz qanı çatdırır. Böyük qan dövranı isə bronx arteriyaları ilə ağciyər toxumalarını qidalandırmaq üçün arterial qanı çatdırır. Alveolların xarici səthi qan kapillyarları ilə əhatə olun- muşdur. Kapillyarların divarının qalınlığı 10 mkm-ə çatır. Alveol səthində olan bəzi kapillyarlar o qədər qısadır ki, fasiləsiz qan təbəqəsi əmələ gətirir. Bu, qazlar mübadiləsi üçün əlverişlidir. Kapillyar qanındakı hər bir eritrosit (alveol havasmdakı 0 2 əsasən ona diffuziya edir) çox ani bir zaman müddətdə (saniyənin l A qədər olan vaxt ərzində) alveol səthində qalır. Bu qısa an alveol havası ilə kapillyar qanı arasında və 0 2 və C0 2 diffuziya tarazlığı üçün praktik olaraq kifayət edir. Alveol və kapillyar divarlarından əks istiqamətlərə doğru qaz diffuziyası divar toxumasının və diffuz edən qazın təbiətindən xeyli asılıdır. Diffuziya sabiti (konstantı) öz növbəsində qazın mayedə həllolma dərəcəsi ilə düz, onun mole- kulyar kütləsi ilə tərs mütənasibdir. C0 2 həllolma qabiliyyəti 0 2 nisbətən yüksəkdir, onların molekul kütlələri arasındakı fərq isə azdır, ona görə də C0 2
oksigendən təxminən 20 dəfə tez diffuz edir. Diffuziya konstantı həm də iki mühit arasında (alveol və qan kapillyarı arasında) yerləşən toxuma pərdəsinin qalınlığından asılıdır. Bu baryer nə qədər nazikdirsə qazın dif- fuziyasının sürəti bir o qədər yüksəkdir. Fik qanununa əsasən alveolyar - kapillyar baryeri səviyyəsində diffuziyanın sürəti baryerin qalınlığı ilə tərs mütənasibdir. Digər tərəfdən, qandan alveola keçən C0 2 geriyə qana diffuz edə bilməz, 0 2 qandan alveola keçməsi də mümkün deyil. Bura verilmiş qazların verilmiş mühitlərdə parsial təzyiqləri arasında yaranan fərq mühüm rol oynayır. Alveol-kapillyar baryeri atmosfer havasında olan azot (N 2
2 0)
VƏ karbon
mono oskidi (CO) kimi qazlar üçün həmin baryer nisbətən keçiricidir. Alveol divarından qana diffuz edən N 2 0 eritrositlərə keçib hemoqlobin ilə birləşmir və onun tənəffüs funksiyasına təsir edə bilmir. CO (dəm qazı) əksinə, 170 downloaded from KitabYurdu.org alveoldan qana daxil olaraq hemoqlobinilə intensiv surətdə birləşir, onun O
2 daşıyıcısı funksiyasını pozur. Dəm qazı oksigenə nisbətən hemoqlobinlə tez birləşir və orqanizmdə zəhərlənmə vəziyyəti yaradır. Alveol - kapillyar baryerdən O 2 və CO 2 diffuziyası prinsip etibarilə bədən səthində (dəri, membran) və qəlsəmə- lərdə bu qazların diffuziyasına çox bənzəyir (şəkil 29 d.v.). Prosesi bir qədər ətraflı olaraq nəzərdən keçirək. Tutaq ki, alviol boşluğuna yığılan atmosfer havasının qazlar qarışığında O 2 porsial təzyiqi (P 02 ) 100 mm civə sütununa, alveola gələn kapillyar qanda isə onun parsial təzyiqi 40 mm civə sütununa bərabərdir. Bu halda diffuziya qanunlarına əsasən O 2 parsial təzyiqi yüksək olan mühitdən (alvioldan) parsial təzyiqi aşağı olan mühitə (qanda) intensiv olaraq keçəcəkdir. Əslində burda bir maraqlı hal yaranır. Normal şəraitdə O 2 diffuziyası zamanı onun alveoldakı və alveol kapillyar- larındakı parsial təzyiqləri və ya konsentrasiyaları arasındakı fərq minimallaşır. Belə olan halda qanuna görə O 2
2 ilə doymuş qan tezliklə axdığına və yerinə az O 2 olan qan daxil olduğuna görə diffuziya əvvəlki kimi davam edir. Digər tərəfdən, bu ağciyərlərdən qana O 2 diffuziyası üçün külli vaxt ehtiyatı yaradır. Alveol kapillyar səviyyəsində CO 2 qandan alveol diffu- ziyası O 2 nisbətən yüksəkdir. Bu, onun mayelərdə yaxşı həll olması ilə əlaqədardır. Digər tərəfdən qanda CO 2 miqdarı atmosfer havasmdakı miqdarından demək olar ki, yüz dəfə artıqdır. Belə olan halda CO 2 diffuziyası çox asan getməlidir. Əslində isə, bu qazın qandan xaric olması, müəyyən çətinliklərlə qarşılaşır. CO 2 qan ilə birləşməsi və onun qandan ayrılması mürəkkəb prosesdir. Normada ağciyər kapillyarlarına gələn qanda PCO 2 45 mm civə sütunu, alviolyar havada isə 40 mm civə sütunu qədər olar. Bu təzyiqlər arasında tarazlaşmanm yaranması ümumən oksigendə olduğu kimidir.
Yüklə 4,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|